Mối quan hệ giữa thực tiễn quản trị nguồn nhân lực, trách nhiệm xã hội và kết quả hoạt động kinh doanh trường hợp các doanh nghiệp chế biến thực phẩm đồng bằng sông cửu long
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (3.47 MB, 302 trang )
BӜ GIÁO DӨC VÀ ĚÀO TҤO
TRѬӠNG ĚҤI HӐC KINH Tӂ THÀNH PHӔ HӖ CHÍ MINH
-----------------
NguyӉn Thanh Hùng
MӔI QUAN Hӊ GIӲA THӴC TIӈN QUҦN TRӎ NGUӖN
NHÂN LӴC, TRÁCH NHIӊM XÃ HӜI VÀ KӂT QUҦ
HOҤT ĚӜNG KINH DOANH: TRѬӠNG HӦP CÁC
DOANH NGHIӊP CHӂ BIӂN THӴC PHҬM
TҤI ĚӖNG BҴNG SÔNG CӰU LONG
LUҰN ÁN TIӂN Sƾ KINH Tӂ
Tp.Hӗ Chí Minh - Nĕm 2018
ii
BӜ GIÁO DӨC VÀ ĚÀO TҤO
TRѬӠNG ĚҤI HӐC KINH Tӂ THÀNH PHӔ HӖ CHÍ MINH
-----------------
NguyӉn Thanh Hùng
MӔI QUAN Hӊ GIӲA THӴC TIӈN QUҦN TRӎ NGUӖN
NHÂN LӴC, TRÁCH NHIӊM XÃ HӜI VÀ KӂT QUҦ
HOҤT ĚӜNG KINH DOANH: TRѬӠNG HӦP CÁC
DOANH NGHIӊP CHӂ BIӂN THӴC PHҬM
TҤI ĚӖNG BҴNG SÔNG CӰU LONG
Chuyên ngành: QUҦN TRӎ KINH DOANH
Mã sӕ: 934.01.01
LUҰN ÁN TIӂN Sƾ KINH Tӂ
NGѬӠI HѬӞNG DҮN KHOA HӐC:
PGS.TS HӖ TIӂN DǛNG
Tp.Hӗ Chí Minh - Nĕm 2018
LӠI CAM ĚOAN
Tôi xin cam đoan luұn án tiӃn sƿ kinh tӃ vӟi tên đӅ tài “Mӕi quan hӋ giӳa thӵc
tiӉn quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc, trách nhiӋm xã hӝi và kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh:
trѭӡng hӧp các doanh nghiӋp ChӃ biӃn thӵc phҭm tҥi Ěӗng bҵng sông Cӱu Long” là
công trình nghiên cӭu khoa hӑc cӫa riêng tôi.
Các thông tin, kӃt quҧ nghiên cӭu trong luұn án là trung thӵc, có nguӗn gӕc rõ
ràng và chѭa đѭӧc công bӕ trên bҩt kǶ công trình nghiên cӭu nào khác.
5
i
MӨC LӨC
MӨC LӨC ................................................................................................................i
DANH MӨC CÁC KÝ HIӊU, CÁC CHӲ VIӂT TҲT ..........................................v
DANH MӨC BҦNG ..............................................................................................vi
DANH MӨC HÌNH............................................................................................. viii
CHѬѪNG 1 - GIӞI THIӊU........................................................................................1
1.1 LÝ DO CHӐN Ěӄ TÀI .....................................................................................1
1.2 MӨC TIÊU NGHIÊN CӬU ..............................................................................7
1.2.1 Mөc tiêu chung ............................................................................................7
1.2.2 Mөc tiêu nghiên cӭu cө thӇ .........................................................................7
1.2.3 Câu hӓi nghiên cӭu......................................................................................8
1.3 ĚӔI TѬӦNG NGHIÊN CӬU ...........................................................................8
1.3.1 Ěӕi tѭӧng nghiên cӭu..................................................................................8
1.3.2 Ěӕi tѭӧng khҧo sát: .....................................................................................8
1.4 PHҤM VI NGHIÊN CӬU.................................................................................8
1.5 PHѬѪNG PHÁP NGHIÊN CӬU .....................................................................9
1.6 CҨU TRÚC CӪA LUҰN ÁN .........................................................................10
CHѬѪNG 2 - CѪ SӢ LÝ THUYӂT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CӬU.....................11
2.1 CѪ SӢ LÝ THUYӂT Vӄ THӴC TIӈN QUҦN TRӎ NGUӖN NHÂN LӴC 11
2.1.1 Khái niӋm vӅ quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc ......................................................11
2.1.2 Khái niӋm vӅ thӵc tiӉn quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc .......................................12
2.1.3 Các thành phҫn cӫa thӵc tiӉn quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc .............................13
2.1.4 Lý thuyӃt vӅ quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc xanh...............................................22
6
i
2.2 CѪ SӢ LÝ THUYӂT Vӄ TRÁCH NHIӊM XÃ HӜI CӪA DOANH NGHIӊP
............................................................................................................................... 23
2.3 CѪ SӢ LÝ THUYӂT Vӄ CAM KӂT TӘ CHӬC ......................................... 35
2.4 CѪ SӢ LÝ THUYӂT Vӄ KӂT QUҦ HOҤT ĚӜNG KINH DOANH ......... 38
2.5 MӔI QUAN Hӊ GIӲA CÁC KHÁI NIӊM NGHIÊN CӬU ......................... 42
2.5.1 Mӕi quan hӋ giӳa quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc và trách nhiӋm xã hӝi ........... 42
2.5.2 Mӕi quan hӋ giӳa thӵc tiӉn QTNNL và cam kӃt tә chӭc ......................... 48
2.5.3 Mӕi quan hӋ giӳa TNXH và cam kӃt tә chӭc .......................................... 50
2.5.4. Mӕi quan hӋ giӳa trách nhiӋm xã hӝi và kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh
cӫa doanh nghiӋp ............................................................................................... 54
2.5.5 Mӕi quan hӋ giӳa cam kӃt tә chӭc và kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh cӫa
doanh nghiӋp...................................................................................................... 57
2.5.6 Ҧnh hѭӣng cӫa thӵc tiӉn QTNNL đӃn kӃt quҧ hoҥt đӝng cӫa doanh
nghiӋp (mô hình cҥnh tranh).............................................................................. 59
2.6 ĚҺC ĚIӆM NGÀNH CHӂ BIӂN THӴC PHҬM ......................................... 60
2.7 ĚҺC ĚIӆM NGUӖN NHÂN LӴC VÀ TRÁCH NHIӊM XÃ HӜI CӪA
CÁC DOANH NGHIӊP CHӂ BIӂN THӴC PHҬM ĚBSCL ............................. 62
2.7.1. Ěһc điӇm nguӗn nhân lӵc ........................................................................ 62
2.7.2 Ěһc điӇm vӅ thӵc hiӋn trách nhiӋm xã hӝi cӫa các doanh nghiӋp chӃ biӃn
thӵc phҭm .......................................................................................................... 62
2.7.3 Ěһc điӇm đӏa bàn nghiên cӭu ................................................................... 65
2.8 MÔ HÌNH NGHIÊN CӬU ............................................................................. 66
CHѬѪNG 3 - THIӂT Kӂ NGHIÊN CӬU .............................................................. 70
3.1 PHѬѪNG PHÁP NGHIÊN CӬU .................................................................. 72
3.1.1 Nghiên cӭu đӏnh tính ................................................................................ 72
3.1.2 Nghiên cӭu đӏnh lѭӧng sѫ bӝ ................................................................... 73
3.2 PHѬѪNG PHÁP XӰ LÝ SӔ LIӊU ............................................................... 74
3
3
3.2.1 Ěánh giá hӋ sӕ tin cұy Cronbach’s Alpha .................................................74
3.2.2 Phân tích nhân tӕ khám phá (EFA) ...........................................................75
3.2.3 Phân tích nhân tӕ khҷng đӏnh (CFA).........................................................75
3.2.4 Phân tích mô hình cҩu trúc tuyӃn tính .......................................................76
3.2.5 KiӇm đӏnh Bootstrap .................................................................................77
3.3 THIӂT Kӂ NGHIÊN CӬU SѪ BӜ .................................................................78
3.3.1 Các bѭӟc nghiên cӭu sѫ bӝ .......................................................................78
3.3.2 KӃt quҧ xây dӵng thang đo nháp ...............................................................79
3.3.3 KӃt quҧ xây dӵng thang đo sѫ bӝ ..............................................................92
CHѬѪNG 4 - PHÂN TÍCH KӂT QUҦ NGHIÊN CӬU .......................................108
4.1 NGHIÊN CӬU CHÍNH THӬC Vӄ MӔI QUAN Hӊ GIӲA THӴC TIӈN
QTNNL, TNXH VÀ KӂT QUҦ HOҤT ĚӜNG KINH DOANH CӪA CÁC
DOANH NGHIӊP CHӂ BIӂN THӴC PHҬM ...................................................108
4.1.1 ThiӃt kӃ các bѭӟc nghiên cӭu chính thӭc................................................108
4.1.2 Mô hình nghiên cӭu chính thӭc ..............................................................109
4.1.3 Thang đo và mүu nghiên cӭu chính thӭc ................................................112
4.2 PHÂN TÍCH NHÂN TӔ KHҶNG ĚӎNH CFA ............................................115
4.2.1 Phân tích CFA thang đo thӵc tiӉn QTNNL.............................................115
4.2.2 Phân tích CFA đӕi vӟi thang đo trách nhiӋm xã hӝi ...............................120
4.2.3 Phân tích CFA đӕi vӟi thang đo cam kӃt tә chӭc ...................................123
4.2.4 Phân tích CFA đӕi vӟi thang đo kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh .............124
4.2.5 Phân tích CFA mô hình tӟi hҥn ...............................................................126
4.3.KIӆM ĚӎNH MÔ HÌNH LÝ THUYӂT ........................................................128
4.3.1 KiӇm đӏnh giҧ thuyӃt bҵng mô hình cҩu trúc tuyӃn tính (SEM) .............128
4.3.2. KiӇm đӏnh ѭӟc lѭӧng mô hình cҥnh tranh .............................................131
4
4
4.3.3. Phân tích Bootstrap................................................................................ 134
CHѬѪNG 5 - KӂT LUҰN, Ý NGHƾA VÀ HÀM Ý ............................................ 143
5.1 KӂT LUҰN................................................................................................... 143
5.2 Ý NGHƾA VÀ NHӲNG ĚÓNG GÓP CӪA NGHIÊN CӬU ...................... 145
5.2.1 KӃt quҧ nghiên cӭu và nhӳng đóng góp đӕi vӟi mô hình lý thuyӃt ....... 145
5.2.2 Ý nghƿa và đóng góp mӟi cӫa luұn án đӕi vӟi mô hình đo lѭӡng .......... 148
5.3 HÀM Ý QUҦN TRӎ ..................................................................................... 149
5.4 HҤN CHӂ CӪA NGHIÊN CӬU VÀ HѬӞNG NGHIÊN CӬU TIӂP THEO
............................................................................................................................. 155
TÀI LIӊU THAM KHҦO ........................................................................................... i
PHӨ LӨC ................................................................................................................... 1
PHӨ LӨC 1A.......................................................................................................... 1
PHӨ LӨC 1B .......................................................................................................... 5
PHӨ LӨC 1C .......................................................................................................... 9
PHӨ LӨC 1D........................................................................................................ 13
PHӨ LӨC 2........................................................................................................... 16
PHӨ LӨC 3........................................................................................................... 18
PHӨ LӨC 4........................................................................................................... 26
PHӨ LӨC 5........................................................................................................... 88
PHӨ LӨC 6........................................................................................................... 97
5
5
DANH MӨC CÁC KÝ HIӊU, CÁC CHӲ VIӂT TҲT
K
Ti
ý
A P Ě Vi
P er án
C C Th
O C
o Tr
ѭ
C or ác
S p h
C Tr
C
o ác
S
r T
h
C
C o rá
S r c
C T
C o rá
S r c
D S D
N
Ě m
M oa
Ě
B
EI
U
G
M
H
A
H
R
I
N
O
C
P
E
P
E
P
E
Q
T
S
A
S
E
S
E
S
T
N
T
R
V
C
ek
E
co
G
oH
az
ar
H
u
m
In
n
O
rg
P
er
P
er
ce
O
rg
H
u
S
al
R
ec
S
el
Jo
bC
or
Tr
ai
Vi
et
na
ӗn
T
ә
ch
T
hӵ
P
h
âT
h
ӵ
K
hu
yӃ
C
aN
hұ
N
hұ
K
Ӄt
Q
Luҧ
ѭ
T
uy
T
uy
Tí
nh
Tr
ác
Ě
ào
P
hò
ng
6
6
DANH MӨC BҦNG
Bҧng 2.1. Tәng hӧp các thành phҫn cӫa thӵc tiӉn QTNNL..................................... 21
Bҧng 2.2. Tәng hӧp các thành phҫn cӫa trách nhiӋm xã hӝi ................................... 32
Bҧng 2.3. Danh mөc các ngành sҧn xuҩt chӃ biӃn thӵc phҭm ................................. 60
Bҧng 2.4. Tĕng trѭӣng tiêu dùng Thӵc phҭm – Ěӗ uӕng – Thuӕc lá ...................... 61
Bҧng 3.1. Nhân tӕ tuyӇn dөng .................................................................................. 79
Bҧng 3.2. Nhân tӕ Ěào tҥo ....................................................................................... 80
Bҧng 3.3. Nhân tӕ Ěánh giá công viӋc..................................................................... 81
Bҧng 3.4. Nhân tӕ Lѭѫng, thѭӣng............................................................................ 82
Bҧng 3.5. Nhân tӕ Tính әn đӏnh công viӋc............................................................... 83
Bҧng 3.6. KhuyӃn khích sӵ tham gia, đәi mӟi ......................................................... 84
Bҧng 3.7. Trách nhiӋm đӕi vӟi nhân viên ................................................................ 85
Bҧng 3.8. Trách nhiӋm đӕi vӟi khách hàng ............................................................. 86
Bҧng 3.9. Trách nhiӋm đӕi vӟi môi trѭӡng .............................................................. 87
Bҧng 3.10. Trách nhiӋm xã hӝi đӕi vӟi pháp lý ....................................................... 88
Bҧng 3.11. Thang đo cam kӃt tә chӭc ...................................................................... 90
Bҧng 3.12. Thang đo KӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh ............................................... 91
Bҧng 3.13. Thӕng kê mô tҧ cӥ mүu ......................................................................... 92
Bҧng 3.14. KӃt quҧ Cronbach’s alpha thang đo thӵc tiӉn QTNNL ......................... 93
Bҧng 3.15. KӃt quҧ Cronbach’s alpha thang đo trách nhiӋm xã hӝi ........................ 94
Bҧng 3.16. KӃt quҧ Cronbach’s alpha thang đo cam kӃt tә chӭc ............................ 96
Bҧng 3.17. KӃt quҧ Cronbach’s alpha thang đo kӃt quҧ hoҥt đӝng ......................... 97
Bҧng 3.18. HӋ sӕ tҧi các nhân tӕ thuӝc thang đo thӵc tiӉn QTNNL ....................... 99
Bҧng 3.19. HӋ sӕ tҧi nhân tӕ thang đo TNXH ....................................................... 100
Bҧng 3.20. HӋ sӕ tҧi nhân tӕ thang đo cam kӃt tә chӭc ......................................... 101
Bҧng 3.21. Bҧng hӋ sӕ tҧi nhân tӕ thang đo kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh .......... 102
Bҧng 3.22. Tәng hӧp thang đo đѭӧc điӅu chӍnh cho nghiên cӭu chính thӭc ........ 103
Bҧng 4.1. Tәng hӧp sӕ biӃn quan sát và cӥ mүu.................................................... 112
Bҧng 4.2. KӃt quҧ thӕng kê mүu nghiên cӭu ......................................................... 115
Bҧng 4.3. KӃt quҧ kiӇm đӏnh giá trӏ phân biӋt các biӃn trong mô hình đo lѭӡng .. 117
Bҧng 4.4. Ěӝ tin cұy thang đo thӵc tiӉn Quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc......................... 118
Bҧng 4.5. Tóm tҳt kӃt quҧ kiӇm đӏnh đӝ tin cұy cӫa thang đo ............................... 119
Bҧng 4.6. KӃt quҧ kiӇm đӏnh giá trӏ phân biӋt giӳa các biӃn trong mô hình đo lѭӡng
trách nhiӋm xã hӝi .................................................................................................. 121
Bҧng 4.7. KiӇm đӏnh đӝ tin cұy cӫa thang đo trách nhiӋm xã hӝi ......................... 122
Bҧng 4.8. Tóm tҳt kӃt quҧ kiӇm đӏnh đӝ tin cұy cӫa thang đo ............................... 123
Bҧng 4.9. KiӇm đӏnh đӝ tin cұy cӫa thang đo cam kӃt tә chӭc.............................. 123
Bҧng 4.10. KӃt quҧ kiӇm đӏnh đӝ tin cұy cӫa thang đo cam kӃt tә chӭc ............... 124
viii
7
Bҧng 4.11. KӃt quҧ kiӇm đӏnh giá trӏ phân biӋt giӳa các biӃn trong mô hình đo
lѭӡng kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh .......................................................................124
Bҧng 4.12. KӃt quҧ kiӇm tra đӝ tin cұy thang đo kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh ...125
Bҧng 4.13. Tóm tҳt đӝ tin cұy tәng hӧp và phѭѫng sai trích ..................................125
Bҧng 4.14. KӃt quҧ kiӇm đӏnh giá trӏ phân biӋt các khái niӋm trong mô hình tӟi hҥn
.................................................................................................................................128
Bҧng 4.15. KӃt quҧ ѭӟc lѭӧng mô hình lý thuyӃt (chuҭn hóa) ...............................130
Bҧng 4.16. KӃt quҧ ѭӟc lѭӧng mô hình cҥnh tranh (chuҭn hóa) ............................133
Bҧng 4.17. So sánh các chӍ tiêu giӳa mô hình lý thuyӃt và mô hình cҥnh tranh ....134
Bҧng 4.18. Ѭӟc lѭӧng Bootstrap vӟi mүu N = 600 ................................................135
Bҧng 4.19. Tәng hӧp kӃt quҧ kiӇm đӏnh giҧ thuyӃt ................................................136
Bҧng 4.20. KӃt quҧ tác đӝng trӵc tiӃp, gián tiӃp và tәng hӧp giӳa các khái niӋm
trong mô hình nghiên cӭu .......................................................................................137
viii
8
DANH MӨC HÌNH
Hình 2.1. Mô hình mӕi quan hӋ QTNNL vӟi kӃt quҧ hoҥt đӝng ............................. 19
Hình 2.2. Mô hình nguӗn nhân lӵc và kӃt quҧ hoҥt đӝng ........................................ 19
Hình 2.3. Mô hình kim tӵ tháp TNXH..................................................................... 24
Hình 2.4. Mô hình nghiên cӭu đӅ xuҩt..................................................................... 67
Hình 3.1. Sѫ đӗ thӇ hiӋn quy trình nghiên cӭu ........................................................ 71
Hình 4.1. Mô hình nghiên cӭu chính thӭc ............................................................. 110
Hình 4.2. KӃt quҧ phân tích CFA thang đo thӵc tiӉn QTNNL .............................. 116
Hình 4.3. KӃt quҧ phân tích CFA thang đo trách nhiӋm xã hӝi ............................. 120
Hình 4.4. KӃt quҧ CFA thang đo cam kӃt tә chӭc ................................................. 123
Hình 4.5. KӃt quҧ CFA thang đo kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh ........................... 124
Hình 4.6. KӃt quҧ CFA mô hình đo lѭӡng tӟi hҥn................................................. 127
Hình 4.7. Mô hình SEM chuҭn hóa........................................................................ 129
Hình 4.8. KӃt quҧ SEM mô hình cҥnh tranh .......................................................... 132
1
1
CHѬѪNG 1 - GIӞI THIӊU
1.1 LÝ DO CHӐN Ěӄ TÀI
Trѭӟc sӵ phát triӇn cӫa kinh tӃ toàn cҫu, quá trình hӝi nhұp quӕc tӃ diӉn ra sâu
rӝng, điӅu này dүn đӃn sӵ cҥnh tranh giӳa các doanh nghiӋp ngày càng gay gҳt và
quyӃt liӋt hѫn. Các doanh nghiӋp tìm cách tҥo ra nhiӅu lӧi thӃ cҥnh tranh nhѭ giҧm
chi phí, nâng cao nĕng suҩt, chҩt lѭӧng sҧn phҭm, cҧi tiӃn sҧn phҭm… nhҵm mөc
tiêu nâng cao hiӋu quҧ kinh doanh, duy trì và phát triӇn bӅn vӳng. Tuy nhiên, viӋc
thӵc hiӋn mөc tiêu này có hiӋu quҧ hay không còn tùy thuӝc vào viӋc QTNNL trong
mӛi công ty khác nhau.
Có thӇ nói, nguӗn nhân lӵc đѭӧc xem nhѭ là mӝt trong nhӳng yӃu tӕ quan
trӑng nhҩt cӫa các doanh nghiӋp hiӋn nay. Ӣ cҩp đӝ vƿ mô, theo lý thuyӃt tĕng
trѭӣng nӝi sinh đã cho thҩy sӵ tích lǜy vӕn con ngѭӡi cҩu thành yӃu tӕ chính cho
tĕng trѭӣng kinh tӃ vƿ mô (Mankiw và cӝng sӵ, 1990). Ӣ cҩp đӝ vi mô, nguӗn nhân
lӵc đѭӧc xem nhѭ là nguӗn cung ӭng lӟn cho sӵ duy trì lӧi thӃ cҥnh tranh cho các
doanh nghiӋp tѭ nhân (Wright và cӝng sӵ, 1994). Sӵ gia tĕng tҫm quan trӑng cӫa
nguӗn nhân lӵc đѭӧc thӇ hiӋn rõ ӣ cҧ 2 yӃu tӕ: Cung và cҫu cӫa thӏ trѭӡng lao đӝng.
Trѭӟc sӵ phát triӇn cӫa kinh tӃ tri thӭc, các công ty đang gһp nhiӅu thách thӭc
trong viӋc đào tҥo nhân viên cho mӝt thӏ trѭӡng lao đӝng đһc trѭng bӣi tình trҥng
lao đӝng thiӃu trình đӝ, thêm vào đó nӅn kinh tӃ tri thӭc cǜng đѭӧc đһc trѭng bӣi sӵ
phát triӇn và cҥnh tranh ngày càng tĕng cӫa các doanh nghiӋp (Audretsch and
Thurik, 2001). Do đó, viӋc tĕng cѭӡng công tác QTNNL là mӝt trong nhӳng yêu cҫu
cҫn thiӃt và cҩp bách trong các doanh nghiӋp hiӋn nay, bӣi vì:
Thứ nhất, Quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc là quan trӑng hѫn so vӟi quҧn trӏ các
nguӗn cҥnh tranh khác vì con ngѭӡi sӱ dөng các tài sҧn cӫa công ty, tҥo ra khҧ nĕng
cҥnh tranh và giúp công ty đҥt đѭӧc mөc tiêu mong muӕn. Do đó, các doanh nghiӋp
cҫn phҧi hiӇu đѭӧc nhӳng mong đӧi tӯ lӵc lѭӧng lao đӝng cӫa mình, chҷng hҥn
nhѭ nhӳng mong muӕn vӅ thҭm quyӅn, hӧp tác cӫa ngѭӡi nhân viên vӟi nhà quҧn
trӏ, hӧp tác giӳa nhân viên vӟi nhân viên, sӵ thӇ hiӋn kỹ nĕng cӫa ngѭӡi lao đӝng, sӵ
hài lòng và sӵ cam kӃt, thái đӝ và sӵ hiӋn diӋn, hành vi cӫa nhân viên. Sӵ quҧn trӏ
hiӋu quҧ cҫn tҥo ra mӝt nӅn vĕn hóa vӟi nĕng suҩt cao trong đó cá nhân và tұp thӇ
có trách nhiӋm cҧi tiӃn liên tөc quá trình kinh doanh và kỹ nĕng cӫa hӑ đӇ góp phҫn
đҥt đѭӧc
2
2
các mөc tiêu đһt ra bӣi các nhà quҧn lý. Ěһc biӋt, hoҥt đӝng quҧn trӏ có thӇ thӵc hiӋn
đѭӧc các mөc tiêu cӫa nhân viên gҳn vӟi mөc tiêu cӫa tә chӭc, cung cҩp vӅ nhӳng
kǶ vӑng đѭӧc xác đӏnh thӕng nhҩt vӅ nhӳng gì dӵ kiӃn sӁ làm, nhӳng kỹ nĕng dӵ
kiӃn sӁ có, hành vi dӵ kiӃn thӵc hiӋn (Armstrong, 2014).
Thứ hai, Theriou & Chatzoglou (2009) nghiên cӭu khám phá vӅ mӕi quan hӋ
thӵc tiӉn QTNNL vӟi kӃt quҧ kinh doanh. KӃt quҧ nghiên cӭu cho thҩy nguӗn lӵc là
mӝt tài sҧn vô hình không thӇ bҳt chѭӟc, không đѭӧc sҧn xuҩt trӵc tiӃp bӣi các thӵc
tiӉn nguӗn nhân lӵc. Nhӳng thӵc hành nguӗn nhân lӵc tҥo thành mӝt lӵc lѭӧng lao
đӝng có tay nghӅ cao, tұn tình, nĕng đӝng thӇ hiӋn hành vi sҧn xuҩt và sҹn sàng thӵc
hiӋn công viӋc. Ěây là loҥi lӵc lѭӧng lao đӝng có thӇ thúc đҭy sӵ sáng tҥo kiӃn thӭc
cѫ bҧn. Tҩt nhiên, kiӃn thӭc cѫ bҧn cӫa tә chӭc không thӇ tӗn tҥi hoһc đҥt hiӋu quҧ
riêng mà đѭӧc duy trì thông qua viӋc quҧn lý kiӃn thӭc - phѭѫng tiӋn cӫa sӵ tích lǜy,
chia sẻ và sӱ dөng nhӳng tài sҧn tri thӭc cӫa tә chӭc. Quá trình quҧn lý và bә sung
nhӳng kiӃn thӭc cӫa tә chӭc hiӋu quҧ sӁ tҥo ra nĕng lӵc quý, hiӃm, không thӇ bҳt
chѭӟc. Nhӳng yӃu tӕ đó có thӇ giúp thӵc hiӋn công viӋc đҥt đѭӧc mӝt lӧi thӃ cҥnh
tranh bӅn vӳng và nâng cao hiӋu suҩt.
Thứ ba, nhân viên trong doanh nghiӋp là nhӳng thành viên tiӅm nĕng, mӝt tài
sҧn quan trӑng cҫn đѭӧc đào tҥo và phát triӇn, viӋc phát triӇn nguӗn nhân lӵc có mӕi
quan hӋ tích cӵc đӃn hiӋu suҩt công ty. Hoҥt đӝng phát triӇn nguӗn nhân lӵc đѭӧc
phҧn ánh thông qua viӋc gia tĕng kỹ nĕng, thái đӝ và đӝng lӵc cӫa nhân viên. Sӵ gia
tĕng các nhân tӕ này làm gia tĕng nĕng suҩt. Nĕng suҩt cao hѫn sӁ góp phҫn tҥo sӵ
tĕng trѭӣng doanh thu và lӧi nhuұn cӫa doanh nghiӋp, điӅu này đѭӧc xem nhѭ là sӭc
khӓe vӅ tài chính cӫa doanh nghiӋp (Gamage, 2007).
Tӯ nhӳng lұp luұn trên có thӇ thҩy nguӗn nhân lӵc đѭӧc coi là tài sҧn quan
trӑng nhҩt cӫa mӝt tә chӭc, nhѭng rҩt ít các tә chӭc có thӇ khai thác đҫy đӫ tiӅm
nĕng vӅ nguӗn tài sҧn này. Lado & Wilson (1994) xác đӏnh QTNNL là mӝt hӋ thӕng
“... nhѭ mӝt tұp hӧp riêng biӋt nhѭng có liên quan đӃn các hoҥt đӝng, chӭc nĕng,
quy trình hѭӟng vào viӋc thu hút, phát triӇn và duy trì nguӗn nhân lӵc cӫa mӝt công
ty”. Ěӭng trѭӟc bӕi cҧnh toàn cҫu hóa, nӃu cҧi tiӃn mӝt chiӅu ӣ lƿnh vӵc công nghӋ
thì khó có thӇ nâng cao hiӋu quҧ hoҥt đӝng quҧn trӏ trong doanh nghiӋp, trӯ khi kӃt
hӧp nâng cao viӋc thӵc hành quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc vӟi ӭng dөng công nghӋ đӇ tҥo
thành
3
3
mӝt hӋ thӕng phӭc hӧp. Vӟi lý do này, các tә chӭc luôn thұn trӑng trong viӋc đánh
giá thӵc tiӉn QTNNL hiӋn có và tiӃn hành cҧi tiӃn liên tөc đӇ nhân viên có thӇ góp
phҫn cҧi thiӋn hiӋu suҩt hoҥt đӝng. Thêm vào đó, đӇ duy trì lӧi thӃ cҥnh tranh và
phát triӇn bӅn vӳng thì bên cҥnh viӋc quan tâm đӃn yӃu tӕ nguӗn nhân lӵc, các tә
chӭc cҫn phҧi chú ý đӃn các khía cҥnh khác liên quan đӃn trách nhiӋm xã hӝi
(TNXH) nhѭ các bên có liên quan, khách hàng, cӝng đӗng, xã hӝi, môi trѭӡng..v.v.
Bӣi lӁ, sӵ cҥnh tranh giӳa các doanh nghiӋp hiӋn nay không chӍ vӅ chҩt lѭӧng, giá
cҧ, kênh phân phӕi, hay quҧng cáo mà còn thӇ hiӋn thông qua kӃt quҧ thӵc hiӋn
TNXH cӫa tә chӭc.
Theo quan điӇm cӫa Carroll (1991), TNXH liên quan đӃn viӋc hoҥt đӝng cӫa
mӝt doanh nghiӋp đӇ có lӧi ích kinh tӃ, chҩp hành pháp luұt, đҥo đӭc và hӛ trӧ xã
hӝi. Chӏu TNXH có nghƿa là đҥt đѭӧc lӧi nhuұn và tuân theo pháp luұt là điӅu kiӋn
ѭu tiên hàng đҫu khi nói vӅ đҥo đӭc cӫa doanh nghiӋp và mӭc đӝ doanh nghiӋp hӛ
trӧ cho xã hӝi. Ěӗng thӡi cǜng theo Carroll (2008) cho rҵng nhân viên là nhân tӕ
chính giúp liên kӃt QTNNL và TNXH, chính hӑ là ngѭӡi thӵc hiӋn đӇ đѭa trách
nhiӋm xã hӝi cho các bên có liên quan. Wilcox (2006) đӅ cұp đӃn TNXH ӣ khía
cҥnh bên trong và bên ngoài tә chӭc. VӅ cѫ bҧn, khía cҥnh bên trong cӫa TNXH giҧi
quyӃt các vҩn đӅ đҥo đӭc và tinh thҫn cӫa ngѭӡi lao đӝng. Mӝt tә chӭc thiӃt lұp
cách thӭc làm viӋc mang tính đҥo đӭc, có trách nhiӋm xã hӝi cҫn quan tâm đӃn chҩt
lѭӧng công viӋc, bình đҷng, cân bҵng công viӋc - cuӝc sӕng, đҧm bҧo an toàn công
viӋc và công bҵng trong trҧ lѭѫng, phúc lӧi đӕi vӟi nhân viên (Shen và cӝng sӵ,
2009). TNXH có tác đӝng tích cӵc đӃn kӃt quҧ hoҥt đӝng thông qua thúc đҭy viӋc
thӵc hiӋn TNXH giӳa các nhân viên, nhҵm cҧi thiӋn các thái đӝ và hành vi cӫa
nhân viên theo đӏnh hѭӟng cӫa tә chӭc. Lúc này, QTNNL nhѭ là phѭѫng tiӋn cҫn
thiӃt đӇ nâng cao sӵ ӫng hӝ và cam kӃt cӫa nhân viên cho viӋc thӵc hiӋn các chính
sách và thӵc hành TNXH (Baptiste, 2008 trích tӯ Buciuniene and Kazlauskaite,
2012).
Thӵc tӃ cho thҩy, thӵc hiӋn TNXH là mӝt đòi hӓi cҩp bách cӫa các doanh
nghiӋp hiӋn nay. Vì đӇ xâm nhұp thành công các thӏ trѭӡng lӟn và khó tính nhѭ
Nhұt Bҧn, Hoa KǶ và Châu Âu thì các doanh nghiӋp cҫn phҧi tĕng cѭӡng nghiên
cӭu khҧ nĕng áp dөng các tiêu chuҭn quӕc tӃ vӅ TNXH nhѭ tiêu chuҭn ISO14000,
SA8000 hay gҫn đây nhҩt là ISO26000 đӇ thӇ hiӋn trách nhiӋm cӫa mình vӟi xã hӝi.
4
4
Thêm vào đó, mӝt trong nhӳng thách thӭc đӕi vӟi doanh nghiӋp là bӝ quy tҳc ӭng
xӱ cӫa Liên HiӋp
5
5
Quӕc (Code of Conduct - COC) đã đѭa ra nhӳng quy tҳc cө thӇ vӅ an toàn thӵc
phҭm, bҧo vӋ môi trѭӡng, bình đҷng giӟi, an toàn lao đӝng, bҧo vӋ môi trѭӡng,
quyӅn cӫa ngѭӡi lao đӝng và phát triӇn cӝng đӗng …. Song, nhұn thӭc vӅ TNXH
cӫa các doanh nghiӋp ViӋt Nam nói chung và mӝt sӕ doanh nghiӋp chӃ biӃn nói
riêng vүn còn hҥn chӃ, mӝt sӕ doanh nghiӋp còn nghƿ rҵng TNXH chӍ đѫn thuҫn là
viӋc làm tӯ thiӋn mà chѭa hiӇu rõ bҧn chҩt và lӧi ích mang lҥi tӯ TNXH, chҷng hҥn
nhѭ nhӳng lӧi ích vӅ cҧi thiӋn quan hӋ trong công viӋc, giҧm chi phí, tĕng nĕng suҩt
lao đӝng, giҧm tỷ lӋ nhân viên nghӍ, bӓ viӋc, giҧm chi phí tuyӇn dөng và đào tҥo
nhân viên mӟi, tĕng doanh thu, tҥo uy tín và nâng cao danh tiӃng cho doanh nghiӋp
thì chѭa đѭӧc nhұn thӭc đҫy đӫ.
Mӝt sӕ nghiên cӭu có liên quan nhѭ: Buciuniene and Kazlauskaite (2012)
nghiên cӭu vӅ mӕi quan hӋ giӳa QTNNL, TNXH và kӃt quҧ hoҥt đӝng cӫa doanh
nghiӋp. Tác giҧ khҧo sát 119 doanh nghiӋp nhӓ và lӟn tҥi Lithuania, kӃt quҧ nghiên
cӭu thông qua phân tích thӕng kê cho thҩy có mӝt mӕi liên hӋ tích cӵc giӳa
QTNNL, TNXH và kӃt quҧ hoҥt đӝng cӫa doanh nghiӋp – Doanh nghiӋp có chӭc
nĕng quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc càng phát triӇn, sӁ có nhӳng chính sách thӵc hiӋn
TNXH càng tӕt hѫn, điӅu này có ҧnh hѭӣng tích cӵc vӅ kӃt quҧ hoҥt đӝng và kӃt quҧ
tài chính doanh nghiӋp. Tuy nhiên, bài viӃt chѭa đӅ cұp cө thӇ đӃn các ҧnh hѭӣng
cӫa nhӳng chӭc nĕng QTNNL đӃn mӭc đӝ thӵc hiӋn TNXH ra sao. Thêm vào đó,
nghiên cӭu khám phá vai trò cӫa QTNNL trong thӵc hiӋn TNXH thông qua mô
hình tѭѫng quan QTNNL và TNXH cӫa Jamali và cӝng sӵ (2015) đӅ cұp đӃn
QTNNL đóng vai trò tích cӵc trong viӋc xây dӵng chѭѫng trình thӵc thi TNXH cӫa
tә chӭc, giúp cӫng cӕ nӅn tҧng nӝi bӝ bên trong góp phҫn nâng cao lӧi thӃ cҥnh
tranh cӫa doanh nghiӋp, hѭӟng hoҥt đӝng tә chӭc đҥt đѭӧc mөc tiêu và giá trӏ mong
đӧi thông qua viӋc thӵc hiӋn TNXH nӝi bӝ.
Ambagahawella và cӝng sӵ (2010) nghiên cӭu trách nhiӋm xã hӝi thông qua
viӋc thӵc hiӋn QTNNL ӣ các ngân hàng tҥi Sri Lan Kan dӵa trên khҧo sát nhұn thӭc
cӫa 104 nhân viên tҥi các ngân hàng quӕc doanh và ngoài quӕc doanh, kӃt quҧ phân
tích hӗi quy cho thҩy có mӕi quan hӋ tích cӵc giӳa thӵc hiӋn TNXH thông qua
QTNNL và viӋc duy trì nhân viên trong ngân hàng. Thêm vào đó, Mathis and
Jackson (2011) đã chӍ ra rҵng có mӝt mӕi quan hӋ tích cӵc giӳa đӝng lӵc làm viӋc và
giӳ chân
6
6
nhân viên, trong đó trách nhiӋm xã hӝi cӫa doanh nghiӋp đѭӧc thӵc hiӋn thông qua
quҧn lý nhân sӵ là mӝt yӃu tӕ tҥo đӝng lӵc cho ngѭӡi lao đӝng.
Cooke and He (2010) nghiên cӭu vӅ trách nhiӋm xã hӝi và quҧn trӏ nguӗn nhân
lӵc tҥi các doanh nghiӋp dӋt và may mһc tҥi Trung Quӕc thông qua khҧo sát 31
doanh nghiӋp, kӃt quҧ nghiên cӭu cho thҩy có mӕi quan hӋ hai chiӅu giӳa
TNXH và QTNNL, khi đó QTNNL giúp hoàn thành các hoҥt đӝng cӫa TNXH. Hѫn
nӳa, nghiên cӭu cǜng chӍ ra lý do chính cho thӵc hiӋn TNXH tҥi các doanh nghiӋp
là dùng đӇ nâng cao danh tiӃng, sӵ hài lòng khách hàng và tiӃt kiӋm chi phí. Tuy
nhiên, các doanh nghiӋp có xu hѭӟng xem trӑng TNXH khía cҥnh môi trѭӡng và
luұt pháp hѫn TNXH khía cҥnh tӯ thiӋn.
Vazifeh và cӝng sӵ (2016) khám phá vӅ tác đӝng cӫa thӵc tiӉn QTNNL đӕi vӟi
TNXH, nghiên cӭu tҥi trѭӡng Ěҥi hӑc Y khoa Zabol thông qua khҧo sát 102 nhân
viên. Trong đó, QTNNL tұp trung vào các chính sách, phѭѫng pháp, hӋ thӕng quҧn
lý ҧnh hѭӣng đӃn hành vi và kӃt quҧ hoҥt đӝng cӫa nhân viên, theo đó kӃt quҧ hoҥt
đӝng đѭӧc đӅ cұp nhѭ là cách cѭ xӱ và kӃt quҧ thӵc hiӋn công viӋc cӫa nhân viên.
Nghiên cӭu cho thҩy thӵc tiӉn QTNNL có ҧnh hѭӣng đáng kӇ đӃn kӃt quҧ hoҥt đӝng
cӫa tә chӭc thông qua biӃn trung gian là thӵc hiӋn TNXH.
Voegtlin and Greenwood (2016) tәng kӃt các nghiên cӭu vӅ mӕi quan hӋ
QTNNL và TNXH cӫa các tác giҧ (Becker, 2011); (Cooke and He,2010); (Davies
and Crane, 2010); (Pless và cӝng sӵ, 2012) nghiên cӭu cho thҩy các hoҥt đӝng cӫa
thӵc tiӉn QTNNL nhѭ: tuyӇn dөng và đào tҥo, đánh giá và thúc đҭy, lѭѫng và đãi
ngӝ, đào tҥo và phát triӇn góp phҫn nâng cao thӵc tiӉn TNXH trong doanh nghiӋp và
đóng góp vào hoàn thành mөc tiêu cӫa TNXH.
Huselid (1995), Sels và cӝng sӵ (2006) thông qua nghiên cӭu mӕi quan hӋ
QTNNL và kӃt quҧ hoҥt đӝng cӫa các doanh nghiӋp, kӃt quҧ cho thҩy tác đӝng cӫa
QTNNL có ҧnh hѭӣng tích cӵc đӃn nĕng suҩt lao đӝng, giҧm tỷ lӋ nghӍ viӋc cӫa
nhân viên và ҧnh hѭӣng tích cӵc lӧi nhuұn cӫa doanh nghiӋp.
Tҥi ViӋt Nam, Trҫn Kim Dung và cӝng sӵ (2010) nghiên cӭu mӕi quan hӋ giӳa
thӵc tiӉn QTNNL, kӃt quҧ QTNNL và kӃt quҧ kinh doanh cӫa các doanh nghiӋp
thông qua khҧo sát 366 nhân viên, kӃt quҧ nghiên cӭu thông qua mô hình cҩu trúc
tuyӃn tính cho thҩy khi doanh nghiӋp hoàn thiӋn thӵc tiӉn QTNNL sӁ làm tĕng khҧ
7
7
nĕng thu hút, duy trì nhân viên có nĕng lӵc, tĕng mӭc đӝ thӓa mãn công viӋc, giҧm
tỷ lӋ nghӍ viӋc và làm tĕng kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh cӫa doanh nghiӋp.
Thang (2016) nghiên cӭu ҧnh hѭӣng cӫa TNXH bên trong đӃn cam kӃt tә chӭc:
Bҵng chӭng tӯ các doanh nghiӋp dӏch vө tҥi ViӋt Nam, kӃt quҧ cho thҩy hҫu hӃt các
nhân tӕ thuӝc thành phҫn TNXH nhѭ: Quan hӋ lao đӝng, đӕi thoҥi xã hӝi, sӭc khӓe
và an toàn, huҩn luyӋn và đào tҥo đӅu ҧnh hѭӣng tích cӵc đӃn cam kӃt tình cҧm, cam
kӃt tiӃp tөc và cam kӃt quy phҥm, tuy nhiên cân bҵng cuӝc sӕng – công viӋc có ҧnh
hѭӣng tiêu cӵc đӃn cam kӃt tình cҧm.
Qua lѭӧc khҧo mӝt sӕ nghiên cӭu trong và ngoài nѭӟc, có thӇ cho thҩy có khá
nhiӅu nghiên cӭu vӅ QTNNL, TNXH trong các doanh nghiӋp. Tuy nhiên, nghiên
cӭu vӅ mӕi quan hӋ giӳa QTNNL, TNXH đһt trong sӵ cam kӃt tә chӭc và kӃt quҧ
kinh doanh cӫa doanh nghiӋp còn rҩt hҥn chӃ. Hѫn nӳa, chѭa thҩy nghiên cӭu nào vӅ
mӕi quan hӋ giӳa thӵc tiӉn QTNNL và TNXH đѭӧc thӵc hiӋn trong lƿnh vӵc chӃ
biӃn thӵc phҭm tҥi ViӋt Nam. Thêm vào đó, ViӋt Nam có nguӗn nguyên liӋu phong
phú và có sҧn lѭӧng lӟn nhѭ thӫy sҧn, trái cây nhiӋt đӟi…, trong khi hoҥt đӝng sҧn
xuҩt và chӃ biӃn thӵc phҭm ӣ nѭӟc ta chӫ yӃu do khoҧng 10 triӋu hӝ nông dân và
500.000 cѫ sӣ chӃ biӃn thӵc hiӋn, trong đó 85% có quy mô vӯa và nhӓ, sҧn xuҩt
theo mùa vө nên trang thiӃt bӏ, nhà xѭӣng không bҧo đҧm điӅu kiӋn an toàn thӵc
phҭm (Hӗng Minh, 2015), đây vӯa là tiӅm nĕng to lӟn cho ngành công nghiӋp chӃ
biӃn thӵc phҭm mӣ rӝng và phát triӇn trong thӡi gian tӟi đӇ đáp ӭng nhu cҫu thӏ
trѭӡng vӯa là thách thӭc khi mà hoҥt đӝng ngành chӃ biӃn thӵc phҭm đòi hӓi phҧi
có nhӳng tiêu chuҭn cao vӅ trách nhiӋm hoҥt đӝng xã hӝi liên quan đӃn an toàn,
lao đӝng và môi trѭӡng..…trѭӟc ngѭӥng cӱa hӝi nhұp sâu rӝng. Vұy hoҥt đӝng
QTNNL và TNXH cӫa các doanh nghiӋp chӃ biӃn thӵc phҭm tҥi khu vӵc này ra sao
và có ҧnh hѭӣng nhѭ thӃ nào đӃn sӵ gҳn kӃt cӫa nhân viên và kӃt quҧ hoҥt đӝng cӫa
các doanh nghiӋp, đây là mӝt vҩn đӅ đang nhұn đѭӧc sӵ quan tâm cӫa các nhà quҧn
trӏ và các nhà nghiên cӭu. Vì thӃ, viӋc nghiên cӭu “Mối quan hệ giữa thực tiễn quu̫n
trị nguồn nhân lực, trách nhiệm xã hội và kết quu̫ hoo̩t động của doanh nghiệp:
Trường hợp các doanh nghiệp chế biến thực phẩm ” là cҩp thiӃt và có cѫ sӣ khoa
hӑc vӅ lý luұn, có tính thӡi sӵ và ý nghƿa thӵc tiӉn.
8
8
Khe hӓng nghiên cӭu: Mһc dù, có nhiӅu nghiên cӭu đӅ cұp đӃn mӕi quan hӋ
giӳa thӵc tiӉn QTNNL và TNXH nhѭ nghiên cӭu cӫa Buciuniene and Kazlauskaite
(2012), Ambagahawella và cӝng sӵ (2010), Jamali và cӝng sӵ (2015), tuy nhiên
phҫn lӟn các nghiên cӭu tұp trung vào TNXH khía cҥnh nhân viên bên trong doanh
nghiӋp. Hѫn nӳa, vӅ khía cҥnh TNXH ҧnh hѭӣng đӃn cam kӃt đѭӧc mӝt sӕ tác giҧ
nghiên cӭu nhѭ Turker (2009a), Mory và cӝng sӵ (2015), Farooq và cӝng sӵ (2013),
Thang (2016). Tuy nhiên, thӵc tiӉn QTNNL đһt trong mӕi quan hӋ vӟi TNXH
khía cҥnh nhân viên và các khía cҥnh bên ngoài tác đӝng đӃn cam kӃt tә chӭc và kӃt
quҧ hoҥt đӝng cӫa doanh nghiӋp thì hҫu nhѭ ít thҩy nghiên cӭu nào khám phá vӅ mӕi
quan hӋ này trong cùng mӝt mô hình nghiên cӭu, đһc biӋt là trong ngành chӃ biӃn
thӵc phҭm tҥi ViӋt Nam. Do đó, luұn án tұp trung vào nghiên cӭu khám phá mӕi
quan hӋ tác đӝng giӳa thӵc tiӉn QTNNL đӃn các thành phҫn cӫa TNXH ӣ khía
cҥnh nhân viên và các khía cҥnh khác có liên quan bên ngoài doanh nghiӋp. Qua đó,
đánh giá ҧnh hѭӣng cӫa khía cҥnh TNXH đӃn sӵ cam kӃt tә chӭc và kӃt quҧ hoҥt
đӝng cӫa doanh nghiӋp, trѭӡng hӧp ngành chӃ biӃn thӵc phҭm tҥi ĚBSCL.
1.2 MӨC TIÊU NGHIÊN CӬU
1.2.1 Mөc tiêu chung
Nghiên cӭu mӕi quan hӋ cӫa thӵc tiӉn quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc, trách nhiӋm
xã hӝi, cam kӃt tә chӭc vӟi kӃt quҧ hoҥt đӝng cӫa doanh nghiӋp - trѭӡng hӧp các
doanh nghiӋp chӃ biӃn thӵc phҭm, qua đó đӅ xuҩt các hàm ý quҧn trӏ nhҵm hoàn
thiӋn thӵc tiӉn quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc gҳn trách nhiӋm xã hӝi, góp phҫn nâng cao
cam kӃt tә chӭc và kӃt quҧ hoҥt đӝng cӫa các doanh nghiӋp.
1.2.2 Mөc tiêu nghiên cӭu cө thӇ
Xác đӏnh các thành phҫn cӫa thӵc tiӉn quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc, trách nhiӋm
xã hӝi, cam kӃt tә chӭc và kӃt quҧ hoҥt đӝng cӫa doanh nghiӋp chӃ biӃn thӵc phҭm
Ěánh giá và phát triӇn thang đo thӵc tiӉn quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc; trách
nhiӋm xã hӝi và kӃt quҧ hoҥt đӝng cӫa các doanh nghiӋp chӃ biӃn thӵc phҭm.
KiӇm đӏnh thang đo, mô hình lý thuyӃt vӅ mӕi quan hӋ giӳa thӵc tiӉn quҧn trӏ
nguӗn nhân lӵc, trách nhiӋm xã hӝi, cam kӃt tә chӭc và kӃt quҧ hoҥt đӝng cӫa các
doanh nghiӋp chӃ biӃn thӵc phҭm.
9
9
ĚӅ xuҩt các hàm ý quҧn trӏ nhҵm hoàn thiӋn thӵc tiӉn quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc
gҳn trách nhiӋm xã hӝi, góp phҫn nâng cao sӵ cam kӃt tә chӭc và kӃt quҧ hoҥt đӝng
cӫa các doanh nghiӋp chӃ biӃn thӵc phҭm.
1.2.3 Câu hӓi nghiên cӭu
Các thành phҫn nào đo lѭӡng thӵc tiӉn QTNNL, TNXH, cam kӃt tә chӭc và
kӃt quҧ kinh doanh cӫa các doanh nghiӋp chӃ biӃn thӵc phҭm?
Có sӵ khác biӋt nhѭ thӃ nào vӅ thang đo thӵc tiӉn QTNNL, TNXH cӫa các
nghiên cӭu trѭӟc và thӵc tӃ tҥi các doanh nghiӋp chӃ biӃn thӵc phҭm?
Làm thӃ nào đӇ đӏnh lѭӧng mӕi quan hӋ giӳa các khái niӋm thӵc tiӉn
QTNNL, TNXH, cam kӃt tә chӭc và kӃt quҧ hoҥt đӝng doanh nghiӋp ra sao?
Cҫn làm gì đӇ hoàn thiӋn các hoҥt đӝng thӵc tiӉn QTNNL, TNXH nhҵm nâng
cao sӵ cam kӃt tә chӭc và kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh cӫa các doanh nghiӋp chӃ
biӃn thӵc phҭm?
1.3 ĚӔI TѬӦNG NGHIÊN CӬU
1.3.1 Ěӕi tѭӧng nghiên cӭu
Luұn án nghiên cӭu vӅ thӵc tiӉn quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc, mӭc đӝ thӵc hiӋn
trách nhiӋm xã hӝi, cam kӃt tә chӭc và tình hình hoҥt đӝng kinh doanh cӫa doanh
nghiӋp chӃ biӃn thӵc phҭm.
1.3.2 Ěӕi tѭӧng khҧo sát: Các doanh nghiӋp và hӝ sҧn xuҩt kinh doanh chӃ biӃn
thӵc phҭm đang hoҥt đӝng tҥi khu vӵc ĚBSCL.
1.4 PHҤM VI NGHIÊN CӬU
Giӟi hҥn nӝi dung nghiên cӭu: Thӵc tiӉn QTNNL và TNXH là mӝt khái niӋm
tѭѫng đӕi rӝng. Vì vұy, luұn án chӍ giӟi hҥn nghiên cӭu trong phҥm vi các hoҥt đӝng
chính cӫa QTNNL và nhӳng đánh giá cӫa ngѭӡi nhân viên vӅ hoҥt đӝng QTNNL và
mӭc đӝ thӵc hiӋn TNXH cӫa doanh nghiӋp, phân tích mӕi quan hӋ giӳa thӵc tiӉn
QTNNL, TNXH đӃn cam kӃt tә chӭc và kӃt quҧ hoҥt đӝng cӫa doanh nghiӋp trong
các doanh nghiӋp thuӝc lƿnh vӵc chӃ biӃn thӵc phҭm.
Giӟi hҥn không gian: Luұn án nghiên cӭu tiӃp cұn tӯ góc đӝ nhân viên có giӳ
chӭc vө và nhân viên có thӡi gian làm viӋc khoҧng 5 nĕm trӣ lên trong doanh nghiӋp
chӃ biӃn thӵc phҭm. Khҧo sát kiӇm chӭng vҩn đӅ nghiên cӭu tҥi mӝt sӕ tӍnh ĚBSCL.
10
10
Thӡi gian cӫa dӳ liӋu thӭ cҩp đѭӧc sӱ dөng trong nghiên cӭu là qua 5 nĕm tӯ
nĕm 2012 đӃn nĕm 2016, khi mӝt sӕ ngành quan trӑng liên quan đӃn chӃ biӃn thӵc
phҭm nhѭ chӃ biӃn thӫy sҧn, chӃ biӃn thӭc ĕn…. đang có nhӳng quy đӏnh ngày càng
cao vӅ tiêu chuҭn chҩt lѭӧng, hѫn nӳa xã hӝi đòi hӓi có nhӳng tiêu chuҭn khҳc khe
hѫn trong viӋc thӵc thi TNXH cӫa doanh nghiӋp đӕi vӟi các bên có liên quan.
Sӕ liӋu sѫ cҩp đѭӧc sӱ dөng đӇ phân tích trong luұn án đѭӧc thu thұp trӵc tiӃp
tӯ các đӕi tѭӧng đѭӧc khҧo sát cuӕi nĕm 2016.
1.5 PHѬѪNG PHÁP NGHIÊN CӬU
Nghiên cӭu đѭӧc tiӃp cұn dӵa trên phѭѫng pháp nghiên cӭu đӏnh tính, kӃt hӧp
vӟi phӓng vҩn chuyên gia và phân tích đӏnh lѭӧng.
Trong đó, tiӃp cұn theo phѭѫng pháp đӏnh tính đѭӧc tiӃn hành nhѭ sau: Trѭӟc
tiên, tác giҧ thӵc hiӋn lѭӧc khҧo tài liӋu tәng quan nhҵm tìm ra khoҧng trӕng nghiên
cӭu, đӅ xuҩt mô hình nghiên cӭu lý thuyӃt và các giҧ thuyӃt nghiên cӭu. Bên cҥnh
đó, nghiên cӭu sӱ dөng kƿ thuұt phӓng vҩn chuyên gia, ngѭӡi quҧn lý đӇ xây dӵng
và phát triӇn thang đo sѫ bӝ. Vì các yӃu tӕ thành phҫn đӇ đo lѭӡng các khái niӋm
nghiên cӭu đѭӧc sӱ dөng tӯ các nghiên cӭu ӣ nѭӟc ngoài hoһc nghiên cӭu tҥi ViӋt
Nam nhѭng khác phҥm vi, lƿnh vӵc ngành nghӅ hoһc thӡi gian nghiên cӭu tѭѫng
đӕi lâu nên mӭc đӝ phù hӧp là mӝt vҩn đӅ còn nhiӅu nghi vҩn, do đó viӋc sӱ dөng
kƿ thuұt phӓng vҩn chuyên gia, đӕi tѭӧng đѭӧc khҧo sát cho phép điӅu chӍnh lҥi
thang đo. ViӋc phӓng vҩn này sӁ thӵc hiӋn trong nghiên cӭu thӱ nghiӋm vӟi quy mô
nhӓ. KӃt quҧ nghiên cӭu cho phép tác giҧ điӅu chӍnh thang đo và bҧng câu hӓi đӇ
triӇn khai
đҥi trà.
VӅ phѭѫng pháp đӏnh lѭӧng: Khҧo sát đӏnh lѭӧng đѭӧc tiӃn hành vӟi thang đo
chuҭn (đã đѭӧc điӅu chӍnh sau khi nghiên cӭu sѫ bӝ) trên quy mô lӟn đӕi vӟi đӕi
tѭӧng là nhân viên và ngѭӡi quҧn lý đang làm viӋc tҥi các doanh nghiӋp chӃ biӃn
thӵc phҭm tҥi các tӍnh trong khu vӵc ĚBSCL. Dӳ liӋu sau khi thu thұp sӁ đѭӧc phân
tích nhҵm khҷng đӏnh các thành phҫn cǜng nhѭ các giá trӏ, đӝ tin cұy và các thành
phҫn cӫa thang đo thӵc tiӉn quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc; trách nhiӋm xã hӝi; cam kӃt tә
chӭc và kӃt quҧ kinh doanh cӫa doanh nghiӋp, tiӃp theo là kiӇm đӏnh mô hình
nghiên cӭu và các giҧ thuyӃt nghiên cӭu.
11
11
1.6 CҨU TRÚC CӪA LUҰN ÁN
Cҩu trúc cӫa luұn án đѭӧc phân bә thành nĕm chѭѫng, trình tӵ sҳp xӃp và nӝi
dung chính cӫa tӯng chѭѫng đѭӧc thӇ hiӋn nhѭ sau:
Chѭѫng 1. Trình bày sӵ cҫn thiӃt cӫa luұn án, điӇm mӟi cӫa luұn án so vӟi các
nghiên cӭu trѭӟc đây, thӇ hiӋn các mөc tiêu nghiên cӭu, đӕi tѭӧng nghiên cӭu và đӕi
tѭӧng khҧo sát, phҥm vi nghiên cӭu và sѫ lѭӧc phѭѫng pháp nghiên cӭu, cҩu trúc
cӫa luұn án.
Chѭѫng 2. Trình bày cѫ sӣ lý thuyӃt cӫa luұn án gӗm: lý thuyӃt vӅ thӵc tiӉn
Quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc, trách nhiӋm xã hӝi, cam kӃt tә chӭc, kӃt quҧ hoҥt đӝng
kinh doanh và các lý thuyӃt liên quan nhѭ Quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc xanh, lý thuyӃt
nhұn diӋn xã hӝi, bên cҥnh đó mô tҧ đһc điӇm nguӗn nhân lӵc và trách nhiӋm xã
hӝi cӫa ngành chӃ biӃn thӵc phҭm tҥi ViӋt Nam, sѫ lѭӧc vӅ đһc điӇm đӏa bàn nghiên
cӭu trên cѫ sӣ đó hình thành các giҧ thuyӃt và đӅ xuҩt mô hình nghiên cӭu sѫ bӝ.
Chѭѫng 3. Xây dӵng thiӃt kӃ nghiên cӭu bao gӗm viӋc phác thҧo thang đo
nháp trên cѫ sӣ các nghiên cӭu trѭӟc đây và nghiên cӭu đӏnh tính, hình thành thang
đo sѫ bӝ, thҧo luұn cӥ mүu, phân tích đӏnh lѭӧng sѫ bӝ thông qua kiӇm đӏnh
Cronbach’s Alpha và phân tích nhân tӕ khám phá (EFA), tiӃn tӟi hình thành thang
đo cho nghiên cӭu chính thӭc.
Chѭѫng 4. Thҧo luұn mүu nghiên cӭu chính thӭc, phân tích mô tҧ đһc điӇm
mүu nghiên cӭu, phân tích nhân tӕ khҷng đӏnh (CFA) cho các khái niӋm thành phҫn
và mô hình tӟi hҥn, phân tích đӝ tin cұy tәng hӧp và tәng phѭѫng sai trích, kiӇm
đӏnh mô hình lý thuyӃt, kiӇm đӏnh mô hình cҥnh tranh, phân tích Bootstrap, kӃt
luұn và thҧo luұn vӅ kӃt quҧ cӫa các giҧ thuyӃt nghiên cӭu.
Chѭѫng 5. Trình bày kӃt luұn vӅ nhӳng kӃt quҧ đҥt đѭӧc, mô tҧ ý nghƿa, nhӳng
đúc kӃt rút ra tӯ luұn án, cǜng nhѭ nhӳng đóng góp cӫa luұn án vӅ mһt khoa hӑc,
đӗng thӡi đӅ xuҩt các hàm ý quҧn trӏ nhҵm giúp các doanh nghiӋp chӃ biӃn thӵc
phҭm nâng cao kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh doanh thông qua hoҥt đӝng quҧn trӏ nguӗn
nhân lӵc cǜng nhѭ mӭc đӝ thӵc hiӋn trách nhiӋm xã hӝi cӫa doanh nghiӋp đӕi vӟi
các bên có liên quan góp phҫn nâng cao cam kӃt tә chӭc và kӃt quҧ hoҥt đӝng kinh
doanh. ThӇ hiӋn nhӳng hҥn chӃ cӫa nghiên cӭu và hѭӟng nghiên cӭu kӃ tiӃp.
12
12
CHѬѪNG 2 - CѪ SӢ LÝ THUYӂT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CӬU
Giới thiệu
Trên cơ sở tính cấp thiết của nghiên cứu được đề cập trong chương 1, để tìm
hiểu những lý thuyết nền tu̫ng, các lý thuyết có liên quan nhằm đề xuất mô hình
nghiên cứu phù hợp, chương này sẽ đề cập đến lý thuyết liên quan đến đề tài nghiên
cứu bao gồm lý thuyết thực tiễn quu̫n trị nguồn nhân lực, trách nhiệm xã hội của
doanh nghiệp, cam kết tổ chức và kết quu̫ kinh doanh của doanh nghiệp, cùng với
phân tích các nghiên cứu có liên quan của các tác giu̫ trước đây nhằm xác định mối
quan hệ giữa các khái niệm nghiên cứu, đặc điểm của địa bàn nghiên cứu, từ đó đề
xuất mô hình lý thuyết và các giu̫ thuyết nghiên cứu.
2.1 CѪ SӢ LÝ THUYӂT Vӄ THӴC TIӈN QUҦN TRӎ NGUӖN NHÂN LӴC
2.1.1 Khái niӋm vӅ quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc
Nguӗn nhân lӵc là mӝt trong nhӳng nhân tӕ quan trӑng cҩu thành nên nĕng lӵc
cҥnh tranh cӫa các doanh nghiӋp. Do đó, nâng cao hiӋu quҧ quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc
đӇ tĕng sӭc cҥnh tranh trên thӏ trѭӡng là hӃt sӭc quan trӑng. Theo Frederick W.
Taylor, cha đẻ vӅ khoa hӑc quҧn lý, đã tóm tҳt quҧn lý khoa hӑc nhѭ là: (1) khoa
hӑc, chӭ không theo kinh nghiӋm; (2) thӕng nhҩt, chӭ không bҩt hòa; (3) hӧp tác,
chӭ không cá nhân hóa; (4) sҧn lѭӧng đҫu ra tӕi đa chӭ không phҧi đҫu ra hҥn chӃ.
Hoàn thiӋn quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc cҫn cân nhҳc thêm nhӳng yêu cҫu này đӇ có
đѭӧc chiӃn lѭӧc hӧp lý và hiӋu quҧ, tӭc là cҫn tҥo lұp sӵ hӧp tác trong các bӝ phұn
nhân viên, tӕi đa hóa hiӋu quҧ quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc phөc vө cho hiӋu quҧ hoҥt
đӝng kinh doanh.
Khái niӋm quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc (Human Resource management – HRM)
xuҩt phát tӯ Mỹ nhӳng nĕm 1950, sau đó phát triӇn ӣ Anh 1980 và ngày nay đѭӧc
sӱ dөng rӝng rãi ӣ các quӕc gia. QTNNL là mӝt trong nhӳng yӃu tӕ đҫu vào cҫn
thiӃt đӇ tĕng hiӋu quҧ hoҥt đӝng kinh doanh cӫa doanh nghiӋp. Quҧn lý nguӗn nhân
lӵc đѭӧc đӏnh nghƿa nhѭ là mӝt chӭc nĕng rҩt quan trӑng trong hoҥt đӝng mӝt tә
chӭc, bao gӗm tuyӇn dөng, đãi ngӝ, phát triӇn liên quan đӃn các tә chӭc, an toàn,
thúc đҭy nhân viên, chĕm sóc sӭc khӓe, chia sẻ thông tin, đào tҥo và quҧn lý hiӋu
quҧ tҩt cҧ hoҥt đӝng có liên quan đӃn nhân viên và nhӳng cách thӭc giúp nhân viên
thӵc hiӋn các hoҥt đӝng đӇ đҥt đѭӧc các mөc tiêu cӫa tә chӭc (Jahanian và cӝng sӵ,
2012).
13
13
Tocher & Rutherford (2009) cho rҵng QTNNL là mӝt tұp hӧp các hoҥt đӝng
chӭc nĕng và các quá trình riêng biӋt có liên quan nhҵm hѭӟng vào viӋc thu hút,
phát triӇn và duy trì nguӗn nhân lӵc cӫa doanh nghiӋp. QTNNL chính thӭc có thӇ
đѭӧc nhìn thҩy khi mӝt công ty bҳt đҫu hình thành mӝt cҩu trúc phân cҩp, vӟi mӝt
cách tiӃp cұn theo hѭӟng phân công lao đӝng và tĕng quá trình hành chính (Kotey
& Sheridan, 2004).
Mӝt sӕ tác giҧ cho rҵng khi ngѭӡi sӱ dөng lao đӝng và ngѭӡi lao đӝng đѭӧc
xem là có lӧi ích chung, khi đó chӭc nĕng chính cӫa QTNNL là làm thӃ nào đӇ con
ngѭӡi có thӇ quҧn lý tӕt nhҩt vì lӧi ích cӫa tә chӭc. QTNNL đѭӧc đӏnh nghƿa là mӝt
cách tiӃp cұn chiӃn lѭӧc và mҥch lҥc đӇ quҧn lý các tài sҧn có giá trӏ nhҩt - nhân
viên (hoһc nhân tài) đang làm viӋc cho tә chӭc, tӯng cá nhân và tұp thӇ đóng góp
vào viӋc đҥt đѭӧc các mөc tiêu cӫa tә chӭc (Bohlander and Snell, 2011; Armstrong,
2014)
Do tҫm quan trӑng cӫa QTNNL, trong nhӳng nĕm qua có nhiӅu nghiên cӭu
đáng kӇ vӅ lƿnh vӵc này, thuұt ngӳ QTNNL tӯ đó tiӃp tөc đѭӧc tiӃn triӇn và thay đәi
qua các thӡi gian nhѭ quҧn lý nhân sӵ, QTNNL, chiӃn lѭӧc QTNNL, quҧn lý con
ngѭӡi, vӕn con ngѭӡi, vӕn nguӗn lӵc…, đó là nguyên nhân dүn đӃn sӵ đa dҥng
trong các chӭc nĕng và thӵc tiӉn QTNNL. Mӝt trong nhӳng mөc tiêu chính cӫa
QTNNL trong nhӳng nĕm gҫn đây nhҩn mҥnh đӃn các chính sách, thӵc hành, hӋ
thӕng ҧnh hѭӣng đӃn hành vi, thái đӝ cӫa nhân viên và hiӋu suҩt hoҥt đӝng. Ěӏnh
nghƿa đѭӧc quan tâm gҫn đây nhҩt vӅ chiӃn lѭӧc và vai trò nhân vĕn cӫa QTNNL
thӇ hiӋn nhѭ mӝt xu hѭӟng cho sӵ phát triӇn bӅn vӳng cӫa tә chӭc (Noe và các cӝng
sӵ (2016) , trích trong Trҫn Kim Dung và cӝng sӵ, 2017).
Trên cѫ sӣ các nghiên cӭu trѭӟc đây, QTNNL có thӇ đѭӧc hiӇu nhѭ tҩt cҧ các
hoҥt đӝng liên quan đӃn viӋc quҧn lý con ngѭӡi trong các doanh nghiӋp. Các hoҥt
đӝng này thѭӡng đѭӧc gӑi là chính sách nhân sӵ (chҷng hҥn nhѭ tuyӇn dөng và lӵa
chӑn, đào tҥo nhân viên và sӵ tham gia), các chính sách đѭӧc thiӃt kӃ đӇ tҥo ra giá trӏ
gia tĕng cho tә chӭc.
2.1.2 Khái niӋm vӅ thӵc tiӉn quҧn trӏ nguӗn nhân lӵc
Schuler and Jackson (1987) cho rҵng thӵc tiӉn QTNNL là mӝt quá trình nhҵm
thu hút, phát triӇn, thúc đҭy và duy trì nhân viên đӇ đҧm bҧo thӵc hiӋn công viӋc đҥt
hiӋu quҧ và hoàn thành tӕt mөc tiêu cӫa tә chӭc. Bên cҥnh đó, thӵc tiӉn QTNNL
cǜng
