SKKN một số biện pháp tạo hứng thú trong học tập cho học sinh lớp 5

Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
PHẦN 1. THỰC TRẠNG ĐỀ TÀI
Năm học 2017-2018, tơi được phân cơng dạy học lớp 5/1 tại Trường Tiểu
học Bình Trinh Đơng. Thời gian đầu nhận lớp, tơi ghi nhận những thuận lợi, khó
khăn như sau:
1. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường và chính quyền địa
phương.
- Bản thân được nhà trường phân cơng dạy lớp 5 trong nhiều năm liền.
- Trường đã tổ chức triển khai nhiều chun đề về đổi mới phương pháp dạy
học theo hướng lấy học sinh làm trung tâm.
2. Khó khăn:
- Một số gia đình có hồn cảnh khó khăn nên phụ huynh chưa thực sự quan
tâm đến việc học của con em mình.
- Học sinh còn thụ động, chậm tiến, chưa tích cực tham gia các hoạt động
trong giờ học; một số học sinh rất hiếu động, hay chọc phá bạn hoặc nói chuyện, ít
tập trung dẫn đến khơng nắm được nội dung, kiến thức bài học.
- Nhiều học sinh khả năng tiếp thu kiến thức còn hạn chế.

Đầu năm học, sau một tháng thực hiện nhiệm vụ giảng dạy và giáo dục ở lớp
chủ nhiệm, để tìm hiểu về khả năng tiếp thu bài của học sinh qua các mơn học do
tơi phụ trách, tơi tiến hành một cuộc khảo sát nhỏ và kết quả đạt được như sau:

Tổng số
học sinh

34

Mức đạt được của học sinh
Mơn học

Hồn thành tốt

Hồn thành

Chưa hồn thành

SL

TL%

SL

TL%

SL

TL%

Tiếng Việt

12

35,3

19

55,9

3

8,8

Tốn

10

29,4

21

61,8

3

8,8

Khoa học

14

41,2

18

52,9

2

5,9

Lịch sử - Địa lí

14

41,2

18

52,9

2

5,9

Trong q trình thực hiện dạy học theo mơ hình trường học mới, việc hình
thành các phương pháp giảng dạy phù hợp với nội dung chương trình sách giáo
khoa, phù hợp với các đối tượng học sinh nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, học sinh
còn thụ động, chưa thực sự đáp ứng được các u cầu mà sách hướng dẫn học đã
định ra. Trong các giờ học, học sinh còn thụ động, ngại phát biểu, tiếp thu chậm.

Bùi Thò Trang

1


Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
Cuối tiết học, học sinh thường uể oải, ít tập trung chú ý vào bài vì đặc điểm của
học sinh tiểu học là: mau qn, chóng chán.

PHẦN 2. NỘI DUNG CẦN GIẢI QUYẾT
Từ thực trạng trên, tơi thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo hướng
phát huy tính tích cực, phát triển năng lực học sinh qua đề tài “Một số biện pháp
tạo hứng thú trong học tập cho học sinh lớp 5” với mong muốn góp phần nâng
cao hiệu quả giảng dạy và giáo dục của lớp chủ nhiệm nói riêng và nâng cao chất
lượng giáo dục của nhà trường nói chung.
Hứng thú là một thuộc tính tâm lí - nhân cách của con người. Hứng thú có
vai trò rất quan trọng trong học tập và làm việc, khơng có việc gì người ta khơng
làm được dưới ảnh hưởng của hứng thú. Cùng với tự giác, hứng thú làm nên tính
tích cực nhận thức, giúp học sinh học tập đạt kết quả cao, có khả năng khơi dậy
mạch nguồn của sự sáng tạo. Có nhiều nhóm biện pháp tạo hứng thú học tập cho
học sinh và chúng thuộc những bình diện khác nhau của q trình dạy học. Trong
đề tài này, tơi đi sâu tìm hiểu một số nội dung, biện pháp sau:
- Tạo hứng thú học tập cho học thơng qua trò chơi.
- Tổ chức dạy học theo nhóm.
- Dạy học áp dụng phương pháp “Bàn tay nặn bột”.
- Dạy học bằng sơ đồ tư duy.
- Ứng dụng cơng nghệ thơng tin trong dạy học.
- Xây dựng mơi trường học tập thân thiện.
PHẦN 3. BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT
3.1.Tạo hứng thú học tập thơng qua trò chơi.
Trong thực tế dạy học, giờ học nào tổ chức trò chơi cũng đều gây được
khơng khí học tập hào hứng, thoải mái, vui nhộn. Nghiên cứu cho thấy, trò chơi
học tập có khả năng kích thích hứng thú và trí tưởng tượng của trẻ em, kích thích
sự phát triển trí tuệ của các em.
Trò chơi học tập nhất thiết phải là một bộ phận của nội dung bài học, phải là
một phần cấu tạo nên bài học.
* Trò chơi sắm vai
Sắm vai trong dạy học là giáo viên cho học sinh nhận một vai giao tiếp nào
đó nhằm thể hiện sinh động nội dung học tập. Hình thức học tập sắm vai tạo khơng

khí vui tươi nhờ những chi tiết hài hước, ngộ nghĩnh từ những “diễn viên bất đắc
dĩ”.
Ví dụ:

Bùi Thò Trang

2


Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
Bài 29B: Con gái kém gì con trai ? - Hoạt động thực hành (tập viết đoạn
hội thoại) (Sách Hướng dẫn học Tiếng Việt 5, tập 2B, trang 11)
Học sinh thực hiện u cầu: Viếp tiếp một số lời thoại để chuyển một trong
hai phần của bài Một vụ đắm tàu.
Sau khi học sinh viết tiếp một số lời thoại để hồn chỉnh màn kịch, giáo viên
tổ chức cho các nhóm sắm vai nhân vật Ma-ri-ơ và Giu-li-ét-ta, diễn lại màn kịch
mà nhóm mình đã viết, sau đó diễn trước lớp rồi nhận xét lẫn nhau giữa các nhóm.
Qua việc sắm vai nhân vật, học sinh được trải nghiệm diễn xuất, thể hiện
tính cách nhân vật, học sinh trong lớp được xem bạn diễn sẽ dễ hiểu nội dung đoạn
kịch của nhóm bạn để nhận xét và rút kinh nghiệm. Qua đó các em hiểu hơn về nữ
tính và nam tính, giúp mở rộng vốn từ về chủ đề nam và nữ. Cách làm này sẽ tạo
cho học sinh sự hứng thú hơn là viết xong đoạn kịch rồi đọc lên nội dung đó.
Bài Phòng tránh HIV/AIDS – Thái độ đối với người nhiễm HIV/AIDS –
Hoạt động thực hành (Sách Hướng dẫn học Khoa học 5, tập 1, trang 45)
Thay vì cho học sinh quan sát hình và trả lời câu hỏi “Bạn em có người thân
bị nhiễm HIV, em sẽ đối xử với bạn ấy như thế nào? Vì sao?” thì giáo viên cho các
nhóm sắm vai, xử lí tình huống. Có như vậy học sinh tiếp thu bài một cách tự
nhiên hơn, đồng thời các em có kỹ năng xử lí tình huống, kỹ năng giao tiếp tốt
hơn.

Hay khi dạy bài Phòng tránh bị xâm hại tình dục – Hoạt động thực hành
(Sách Hướng dẫn học Khoa hoc 5, tập 1, trang 51), tham gia trò chơi sắm vai thể
hiện các tình huống có nguy cơ bị xâm hại sẽ giúp học sinh có kiến thức và kỹ
năng ứng phó khi gặp các tình huống đó trong cuộc sống.
* Trò chơi “Ong tìm chữ’
Trò chơi “Ong tìm chữ” có thể được sử dụng để dạy các bài Luyện từ và câu
với mục đích mở rộng vốn từ.
Ví dụ: Bài 20A: Trí dũng song tồn – Hoạt động thực hành: Mở rộng, hệ
thống hố vốn từ chủ điểm Cơng dân (Sách hướng dẫn học Tiếng Việt 5, tập 2A,
trang 26)
Khi củng cố bài học, thay hỏi đáp tìm từ ngữ trong chủ đề, giáo viên tổ chức
cho học sinh tham gia trò chơi “Ong tìm chữ”
- Giáo viên chuẩn bị cho mỗi nhóm một số tấm thẻ bằng bìa, trong đó có
một thẻ vẽ một chú ong mang tiếng “cơng”.
- Cách chơi như sau: Nhóm trưởng nhận bộ thẻ cho nhóm mình và điều
khiển các bạn trong nhóm viết những tiếng có thể ghép với tiếng “cơng” vào từng
tấm thẻ gắn xung quanh chú ong để tạo thành từ có nghĩa (cơng tâm, cơng bằng,
cơng lí, cơng cộng, cơng nhân, cơng chúng, cơng minh, …). Trong khoảng thời
gian quy định, nhóm nào ghép đúng nhiều từ sẽ là nhóm thắng cuộc.

Bùi Thò Trang

3


Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
* Trò chơi “Khám phá bí mật”
Bài Biến đởi hóa học - Hoạt động cơ bản (Sách hướng dẫn học Khoa học 5,
tập 2, trang 17) . Trò chơi “Khám phá bí mật” giúp học sinh nhận biết sự biến đổi

hố học xảy ra dưới tác dụng của nhiệt.
Chuẩn bị : Mỗi nhóm 1 tờ giấy A4, một cây nến, một quả chanh hoặc một ít
giấm, một que tăm.
Cách tiến hành :
- Học sinh mỗi nhóm sẽ dùng que tăm viết câu chúc mừng hoặc lời động
viên học tập bằng nước cốt chanh hoặc giấm (đã chuẩn bị trước) vào tờ giấy, đợi
khơ chữ rồi gửi cho nhóm bạn. Sau khi nhận thư, nhóm bạn sẽ hơ bức thư trên
ngọn nến cho đến khi thấy xuất hiện nội dung bức thư, đọc nội dung trong bức thư
cho các bạn trong nhóm và cả lớp nghe. Cả lớp sẽ tun dương nhóm tìm ra nội
dung bức thư bí mật nhanh nhất và an tồn nhất.
- Giáo viên u cầu học sinh giải thích do đâu em đọc được chữ trong bức
thư, từ đó rút kiến thức : sự biến đổi hóa học xảy ra dưới tác dụng của nhiệt.
Trong q trình học sinh làm thí nghiệm, giáo viên xuống từng nhóm nhắc
nhở các em chú ý an tồn, vì khi hơ giấy trên ngọn lửa thì rất dễ bị cháy, bỏng,...
* Trò chơi “Tìm bạn”
Trò chơi “Tìm bạn” có thể được sử dụng khi dạy học mơn Tốn, giúp học
sinh nhận biết các cặp phân số hoặc cặp số thập phân bằng nhau.
Ví dụ : Bài Ơn tập về phân số - Hoạt động thực hành (Sách Hướng dẫn học
Tốn 5, tập 1A, trang 6)
- Giáo viên chuẩn bị một số thẻ ghi phân số, chẳng hạn :
5
9

7
8

24
42

40

25

2
7

14
16

10
18

8
5

4
7

12
42

- Cách chơi : Mỗi bạn nhận một thẻ ghi phân số. Sau khi nghe quản trò (do
ban học tập đảm nhận) ra hiệu lệnh “Trò chơi bắt đầu !”, mỗi người sẽ đi tìm bạn
có thẻ ghi phân số bằng phân số ghi trên thẻ của mình. Khi tìm được bạn rồi thì
một trong hai bạn sẽ đọc to cặp phân số bằng nhau ghi trên thẻ và giải thích cho
bạn nghe. Những bạn thực hiện đúng và nhanh nhất thì thắng cuộc.
Trò chơi này giúp học sinh củng cố kiến thức một cách nhẹ nhàng, tránh
được sự nặng nề, căng thẳng. Nhờ vậy, các em thích học mơn Tốn hơn.
4
Bùi Thò Trang

Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
* Trò chơi “Ai nhanh ai đúng ?”
Trò chơi “Ai nhanh, ai đúng?” giúp học sinh rèn sự nhanh nhẹn, chính xác,
tự tin , kỹ năng hợp tác, tinh thần thi đua,...
Ví dụ : Khi dạy bài Cộng hai số thập phân (Sách Hướng dẫn học Tốn 5,
tập 1B, trang 5, giáo viên tổ chức trò chơi “Ai nhanh ai đúng?” nhằm củng cố,
khắc sâu cách cộng hai phân số.
Cách thực hiện : Ban học tập viết một phép cộng lên bảng, chẳng hạn :
28,19 + 6,04
Cả lớp thực hiện phép tính trên bảng con rồi giơ lên. Bạn nào làm đúng và
nhanh nhất thì được tun dương.
Hay khi dạy bài Sự sinh sản và chu trình sinh sản của động vật (Sách
Hướng dẫn học Khoa học 5, tập 2, trang 82), trước khi vào bài mới, giáo viên cho
các nhóm tham gia trò chơi “Ai nhanh, ai đúng ?”.
Cách chơi : Các nhóm thi viết tên các con vật đẻ con, các con vật đẻ trứng
vào bảng nhóm và chia sẻ trước lớp. Sau thời gian quy định, nhóm nào viết đúng
tên nhiều con vật thì thắng cuộc.
Qua trò chơi giáo viên nhận xét, khen “Các em đã có những hiểu biết ban
đầu về sự sinh sản của động vật.” và giới thiệu bài “Để hiểu rõ hơn về sự sinh sản
của chúng, cơ và các em sẽ cùng tìm hiểu qua bài học hơm nay nhé !”. Cách vào
bài như vậy giúp học sinh bắt đầu tiết học một cách nhẹ nhàng, vui tươi, tạo hứng
thú tham gia tìm hiểu bài học.
* Trò chơi “Hộp thư bí mật”
Trong các bước dạy học truyền thống, trước khi dạy bài mới, giáo viên
thường kiểm tra bài cũ bằng cách đặt câu hỏi, gọi học sinh trả lời. Việc làm này sẽ
gây sự nhàm chán, nặn, tạo áp lực đối với các em. Để tránh điều đó, giáo viên có
thể tổ chức cho các em tham gia trò chơi “Hộp thư bí mật” như sau :
- Giáo viên chuẩn bị một chiếc hộp nhỏ, một vài câu hỏi ghi trên các mảnh

giấy bỏ vào trong hộp.
- Ban học tập điều khiển các bạn tham gia trò chơi. Khi trò chơi bắt đầu, cả
lớp vừa hát vừa chuyền tay nhau chiếc hộp, cuối mỗi câu hát thì dừng lại, hộp thư
ngay bạn nào, bạn ấy được quyền mở hộp, lấy một mảnh giấy và thực hiện u cầu
ghi trong mảnh giấy đó. Học sinh thực hiện đúng được cả lớp tun dương, nếu
chưa đúng các bạn sẽ bổ sung và trò chơi lại tiếp tục đến khi trong hộp khơng còn
mảnh giấy nào thì trò chơi kết thúc, giáo viên nhận xét và chuyển ý vào bài mới.
Ví dụ : Trước khi dạy bài Châu Phi (Sách Hướng dẫn học Lịch sử và Địa lí
5, tập 2, trang 81), giáo viên có thể giúp học sinh ơn lại kiến thức bài Châu Âu
bằng cách tổ chức trò chơi “Hộp thư bí mật” với các nội dung như sau :
+ Bạn hãy cho biết châu Âu nằm ở bán cầu nào ?

Bùi Thò Trang

5


Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
+ Châu Âu tiếp giáp với châu lục, biển và đại dương nào ?
+ Theo bạn, châu Âu nằm trong đới khí hậu nào ?
+ Bạn biết gì về châu Phi ?
Với những câu hỏi như thế học sinh có thể vừa nhớ được kiến thức đã học
vừa nêu được những hiểu biết ban đầu (dựa vào hiểu biết của bản thân) về kiến
thức sẽ học ở bài mới. Điều đó giúp giáo viên vào bài dễ hơn và học sinh có hứng
thú hơn.
* Trò chơi “Ghép chữ vào hình”
Bài Sinh sản của thực vật có hoa (Sách Hướng dẫn học Khoa học 5, tập 2,
trang 55), trò chơi “Ghép chữ vào hình” giúp học sinh củng cố về cơ quan sinh sản
của thực vật có hoa và sự thụ phấn, sự thụ tinh, sự hình thành hạt và quả.

- Chuẩn bị :
+ Sơ đồ cơ quan sinh sản ở thực vật có hoa.

+ 2 bộ thẻ chữ có ghi tên các bộ phận của cơ quan sinh sản ở thực vật có
hoa:
Hạt phấn

Vòi nhuỵ

Bao phấn

Đầu nhuỵ

Ống phấn

Bầu nhuỵ

Noãn

Cách tiến hành :
- Hội đồng tự quản chia lớp thành các đội chơi.
- Hướng dẫn cách chơi : Các thành viên trong mỗi đội tiếp sức nhau đính thẻ
từ ghi tên các cơ quan sinh sản của thực vật có hoa vào sơ đồ trống. Đội nào đính

Bùi Thò Trang

6


Một số biện pháp tạo hứng thú trong

học tập cho học sinh lớp 5
nhanh và chính xác các vị trí trên sơ đồ và nêu đúng sự thụ phấn, sự thụ tinh, sự
hình thành hạt và quả là thắng cuộc.
- Tun dương đội thắng cuộc, động viên, khích lệ đội về sau rằng “Hãy cố
gắng hơn ở lần sau các em nhé!”
Bài Sinh sản và ni dạy con của chim và thú (Sách Hướng dẫn học Khoa
học 5, tập 2, trang 79), giáo viên có thể cho học sinh củng cố bằng trò chơi “Ghép
chữ vào hình” như sau:
- Giáo viên chuẩn bị hình ảnh hổ và hươu, một số thẻ chữ ghi đặc điểm sinh
sản và ni dạy con của hai con vật đó (2 bộ).
- Cách chơi: Hai đội thi tiếp sức, chọn những thẻ ghi đặc điểm của hổ hoặc
của hươu để ghép vào hình tương ứng. Đội nào thực hiện nhanh, chính xác thì
thắng cuộc.

Ăn thịt

Ăn cỏ, lá cây

Sống đơn độc, chỉ sống thành đơi
vào mùa sinh sản

Sống theo bầy, đàn

Đẻ mỗi lứa từ 2 đến 4 con

Đẻ mỗi lứa 1 con

Dạy con săn mồi

Dạy con tập chạy

Hoạt động này giúp học sinh nắm kiến thức một cách chắn chắn và ghi nhớ
một cách sâu sắc.
Ngồi ra còn một số trò chơi khác như : Đố bạn, Thi tìm từ, Thi viết chữ
đẹp,... Giáo viên có thể lựa chọn tùy theo nội dung bài học, điều kiện của lớp, của
trường.
Tổ chức trò chơi học tập góp phần đổi mới phương pháp dạy học theo hướng
phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh; góp phần gây hứng thú
học tập, tạo điều kiện cho các em học mà chơi, chơi mà học. Trò chơi khơng những
giúp các em lĩnh hội được tri thức mà còn giúp các em củng cố và khắc sâu các tri
thức đó. Nhờ vậy mà kết quả học tập cũng được nâng lên. Tổ chức trò chơi cần có

Bùi Thò Trang

7


Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
luật chơi, tạo hứng thú và sự thi đua giữa học sinh với nhau, chú ý đảm bảo tính
cơng bằng, vui, khỏe, an tồn và đồn kết, thân thiện.
3.2. Tở chức dạy học theo nhóm.
Học theo nhóm là hình thức học tập có sự hợp tác của nhiều thành viên trong
lớp nhằm giải quyết những nhiệm vụ học tập chung. Được tổ chức một cách khoa
học, học theo nhóm sẽ phát huy tính tích cực, sáng tạo, năng lực, sở trường, tinh
thần và kỹ năng hợp tác của mỗi thành viên trong nhóm. Trong giờ học, biện pháp
này đã tạo nên một mơi trường giao tiếp tự nhiên, thuận lợi, đó là hoạt động giao
tiếp nhằm trao đổi, chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm của những người bạn.
Hoạt động nhóm có hiệu quả khi tất cả các thành viên trong nhóm đều làm
việc. Do vậy, hoạt động nhóm phải có nhóm trưởng điều khiển, thư ký ghi lại kết

quả đã được các bạn thống nhất. Khi tiến hành hoạt động nhóm, nhóm trưởng u
cầu cá nhân thực hiện các u cầu của hoạt động rồi sau đó mới trao đổi, chia sẻ
cùng bạn. Khi chia sẻ trong nhóm, nhóm trưởng mời từng bạn nêu ý kiến, các bạn
còn lại phải lắng nghe và nhận xét.
Để tránh sự nhàm chán khi chỉ có một bạn được làm nhóm trưởng, còn các
bạn khác lúc nào cũng phải làm theo sự điều khiển của bạn , tơi cho các em ln
phiên làm nhóm trưởng. Đầu tiên nhóm sẽ bầu chọn bạn lanh lợi, tự tin, học tốt
làm nhóm trưởng, sau đó đến các bạn nhút nhát, rụt rè hơn. Vào đầu mỗi tuần,
nhóm trưởng các nhóm tiến hành cho các bạn xung phong hoặc bầu chọn bạn làm
nhóm trưởng, ln phiên đến khi tất cả các bạn đều đã được làm nhóm trưởng thì
sẽ quay lại. Được làm nhóm trưởng các em sẽ thể hiện tinh thần trách nhiệm của
mình đối với nhóm, từ đó có thái độ, hành vi tốt hơn trong học tập. Trong nhóm ai
cũng được làm nhóm trưởng các em sẽ thấy vui hơn, hứng thu hơn, tích cực hơn
khi tham gia các hoạt động.
Tác dụng của việc dạy học theo nhóm là đề cao tinh thần hợp tác của cá
nhân với tập thể. Dạy học theo nhóm giúp học sinh rèn kỹ năng lắng nghe, tiếp
nhận ý kiến của người khác để bổ sung vào hiểu biết của mình, đồng thời các em
có kỹ năng trình bày ý kiến, kỹ năng tổ chức, điều khiển,...
3.3. Dạy học áp dụng phương pháp “Bàn tay nặn bột”.
Mục tiêu của phương pháp “Bàn tay nặn bột” là tạo nên tính tò mò, ham
muốn khám phá và say mê khoa học của học sinh. Ngồi việc chú trọng đến kiến
thức khoa học, phương pháp “Bàn tay nặn bột” còn chú ý nhiều đến việc rèn
luyện kỹ năng diễn đạt thơng qua ngơn ngữ nói và viết cho học sinh.
Ví dụ: Bài Đá vơi, xi măng – Hoạt động cơ bản (Sách Hướng dẫn học Khoa
học 5, tập 1, trang 68)
Khi dạy học hoạt động 2, giáo viên có thể áp dụng phương pháp “Bàn tay
nặn bột” như sau:
Bước 1: Tình huống xuất phát nêu vấn đề

Bùi Thò Trang

8


Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
Giáo viên đưa ra tình huống:
+ Nếu cọ xát hòn đá vơi vào hòn đá cuội thì xảy ra điều gì? Theo em đá vơi
cứng hơn hay mềm hơn đá cuội?
+ Nếu nhỏ vài giọt giấm lên hòn đá vơi và hòn đá cuội thì sẽ có hiện tượng
gì?
Bước 2: Bộc lộ ý tưởng ban đầu
- Học sinh thảo luận nhóm, viết dự đốn ra giấy.
Bước 3: Đề xuất câu hỏi và phương án tìm tòi
- Các nhóm đặt câu hỏi cho nhau.
- Đề xuất phương án tìm tòi (làm thí nghiệm)
Bước 4: Thực hiện phương án tìm tòi
- Các nhóm tiến hành làm thí nghiệm và ghi kết quả ra giấy.
Bước 5: Kết luận kiến thức
- Các nhóm chia sẻ kết quả thí nghiệm và so sánh với ý tưởng ban đầu, rút ra
kiến thức.
- Giáo viên nhận xét và kết luận kiến thức: Đá vơi khơng cứng lắm. Dưới tác
dụng của a xít, đá vơi bị sủi bọt.
Dạy học áp dụng phương pháp “Bàn tay nặn bột” giúp học sinh hứng thú
hơn trong q trình tìm tòi, khám phá và lĩnh hội tri thức vì các em được đưa ra ý
tưởng, dự đốn, sau đó được trực tiếp làm thí nghiệm để so sánh, rút ra kiến thức.
Để dạy học theo phương pháp “Bàn tay nặn bột” đạt hiệu quả cao giáo viên
cần phải đảm bảo các ngun tắc cơ bản sau:
- Học sinh cần phải hiểu rõ câu hỏi đặt ra hay vấn đề trọng tâm của bài
học. Để đạt được u cầu này, bắt buộc học sinh phải tham gia vào bước hình

thành các câu hỏi.
- Tự làm thí nghiệm là cốt lõi của việc tiếp thu kiến thức khoa học.
- Tìm tòi nghiên cứu khoa học đòi hỏi học sinh nhiều kỹ năng. Một trong các
kỹ năng cơ bản đó là thực hiện một quan sát có chủ đích.
- Học khoa học khơng chỉ là hành động với các đồ vật, dụng cụ thí nghiệm
mà học sinh còn cần phải biết lập luận, trao đổi, biết viết cho mình và cho người
khác hiểu.
- Dùng tài liệu khoa học để kết thúc q trình tìm tòi, nghiên cứu.
- Khoa học là một cơng việc cần sự hợp tác.
3.4. Dạy học bằng sơ đồ tư duy

Bùi Thò Trang

9


Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
Trước kia dạy theo phương pháp truyền thống thì ở phần củng cố bài học
giáo viên chỉ đặt một vài câu hỏi cho học sinh trả lời, hầu như những câu hỏi này
do các em học sinh năng khiếu trả lời còn các em học sinh chưa hồn thành thì rất
thụ động. Củng cố kiến thức bằng sơ đồ tư duy sẽ huy động sự suy nghĩ và
làm việc của cả lớp, từ đó tất cả học sinh đều nắm được kiến thức.
Ví dụ : Khi dạy bài Vượt qua tình thế hiểm nghèo, qút tâm chống Pháp
trở lại xâm lược (Sách Hướng dẫn học Lịch sử và Địa lí 5, tập 1, trang 47 - 48),
giáo viên tổ chức cho học sinh củng cố bài học bằng sơ đồ tư duy như sau:
Giáo viên hướng dẫn học sinh chọn từ khóa cho sơ đồ tư duy là “Tình thế
hiểm nghèo”, bước tiếp theo hướng dẫn học sinh vẽ nhánh cấp 1 (nhánh cấp 1 là
nội dung chính của bài hay nội dung từng phần), như vậy nhánh cấp 1 trong bài
này là những khó khăn, buớc tiếp theo vẽ nhánh cấp 2 là nêu cụ thể các biện pháp

khắc phục khó khăn đó, cuối cùng là hồn thiện sơ đồ tư duy.

Tình thế
hiểm nghèo

Giặc đói

Lập “hũ gạo cứu đói”, “ngày
đồng tâm”,… dành gạo cho dân
nghèo.

Giặc dốt

Phát động phong trào xóa nạn
Ngoại giao khơn khéo.
mù chữ, mở thêm trường học,…

Giặc
ngoại xâm

Ngoại giao khơn khéo.

Sau bài học, giáo viên đưa ra sơ đồ tư duy với các nhánh còn để trống, cho
học sinh chơi trò chơi “Mọi người cùng thắng” để hồn thiện sơ đồ tư duy bằng
cách viết những kiến thức mà em tổng kết được vào sơ đồ. Trong khoảng thời gian
quy định, em nào hồn thành đầy đủ nội dung và sớm nhất sẽ là chiến thắng và
được tun dương.
Đối với những bài kể lại diễn biến một chiến dịch có nhiều ngày tháng, sự
kiện, điểm tấn cơng học sinh rất khó nhớ hết, vì vậy tơi cũng áp dụng sơ đồ tư duy
vào giảng dạy.

Sơ đồ tư duy giúp học sinh học tập một cách tích cực. Vận dụng sơ đồ tư
duy trong dạy học giúp học sinh có thói quen tự tay ghi chép hay tổng kết một vấn
đề, một chủ đề đã học theo cách hiểu của các em. Sau khi cho các em làm quen với
một số sơ đồ tư duy có sẵn, giáo viên đưa ra một chủ đề chính, đặt chủ đề này ở vị
trí trung tâm bảng (hoặc vào trang vở, tờ giấy, ...) rồi đặt câu hỏi gợi ý để các em

Bùi Thò Trang

10


Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
vẽ tiếp các nhánh cấp 1, cấp 2, cấp 3... Mỗi bài học được chính các em tự viết kiến
thức trọng tâm trên một trang giấy giúp các em dễ ơn tập, dễ nhớ và khắc sâu hơn.
Cách làm này học sinh thích hơn hình thức hỏi – đáp mà giáo viên thường áp dụng
khi củng cố bài học.
3.5. Ứng dụng cơng nghệ thơng tin trong dạy học.
Việc tạo hứng thú, phát huy tính tích cực cho học sinh trong học tập phải đi
đơi với đổi mới hình thức tổ chức, phương pháp dạy học. Đặc biệt đối với mơn
Khoa học, Lịch sử và Địa lí, trực quan sinh động có ảnh hưởng rất lớn đến việc
tiếp thu bài của học sinh. Bởi lẽ có những kết luận có thể diễn giải được bằng lời
nhưng cũng có khi khơng thể trình bày hết được. Nhưng chỉ bằng một lần được
quan sát, tận mắt chứng kiến chắc chắn các em sẽ ghi nhớ lâu hơn. Mặt khác, có
những kiến thức mà trong thực tế các em khó có điều kiện quan sát. Đối với những
dạng bài này, việc ứng dụng cơng nghệ thơng tin (chương trình Microsoft
PowerPoint) sẽ giúp các em tiếp nhận kiến thức tốt hơn như video clip, hình ảnh
được trình chiếu bằng PowerPoint mà trong thời điểm hiện tại các em khơng thể
quan sát được.
Ví dụ:

Bài Phòng tránh các bệnh lây truyền do muỗi đốt (Sách hướng dẫn học
Khoa học 5, tập 1, trang 33) – Thơng qua một số hình ảnh tiêm phòng dịch bệnh tại
địa phương xã (phường), trường học; hoạt động tẩm thuốc vào chăn màn để diệt
muỗi, thả cá diệt lăng quăng,... học sinh sẽ nêu được các biện pháp phòng bệnh.
Bài Phòng tránh tai nạn giao thơng đường bộ (Sách hướng dẫn học Khoa
học 5, tập 1, trang 53) - Cho học sinh quan sát một số hình ảnh và chỉ ra việc làm
vi phạm Luật giao thơng và hậu quả; minh họa thêm một số hình ảnh, video về các
tai nạn giao thơng được cập nhật kịp thời qua các phóng sự, nhằm giúp học sinh
hiểu được cần làm gì để phòng tránh tai nạn giao thơng.
Bài Sinh sản và ni dạy con của chim và thú – Video clip, hình ảnh về
cách làm tổ, ấp trứng, mớm mồi cho con của lồi chim, việc dạy con săn mồi, tập
chạy phòng tránh kẻ thù của một số lồi thú,... giúp học sinh khắc sâu kiến thức về
sự sinh sản và ni dạy con của chúng.
Những đoạn phim và hình ảnh tơi sưu tầm là những nội dung đã được chọn
lọc khơng chỉ giúp học sinh hồn thành bài học mà còn giúp các em khám phá thế
giới xung quanh với nhiều điều kì thú.
Qua việc ứng dụng cơng nghệ thơng tin trong dạy học khơng chỉ tạo ra hình
thức quan sát sinh động mà còn giúp giáo viên tiết kiệm thời gian để tổ chức các
hoạt động dạy học trên lớp. Điều này thực sự phát huy tốt tính tích cực, sáng tạo và
hứng thú cho học sinh khi tham gia tìm hiểu bài.
Từ chỗ học sinh nhàm chán mỗi khi học vì chỉ quan sát hình ảnh qua sách
giáo khoa, đọc thơng tin cho sẵn, phân tích và rút ra bài học thì nay các em đã rất
hứng thú khi được quan sát những hình ảnh được chụp, quay từ thực tế để minh
11
Bùi Thò Trang


Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
họa thêm cho bài học kèm theo các âm thanh, hình ảnh sinh động. Qua đó, các em

được hiểu rộng hơn về thế giới thực, các em mạnh dạn hơn, tự tin hơn khi tham gia
các hoạt động học tập, chủ động tìm tòi, khai thác bài học và biết đặt ra các câu hỏi
thắc mắc về nội dung bài.
3.6. Tạo hứng thú bằng việc xây dựng mơi trường học tập thân thiện.
Bên cạnh việc tác động vào nội dung và phương pháp, hình thức tổ chức dạy
học, việc thiết lập được mối quan hệ hợp tác tích cực tốt đẹp giữa thầy và trò, giữa
các trò cũng sẽ tạo hứng thú cho học sinh. Bởi vì học là hạnh phúc khơng chỉ vì
những lợi ích mà nó mang lại, mà hạnh phúc còn nằm ngay trong chính sự học.
Một khơng gian khơng thể thiếu trong một lớp học thân thiện đó là “Góc học
tập của em”. Để thực hiện nội dung này, tơi giao cho các nhóm học sinh phân cơng
các bạn viết bài, sưu tầm tranh ảnh, giới thiệu các sản phẩm được làm từ các tiết
học,... (tùy theo năng khiếu, sở trường, điều kiện của từng bạn), với các nội dung
cụ thể như:
+ Góc Khéo tay, góc Họa sĩ tí hon: trưng bày các sản phẩm đẹp do các
em làm ra sau khi học các mơn Kĩ thuật, Mĩ thuật, … để học sinh trong lớp cùng
xem, học tập lẫn nhau, kích thích học sinh phấn đấu hồn thiện làm đẹp sản phẩm
của mình để được biểu dương trước lớp.
+ Góc Tiếng Việt : Tơi chọn những học sinh chữ đẹp viết một số bài
thơ, đoạn văn hay đã học trong tuần hoặc các bài sưu tầm trên báo,... dán lên, để tất
cả học sinh cùng đọc nhằm kích thích sự u mến văn thơ, rèn chữ đẹp cho các
em.
+ Góc Vui học Tốn : trình bày những cơng thức, quy tắc, các bảng đơn vị
đo khối lượng, độ dài, diện tích, thể tích,... với các nội dung theo chương
trình đang học để khi vui chơi, lúc rảnh rỗi các em nhìn vào, lâu dần sẽ khắc sâu
vào trí nhớ.
+ Góc Em u khoa học là những tranh vẽ các lồi thú, lồi chim, mơi
trường, tài ngun, hoạt động sử dụng các nguồn năng lượng,... giúp các em củng
cố, mở rộng kiến thức ở mơn Khoa học và có thể vận dụng khi học tập các mơn
học khác.
+ Góc Tìm hiểu Lịch sử - Địa lí: trưng bày những sản phẩm bài viết, hình

ảnh do các em sưu tầm về các nhân vật, câu chuyện lịch sử, về cảnh đẹp thiên
nhiên, về hoạt động của con người trong nước và trên thế giới,…Qua đó các em có
thể cùng nhau tìm hiểu, chia sẻ để mở rộng kiến thức; bồi dưỡng tình u q
hương, đất nước, lòng tự hào dân tộc.
Tơi thường xun cho các em thay đổi nội dung bài viết, tranh ảnh, sản
phẩm phù hợp với chủ điểm học sinh đang học, khuyến khích các em làm các sản
phẩm sáng tạo hơn để các bạn cùng học tập và làm phong phú thêm “Góc học tập
của em”.

Bùi Thò Trang

12


Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
PHẦN 4. KẾT QUẢ
Qua q trình thực hiện đề tài, tơi nhận thấy học sinh có những chuyển biến
tích cực. Giáo viên và học sinh có sự phối hợp nhịp nhàng giữa dạy và học, từ đó
các em hứng thú hơn, tự mình chiếm lĩnh kiến thức dưới sự hướng dẫn, động viên
kịp thời của giáo viên. Kết quả hầu hết các em học tập rất sơi nổi, hiểu bài và nhiều
em thuộc bài ngay tại lớp.
Qua kết quả học tập của các em đến giữa học kì II năm học 2017-2018, tơi
đánh giá như sau:
Tổng số
học sinh

34

Mức đạt được của học sinh

Mơn học

Hồn thành tốt

Hồn thành

Chưa hồn thành

SL

TL%

SL

TL%

SL

TL%

Tiếng Việt

21

61,8

13

38,2

0

0

Tốn

24

70,6

10

29,4

0

0

Khoa học

27

79,4

7

20,6

0

0

Lịch sử - Địa lí

27

79,4

7

20,6

0

0

Như vậy, so với đầu năm, số học sinh hồn thành tốt ở các mơn học đều tăng
lên nhiều, cụ thể:
Mơn Tiếng Việt: số học sinh hồn thành tốt tăng 9 em, tỷ lệ 26,5%.
Mơn Tốn : số học sinh hồn thành tốt tăng 14 em, tỷ lệ 41,2%.
Các mơn Khoa học, Lịch sử và Địa lí: số học sinh hồn thành tốt tăng 13 em,
tỷ lệ 38,2%.
Những học sinh chưa hồn thành có tiến bộ rõ rệt. Các em tự giác hơn trong
học tập, tích cực tham gia tìm hiểu bài, làm bài. Kết quả học tập được nâng lên tạo
cho các em sự tự tin, hứng thú và ham học hơn.
PHẦN 5. KẾT LUẬN
1. Tóm lược giải pháp
Học tập cũng như làm việc muốn có hiệu quả thì phải có hứng thú, say mê.
Hứng thú là thái độ đặc biệt của cá nhân đối với đối tượng nào đó vừa có ý nghĩa
trong đời sống, vừa có khă năng mang lại khối cảm cho chủ thể. Hứng thú nảy

sinh hành động và hành động sáng tạo. Hứng thú phát triển sâu sắc tạo ra nhu cầu
cao của cá nhân, cá nhân cần phải hành động để thoả mãn hứng thú đó. Những
hành động phù hợp với hứng thú như vậy thường được tiến hành một cách hết sức

Bùi Thò Trang

13


Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5
tự giác, đầy tính sáng tạo nên bao giờ cũng có kết quả cao, khi có hứng thú thì cá
nhân có sức chịu đựng dẻo dai, làm việc một cách say mê.
Đối với trẻ em, đặc biệt là học sinh tiểu học, hứng thú là động cơ mãnh liệt
thúc đẩy sự phát triển về nhiều mặt. Khi làm một việc gì mà khơng có hứng thú thì
các em khơng thể tập trung sức lực và trí lực, khơng thể đạt kết quả mong muốn.
Chính vì vậy, tạo hứng thú trong học tập cho học sinh là một biện pháp quan trọng
góp phần nâng cao hiệu quả dạy học ở tiểu học. Giáo viên phải làm thế nào để
trong mỗi giờ học học sinh hoạt động nhiều hơn, suy nghĩ nhiều hơn, thảo luận
nhiều hơn, thực hành nhiều hơn. Dạy học phát huy tính tích cực của học sinh đồng
nghĩa với việc tối đa hóa sự tham gia của các em, tối thiểu hóa sự can thiệp của
giáo viên. Tất cả đều nhằm đạt mục đích: “Học để biết, học để làm, học để tự
khẳng định mình, học để cùng chung sống”.
Để tạo được hứng thú, tích cực của học sinh trong học tập trước hết người
giáo cần viên phải:
- Chuẩn bị kĩ kế hoạch dạy học cho từng bài, tìm tòi thơng tin, tranh ảnh,
sưu tầm các trò chơi; chuẩn bị đầy đủ các phương tiện dạy học và lựa chọn phương
pháp, hình thức tổ chức dạy học cho phù hợp.
- Trong dạy học ln ln khơi gợi ở học sinh khả năng tư duy, lòng u
thích khám phá thiên nhiên, đất nước, con người.

- Ln ln tơn trọng ý kiến của học sinh, xây dựng mối quan hệ thân thiện
giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với nhau. Điều đó giúp các em cảm thấy
vui khi đến lớp.
- Khơng ngừng tìm tòi, học hỏi, khai thác thơng tin qua các phương tiện, đặc
biệt là qua mạng internet để vận dụng, tích hợp vào dạy học một cách chính xác,
khoa học và phù hợp với nội dung bài học, phù hợp với đối tượng học sinh.
- Bồi dưỡng, tập huấn Hội đồng tự quản của lớp để các em có thể hỗ trợ và
giúp việc cùng với giáo viên chủ nhiệm tạo điều kiện thuận lợi nhất trong q trình
dạy và học.
2. Phạm vi áp dụng
Đề tài “Một số biện pháp tạo hứng thú trong học tập cho học sinh lớp 5” đã
góp một phần rất lớn trong việc nâng cao hiệu quả dạy học. Học sinh tham gia học
tập một cách hào hứng, vui vẻ, tập trung, qua đó giúp các em tiếp thu bài tốt hơn
và học tập đạt kết quả cao hơn.
Với những phương pháp và kết quả đạt được như trong đề tài đã trình bày,
tơi nghĩ đề tài này có thể áp dụng đối với học sinh khối lớp 4,5 ở tất cả các trường
tiểu học trong huyện.

Bùi Thò Trang

14


Một số biện pháp tạo hứng thú trong
học tập cho học sinh lớp 5

Bùi Thò Trang

15