Phương pháp dạy tích cực trong phân môn Thường thức mĩ thuật ở trường THCS Tân Trung, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang (Luận văn thạc sĩ)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGHỆ THUẬT TRUNG ƯƠNG

NGU ỄN THỊ CHU ỀN

PHƯƠNG PHÁP DẠ HỌC TÍCH CỰC
TRONG PHÂN MƠN THƯỜNG THỨC MĨ THUẬT
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TÂN TRUNG,
HU ỆN TÂN ÊN, TỈNH BẮC GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ
Chuyên ngành: L

u n và Ph

ng ph p

y họ

n

thu t

M số:

NGƯỜI HƯ NG D N

HOA HỌC:

TS QUÁCH THỊ NGỌC AN

Hà N i,

7


LỜI CAM ĐOAN
T i xin

m o n luận v n Th

s L luận v PPDH

m n MT:

“PPDH tí h ự trong phân m n TTMT ở trƣờng THCS Tân Trung,
huyện Tân Yên, tỉnh Bắ Gi ng” l

ng trình tổng hợp tƣ liệu v nghiên

ứu ủ riêng t i. Cá số liệu, kết quả nêu trong luận v n l trung thự .
M t số th ng tin liên qu n, số liệu v trí h dẫn ều ƣợ ghi rõ t i phần
t i liệu th m khảo v phụ lụ trong luận v n.
Hà Nội, ngày 27 tháng 9 năm 2017
T

giả u n văn
Đ k

Nguyễn Thị Chuyền

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CBQL

: Cán

DH

: D y họ

quản lí

GD&ĐT : Giáo dụ v Đ o t o
GV

: Giáo viên

HS

: Họ sinh

MT

: M thuật

Nxb

: Nh xuất ản

PPDH

: Phƣơng pháp d y họ

QTDH

: Quá trình d y họ

TTMT

: Thƣờng thứ m thuật

THCS

: Trung họ

ơ sở


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Lí do họn ề t i ................................................................................................. 1
2. Lị h sử nghiên ứu ............................................................................................. 3
3. Mụ

í h v nhiệm vụ nghiên ứu ..................................................................... 8

4. Đối tƣợng v ph m vi nghiên ứu ...................................................................... 8
5. Phƣơng pháp nghiên ứu .................................................................................... 9
6. Những óng góp ủ luận v n ......................................................................... 10

7. Bố ụ

ủ luận v n ......................................................................................... 11

Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI........................... 12
1.1. Cơ sở lí luận về phƣơng pháp d y họ tí h ự trong phân m n Thƣờng
thứ M thuật ở á trƣờng Trung họ

ơ sở ........................................................ 12

1.1.1. M t số khái niệm ơ ản ............................................................................ 12
1.1.2. Mụ tiêu, n i dung, ấu trú M n M thuật v phân m n Thƣởng thứ
M thuật trong trƣờng Trung họ
1.1.3. Đặ

ơ sở ................................................................ 18

iểm tâm - sinh lí ủ họ sinh Trung họ

ơ sở ................................ 23

1.1.4. Sử dụng phƣơng pháp d y họ tí h ự trong phân m n Thƣờng thứ
M thuật ở trƣờng Trung họ

ơ sở ...................................................................... 27

1.1.5. Cá yếu tố ảnh hƣởng ến quá trình sử dụng phƣơng pháp d y họ tí h
ự trong phân m n Thƣờng thứ m thuật ở trƣờng trung họ

ơ sở ................ 38

1.2. Thự tr ng sử dụng phƣơng pháp d y họ họ tí h ự trong phân m n
Thƣờng thứ M thuật ở trƣờng Trung họ

ơ sở Tân Trung, huyện Tân Yên,

tỉnh Bắ Gi ng ...................................................................................................... 39
1.2.1. Khái quát về ị

n nghiên ứu ................................................................ 39

1.2.2. Khái quát về quá trình khảo sát thự tr ng ................................................ 41
1.2.3. Kết quả khảo sát ......................................................................................... 43


Chƣơng 2: BIỆN PHÁP SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH
CỰC TRONG PHÂN MƠN THƢỜNG THỨC MĨ THUẬT Ở TRƢỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ TÂN TRUNG, HUYỆN TÂN YÊN, TỈNH BẮC
GIANG ................................................................................................................. 61
2.1. Nguyên tắ

ề xuất iện pháp ....................................................................... 61

2.1.1. Đảm ảo thự hiện mụ tiêu phân m n Thƣờng thứ M thuật trong
hƣơng trình m thuật ở trƣờng Trung họ

ơ sở ................................................ 61

2.1.2. Kh i thá ƣu iểm ủ phƣơng pháp d y họ truyền thống; vận dụng
linh ho t á phƣơng pháp d y họ tí h ự ........................................................ 61

2.1.3. Đảm ảo tính ồng

, hệ thống ................................................................ 62

2.1.4. Đảm ảo tính hiệu quả ................................................................................. 62
2.2. Cá

iện pháp sử dụng phƣơng pháp d y họ tí h ự trong phân m n

Thƣờng thứ m thuật ở trƣờng Trung họ

ơ sở Tân Trung, huyện Tân Yên,

tỉnh Bắ Gi ng ...................................................................................................... 63
2.2.1. Nâng

o nhận thứ

ho

i ngũ án

quản lí, giáo viên về tầm qu n

trọng ủ việ sử dụng phƣơng pháp d y họ tí h ự trong phân m n
Thƣờng thứ m thuật ở trƣờng Trung họ

ơ sở ................................................. 63

2.2.2. Bồi dƣỡng phát triển n ng lự d y họ

trƣờng Trung họ

ho

i ngũ giáo viên M thuật

ơ sở ........................................................................................ 65

2.2.3. Phát huy tính tí h ự họ tập ủ họ sinh trong quá trình d y họ
phân m n Thƣờng thứ m thuật ở trƣờng Trung họ
2.2.4. Lự

ơ sở ................................ 66

họn á phƣơng pháp d y họ tí h ự phù hợp với mụ tiêu, n i

dung d y họ v

ặ

iểm ủ họ sinh ............................................................... 69

2.2.5. Sử dụng phối hợp á phƣơng pháp d y họ tí h ự trong q trình
d y họ phân m n Thƣờng thứ m thuật ở trƣờng Trung họ

ơ sở .................. 71

2.2.6. Thự hiện kiểm tr - ánh giá kết quả sử dụng á phƣơng pháp d y
họ tí h ự trong phân m n Thƣờng thứ m thuật m t á h thƣờng xuyên ..... 73
2.3. Mối qu n hệ giữ

á

iện pháp ................................................................... 74


2.4. Khảo sát về tính ần thiết v tính khả thi ủ

á

iện pháp sử dụng

phƣơng pháp d y họ tí h ự trong phân m n Thƣờng thứ m thuật ơ
trƣờng Trung họ

ơ sở Tân Trung, huyện Tân Yên, tỉnh Bắ Gi ng ................. 75

2.4.1. Khái quát về quá trình khảo sát .................................................................. 75
2.4.2. Kết quả khảo sát ......................................................................................... 77
2.5. Thự nghiệm sƣ ph m ................................................................................... 83
2.5.1. Khái quát hung về quá trình thự nghiệm ................................................ 83
2.5.2. Kết quả thự nghiệm .................................................................................. 84
KẾT LUẬN .......................................................................................................... 89
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 92
DANH MỤC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CƠNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ............... 95
PHỤ LỤC ............................................................................................................. 96


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 1.1. Nhận thứ

ủ CBQL,GV về

ngh

ủ phân m n TTMT ở

trƣờng THCS ....................................................................................... 44
Bảng 1.2.Đánh giá ủ HS về v i trò ủ phân m n TTMT .......................... 45
Bảng 1.3. Nhận thứ

ủ CBQL,GV về á PPDH tí h ự ......................... 46

Bảng 1.4. Nhận thứ

ủ CBQL,GV về sự ần thiết ủ việ sử dụng á

PPDH tí h ự trong QTDH phân m n TTMT .................................. 47
Bảng 1.5. Đánh giá ủ CBQL,GV về khả n ng vận dụng ủ PPDH tí h
ự trong q trình d y họ phân m n TTMT.................................... 49
Bảng 1.6. Đánh giá ủ CBQL,GV về mứ

sử dụng á PPDH tí h ự

trong QTDH phân m n TTMT ........................................................... 50
Bảng 1.7. Đánh giá ủ CBQL,GV về hiệu quả sử dụng á PPDH tí h ự
trong QTDH phân m n TTMT ở trƣờng THCS ................................. 52
Bảng 1.8. Đánh giá ủ HS về á h truyền

t kiến thứ

ủ giáo viên

trong QTDH phân m n TTMT ........................................................... 54
Bảng 1.9 Đánh giá ủ CBQL,GV v họ sinh về mứ

hứng thú ủ HS

trong quá trình họ tập phân m n TTMT ........................................... 55
Bảng 1.10. Cá yếu tố ảnh hƣởng ến ho t

ng sử dụng á PPDH tí h

ự trong QTDH phân m n TTMT .................................................... 57
Bảng 2.2. Tính ần thiết ủ

á

iện pháp sử dụng PPDH tí h ự trong

phân m n TTMT ở trƣờng THCS Tân Trung, huyện Tân Yên, 7tỉnh
Bắ Gi ng ............................................................................................ 78
Bảng 2.3. Tính khả thi ủ

á

iện pháp sử dụng PPDH tí h ự trong

phân m n TTMT ở trƣờng THCS Tân Trung, huyện Tân Yên, tỉnh
Bắ Gi ng ............................................................................................ 81

Bảng 2.4. Kết quả khảo sát ầu v o ủ

á lớp TN v ĐC ........................... 84

Bảng 2.5. Xếp lo i kết quả ầu v o ủ

á lớp TN v

á lớp ĐC ............... 85

Bảng 2.6. Kết quả ánh giá ầu r

ủ

á lớp TN v ĐC ............................. 85

Bảng 2.7. Xếp lo i kết quả ầu r

ủ

á lớp TN v ĐC .............................. 86

Bảng 2.8. Hứng thú ủ họ sinh trong quá trình họ tập phân m n TTMT . 86
Bảng 2.9. Mứ

hiểu

i s u quá trình họ tập ủ HS ............................... 87

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu ồ 1.1. Nhận thứ

ủ CBQL,GV về

ngh

ủ phân m n TTMT

ở trƣờng THCS ................................................................... 44
Biểu ồ 1.2.Đánh giá ủ HS về v i trò ủ phân m n TTMT.................. 46
Biểu ồ1.4. Đánh giá ủ HS về á h truyền

t kiến thứ

ủ giáo viên

trong QTDH phân m n TTMT ............................................ 55
Biểu ồ1.5. Cá yếu tố ảnh hƣởng ến ho t

ng sử dụng á PPDH

tí h ự trong QTDH phân m n TTMT ............................... 58
Biểu ồ 2.1. Đánh giá về tính ần thiết ủ

á

iện pháp sử dụng á

PPDH tí h ự trong DH phân m n TTMT ở trƣờng THCS

Tân Trung, Tân Yên, tỉnh Bắ Gi ng .................................. 80
Biểu ồ 2.2. Đánh giá về tính khả thi ủ

á

iện pháp sử dụng á

PPDH tí h ự trong DH phân m n TTMT ở trƣờng THCS
Tân Trung, Tân Yên, tỉnh Bắ Gi ng .................................. 83


1

MỞ ĐẦU
1. Lí o họn đề tài
Nhiều quố gi trên thế giới ã

t ƣợ những th nh tựu to lớn trong

quá trình phát triển nhờ sớm oi trọng v i trò ủ giáo dụ v

o t o với

qu n iểm oi Giáo dục đào tạo là quốc sách hàng đầu, h y phƣơng hâm
Thắng trong cuộc đua về giáo dục sẽ thắng trong cuộc đua về phát triển kinh
tế. Giáo dụ v Đ o t o (GD&ĐT) ó v i trò l nền tảng,

ng lự thú

ẩy

sự phát triển kinh tế - xã h i.
Với vị trí v v i trị qu n trọng, giáo dụ lu n phải th y ổi v l m mới
mình ể áp ứng ƣợ những yêu ầu ủ xã h i. Nghị quyết Đ i h i

i iểu

lần thứ XII ủ Đảng C ng sản Việt N m ã nêu rõ: “GD&ĐT cần tập trung vào
việc phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao”.
Để l m ƣợ
giáo dụ –

iều n y, giáo dụ

ần phải ó sự ổi mới

n ản v to n diện

o t o trong ó ó ổi mới phƣơng pháp d y họ

(PPDH) theo

hƣớng phát huy tính tí h ự họ tập ủ ngƣời họ .
Trong m t thời gi n d i, giáo viên
truyền thụ tri thứ

ƣợ tr ng ị phƣơng pháp ể

ho họ sinh theo qu n hệ m t hiều: Thầy truyền

tiếp nhận. Kết quả l HS họ tập m t á h thụ

ng, thiếu tính

t o trong q trình họ tập. Theo qu n iểm giáo dụ hiện

t, trò

lập sáng

i, d y họ l m t

quá trình tƣơng tá (GV – HS, HS – HS, HS - GV …), trong ó, “Họ sinh”
l m t trung tâm, l
ho t
hỉ

ối tƣợng ủ ho t

ng “họ ” – ƣợ
o, th ng qu

kh ng phải thụ

ng “d y”, ồng thời l

uốn hút v o á ho t

hủ thể ủ

ng họ tập do GV tổ hứ v

ó tự lự khám phá những iều mình hƣ rõ, hƣ
ng tiếp thu những tri thứ

ã ƣợ GV sắp ặt. Để

ó hứ
t ƣợ

iều ấy, trong quá trình d y họ , ngƣời thầy ần phải khơi dậy ở á em tính
h m hiểu iết, d y á em iết suy ngh v h nh
ổi mới PPDH theo hƣớng tí h ự

ể họ sinh hủ

ng tí h ự . Vì thế, việ
ng, tí h ự , sáng t o

trong họ tập l m t vấn ề ần thiết v kh ng thể thiếu. Bởi, khi ổi mới


2

PPDH theo hƣớng phát huy tính tí h ự họ tập ủ HS thì húng t mới góp
phần khắ phụ những iểu hiện trì trệ nghiêm trọng trong giáo dụ hiện n y,
góp phần qu n trọng nâng

o hất lƣợng giáo dụ v

ƣợ v o “sân hơi” quố tế trong việ nâng

o t o v th m gi

o hất lƣợng giáo dụ v tiếp

ận phƣơng pháp giáo dụ mới theo qu n iểm giáo dụ hiện
Ở á trƣờng Trung họ

i.

ơ sở (THCS), M thuật l m n họ

trong hƣơng trình v kế ho h d y họ

ủ

hính thứ

á nh trƣờng. Nó

lập v

ình

ẳng với á m n họ khá . M n họ n y hiếm vị trí khá qu n trọng trong
ho t
dụ

ng d y họ ở trƣờng trung họ

ơ sở. Đây l m n họ

ó nhiệm vụ giáo

ho họ sinh thị hiếu thẩm m – m t trong những yếu tố ần thiết giúp á

em hình th nh v phát triển m t nhân á h to n diện ể trở th nh những on
ngƣời ủ thời

i mới. Th ng qu

hình tƣợng, tính sáng t o ủ
ẹp v hơn thế nữ l t o r

ó, n ng lự qu n sát, khả n ng tƣ dung

á em ƣợ phát triển. Cá em iết ảm nhận ái
ái ẹp kh ng hỉ ho ản thân m

òn ho mọi

ngƣời xung qu nh. D y v họ m thuật ở THCS kh ng nhằm

o t o họ s

h y ngƣời l m nghệ thuật m nhằm giáo dục thị hiếu thẩm m cho học sinh.
Chủ yếu t o iều kiện cho học sinh tiếp xú l m quen v thƣờng thứ
tập t o r

ái ẹp,

ái ẹp vận dụng ái ẹp v o trong u c sống hằng ng y.

Phân m n Thƣờng thứ M thuật (TTMT) l m t phân m n h y nhằm
trang bị, cung cấp ho á em m t số hiểu biết về nghệ thuật t o hình th ng
qua m t số kiến thứ sơ lƣợc lịch sử m thuật Việt N m v thế giới. Qu

ó

góp phần hình th nh ở học sinh khả n ng ảm thụ ái ẹp trong nghệ thuật t o
hình ƣợc thể hiện qu

ƣờng nét, hình mảng, hình khối, ậm nh t, kh ng

gi n ánh sáng, m u sắc, bố cụ . Cá em ƣợ l m quen với m t số tá giả tá
phẩm nổi tiếng từ ó thấy ƣợ giá trị nghệ thuật trong á tá phẩm v khả
n ng sáng t o củ tá giả. Bên

nh hiểu biết về t o hình truyền thống học

sinh ịn ƣợc mở r ng tầm nhìn r thế giới, á em ƣợ l m quen với á
tá phẩm kiệt tá

ủ

á d nh ho thế giới qu

á thời kì lịch sử. Đối với

3

học sinh khối 8,9 á em ã ƣợc l m quen với phân m n n y từ lớp 6,7 nên
phần n o ũng dễ d ng tiếp thu hơn, á em ó thể tìm hiểu, sƣu tầm tƣ liệu
trên sá h áo, t p hí v Internet ể phục vụ cho việc học tập. Từ ó, á em
ng nhận thứ rõ hơn tầm quan trọng củ thƣờng thứ m thuật ối với cu c
sống v phục vụ á phân m n khá .
Trƣờng THCS Tân Trung l m t trƣờng miền núi ủ huyện Tân Yên,
tỉnh Bắ Gi ng . Trong những n m qu , trƣờng ã ó sự huyển iến dần về
việ sử dụng những phƣơng pháp d y họ theo hƣớng phát huy tính tí h tí h
ự họ tập ủ họ sinh trong m n m thuật. Tuy nhiên, sự huyển iến hƣ
m ng l i hiệu quả rõ rệt, phần n o vẫn hƣ
o việ nâng

áp ứng ƣợ yêu ầu ng y

ng

o hất lƣợng kết quả họ tập ủ trƣờng nhất l với phân m n

TTMT. Xuất phát từ ơ sở l luận v thự tiễn nêu trên húng t i họn ề t i
nghiên ứu: “Phương pháp dạy tích cực trong phân mơn Thường thức mĩ
thuật ở trường THCS Tân Trung, huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang” ể tiến
h nh nghiên ứu.
2. Lị h sử nghiên ứu
2.1. Trên th gi i
Nền giáo dụ phƣơng Tây ổ

i ó nh triết họ , ngƣời thầy v

i ủ

Hy L p – So r t (469 – 390 TCN) ã từng d y họ trị ủ mình ằng á h
lu n ặt r

âu h i gợi mở nhằm giúp ngƣời họ dần phát hiện r

phƣơng hâm: “Sự tự nhận thứ , nhận thứ

hân l , với

hính mình” 17; 29 nhằm mụ

í h phát hiện r “ hân l ” ằng á h ặt âu h i gợi mở ho ngƣời nghe dần
tự tìm r kết luận.
Đến thời Phụ Hƣng ó nhiều nh giáo dụ tiến
tƣ tƣởng qu n tâm ến họ sinh v

hú

ã nêu lên những

phát huy tính tí h ự ,

lập ủ

họ sinh nhƣ:
Mont igne (1533 – 1592), nh qu t
giảng d y ằng ho t

ngƣời Pháp, ng hủ trƣơng

ng, ằng qu n sát trự tiếp h ng ng y, ho tr

i du


4

lị h. Muốn giảng d y tốt, ngƣời thầy phải tìm hiểu họ sinh, lắng nghe họ
sinh “Phải ể ho họ sinh h y trƣớ khi nhận xét” hứ kh ng nên ắt tr
phải nhắm mắt theo những nhận ịnh hủ qu n ủ thầy. Ông ã ề r phƣơng
pháp giáo dụ “họ qu h nh”. Ông ho rằng: “Muốn
tốt nhất, kiến hiểu nhất l

t ƣợ mụ tiêu n y,

ắt họ trò liên thự h nh ể họ , họ qu h nh.

Vậy vấn ề kh ng phải l giảng d y m t á h giáo iều, thầy nói liên tụ ,
th o th o ất tuyệt. Trái l i, hủ yếu ằng ho t

ng, vận dụng khả n ng xem

ốn ủ mình 31; 152 -153].
J.A.Komensky (1592 – 1670) ng tổ ủ ng nh sƣ ph m ận

i òi h i

ngƣời thầy phải l m thế n o ho họ sinh thí h thú họ tập từ ó ố gắng n
lự

ản thân ể nắm lấy tri thứ , ng ã ƣ r

í quyết về PPDH: “Bí quyết

ủ giáo dụ l r n luyện ho á em m t tâm hồn dễ d ng, tí h ự , tự do,
ng n ản ƣợ

á

những iều m

iều m

á em muốn l m, ngƣợ l i ẩy ƣợ

á em l m

húng kh ng muốn l m” v “ hủ yếu d y á em tinh thần

lập trong qu n sát, trong

m tho i v trong việ vận dụng v o thự tiến –

qu việ l m hứ kh ng phải qu lời giảng” . 31;226]
J.J.Rousseau (1712 – 1778) thiên t i l luận ủ Pháp thời kỳ kh i sáng,
kị h liệt phê phán nh trƣờng ƣơng thời l m dụng lời nói, ng oi trọng sự
phát triển tự nhiên, tự do, oi trọng tự giáo dụ

á tính ủ tr . Ơng ho rằng muốn giáo dụ
ng tiếp ận ối tƣợng với ho t
d y

ủ tr , phản ối việ

h n ép

on ngƣời tốt phải ằng ho t

ng, với thự tế. Ông nhận xét, á h giảng

ho sẽ t o nên những on ngƣời

ho , ừng ho tr em kho họ m

phải ể nó tự tìm tịi r kho họ . Ơng viết: “Kh ng d y á em m n kho họ
m

hỉ khêu gợi tinh thần yêu hu ng kho họ v

ấp ho á em phƣơng

pháp họ kho họ , khi n o tinh thần yêu hu ng kho họ phát triển hơn nữ .
Đó l nguyên tắ

n ản ủ m i nền giáo dụ tốt” 31; 315 . Nhƣ vậy, ến

thế k XVIII, d y họ lấy họ sinh l m trung tâm ã trở th nh m t tƣ tƣởng.

Luận văn đủ ở file: Luận văn full