Quản lý dạy học môn Hóa học theo hướng phân hóa ở trường THPT huyện Bình Giang, tinh Hải Dương (Luận văn thạc sĩ)

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN VĂN LÂM

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC
THEO HƯỚNG PHÂN HÓA Ở CÁC TRƯỜNG THPT
HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

TRẦN VĂN LÂM

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC
THEO HƯỚNG PHÂN HÓA Ở CÁC TRƯỜNG THPT
HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã ngành: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. Trần Anh Tuấn

THÁI NGUYÊN - 2018

LỜI CAM ĐOAN
Tác giả xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của
riêng tôi và được sự hướng dẫn khoa học của TS.TRẦN ANH TUẤN. Các nội dung
nghiên cứu, kết quả trong luận văn này là trung thực và chưa từng được công bố dưới
bất kỳ hình thức nào. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin chịu hoàn toàn
trách nhiệm về nội dung luận văn của mình.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2018
Tác giả

Trần Văn Lâm

i


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, em xin được bày tỏ lòng biết ơn tới Hội đồng khoa
học của Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo đã
tận tình giảng dạy, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho em trong suốt quá trình học tập,
nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Ban Giám hiệu, các thầy giáo, cô
giáo công tác tại các trường THPT Bình Giang, trường THPT Đường An, Trường
THPT Kẻ Sặt đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thông tin giúp đỡ tác giả trong
quá trình điều tra, nghiên cứu.
Xin trân trọng cảm ơn các em học sinh, gia đình và bạn bè đã hợp tác, động
viên và giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Đặc biệt, em xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới TS.
TRẦN ANH TUẤN - Người thầy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, chỉ bảo ân cần cho
em trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Do thời gian và khả năng có hạn, luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót.
Kính mong được sự đóng góp, chỉ bảo của các thầy, cô trong Hội đồng Khoa học, bạn
bè và đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn.
Một lần nữa em xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 3 năm 2018
Tác giả

Trần Văn Lâm

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii
MỤC LỤC ................................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v
DANH MỤC CÁC HÌNH............................................................................................ vi
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 3
3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu .............................................................................. 3
4. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu đề tài ......................................................................... 3
5. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3
6. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 4
7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 4
8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 5
Chương 1: NGHIÊN CỨU CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY - HỌC
MÔN HÓA HỌC THEO HƯỚNG PHÂN HÓA Ở CÁC TRƯỜNG THPT

HUYỆN BÌNH GIANG, TỈNH HẢI DƯƠNG ......................................................... 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ..................................................................................... 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................................ 9
1.2.1. Hoạt động dạy học .............................................................................................. 9
1.2.2. Dạy học theo hướng phân hóa ............................................................................ 9
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học ............................................................................... 10
1.2.4. Quản lý giáo dục ............................................................................................... 13
1.3. Dạy học môn Hóa học ở các trường THPT ......................................................... 14
1.3.1. Vị trí và vai trò môn Hóa học ở các trường THPT ........................................... 14
1.3.2. Mục tiêu của môn Hóa học ở các trường THPT ............................................... 14
1.3.3. Mức độ, mục đích, nguyên tắc, chức năng...của dạy học môn Hóa học
theo hướng phân hóa. .................................................................................................. 16

iii


1.3.4. Cấu trúc chương trình, chuẩn kiến thức kĩ năng của môn môn Hóa học ở
trường THPT ............................................................................................................... 22
1.3.5. Dạy học môn Hóa học ở trường THPT theo hướng phân hóa. ......................... 25
1.4. Quản lý dạy học môn Hóa học theo hướng PH ở các trường THPT huyện
Bình Giang, tỉnh Hải Dương. ...................................................................................... 29
1.4.1. Đối với phân hóa ở tầm vĩ mô (phân hóa chương trình) .................................. 29
1.4.2. Đối với phân hóa ở tầm vi mô (trong giờ học hóa học) ................................... 31
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Hóa học theo hướng
DHPH ở các trường THPT hiện nay........................................................................... 31
1.5.1. Các yếu tố chủ quan .......................................................................................... 31
1.5.2. Các yếu tố khách quan ...................................................................................... 32
Kết luận Chương 1 ...................................................................................................... 33
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC
THEO HƯỚNG PHÂN HÓA Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN BÌNH

GIANG - TỈNH HẢI DƯƠNG................................................................................. 34
2.1. Cách thức khảo sát thực trạng .............................................................................. 34
2.1.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi ................................................................ 34
2.1.2. Phương pháp phỏng vấn ................................................................................... 35
2.1.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm .................................................................. 35
2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên và học sinh học môn Hóa học ở các trường
THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương ................................................................. 35
2.2.1. Qui mô phát triển trường lớp cấp THPT .......................................................... 35
2.2.2. Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên ................................................................ 35
2.2.3. Đội ngũ giáo viên giảng dạy môn Hóa học ...................................................... 38
2.2.4. Kết quả học tập và hạnh kiểm của học sinh...................................................... 38
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học môn Hóa theo hướng phân hóa của giáo viên
và học sinh ở các trường THPT huyện Bình Giang.................................................... 39
2.3.1. Nhận thức của GV về việc dạy học môn Hóa học theo hướng phân hóa ở
các trường THPT ........................................................................................................ 39
2.3.2. Thực trạng ̣ về hoaṭ đông ̣ giảng dạy môn Hóa của GV theo hướng phân hóa ..... 40
2.3.3. Thực trạng hoạt động học tập của học sinh theo hướng phân hóa ................... 47

iv


2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Hóa theo hướng PH của hiệu
trưởng các trường THPT ............................................................................................. 50
2.4.1. Việc đổi mới nhận thức của CBQL, GV về quản lý dạy và học theo hướng
DHPH.......................................................................................................................... 50
2.4.2. Quản lý hoạt động dạy học của giáo viên Hóa học theo hướng DHPH ........... 51
2.4.3. Quản lý hoạt động học môn hóa của học sinh theo hướng DHPH ................... 57
2.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý HĐDH môn Hóa học theo hướng
phân hóa ..................................................................................................................... 58
2.5.1. Mặt mạnh và thuận lợi ...................................................................................... 58

2.5.2. Hạn chế và khó khăn ......................................................................................... 59
2.5.3. Nguyên nhân ..................................................................................................... 59
Kết luận Chương 2 ...................................................................................................... 61
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC THEO
HƯỚNG PHÂN HÓA Ở CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN BÌNH GIANG,
HẢI DƯƠNG ............................................................................................................. 62
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .............................................................................. 62
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ................................................................... 62
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .................................................................... 62
3.1.3. Nguyên tắc đảm tính thực tiễn, tính hiệu quả và tính khả thi ......................... 62
3.2. Nhóm các biện pháp quản lý dạy học môn Hóa học theo hướng phân hóa ở
các trường THPT huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương ............................................... 63
3.2.1. Nhóm biện pháp 1: Tuyên truyền giáo dục, nâng cao nhận thức của GV
và cán bộ quản lý về dạy học theo hướng DHPH ....................................................... 63
3.2.2. Nhóm biện pháp 2: Nhóm biện pháp quản lý, hướng dẫn giáo viên bộ môn
Hóa học và tổ chuyên môn triển khai hoạt động dạy học theo hướng DHPH ................ 67
3.2.3. Nhóm biện pháp 3: Quản lý hoạt động học tập môn Hóa học của học sinh
theo hướng phân hóa ................................................................................................... 72
3.2.4. Nhóm biện pháp 4: Tạo môi trường thi đua dạy học và tăng cường đầu tư
cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động dạy học môn Hóa học. .................... 74
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................................... 78
3.4. Ý kiến chuyên gia về tính khả thi và tính cấp thiết của các biện pháp ................ 80

v


Kết luận Chương 3 ...................................................................................................... 82
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ........................................................................... 83
1. Kết luận ................................................................................................................... 83
2. Khuyến nghị ............................................................................................................ 85

2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo.......................................................................... 85
2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hải Dương ................................................ 85
2.3. Đối với trường THPT huyện Bình Giang ............................................................ 86
2.4. Đối với giáo viên và học sinh .............................................................................. 86
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 87
PHỤ LỤC

vi


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nguyên nghĩa

BGH

Ban giám hiệu

CBQL

Cán bộ quản lý

CĐ

Cao đẳng

CNH - HĐH

Công nghiệp hoá - Hiện đại hóa

CSVC

Cơ sở vật chất

DH

: Dạy học

ĐH

: Đại học

DHPH

: Dạy học phân hóa

GD&ĐT

: Giáo dục và Đào tạo

GV

: Giáo viên

GVBM

: Giáo viên bộ môn

HĐDH

: Hoạt động dạy học

HS

: Học sinh

PH

: Phân hóa

PPDH

: Phương pháp dạy học

PPHT

: Phương pháp học tập

PTDH

: Phương tiện dạy học

QL

: Quản lý

QLDH

: Quản lý dạy học

QLGD

: Quản lý giáo dục

SGK

: Sách giáo khoa

THCN

: Trung học chuyên nghiệp

THPT

: Trung học phổ thông

iv


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Đội ngũ cán bộ quản lý và tổ trưởng của các trường THPT ...................... 36
Bảng 2.2. Đội ngũ giáo viên của các trường THPT ................................................... 37
Bảng 2.3. Chất lượng đội ngũ giáo viên của các trường THPT ................................. 37
Bảng 2.4. Kết quả học lực của học sinh các trường THPT ........................................ 38
Bảng 2.5. Kết quả học tập môn Hóa học .................................................................... 38
Bảng 2.6: Kết quả khảo sát thực trạng về mức độ GV thực hiện các nội dung hoạt
động giảng dạy môn Hóa học .................................................................... 42
Bảng 2.7: Kết quả khảo sát thực trạng sử dụng các PPDH và PTDH Hóa học
trong giảng dạy của GV ............................................................................ 45

Bảng 2.8: Kết quả khảo sát thực trạng về mức độ HS thực hiện các nội dung hoạt
động học tập .............................................................................................. 49
Bảng 2.9: Quản lý việc thực hiện nội dung chương trình theo hướng DHPH ........... 52
Bảng 2.10: Nội dung quản lý việc thực hiện đổi mới PPDH và kiểm tra đánh giá
kết quả học tập của HS .............................................................................. 54
Bảng 2.11: Quản lý việc phân công giảng dạy ........................................................... 55
Bảng 2.12: Quản lý dạy học trên lớp của GV theo hướng DHPH ............................. 56
Bảng 2.13: Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn và hồ sơ chuyên môn, công tác bồi
dưỡng giáo viên ......................................................................................... 57
Bảng 3.1: Đánh giá về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp ..................... 80

v


DANH MỤC CÁC HÌNH
Sơ đồ 1.1: Mối quan hệ giữa các chức năng quản lý .................................................. 12
Biểu đồ 2.1. Xác định nhận thức của giáo viên dạy môn Hóa học hiểu thế nào là
dạy học phân hóa ....................................................................................... 39
Biểu đồ 2.2: Biểu đồ căn cứ phân hóa đối tương ̣ HS ................................................. 41
Hình 3.1. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 79
Biểu đồ 3.1. Tỉ lệ tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các nhóm
giải pháp .................................................................................................... 81

vi


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng lần thứ VIII - Khóa XI
(Nghị quyết 29 - NQ/TW ngày 04/11/2013) về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục

và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong điều kiện
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã đề ra mục
tiêu tổng quát của giáo dục Việt Nam và mục tiêu cụ thể của giáo dục phổ thông là:
“Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân,
phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao
chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức,
lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào
thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời. Hoàn
thành việc xây dựng chương trình giáo dục phổ thông giai đoạn sau năm 2015. Bảo
đảm cho học sinh có trình độ trung học có tri thức phổ thông nền tảng, đáp ứng yêu
cầu phân luồng mạnh sau trung học cơ sở; trung học phổ thông phải tiếp cận nghề
nghiệp và chuẩn bị cho giai đoạn học sau phổ thông có chất lượng. Nâng cao chất
lượng phổ cập giáo dục, thực hiện giáo dục bắt buộc 9 năm từ sau năm 2020. Phấn
đấu đến năm 2020, có 80% thanh niên trong độ tuổi đạt trình độ giáo dục trung học
phổ thông và tương đương”[14].
Để thực hiện được Mục tiêu trên, Nghị quyết đã đề ra 9 nhóm nhiệm vụ giải
pháp trong đó có nhiệm vụ giải pháp: “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản
lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo” và “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và
đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển
phẩm chất, năng lực của người học”.
Nhằm cụ thể hóa Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 về đổi mới
chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, Chính phủ đã ban hành Quyết định
số 404/QĐ-TTg ngày 27/3/2015 phê duyệt đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa
giáo dục phổ thông với mục tiêu góp phần tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất
lượng, hiệu quả giáo dục và phát triển con người Việt Nam toàn diện về Đức,Trí,Thể,
Mỹ, hướng tới “công dân toàn cầu” và “Chương trình mới, sách giáo khoa mới được

1

Luận văn đủ ở file: Luận văn full