Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học thành phố hải dương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐẶNG THỊ KIM THANH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG
Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2016


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐẶNG THỊ KIM THANH

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG
Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền

THÁI NGUYÊN - 2016


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu này là của riêng tôi, những
số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực, chưa
hề được sử dụng và công bố ở bất kỳ một công trình nghiên cứu nào khác.
Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016
Tác giả

Đặng Thị Kim Thanh

i


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



LỜI CẢM ƠN

Bằng tấm lòng biết ơn sâu sắc, em xin gửi đến lãnh đạo trường Đại học
sư phạm Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo Phòng Đào tạo, Khoa Tâm lý Giáo dục, các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo trong và ngoài Trường Đại
học sư phạm Thái Nguyên đã giảng dạy và hướng dẫn em trong suốt quá trình
học tập.
Đặc biệt, em xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền,
người đã trực tiếp, tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ em hoàn thành luận
văn này.
Tác giả luận văn xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, tạo điều kiện của
Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hải Dương, các trường tiểu học trên địa
bàn Thành phố Hải Dương cảm ơn các đồng chí, đồng nghiệp, đã tận tình giúp
đỡ và cung cấp số liệu, đóng góp ý kiến để việc điều tra nghiên cứu và hoàn
thành luận văn được thuận lợi.
Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng luận văn không tránh khỏi những
hạn chế, thiếu sót. Tác giả xin trân trọng tiếp thu những ý kiến chỉ bảo, góp ý
xây dựng của các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo và đồng chí, đồng
nghiệp để tiếp tục hoàn thiện luận văn.
Tác giả

Đặng Thị Kim Thanh

ii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ..................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ...........................................................................vii
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................. 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài ..........................................................
3
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 5
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG TIỂU
HỌC .........6

1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................ 6
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới...................................................................... 6
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ...................................................................... 9
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................
11
1.2.1. Quản lý..................................................................................................... 11
1.2.2. Quản lý hoạt động giáo dục..................................................................... 13
1.2.3. Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ..............................................
14
1.2.4. Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường
iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



tiểu học .................................................................................................... 15

1.3. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương ở trường Tiểu học....................................................................... 17

iii


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



1.3.1. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học trong hệ thống
giáo dục quốc dân .................................................................................... 17
1.3.2. Các nguyên tắc tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương cho học sinh tiểu học.................................................................. 18
1.3.3. Mục tiêu của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở
trường tiểu học......................................................................................... 19
1.3.4. Nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học .. 19
1.3.5. Phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh
các trường tiểu học .................................................................................. 21
1.3.6. Các con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học
sinh ở trường tiểu học .............................................................................. 25
1.4. Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường
tiểu học .................................................................................................... 27

1.4.1. Lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ....... 27
1.4.2. Tổ chức thực hiện nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương.. 29
1.4.3. Chỉ đạo triển khai thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương........... 30
1.4.4. Kiểm tra, đanh gia hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương......... 31
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục truyền thống
lịch sử địa phương ở tiểu học .................................................................. 33
1.5.1. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 33
1.5.2. Các yếu tố khách quan............................................................................. 34
Kết luận chương 1.............................................................................................. 36
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG
TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG ................................................ 37

2.1. Khái quát về giáo dục tiểu học Thành phố Hải Dương .............................. 37
2.1.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................. 38
2.1.2. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 39
2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các
trường tiểu học Thành phố Hải Dương ................................................... 41
iv


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



2.2.1. Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương.............................. 41
2.2.2. Thực trạng phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở

các tiểu học thành phố Hải Dương .......................................................... 45
2.2.3. Thực trạng con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở
các tiểu học thành phố Hải Dương .......................................................... 46
2.2.4. Thực trạng về kết quả giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các
tiểu học thành phố Hải Dương ................................................................ 49
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương
ở trường tiểu học ..................................................................................... 51
2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương... 51
2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ................... 52
2.3.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương ........................ 55
2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục truyền thống lịch
sử địa phương .......................................................................................... 59
2.3.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống
lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương........... 61
2.3.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục truyền thống
lịch sử địa phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương ............ 62
Kết luận chương 2.............................................................................................. 64
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG
TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG ...........................................
65
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 65
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 65
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 65
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 66
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................... 66
v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



3.2. Các biện pháp quản lý ................................................................................ 66
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của CBQL và GV về vai trò của hoạt
động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho HS Tiểu học. ..............
66
3.2.2. Biện pháp 2: Phát triển chương trình giáo dục theo hướng lồng ghép
nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào các môn học.... 69
3.2.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục truyền
thống lịch sử địa phương cho giáo viên .................................................. 71
3.2.4. Biện pháp 4: Đa dạng hóa các phương pháp, hình thức tổ chức hoạt
động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương theo hướng phát huy
tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh ......................................... 73
3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất phục vụ hoạt động
giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ............................................... 76
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 78
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp....................... 79
3.4.1. Quy trình khảo nghiệm ............................................................................ 80
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi và tính cấp thiết của các biện pháp quản
lý hoạt động hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương
................ 81
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 83
1. Kết luận.......................................................................................................... 83
2. Khuyến nghị................................................................................................... 85
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 88
PHỤ LỤC

vi


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

CBQL

: Cán bộ quản lý

DH

: Dạy học

GD

: Giáo dục

GDĐT

: Giáo dục đào tạo

GDTH

: Giáo dục tiểu học

GV

: Giáo viên

HĐ GD

: Hoạt động giáo dục

HĐ QL

: Hoạt động quản lý

HS

: Học sinh

KQ HĐGD: Kết quả hoạt động giáo dục
LSĐP

: Lịch sử địa phương

PCGD

: Phổ cập giáo dục

QL HĐGD: Quản lý hoạt động giáo dục
QL

: Quản lý

TP

: Thành phố THCS

: Trung học cơ sở THPT
Trung học phổ thông

iv

:


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Quy mô phát triển cấp học Tiểu học ..............................................38

Bảng 2.2.

Thực trạng nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương
ở các trường tiểu học TP Hải Dương .............................................43

Bảng 2.3.

Thực trạng phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương ở các tiểu học thành phố Hải Dương ................................45

Bảng 2.4.

Thực trạng các con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương................46

Bảng 2.5.

Đánh giá của Cán bộ quản lý và Giáo viên trường Tiểu học về
mức độ đạt được của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương ......................................................................................49

Bảng 2.6.

hực trạng mức độ hứng thú của học sinh các trường tiểu học
thành phố Hải Dương khi tham gia hoạt động giáo dục truyền
thống lịch sử địa phương ................................................................50

Bảng 2.7.

Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch
sử địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương .....51

Bảng 2.8.

Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ...................54

Bang 2.9.

Đánh giá của CBQL và GV các trường Tiểu học thành phố Hải
Dương về kết qua chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền
thống lịch sử địa phương cho học sinh...........................................57

Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra đanh gia kết qua hoạt động giáo dục
truyền thống lịch sử địa phương cua học sinh tiểu học Thành
phố Hải Dương ...............................................................................60
Bảng 2.11. Các yếu tố ảnh hưởng đến QL hoạt động GD truyền thống lịch
sử địa phương ở trường tiểu học Thành phố Hải Dương ...............62
Bảng 3.1.

Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện pháp QL
hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương .....................81

Bang 3.2.

Kết qua khao nghiêm về tinh kha thi cua cac biên phap QL
hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương .............................82

v


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



vi


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1.

Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương
............. 52

Biểu đồ 2.2.

Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương .........55

Biểu đồ 2.3.

Đánh giá của CBQL và GV các trường Tiểu học thành phố Hải
Dương về kết qua chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền
thống lịch sử địa phương cho học sinh ...........................58

Biểu đồ 2.4.

Thực trạng kiểm tra đanh gia kết qua hoạt động giáo
dục truyền thống lịch sử địa phương cua học sinh tiểu học
Thành
phố Hải Dương............................................................................61

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Quán triệt và thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI, đặc biệt
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 Hội nghị lần thứ VIII Ban Chấp
hành Trung ương Đảng (khóa XI) về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Để phát
triển toàn diện nhân cách cho học sinh trong môi trường giáo dục thì vai trò của
bậc giáo dục tiểu học đặc biệt quan trọng, “Giáo dục tiểu học nhằm giúp học
sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về
đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục
học trung học cơ sở” (Điều 27 - Luật Giáo dục 2005). Chính vì vậy, việc lựa
chọn các nội dung giáo dục tiểu học, có vai trò rất quan trọng trong quá trình
xây dựng và định hình những nét nhân cách cơ bản của trẻ. “Giáo dục tiểu học
phải bảo đảm cho học sinh có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội
và con người…” (Điều
28 - Luật Giáo dục 2005) [25].
Xuất phát từ những quan điểm trên nội dung giáo dục truyền thống lịch
sử địa phương được xác định là rất cần thiết, đặc biệt đối với bậc tiểu học bởi:
Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương nhằm mục đích
cung cấp những kiến thức về lịch sử đấu tranh và xây dựng vùng đất quê
hương, giúp học sinh hiểu biết về văn hoá, phong tục tập quán, con người bản
địa. Từ đó, hình thành tình yêu gia đình, yêu quê hương, phát triển lòng tự hào
và định hình lối sống có trách nhiệm cho các em. Nói cách khác, nội dung giáo
dục truyền thống lịch sử địa phương có vai trò duy trì và phát huy “cốt cách

dân tộc” của mỗi cá nhân. Ngược lại, chính những nét tính cách dân tộc đó đã
1


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



tạo nên những trang sử vẻ vang, bất khuất của tổ quốc và vẫn mãi còn giá trị
đối với công cuộc bảo vệ và phát triển đất nước trong tương lai.
Nội dung giáo dục lịch sử truyền thống địa phương cần phải được đưa
vào bậc tiểu học bởi đây là giai đoạn phát triển nền tảng của nhân cách, có
nghĩa nếu hình thành cho học sinh một nền tảng tri thức và đạo đức vững vàng,
đúng đắn thì quá trình phát triển tiếp theo của các em sẽ thuận lợi cũng như
giúp các em biết đánh giá, nhìn nhận những quan điểm, tư tưởng, hành vi trong
những hoàn cảnh khác nhau để xác định thái độ và hành vi phù hợp.
Bên cạnh đó, đưa nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào
giảng dạy cho học sinh tiểu học không chỉ phù hợp với mục tiêu giáo dục mà
còn là một công cụ hữu hiệu để thực hiện quan điểm của Đảng, Nhà nước về
“phát triển nền giáo dục tiên tiến mang đậm đà bản sắc dân tộc”.
Trong những năm qua việc giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho
học sinh tiểu học ở thành phố Hải Dương đã được quán triệt và thực hiện, nhưng
thực tế hoạt động này vẫn chưa được quan tâm và thực hiện một cách đầy đủ
trong các nhà trường tiểu học. Nội dung kiến thức của hoạt động còn sơ sài, giáo
viên chưa có sự đầu tư thích đáng cho hoạt động này, vì vậy, hiệu quả giáo dục
chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Xuất phát từ những lý do nêu trên tô chọn lựa
đề tài: “Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các
trường Tiểu học Thành phố Hải Dương” cho công trình nghiên cứu của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương,
đề tài đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương, nhằm giáo dục học sinh có hiểu biết về truyền thống quê hương đất
nước, từ đó giáo dục lòng yêu nước cho học sinh, góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục tiểu học Thành phố Hải Dương.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể: Hoạt động giáo dục học sinh tiểu học.
2


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền
thống lịch sử địa phương ở các trường Tiểu học Thành phố Hải Dương.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng cơ sở lý luận về QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương ở trường tiểu học.
- Thực trạng QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở
các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.
5. Giả thuyết khoa học
Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu
học Thành phố Hải Dương trong những năm qua đã được quan tâm thực hiện
nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế, bất cập, nhiều học sinh hoàn thành chương trình
tiểu học nhưng chưa có được những hiểu biết căn bản về truyền thống lịch sử
địa phương mình, điều này do nhiều nguyên nhân trong đó có nguyên nhân từ
công tác QL. Nếu nghiên cứu đề xuất được các biện pháp QL hoạt động giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương một cách khoa học, phù hợp với điều kiện
thực tiễn các trường tiểu học thành phố Hải Dương thì sẽ nâng cao chất lượng
giáo dục truyền thống lịch sử địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục và đào tạo ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
6.1. Giới hạn về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu và đề xuất các biện pháp QL hoạt động giáo
dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải
Dương từ năm học 2013-2014 đến nay.
6.2. Giới hạn đối tượng khảo sát
Đề tài tiến khảo sát tại 10 trường tiểu học bao gồm:
- Trường Tiểu học Lý Tự Trọng.
3


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



- Trường TH Nguyễn Trãi.
- Trường TH Bạch Đằng.
- Trường TH Bình Minh.
- Trường TH Trần Quốc Tuấn.
- Trường TH Chu Văn An.
- Trường TH Tô Hiệu.
- Trường TH Tứ Minh.
- Trường TH Nhị Châu.
- Trường TH Kim Đồng.
Với 50 cán bộ quản lý (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên
môn) và 100 giáo viên, 300 Học sinh lớp 4, 5.

7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, suy luận, so sánh, hệ thống
hóa, khái quát hóa các tài liệu, văn bản, vận dụng các quan điểm, khái niệm
nhằm xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch
sử địa phương trường tiểu học.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra
Sử dụng các phiếu điều tra để tìm hiểu ý kiến đánh giá của của CBQL,
GV, HS để thu thập thông tin về thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục
truyền thống lịch sử địa phương ở các trường Tiểu học Thành phố Hải Dương.
7.2.2. Phương pháp quan sát
Quan sát hoạt động giáo dục của các giáo viên và học sinh các trường
tiểu học thành phố Hải Dương nhằm thu thập thông tin liên quan đến đề tài.
7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động
Nghiên cứu hồ sơ, giáo án của giáo viên; nghiên cứu kế hoạch tổ chức
4


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương theo chương trình của nhà
trường; tổ chuyên môn,… từ đó, rút ra được những nhận xét về thực trạng
quản lý hoạt động của các trường.
7.2.4. Phương pháp phỏng vấn
Trực tiếp phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên và những người có liên
quan đến hoạt động ở trường để thu thập thông tin phù hợp với nội dung nghiên
cứu.

7.2.5. Phương pháp chuyên
gia
Lấy ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý hoạt động giáo dục
truyền thống lịch sử địa phương ở bậc tiểu học để làm sáng tỏ những thêm
những những vấn đề lý luận và thực tiễn của đề tài.
7.3. Nhóm các phương pháp bổ trợ
Sử dụng thống kê toán học và một số phần mềm tin học để xử lý các kết
quả điều tra, khảo sát thu được.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham
khảo, Phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch
sử địa phương ở trường Tiểu học.
Chương 2. Thực trạng QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.
Chương 3. Biện pháp QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa
phương ở các trường tiểu học tại Thành phố Hải Dương.

5


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRUYỀN
THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới

Ở các nước phát triển, công tác nghiên cứu lịch sử địa phương rất được
chú trọng và là cơ sở đáng tin cậy để hoạch định những chính sách phát triển
kinh tế - xã hội của từng địa phương trong chiến lược tổng thể của quốc gia. Ở
nhiều nước, đặc biệt các nước Đông Nam á, việc nghiên cứu lịch sử địa phương
gắn chặt với sự phát triển của ngành du lịch. Sau đó, nhiều tổ chức, cơ quan
quản lí, nghiên cứu, phổ biến LSĐP lần lượt ra đời, như “Hội bảo tàng địa
phương”, “Hội bảo vệ các di tích lịch sử và văn hóa” [25]. Vào những năm 80
của thế kỷ XX, có các công trình: “Lịch sử địa phương” do G.N Matixin chủ
biên (1980), “Phương pháp công tác lịch sử địa phương” do N.X. Bôrixôp chủ
biên (1982)… Trong các công trình nghiên này, các tác giả đã chỉ rõ tầm quan
trọng của việc nghiên cứu, biên soạn và dạy học lịch sử địa phương, trong đó
đặc biệt nhấn mạnh “phải làm cho học sinh hứng thú trong quá trình nhận thức
lịch sử địa phương mình” [dẫn theo 26].
Ở một số nước thuộc Đông Âu trước đây, công tác nghiên cứu và giảng
dạy địa phương cũng được chú trọng. Tại Hungary, nhà trường kết hợp với các
cơ quan chuyên môn tổ chức cho học sinh sưu tầm tài liệu, hiện vật, thành lập
“làng bảo tàng”. Năm 1996, nghị viện Châu Âu thông qua bản “Khuyến nghị số
1283, liên quan đến lịch sử và việc học tập lịch sử ở Châu Âu” trong đó có nêu:
Lịch sử địa phương cũng như lịch sử dân tộc (nhưng không phải là lịch sử theo
6


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



quan điểm dân tộc chủ nghĩa) phải được giảng dạy, cũng như lịch sử các tộc
người thiểu số [dẫn theo 26]. Năm 2009, dự án: "Kết nối trung tâm châu Âu
thông qua dạy học lịch sử địa phương” - một cách tiếp cận mới trong giáo dục
lịch sử, đã được thực hiện bởi các nhà giáo dục, các nhà khoa học tới từ Ba

Lan, Đức, Cộng hòa Séc - Slovakia, Hungary và Ucraina. Dự án thực hiện
trong thời gian từ tháng 9/2009 đến tháng 8 năm 2010. Mục tiêu của dự án
nhằm phát triển các tài liệu giáo dục lịch sử về những chủ đề phổ biến trong
lịch sử Trung Âu thông qua cách tiếp cận từ những tư liệu lịch sử địa
phương như: lịch sử cuộc sống hàng ngày của người dân, lễ kỉ niệm, không
gian công cộng và di tích… từ đó các nhà giáo dục chia sẻ kinh nghiệm và
tìm tiếng nói chung trong việc lựa chọn tư liệu giảng dạy LSĐP trong nhà
trường phổ thông [38].
Ở nước Anh, công tác nghiên cứu và giảng dạy LSĐP được quan tâm,
phát triển. Năm 1908, Hội đồng giáo dục Anh đã kêu gọi các trường học nên
chú ý tới “lịch sử của thị trấn và huyện trên địa bàn của trường học”. Năm
1952, Bộ Giáo dục Anh đề nghị các trường học nên sử dụng những tư liệu địa
phương để minh họa cho các chủ đề giáo dục quốc gia. Ngày 30/9/1982, Hiệp
hội LSĐP nước Anh (BALH) được thành lập nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của giáo
dục cộng đồng thông qua nghiên cứu LSĐP. Hiệp hội cũng tích cực vận động
Hội đồng chương trình Quốc gia tăng số tiết giảng dạy LSĐP trong trường học,
chuẩn bị các khóa học, ấn phẩm về LSĐP dành cho GV [36].
Ở Mĩ và Canada, việc dạy học về địa phương đặc biệt được chú trọng,
học sinh ngay từ tiểu học đã được học về lịch sử và địa lí của bang, của tỉnh
mình đang sống. Trong chương trình giảng dạy của các cấp học phổ thông ở
Mỹ và Canada, môn Lịch sử được đưa vào giảng dạy từ khá sớm, thậm chí từ
các lớp học tiền phổ thông (các lớp mẫu giáo). Những yêu cầu đặt ra đối với
mỗi cấp học được quy định rõ ràng trong Chuẩn quốc gia môn Lịch sử. Ngay từ
các lớp mẫu giáo, những kiến thức lịch sử đã được lồng ghép trong các bài
7


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

giảng của giáo viên theo phương pháp “chơi mà học”, “học mà chơi”. Theo đó,
HS các lớp mẫu giáo được bước đầu làm quen với những kiến thức sơ đẳng về
lịch sử và địa lý, về mối quan hệ giữa thế giới hôm nay với thế giới ngày xưa
thông qua các câu chuyện lịch sử, các nhân vật lịch sử, địa danh lịch sử... ở
cộng đồng, địa phương mình đang sống. Đối với HS Tiểu học (Elementary
School), yêu cầu đặt ra đối với bộ môn Lịch sử là cho HS bước đầu làm quen
với những nhân vật lịch sử, những tấm gương yêu nước của lịch sử nước Mỹ và
thế giới thông qua những câu chuyện lịch sử, truyền thuyết dân gian... Từ đó
xây dựng cho HS niềm tin vào tính cách, bản lĩnh của những nhân vật lịch sử,
của những con người có thật trong lịch sử, bước đầu hiểu được tác động và ảnh
hưởng của họ đối với lịch sử phát triển của dân tộc, của bang và địa phương.
Đồng thời, HS nhận biết và giải thích được những biểu tượng của lịch sử dân
tộc, lịch sử của bang, của địa phương như quốc huy, cờ liên bang, cờ của bang,
cờ của cộng đồng [38].
Ở Nhật Bản, LSĐP trước đây được dạy học trong bộ môn “Hương thổ
học”, về sau bộ môn này được mở rộng thành “Lịch sử khu vực”, trong đó học
sinh được học lịch sử, địa lí, lịch sử các thành phố, làng mạc nơi mình đang
sống. Phương pháp dạy học LSĐP ở Nhật cũng rất đa dạng, phong phú, chủ
yếu hướng tới phát huy tính tích cực chủ động của học sinh, để các em được
hoạt động, được trải nghiệm. Giáo sư Kimata Kiyohiro đã nghiên cứu vấn đề
này một cách hệ thống và năm 2007 đã xuất bản cuốn sách “Cơ sở của việc xây
dựng trường học gắn liền địa phương. Giáo dục hương thổ ở trường tiểu học
Shima, tỉnh Shiga”. Tác giả đã đề cập về sự ra đời và phát triển của giáo dục
hương thổ, tài liệu học tập, thực tiễn việc giáo dục hương thổ, nội dung giáo
dục và các phương pháp giáo dục hương thổ qua một trường hợp cụ thể là
trường tiểu học Shima, tỉnh Shiga, đồng thời có đối chiếu với một số địa
phương khác [dẫn theo 1]. Điều đáng chú ý ở đây là việc giáo dục hương thổ
rất được coi trọng, nội dung giáo dục đa dạng, từ lịch sử, địa lý, kinh tế nông
88

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



nghiệp, giáo dục công việc gia đình… mang đặc trưng của địa phương. Điều
mà Việt Nam có thể học tập được là nội dung giáo dục địa phương đa dạng,
phong phú, phương pháp dạy học rất tích cực, chú trọng tới hứng thú, cảm nhận
và tính tích cực chủ động của học sinh, đồng thời phương châm “học đi đôi với
hành” được thể hiện rất rõ.
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam
Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, vấn đề làm thế nào để gìn giữ và
phát huy những truyền thống tốt đẹp của con người và dân tộc Việt Nam trở
nên vô cùng cấp bách. Nhiều tác giả đã tìm ra mối liên hệ trực tiếp giữa hoạt
động giáo dục truyền thống lịch sử với việc duy trì, kế thừa và phát triển bản
sắc văn hóa dân tộc.
Nguyễn Cảnh Minh chủ biên cuốn “Giáo trình lịch sử địa phương” cung
cấp cơ sở lý luận và nguyên tắc biên soạn bài học lịch sử địa phương bằng cả
hình thức nội khóa và ngoại khóa cũng như phương pháp hướng dẫn thực hành
cho học sinh [26].
Trong tác phẩm “Phương pháp giảng dạy lịch sử”; “Công tác ngoại khóa
lịch sử ở Trường phổ thông cấp II, III” của Phan Ngọc Liên, Trần Văn Trị đã
nhấn mạnh vai trò của việc giảng dạy lịch sử địa phương cũng như nghiên cứu
các phương pháp tổ chức hoạt động dạy và học lịch sử địa phương cho học sinh
THCS và THPT [22].
Tác giả Đào Tố Uyên và Nguyễn Công Khanh (1993) có bài “Góp thêm
ý kiến về việc nghiên cứu, biên soạn và giảng dạy lịch sử địa phương” trong đó,
các tác giả nêu bật những thành tựu và khó khăn trong việc giảng dạy lịch sử
địa phương. Từ đó, đề xuất giải pháp phải đổi mới nhận thức về phương pháp

luận nghiên cứu và giảng dạy để nâng cao chất lượng dạy và học lịch sử địa
phương [31].
Năm 2008, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức một Hội nghị tập huấn về
“Đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả học tập Lịch sử và
99


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



giảng dạy lịch sử địa phương ở trường phổ thông” với sự tham gia của các nhà
giáo dục lịch sử có uy tín trong nước như Nguyễn Hải Châu, Nghiêm Đình Vỳ,
Phan Ngọc Liên, Trịnh Đình Tùng, Nguyễn Thị Côi, Nguyễn Xuân Trường…
Vấn đề nghiên cứu biên soạn bài giảng LSĐP cũng như hình thức tổ chức dạy
học LSĐP đã được nhiều nhà giáo dục đề cập tới trong khi giảng dạy LSĐP,
như tăng cường sử dụng tài liệu LSĐP trong dạy học LSDT, nâng cao năng lực
nghiên cứu khoa học, nghiên cứu LSĐP của giáo viên lịch sử [5].
Năm 2012, tác giả Nguyễn Thị Côi và Vũ Ngọc Anh đã cho ra mắt
cuốn“Tài liệu hướng dẫn địa phương biên soạn tài liệu nội dung địa phương
môn Lịch sử”. Các tác giả đã đi từ tầm quan trọng của việc dạy học LSĐP đến
hướng dẫn lựa chọn nội dung lịch sử để biên soạn và dạy học LSĐP, đồng thời
cũng giới thiệu những hình thức, phương pháp tiến hành dạy học LSĐP ở
trường THCS [12].
Gần đây nhất, năm 2013, Đại học Vinh đã tổ chức Hội thảo khoa học
“Nghiên cứu, biên soạn và giảng dạy lịch sử, văn hóa địa phương”. Các báo
cáo tại Hội thảo tập trung vào hai mảng chính: một là, công bố các kết quả
nghiên cứu mới về lịch sử, văn hóa địa phương; hai là, làm rõ thực trạng và đề
xuất các giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử, văn hóa địa phương.
Hội thảo đã góp phần khẳng định vai trò, ý nghĩa của công tác dạy học LSĐP,

đồng thời cũng đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học LSĐP
trong nhà trường [32].
Bên cạnh đó, các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học
lịch sử địa phương ở trường phổ thông nói chung và trường tiểu học nói riêng
cũng được bàn đến qua hai bài báo của tác giả Nguyễn Thị Côi: “Nâng cao hiệu
quả việc dạy học lịch sử địa phương ở trường phổ thông”, (Tạp chí khoa học,
trường ĐHSP Hà Nội, (Số 6), 2002) và “Các con đường, biện pháp nâng cao
hiệu quả dạy học lịch sử ở trường phổ thông” (Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội,
2006).
10
10


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



Năm 2008, đề tài nghiên cứu khoa học trọng điểm cấp Bộ “Những giải
pháp chủ yếu nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử Việt Nam ở trường phổ
thông hiện nay” do Nguyễn Thị Côi chủ trì đã hoàn thành. Công trình nghiên
cứu đã chỉ ra thực trạng của việc dạy học Lịch sử hiện nay trong các trường phổ
thông trên cả nước chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra là nâng cao ý thức gìn giữ và
phát huy truyền thống lịch sử của dân tộc. Trước thực tế đó, nhóm tác giả đã đề
xuất các giải pháp nâng cao chất lượng dạy học lịch sử Việt Nam ở trường phổ
thông. Những nhóm giải pháp mà công trình nghiên cứu đưa ra có tính khả thi
cao, có khả năng vận dụng để nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử Việt Nam
[12].
Năm 2012, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Hội thoả khoa học Quốc gia
về dạy học lịch sử ở trường phổ thông Việt Nam, trong đó, thực trạng và các
biện pháp quản lý hoạt động dạy học lịch sử được bàn đến một cách sâu sắc.

Tác giả Trần Vân Anh cũng phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp
quản lý dạy lịch sử địa phương trong luận án tiến sỹ “Nâng cao chất lượng dạy
lịch sử địa phương ở các trường THPT Tỉnh Phú Thọ” thực hiện năm 2013.
Các công trình nghiên cứu nói trên đã khái quát quá trình hình thành và
phát triển của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương qua các thời
kì lịch sử. Bên cạnh đó, các tác phẩm cũng đề cập đến những khía cạnh khác
nhau về lý luận cũng như thực trạng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử
địa phương ở các trường phổ thông nói chung.
Tuy nhiên, hiện nay chưa có đề tài nào nghiên cứu về quản lý hoạt động
giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học gắn với một địa
bàn cụ thể, xuất phát từ lý do đó chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài này.
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý
QL là một hiện tượng xã hội, là yếu tố cấu thành sự tồn tại và phát của
loài người. Loài người đã trải qua nhiều thời kỳ phát triển với nhiều hình thái
11
11


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN



xã hội khác nhau nên cũng trải qua nhiều hình thức QL khác nhau. Các triết

12
12