Kỷ thuật đặt câu hỏi trong 1 tiết lên lớp

Kĩ thuật đặt câu hỏi cho một giờ lên lớp hiệu quả
Đặt ra các câu hỏi cho học sinh trong những giờ lên lớp là một công
việc rất quen thuộc đối với người giáo viên. Tuy nhiên cách đặt câu hỏi làm
sao để khuyến khích được học sinh phát huy tính tích cực, chủ động là công
việc không hề dễ dàng chút nào. Trong bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ gợi ý
một số cách đặt câu hỏi có hiệu quả nhất.
Khi đặt câu hỏi cho học sinh, giáo viên nên đặt những dạng câu hỏi
như sau:
1) Đặt những câu hỏi mang tính chất thách thức:
Cố gắng đặt ra những câu hỏi mang tính thăm dò, đánh giá đòi hỏi học sinh
phải suy nghĩ, nhận thức cao hơn như kĩ năng phân tích, tổng hợp và đánh
giá. Khuyến khích học sinh suy nghĩ nhằm phát hiện ra bằng chứng cho
những kiến thức mà chúng đang có, áp dụng một cách chính xác những
kiến thức đó vào những tình huống cụ thể. Ví dụ thay vì hỏi câu: “What is
the expression for kinetic energy?” (Công thức của động năng là gì?) Tại
sao chúng ta không đặt câu: “Why is there a factor of ½ in the expression
for kinetic energy?” (Tại sao lại có nhân tố ½ trong công thức của động
năng?)
2) Đặt những câu hỏi mở:
Tránh đặt những câu hỏi đóng, đòi hỏi những câu trả lời thẳng vào vấn đề
trừ khi bạn đơn giản chỉ muốn kiểm tra trí nhớ của học sinh. Hãy bắt đầu
giờ học với một cuộc thảo luận sôi nổi bằng cách đặt một câu hỏi mở
khuyến khích học sinh tìm kiếm những khả năng khác nhau. Tuy nhiên
không nên đặt những câu hỏi mang tính cấu trúc quá vì nó dễ gây ra sự mơ
hồ và như vậy bạn sẽ mất thời gian để giải thích câu hỏi mà không có thời
gian để đưa ra vấn đề ngay lập tức. Những câu hỏi mở khéo léo hướng học
viên tới những kĩ năng lập luận quy nạp và diễn dịch, khuyến khích học
sinh tìm ra câu trả lời chứ không phải là ghi nhớ những câu trả lời đó. Đôi
khi giáo viên đặt câu hỏi nhằm mục đích giúp học sinh nhìn nhận vấn đề
một cách khái quát, nhưng việc làm này đòi hỏi giáo viên phải đồng thời
đặt ra những câu hỏi khác để giúp học sinh tập trung vào vấn đề trước khi

trả lời được nó.Ví dụ bạn có thể đặt một câu hỏi mở mang tính chất thảo
luận như sau:
”We have examined the aetiology of dental caries. What factors would
increase a patient’s risk to caries?”
(Chúng ta vừa học những nguyên nhân của bệnh sâu răng. Đâu là nhân tố
làm tăng nguy cơ gặp phải bệnh sâu răng?).
Tránh những câu hỏi “yes – no” và tận dụng đối đa các câu hỏi bắt đầu
bằng what, why, how…
3) Đặt những câu hỏi ngắn gọn
Tránh đặt những câu hỏi rườm rà vì nó đòi hỏi phải đặt ra nhiều câu hỏi
phụ hay không tập trung vào kiến thức cơ bản. Những câu hỏi kiểu này
thường làm học sinh lúng túng vì chúng thực sự không hiểu rõ ý câu hỏi là
gì. Sau đây là một ví dụ:
“What are some of the reasons that Newton’s laws are flawed? I mean…
what seems to be the main problem, according to Einstein? Can we then
still use Newton’s laws? A few of you earlier said that you do not think
Newton’s laws should be used for some situations. What are the problems
there?”
(Những nguyên nhân nào khiến cho những định luật của Newton chưa hoàn
thiện? Tôi muốn hỏi là theo Einstein thì vấn đề chính là gì? Sau này chúng
ta có thể sử dụng định luật của Newton được không? Một vài người cho
rằng những định luật của Newton không nên áp dụng trong một vài trường
hợp cụ thể. Vậy vấn đề ở đây là gì?)
4) Khi đặt ra những câu hỏi trên lớp, giáo viên cũng cần lưu ý:
· Cần chờ đợi: Sau khi đặt ra câu hỏi, giáo viên nên chờ đợi trước khi đưa
ra câu trả lời hay đặt ra những câu hỏi khác. Những câu hỏi hay, những câu
hỏi sâu thường đòi hỏi thời gian suy nghĩ lâu. Chờ đợi cũng là một dấu hiệu
của giáo viên muốn nhận được sự tham gia trả lời câu hỏi một cách nhiệt
tình của học sinh.
· Hướng dẫn: Trong nhiều trường hợp khi giáo viên đọc câu hỏi, học sinh

nghe nhầm, nghe không rõ hay hiểu nhầm ý của câu hỏi thì việc chờ đợi
của giáo viên thật lãng phí. Để tránh những trường hợp như thế này, tốt
nhất là giáo viên nên kết hợp đồng thời việc đọc câu hỏi với việc viết nó lên
bảng để tất cả học sinh đều có thể nhìn thấy câu hỏi đó, hoặc giáo viên có
thể phát câu hỏi cho từng học sinh.
Đặt câu hỏi là một phần quan trọng của bài giảng. Chúng tôi hy vọng với
bài viết trên đây các bạn sẽ có một giờ lên lớp sôi nổi và hiệu quả.
(ST)