Hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại kho bạc nhà nước bình gia tỉnh lạng sơn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HỨA LỊCH THIỆP

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI
THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO
BẠC
NHÀ NƯỚC BÌNH GIA TỈNH LẠNG SƠN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

ﾧ

THÁI NGUYÊN - 2018


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HỨA LỊCH THIỆP

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI
THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO
BẠC
NHÀ NƯỚC BÌNH GIA TỈNH LẠNG SƠN

Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG
DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN VĂN ĐỨC

THÁI NGUYÊN - 2018


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân
tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn TS. Trần Văn Đức.
Các số liệu, kết quả nghiên cứu được nêu trong luận văn là trung
thực và chưa từng công bố dưới bất kỳ hình thức nào.
Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình.
Ngày

tháng 02 năm 2018
Tác giả luận văn

Hứa Lịch Thiệp


ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được luận văn này, tôi đã nhận được rất nhiều sự
giúp đỡ và động viên từ các thầy cô giáo, các ban ngành cùng toàn thể cán
bộ nơi tôi chọn làm địa bàn nghiên cứu, gia đình và bạn bè.
Trước tiên, tôi xin trân trọng cảm ơn toàn thể các thầy cô giáo và Ban
giám hiệu nhà trường Đại học kinh tế và Quản trị Kinh doanh - Đại học Thái

Nguyên đã truyền đạt cho tôi những kiến thức cơ bản và tạo điều kiện
giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo TS. Trần
Văn Đức, người đã dành nhiều thời gian trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo
tận tình cho tôi hoàn thành quá trình nghiên cứu đề tài này.
Qua đây, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn tới ban Lãnh đạo Kho bạc Nhà
nước Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn, các phòng ban cùng các cán bộ công nhân
viên tại Kho bạc đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi tiếp cận và thu thập
những thông tin cần thiết cho đề tài.
Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè, những người
đã động viên và giúp đỡ tôi về tinh thần, vật chất trong suốt quá trình
học tập và thực hiện đề tài.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày

tháng 02 năm 2018

Tác giả luận văn

Hứa Lịch Thiệp


3
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN.....................................................................................................ii
MỤC LỤC.........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT...................................................................... vii
DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................viii
DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ..........................................................x

MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài...............................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu....................................................................................3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................... 3
4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp của đề tài.........................................3
5. Kết cấu của luận văn.................................................................................... 4
Chương 1. LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG
XUYÊN NSNN TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC......................................................... 5
1.1. Cơ sở lý luận về kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN.................5
1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến kiểm soát chi thường xuyên
NSNN tại KBNN................................................................................................ 5
1.1.2. Vai trò và yêu cầu của kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN........8
1.1.3. Đặc điểm của kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN................10
1.1.4.Nguyên tắc kiểm soát và điều kiện chi thường xuyên NSNN tại KBNN... 11
1.1.5. Quy trình kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN......................12
1.1.6. Nội dung kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN.....................13
1.1.7. Công cụ kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN.......................17
1.1.8. Phương thức chi trả các khoản chi thường xuyên NSNN qua KBNN.....18
1.1.9. Các nhân tố ảnh hưởng đến kiểm soát chi thường xuyên NSNN


4
tại KBNN........................................................................................................23
1.2. Cơ sở thực tiễn về công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN............25
1.2.1. Kinh nghiệm về công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN của
KBNN Văn Quan tỉnh Lạng Sơn...................................................................... 25
1.2.2. Kinh nghiệm kiểm soát chi thường xuyên đối với đơn vị sự nghiệp
công lập của KBNN Cao Phong tỉnh Hòa Bình................................................27
1.2.3. Bài học về kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước đối
với Kho bạc nhà nước Bình Gia tỉnh Lạng Sơn...............................................30

Chương 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................... 32
2.1. Các câu hỏi nghiên cứu đặt ra cần giải quyết.........................................32
2.2. Phương pháp nghiên cứu....................................................................... 32
2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu............................................................32
2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin........................................................35
2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin........................................................35
2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu...........................................................36
Chương 3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NSNN
TẠI KBNN BÌNH GIA TỈNH LẠNG SƠN.............................................................38
3.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu............................................................38
3.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội của Bình Gia tỉnh Lạng Sơn............38
3.1.2. Khái quát về KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn..........................................40
3.2. Thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách Nhà
nước tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn..........................................................47
3.2.1. Cơ sở pháp lý thực hiện kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua
KBNN Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn....................................................................... 47
3.2.2. Quy trình kiểm soát chi thường xuyên Ngân sách Nhà nước tại
Kho bạc Nhà nước Bình Gia tỉnh Lạng Sơn....................................................49
3.2.3.Nội dung kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN Bình Gia.........53
3.2.4. Tình hình thực hiện các công cụ sử dụng trong kiểm soát chi ngân
sách thường xuyên tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn....................................75
3.2.5. Nhận xét, kiến nghị từ các cơ quan kiểm tra, như: Thanh tra, kiểm


5
toán, kiểm tra tài chính cấp trên đánh giá về công tác kiểm soát chi ngân
sách thường xuyên tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn....................................79
3.3. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới công tác kiểm soát chi thường
xuyên NSNN tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn.............................................. 82
3.3.1. Nhân tố khách quan.............................................................................82

3.3.2. Nhân tố chủ quan................................................................................86
3.4. Đánh giá chung công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua
KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn trong giai đoạn 2014-2016.............................91
3.4.1. Những kết quả đạt được.....................................................................91
3.4.2. Những hạn chế.................................................................................... 92
3.4.3. Nguyên nhân của hạn chế................................................................... 94
Chương 4. GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI
THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC
BÌNH GIA TỈNH LẠNG SƠN..........................................................................100
4.1. Mục tiêu, định hướng hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường
xuyên NSNN tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn............................................ 100
4.1.1. Mục tiêu.............................................................................................100
4.1.2. Định hướng........................................................................................102
4.2. Một số giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên
ngân sách Nhà nước tại Kho bạc nhà nước Bình Gia tỉnh Lạng Sơn............104
4.2.1. Hoàn thiện cơ chế, chức năng kiểm soát chi NSNN qua KBNN Bình
Gia tỉnh Lạng Sơn.........................................................................................105
4.2.2. Phân định trách nhiệm và phối hợp giữa các cơ quan để hoàn thiện
nghiệp vụ kiểm soát chi NSNN qua KBNN................................................... 105
4.2.3. Hoàn thiện khâu phân bổ và giao dự toán chi thường xuyên NSNN 106


6
4.2.4. Hoàn thiện khâu tổ chức, định mức chi............................................ 107
4.2.5. Hoàn thiện quyền hạn, trách nhiệm của từng người trong mô kiểm
soát chi NSNN tại KBNN...............................................................................109
4.2.6. Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, điều hành và chuyên
môn tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn.........................................................111
4.2.7. Hoàn thiện công tác đối chiếu hàng tháng trên ứng dụng công
nghệ thông tin............................................................................................. 113

4.2.8. Hoàn thiện Tăng cường thanh tra, kiểm tra trong nội bộ KBNN.......114
4.3. Kiến nghị...............................................................................................115
4.3.1. Đối với Bộ Tài Chính...........................................................................115
4.3.2. Đối với Kho bạc nhà nước Trung Ương..............................................115
4.3.3. Kho bạc nhà nước Bình Gia tỉnh Lạng Sơn.........................................116
4.3.4. Đối với chính quyền và các cơ quan chức năng địa phương.............117
KẾT LUẬN.....................................................................................................118
TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................120
PHỤ LỤC.......................................................................................................123


vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CNTT

:

Công nghệ thông tin

ĐVSDNS

:

Đơn vị sử dụng Ngân sách

IFMIS

:

Hệ thống thông tin quản lý tài chính tích

hợp KBNN

:

Kho bạc Nhà nước

KSC

:

Kiểm soát chi

MLNSNN

:

Mục lục Ngân sách Nhà nước

NSNN

:

Ngân sách Nhà nước

TABMIS

:

Hệ thống thông tin quản lý Ngân sách và Kho bạc

TTSPĐT

:

Thanh toán song phương điện tử


8
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1:

Bảng tổng hợp số liệu đơn vị thuộc phần kiểm soát tại
KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2014-2016...................54

Bảng 3.2:

Bảng tổng hợp số liệu dự toán và số kiểm soát chi
thường xuyên tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn giai đoạn
2014-2016 .................................................................................55

Bảng 3.3:

Tổng hợp số liệu các món chi đã yêu cầu hoàn thiện hồ sơ
qua KSC thường xuyên tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn
giai đoạn 2014-2016..................................................................56

Bảng 3.4:

Số liệu thực hiện dự toán chi thường xuyên tại KBNN Bình

Gia tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2014-2016.....................................59

Bảng 3.5: Tổng hợp số liệu từ chối thanh toán do chi vượt dự toán
và sai nội dung chi so với dự toán được giao qua KSC
thường xuyên tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn giai
đoạn 2014-2016....................................................................... 61
Bảng 3.6:

Số liệu chi NSNN đã kiểm soát chi qua Kho bạc Nhà nước Bình
Gia tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2014-2016.....................................63

Bảng 3.7:

Tình hình chi thường xuyên NSNN theo nội dung chi của
KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2014-2016...................65

Bảng 3.8:

Tổng hợp số liệu từ chối thanh toán do sai chế độ
tiêu chuẩn định mức qua KSC thường xuyên tại KBNN
Bình
Gia tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2014-2016.....................................73

Bảng 3.9:

Đánh giá của đối tượng điều tra về hệ thống cơ sở pháp lý
về KSC NSNN.............................................................................. 83

Bảng 3.10: Đánh giá của đối tượng điều tra về Ý thức chấp hành và
trách nhiệm của các đơn vị sử dụng ngân sách.........................85

9
Bảng 3.11: Đánh giá của đối tượng điều tra về cơ sở vật chất, hạ tầng,
truyền thông và việc áp dụng công nghệ thông tin...................87
Bảng 3.12: Đánh giá của đối tượng điều tra về thái độ, năng lực, kinh
nghiệm làm việc của cán bộ KSC................................................89
Bảng 3.13: Thống kê một số văn bản thiếu đồng bộ và chưa chặt chẽ
qua KSC thường xuyên tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn
giai đoạn 2014-2016..................................................................95
Bảng 3.14: Thống kê một số văn bản hệ thống tiêu chuẩn, định mức
chưa đáp ứng được yêu cầu quản lý qua KSC thường
xuyên tại
KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2014-2016...................96


1
0
DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 3.1:

Tổ chức bộ máy KBNN Bình Gia, tỉnh Lạng Sơn.......................41

Sơ đồ 3.2:

Sơ đồ quy trình luân chuyển chứng từ chi thường xuyên
NSNN tại Kho bạc Nhà nước Bình Gia tỉnh Lạng Sơn..............49

Biểu đồ 3.1: Số món chi đã yêu cầu hoàn thiện hồ sơ qua KSC thường
xuyên tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2014 2016........................................................................................ 57

Biểu đồ 3.2: Số liệu thực hiện dự toán chi thường xuyên tại KBNN Bình
Gia tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2014- 2016..................................60
Biểu đồ 3.3: Số liệu từ chối thanh toán do chi vượt dự toán và sai nội
dung chi so với dự toán được giao qua KSC thường xuyên
tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2014-2016.............61
Biểu đồ 3.4: Số liệu chi thường xuyên NSNN đã kiểm soát chi qua
KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2014-2016................63
Biểu đồ 3.5: Tình hình chi thường xuyên NSNN theo nội dung chi giai đoạn
2014-2016............................................................................... 66
Biểu đồ 3.6: Số liệu từ chối thanh toán do sai chế độ tiêu chuẩn định
mức qua KSC thường xuyên tại KBNN Bình Gia tỉnh
Lạng Sơn giai đoạn 2014-2016................................................ 74
Sơ đồ 4.1:

Quy trình luân chuyển hồ sơ, chứng từ kiểm soát chi
NSNN theo mô hình một cửa................................................110


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Cùng với công cuộc đổi mới nền kinh tế đất nước, lĩnh vực tài chính
công nói chung và quản lý quỹ ngân sách nhà nước nói riêng qua đó đã có sự
đổi mới căn bản, nhờ đó đã mang lại những kết quả đáng khích lệ. Chi ngân
sách Nhà nước (NSNN) đã trở thành công cụ đắc lực trong điều hành nền
kinh tế vĩ mô của Nhà nước. Trong những năm qua, chi NSNN ngoài việc
đảm bảo hoạt động có hiệu quả của bộ máy nhà nước ổn định đời sống kinh
tế
- xã hội, còn tạo tiền đề quan trọng góp phần thúc đẩy nền kinh tế phát
triển, tác động tích cực vào tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế. Chi NSNN là

công cụ chủ yếu của Đảng, Nhà nước, chính quyền cơ sở để thực hiện
nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng
và thúc đẩy sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước. Chi NSNN nói chung và
chi thường xuyên NSNN nói riêng có vai trò quan trọng trong sự nghiệp
phát triển kinh tế - xã hội nên việc hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên
NSNN xuất phát từ những yêu cầu khách quan.
Những năm gần đây trong khi nguồn thu Ngân sách nhà nước không có
bước đột phá thì tình hình bội chi lại lại liên tục tăng cao. Đáng ngại hơn nữa,
khi tốc độ tăng chi thường xuyên cao hơn tăng chi cho đầu tư phát triển.
Vì vậy, việc kiểm soát chặt chẽ các khoản chi nhằm đảm bảo các khoản
chi NSNN được sử dụng đúng mục đích, đúng chế độ, tiết kiệm, và hiệu
quả là vấn đề thiết thực cấp bách. Kho bạc nhà nước cần phải thực sự trở
thành một trong những công cụ quan trọng của Nhà nước trong việc thực
hiện công cuộc cải hành chính mà đặc biệt cải cách hành chính công theo
hướng công khai, minh bạch, góp phần thực hành tiết kiệm, chống lãng phí,
nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng các nguồn lực tài chính của Nhà


2
nước, giữ vững ổn định và phát triển nền tài chính quốc gia.


3
Công tác kiểm soát chi của Kho bạc nhà nước Bình Gia tỉnh Lạng Sơn
theo hướng đó trong những năm qua đã có những chuyển biến tích cực,
ngày một chặt chẽ và đúng mục đích cả về quy mô và chất lượng, phát
hiện và ngăn chặn kịp thời nhiều khoản chi sai chế độ, chi không đúng
tiêu chuẩn, định mức, những vẫn còn đó những bất cập và hạn chế nhất
định như: kiểm soát chi thường xuyên chưa thực sự hiệu quả, vẫn còn
tình trạng lãng phí NSNN, chưa thực hiện nghiêm túc, đầy đủ quy trình,

thủ tục, nội dung trong việc kiểm soát chi NSNN, chưa đáp ứng yêu cầu
quản lý cải cách tài chính công trong xu thế mở cửa và hội nhập quốc tế.
Mặt khác, trong bối cảnh nguồn thu của tỉnh chưa đủ để trang
trải cho nhu cầu chi ngày càng gia tăng. Những giải pháp tăng thu để bù
chi như chống thất thu, chống nợ đọng và đặc biệt là bảo đảm môi trường
kinh doanh bình đẳng cho doanh nghiệp, hoàn thiện chính sách thuế
hợp lý nhằm phát huy khả năng đóng góp và khuyến khích việc thực hiện
nghĩa vụ của doanh nghiệp, của hộ kinh doanh cá thể và của người dân
đối với ngân sách của tỉnh,... đang gặp nhiều khó khăn trong quá trình
triển khai thực hiện bởi những lý do khác nhau. Giải pháp đi vay để bù
đắp cho phần thiếu hụt trong chi tiêu ngân sách là một giải pháp tình thế
nhưng tiềm ẩn rủi ro nợ công và di hại cho cả thế hệ mai sau nếu như các
khoản chi tiêu bị thực hiện sai mục đích và lãng phí.
Xuất phát từ những vấn đề lý luận và thực tiễn trên, với những
kinh nghiệm công tác của bản thân và kiến thức về quản lý kinh tế đã được
học tập, nghiên cứu tại trường, tôi đã lựa chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác
kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Kho bạc nhà nước
Bình Gia tỉnh Lạng Sơn" nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận, phân tích thực
trạng và đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện công tác kiểm soát chi
thường xuyên ngân sách nhà nước tại Kho bạc nhà nước Bình Gia tỉnh Lạng
Sơn.


4
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN Bình
Gia tỉnh Lạng Sơn, phân tích các nhân tố ảnh hưởng để từ đó đưa ra các
giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên ở địa bàn
nghiên cứu trong những năm tới.

2.2. Mục tiêu cụ thể
- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về kiểm soát chi thường xuyên

NSNN tại KBNN trong điều kiện hiện nay.
- Phân tích thực trạng kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN

Bình Gia tỉnh Lạng Sơn trong giai đoạn 2014-2016, chỉ ra những kết quả đạt
được, những hạn chế và nguyên nhân chủ yếu.
- Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện kiểm soát chi thường

xuyên NSNN tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn phù hợp với bối cảnh hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là kiểm soát chi thường xuyên của
KBNN và các nghiệp vụ cụ thể theo quy trình kiểm soát chi thường xuyên tại
KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Luận văn nghiên cứu tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn.
- Về thời gian: Luận văn tập trung nghiên cứu số liệu nghiên cứu được

thu thập trong giai đoạn 3 năm 2014 -2016.
- Về nội dung: Công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN

Bình Gia tỉnh Lạng Sơn giai đoạn 2014 - 2016.
4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp của đề tài
4.1. Ý nghĩa khoa học
Luận văn là công trình khoa học có ý nghĩa lý luận và thực tiễn thiết
thực. Phân tích thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại

5
KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn, những kết quả đạt được, những hạn chế và
nguyên nhân, đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát
chi thường xuyên NSNN tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn, bảo đảm việc
quản lý, sử dụng NSNN đúng quy định, đúng chế độ và có hiệu quả, góp phần
thực hành tiết kiệm, chống tham ô, lãng phí tài sản công.
4.2. Đóng góp của đề tài
Hệ thống hoá và làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về kiểm soát chi
thường xuyên NSNN qua KBNN.
Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm soát chi thường
xuyên NSNN của KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn. Kinh nghiệm của một số
địa phương trong quá trình thực hiện công tác kiểm soát chi thường xuyên
để từ đó rút ra kinh nghiệm cho KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn. Từ đó, đưa ra
các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát các khoản chi thường
xuyên của các đơn vị sử dụng NSNN tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn, góp
phần thực hành tiết kiệm và chống lãng phí trong sử dụng NSNN.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và các phụ lục, tài liệu tham khảo luận
văn được kết cấu thành bốn chương như sau:
Chương 1: Lý luận và thực tiễn về kiểm soát chi thường xuyên NSNN
tại Kho bạc nhà nước
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại
KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn.
Chương 4: Giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường
xuyên NSNN tại KBNN Bình Gia tỉnh Lạng Sơn.


6
Chương 1

LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NSNN TẠI
KHO BẠC NHÀ NƯỚC
1.1. Cơ sở lý luận về kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN
1.1.1. Một số khái niệm liên quan đến kiểm soát chi thường xuyên NSNN
tại KBNN
+ Khái niệm Luật NSNN
Theo quan điểm của Nga: ngân sách nhà nước là bảng thống kê các
khoản thu và chi bằng tiền của Nhà nước trong một giai đoạn nhất định.
Một cách hiểu tương tự, người Pháp cho rằng: ngân sách nhà nước
là toàn bộ tài liệu kế toán mô tả và trình bày các khoản thu và kinh phí của
Nhà nước trong một năm.
Có thể thấy rằng các quan điểm trên đều cho thấy biểu hiện bên
ngoài của ngân sách nhà nước và mối quan hệ mật thiết giữa Nhà nước
và ngân sách nhà nước.
Trong hệ thống tài chính, ngân sách nhà nước là khâu chủ đạo, đóng
vai trò hết sức quan trọng trong việc duy trì sự tồn tại của bộ máy quyền
lực Nhà nước. Tại Việt nam, Luật Ngân sách Nhà nước đã được Quốc hội
Việt Nam số 83/QH15/2013 ngày 25/06/2015 định nghĩa: “ Ngân sách nhà
nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực
hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm
quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà
nước”
Từ khái niệm trên có thể thấy Luật NSNN chú trọng đến các vấn đề lớn
khi đề cập về khái niệm NSNN.
Một là: Tính cụ thể của NSNN biểu hiện ở: “Toàn bộ các khoản thu,
chi của Nhà nước” tức là nội dung của NSNN bao gồm hai yếu tố thu và chi.


7
Thu NSNN bao gồm các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí, các khoản thu từ

hoạt động kinh tế của Nhà nước, các khoản đóng góp của các tổ chức và
cá nhân, các khoản viện trợ và các khoản thu khác theo qui định của pháp
luật.
Chi NSNN bao gồm các khoản chi phát triển kinh tế xã hội đảm bảo bộ
máy hoạt động của Nhà nước, chi trả nợ của Nhà nước, chi viện trợ và các
khoản chi khác theo qui định của pháp luật.
Hai là: Phải được “Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định”, ở
nước ta là Quốc hội và Chính quyền nhân dân (bao gồm HĐND và UBND)
các cấp.
Ba là: Thời hạn thực hiện NSNN được tính trong một năm. Như vậy
mỗi năm sẽ có một dự toán ngân sách khác nhau.
Bốn là: Thực hiện NSNN nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng,
nhiệm vụ của Nhà nước, ở đây nói về khía cạnh vai trò NS là công cụ của
Nhà nước khi xây dựng và chấp hành ngân sách.
+ Khái niệm chi NSNN
Chi NSNN là các quan hệ tiền tệ hình thành trong quá trình phân phối
và sử dụng quỹ NSNN nhằm trang trải cho các chi phí bộ máy Nhà nước và
thực hiện chức năng chính trị, kinh tế, xã hội của Nhà nước.
Chi NSNN là toàn bộ các khoản chi của Nhà nước trong dự toán đã
được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện
trong một năm. Bao gồm: các khoản chi phát triển kinh tế - xã hội, bảo
đảm quốc phòng - an ninh, bảo đảm hoạt động của bộ máy Nhà nước; chi trả
nợ của Nhà nước; chi viện trợ và các khoản chi khác theo quy định của pháp
luật
Chi NSNN bao gồm nhiều khoản chi khác nhau tuỳ theo cách
phân loại.
- Theo lĩnh vực hoạt động, chi NSNN bao gồm: chi quản lý hành chính,
chi đầu tư kinh tế, chi cho y tế, chi cho giáo dục, chi cho phúc lợi xã hội, chi

cho an ninh quốc phòng;

8


9
- Theo mục đích chi tiêu: chi NSNN bao gồm chi tích luỹ, chi tiêu dùng;
- Theo thời hạn tác động của các khoản chi, chi NSNN bao gồm: chi
thường xuyên, chi đầu tư phát triển và chi khác (như chi cho vay, trả nợ,
viện trợ...).
+ Khái niệm chi thường xuyên NSNN
Chi ngân sách thường xuyên là quá trình phân phối, sử dụng nguồn
lực tài chính nhà nước nhằm trang trải những nhu cầu của cơ quan nhà
nước, các tổ chức chính trị xã hội thuộc khu vực công, qua đó thực hiện
nhiệm vụ quản lý nhà nước ở các hoạt động sự nghiệp kinh tế, giáo dục và
đào tạo, y tế, xã hội, văn hoá thông tin, thể dục thể thao, khoa học và công
nghệ môi trường và các hoạt động sự nghiệp khác.
Theo Giáo sư Kinh tế học Dwight H.Perkins tại Khoa Kinh tế trường
Quản lý Kenedy thuộc Đại học Harvard, phần lớn các chính sách kinh tế của
Nhà nước hoạt động hông qua chính sách thuế và chi tiêu ngân sách
nhà nước. Một điều chắc chắn đối với mỗi quốc gia đó là: nhiều hoạt
động của Nhà nước được đánh giá tầm quan trọng thông qua tỷ lệ chi ngân
sách thường xuyên cho hoạt động đó.
Có thể khái quát lại, Chi thường xuyên là nhiệm vụ chi của ngân sách
nhà nước nhằm bảo đảm hoạt động của bộ máy nhà nước, tổ chức chính
trị, tổ chức chính trị - xã hội, hỗ trợ hoạt động của các tổ chức khác và thực
hiện các nhiệm vụ thường xuyên của Nhà nước về phát triển kinh tế - xã
hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh. (Luật Ngân sách Nhà nước đã được
Quốc hội Việt Nam số 83/QH15/2013 ngày 25/06/2015).
+ Khái niệm kiểm soát chi thường xuyên NSNN: Kiểm soát chi thường

xuyên NSNN tại KBNN là việc cơ quan KBNN sử dụng các công cụ nghiệp vụ
của mình thực hiện kiểm tra, kiểm soát tính hợp pháp, hợp lý, hợp lệ của
hồ sơ thanh toán, đối chiếu các khoản chi thường xuyên NSNN qua KBNN
với các quy định của nhà nước nhằm đảm bảo các khoản chi đó được
thực


10
hiện đúng đối tượng, chế độ, tiêu chuẩn, định mức do Nhà nước có
thẩm quyền ban hành và theo những nguyên tắc, hình thức, phương pháp
quản lý tài chính của Nhà nước.
Kiểm soát chi NSNN qua KBNN: là việc KBNN thực hiện kiểm tra,
kiểm soát các khoản chi NSNN theo các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn và
định mức chi tiêu do Nhà nước quy định theo những nguyên tắc, hình thức
và phương pháp quản lý tài chính trong quá trình cấp phát, thanh toán và
chi trả các khoản chi của NSNN.
1.1.2. Vai trò và yêu cầu của kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN
1.1.2.1. Vai trò của kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN
Căn cứ vào dự toán NSNN được giao và yêu cầu nhiệm vụ, thủ trưởng
đơn vị quan hệ ngân sách quyết định chi gửi KBNN, KBNN kiểm tra tính hợp
pháp của các tài liệu cần thiết theo quy định của pháp luật và thực hiện
chi ngân sách khi có đủ các điều kiện quy định”; đồng thời cũng quy định
“Các đơn vị quan hệ ngân sách và các tổ chức được ngân sách hỗ trợ thường
xuyên phải mở tài khoản tại KBNN, chịu sự kiểm tra, kiểm soát của cơ
quan tài chính và KBNN trong quá trình thanh toán, sử dụng kinh phí’.
KBNN thực hiện kiểm soát chi thường xuyên NSNN theo dự toán, chế
độ, tiêu chuẩn, định mức chi tiêu của Nhà nước.
Căn cứ các điểm nêu trên, KBNN tổ chức thực hiện và được quyền từ
chối thanh toán nếu đơn vị thụ hưởng NSNN không chấp hành đúng các
quy định về kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN. Như vậy, KBNN

là “trạm kiểm soát cuối cùng” được Nhà nước giao nhiệm vụ kiểm soát
trước khi đồng vốn của Nhà nước ra khỏi quỹ NSNN.Với nhiệm vụ này,
KBNN chịu trách nhiệm về tính hợp pháp, hợp lệ của việc “xuất tiền”.
Trong quá trình kiểm soát, nếu phát hiện thấy các đơn vị sử dụng kinh
phí NSNN không đúng mục đích, không có hiệu quả hoặc không đúng chế độ
của Nhà nước, thì KBNN sẽ từ chối cấp phát, thanh toán. Thông qua đó,


11
KBNN đảm bảo cho quá trình quản lý, sử dụng quỹ NSNN được chặt chẽ, đặc
biệt là việc mua sắm, sửa chữa, xây dựng... Nhiệm vụ kiểm soát chi thường
xuyên được giao cho KBNN là thật sự cần thiết.
1.1.2.2. Yêu cầu của kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN
Công tác kiểm soát chi NSNN phải đảm bảo các yêu cầu sau:
- Làm cho hoạt động chi NSNN đạt được hiệu quả cao nhất, có tác
động tích cực đến sự phát triển của nền kinh tế, tránh tình trang làm cho quỹ
NSNN bị cắt đoạn, phân tán, gây căng thẳng trong quá trình điều hành NSNN.
Vì vậy, cơ chế và chính sách kiểm soát chi NSNN phải quy định rõ ràng các điều
kiện, trình tự cấp phát theo hướng cơ quan tài chính thực hiện cấp phát kinh
phí phải căn cứ vào dự toán ngân sách năm đã được giao; về phương thức
thanh toán phải đảm bảo mọi khoản chi của NSNN được thanh toán, chi trả
trực tiếp qua KBNN cho các đối tượng thụ hưởng trên cơ sở dự toán được
duyệt, được thủ trưởng cơ quan, đơn vị sử dụng Ngân sách chuẩn chi và
phù hợp với chính sách, chế độ, tiêu chuẩn và định mức chi tiêu hiện hành
của Nhà nước.
- Công tác quản lý và kiểm soát NSNN là một quy trình phức tạp từ lập
dự toán, phân bổ dự toán tới cấp phát, thanh toán, hạch toán và quyết
toán NSNN, có liên quan tới tất cả các Bộ, ngành, địa phương. Do đó yêu cầu
công tác quản lý và kiểm soát chi NSNN phải được tiến hành một cách
chặt chẽ, thận trọng tuy nhiên không được máy móc gấy phiền hà cho các

đơn vị sử dụng kinh phí NSNN cấp.
- Tổ chức bộ máy theo hướng gọn nhẹ, đơn giản hóa các thủ tục
hành chính. Đồng thời cũng cần phân định rõ ràng vai trò, trách nhiệm và
quyền hạn của các cơ quan quản lý ngân sách, các cơ quan Nhà nước, các
đơn vị sử dụng kinh phí NSNN, trong quá trình thực hiện chi NSNN từ
khâu lập dự toán, cấp phát ngân sách, thực hiện chi đến khâu thông tin,
báo cáo, quyết toán chi NSNN để tránh những trùng lặp, chồng chéo
trong quá trình thực hiện. Mặt khác, đảm bảo sự công khai, minh bạch và
kiểm tra giám sát lẫn nhau giữa những cơ quan, đơn vị đó trong quá trình


kiểm soát chi NSNN.

12


13
- Kiểm soát chi NSNN cần được thực hiện đồng bộ, nhất quán và thống
nhất với việc quản lý NSNN từ khâu lập dự toán, chấp hành dự toán
đến quyết toán NSNN. Đồng thời phải thống nhất với việc thực hiện các
chính sách, cơ chế quản lý tài chính khác như chính sách thuế, phí và lệ phí,
chính sách ổn định phát triển kinh tế,...
1.1.3. Đặc điểm của kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN
Kiểm soát chi thường xuyên NSNN qua KBNN có một số đặc điểm sau:
Một là, kiểm soát chi thường xuyên gắn liền với những khoản chi
thường xuyên nên phần lớn công tác kiểm soát chi diễn ra đều đặn trong
năm, ngoại trừ các khoản chi mua sắm tài sản, sửa chữa lớn tài sản cố định…
Hai là, kiểm soát chi thường xuyên diễn ra trên nhiều lĩnh vực và có rất
nhiều nội dung nên đa dạng và phức tạp. Chính vì thế, những quy định
trong kiểm soát chi thường xuyên cũng hết sức phong phú, với từng lĩnh vực

chi có những quy định riêng, từng nội dung, từng tính chất nguồn kinh phí
cũng có những tiêu chuẩn, định mức riêng…
Ba là, kiểm soát chi bị áp lực lớn về mặt thời gian vì phần lớn các
khoản chi đều mang tính cấp thiết như: tiền lương, tiền công, học bổng…gắn
với cuộc sống hàng ngày của cán bộ, công chức, học sinh, sinh viên; các
khoản chi về chuyên môn nghiệp vụ nhằm đảm bảo duy trì hoạt động
thường xuyên của bộ máy nhà nước nên những khoản chi này cũng đòi hỏi
phải được giải quyết nhanh chóng. Bên cạnh đó, tất cả các đơn vị thụ hưởng
NSNN đều có tâm lý muốn giải quyết kinh phí trong những ngày đầu
tháng làm cho KBNN luôn gặp áp lực về thời gian trong những ngày đầu
tháng.
Bốn là, kiểm soát chi thường xuyên thường phải kiểm soát
những khoản chi nhỏ, vì vậy, cơ sở để kiểm soát chi như hồ sơ, chứng từ…để
chứng minh cho những nghiệp vụ kinh tế đã phát sinh thường không đầy
đủ, không rõ ràng, thiếu tính pháp lý gây rất nhiều khó khăn cho cán bộ
kiểm soát chi, đồng thời rất khó để đưa ra những quy định bao quát hết