Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại trường đại học công nghệ thông tin và truyền thông

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN MẠNH HIỀN

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC
TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
VÀ TRUYỀN THÔNG THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH

THÁI NGUYÊN, 2015

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN MẠNH HIỀN

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN NHÂN LỰC
TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
VÀ TRUYỀN THÔNG THÁI NGUYÊN
Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH
Mã số: 60.34.01.02

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN QUANG DUỆ

THÁI NGUYÊN, 2015
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan tất cả các nội dung của Luận văn “Nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực tại trường đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông” hoàn
toàn do bản thân nghiên cứu và phát triển dưới sự hướng dẫn khoa học của TS.
Nguyễn Quang Duệ. Các số liệu và kết quả có được trong Luận văn tốt nghiệp có
trích dẫn nguồn gốc và hoàn toàn trung thực, chưa được sử dụng.
Thái Nguyên, tháng 09 năm 2015
Tác giả

Nguyễn Mạnh Hiền


ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành bản luận văn, trước hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc
tới TS. Nguyễn Quang Duệ người đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng QLĐT Sau đại học, các Giáo
sư, Tiến sĩ giảng dạy tại Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - những
người đã trang bị cho tôi những kiến thức quý báu để giúp tôi hoàn thành luận

văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của Ban giám hiệu, các phòng chức
năng của trường đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông đã giúp đỡ, tạo điều
kiện cũng như góp ý kiến cho bài viết được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè đồng nghiệp đã động viên, chia
sẻ, giúp đỡ và đóng góp nhiều ý kiến quý báu để tôi hoàn thành luận văn.
Thái Nguyên, tháng 09 năm 2015
Tác giả

Nguyễn Mạnh Hiền


3

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii
MỤC LỤC................................................................................................................. iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................vii
DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... viii
MỞ
ĐẦU
.................................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN
NHÂN LỰC TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC .................................. 4
1.1. Khái niệm về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại trường đại học ..............
4
1.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực ........................................................................... 4
1.1.2. Khái niệm chất lượng nguồn nhân lực.......................................................... 6
1.1.3. Khái niệm về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ..................................... 8

1.2. Đặc điểm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại trường đại học .....................
9
1.2.1. Đặc điểm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực............................................ 9
1.2.2. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ..............................
10
1.3. Vai trò của nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại trường đại học .................
11
1.3.1. Đối với sự phát triển kinh tế xã hội ........................................................... 11
1.3.2. Đối với các cơ sở giáo dục đào tạo ............................................................ 11
1.4. Nội dung nghiên cứu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại
trường
đại học .......................................................................................................................
13
1.4.1. Tuyển dụng mới nguồn nhân lực ................................................................ 13
1.4.2. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực .........................................................
13


4

1.4.3. Sắp xếp và sử dụng nguồn nhân lực ........................................................... 13
1.4.4. Đánh giá kết quả thực hiện công việc ......................................................... 14
1.4.5. Chính sách đãi ngộ nguồn nhân lực. ........................................................... 14
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại các
trường đại học ...........................................................................................................
14
1.5.1. Các nhân tố bên trong ................................................................................. 14


5

1.5.2. Các nhân tố bên ngoài................................................................................. 16
1.6. Kinh nghiệm về đảm bảo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ................... 18
1.6.1. Một số trường đại học trên thế giới ............................................................
18
1.6.2. Một số trường đại học tại Việt Nam ........................................................... 20
1.6.3. Một số trường đại học trong tỉnh Thái Nguyên .......................................... 23
1.6.4. Bài học kinh nghiệm về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho
trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Thái Nguyên ....................... 25
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................... 27
2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 27
2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 27
2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu ..........................................................
27
2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu .....................................................................
28
2.2.3. Phương pháp tổng hợp số liệu ....................................................................
29
2.2.4. Phương pháp phân tích thông tin ................................................................
29
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................................. 30
2.3.1. Nhóm chỉ tiêu định lượng ........................................................................... 30
2.3.2. Nhóm chỉ tiêu định tính .............................................................................. 32
Chương 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN
NHÂN LỰC TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG
TIN VÀ TRUYỀN THÔNG ................................................................................... 34
3.1. Tổng quan về trường Đại học CNTT và Truyền thông Thái Nguyên ............... 34
3.1.1. Sơ lược lịch sử hình thành và phát triển .....................................................
34
3.1.2. Chức năng và nhiệm vụ .............................................................................. 35

3.1.3. Cơ cấu tổ chức quản lý của Trường đại học Công nghệ thông tin và
Truyền thông ............................................................................................................. 36


6

3.2. Đặc điểm về nguồn nhân lực ở trường Đại học Công nghệ thông tin và
Truyền thông Thái nguyên ........................................................................................ 42
3.2.1. Quy mô nguồn nhân lực.............................................................................. 42
3.2.2. Chất lượng nguồn nhân lực......................................................................... 44
3.3. Thực trạng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ...............................................
49


7

3.3.1. Thực trạng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực giai đoạn 2011- 2014 ....
49
3.3.2. Thực trạng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhìn từ thực tiễn
phát triển.................................................................................................................... 55
3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại trường
Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Thái Nguyên ................................... 59
3.4.1. Các nguyên nhân chủ quan ......................................................................... 59
3.4.2. Nguyên nhân khách quan............................................................................ 62
3.5. Đánh giá thực trạng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.................................
63
3.5.1. Những thành tựu đã đạt được .....................................................................
65
3.5.2. Những tồn tại hạn chế cần khắc phục .........................................................
66

3.5.3. Nguyên nhân của những tồn tại hạn chế.....................................................
68
Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN
NHÂN LỰC TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
THÁI NGUYÊN ..................................... 70
4.1. Những định hướng phát triển của nhà trường về nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực .......................................................................................................... 70
4.2. Quan điểm, mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại trường đại
học Công nghệ thông tin và Truyền thông ................................................................ 71
4.2.1. Quan điểm ................................................................................................... 71
4.2.2. Mục tiêu ...................................................................................................... 71
4.3. Đề xuất một số giải pháp chung cho giảng viên và nhân viên nhằm thúc
đẩy nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại trường Đại học Công nghệ thông
tin và Truyền thông Thái Nguyên ............................................................................. 74
4.3.1. Tiếp tục kiện toàn bộ máy tổ chức quản lý................................................. 74
4.3.2. Hoàn thiện công tác tuyển dụng ................................................................. 76
4.3.3. Hoàn thiện chính sách đãi ngộ và duy trì nguồn nhân lực ......................... 77


8

4.4. Đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy nâng cao chất lượng đội ngũ giảng
viên tại trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Thái Nguyên...............
78
4.4.1. Lập kế hoạch và phát triển đội ngũ giảng viên ........................................... 78
4.4.2. Sử dụng đội ngũ giảng viên hiện có ........................................................... 81


9

4.4.3. Đào tạo bồi dưỡng và nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho
đội ngũ giảng viên ..................................................................................................... 83
4.4.4. Tăng cường các điều kiện đảm bảo cho giảng viên thực hiện nhiệm
vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ ................................ 86
4.4.5. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp............................ 87
4.5. Đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy nâng cao chất lượng đội ngũ nhân
viên tại trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Thái Nguyên...............
89
4.5.1. Lập kế hoạch và phát triển đội ngũ nhân viên ............................................ 89
4.5.2. Sử dụng đội ngũ nhân viên hiện có ............................................................ 91
4.5.3. Đào tạo bồi dưỡng và nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho
đội ngũ nhân viên ...................................................................................................... 92
4.5.4. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp............................ 95
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................ 98
1. Kết luận ............................................................................................................. 98
2. Kiến nghị ........................................................................................................... 99
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................100
PHỤ LỤC
...............................................................................................................101


vii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
CBGD

:

Cán bộ giảng dạy

CBVC

:

Cán bộ viên chức

CBNV

:

Cán bộ nhân viên

ĐH

:

Đại học

ĐH CNTT&TT

:

Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông

CNTT&TV

:

Công nghệ thông tin và Thư viện

HTQT

:

Hợp tác quốc tế

NCKH

:

Nghiên cứu khoa học

ĐH QGHN

:

Đại học Quốc gia Hà Nội

KH

:

Khoa học

ĐHTN

:

Đại học Thái Nguyên

ĐH KTCN

:

Đại học kĩ thuật Công nghiệp

KTV

:

Kĩ thuật viên


viii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 3.1. Số lượng cán bộ giảng viên trong giai đoạn năm 2011- 6/2015............... 42
Bảng 3.2. Thống kê trình độ chuyên môn của giảng viên và nhân viên ................... 44
Bảng 3.3. Trình độ học vấn của các giảng viên tại các khoa, bộ môn ...................... 45
Bảng 3.4. Kết quả đề tài nghiên cứu khoa học các cấp giai đoạn 2011-2014 .......... 48
Bảng 3.5. Thống kê danh sách bài báo đăng trên tạp chí, kỷ yếu của giảng viên
và nhân viên ............................................................................................. 48
Bảng 3.6. Tỷ lệ xin việc sau khi ra trường của sinh viên giai đoạn 2011- 2014 ...... 49
Bảng 3.7. Bảng thống kê số lượng CBGV được đào tạo hàng năm ......................... 55
Bảng 3.8. Danh mục dự án chuyển giao công nghệ.................................................. 59
Bảng 4.1. Mục tiêu về số lượng viên chức đến năm 2020 ........................................ 72
Bảng 4.2. Mục tiêu về trình độ CBVC đến năm 2020 .............................................. 72
Bảng 4.3. Bảng khảo sát tính cần thiết và khả thi của các giải pháp đối với sự
triển đội ngũ giảng viên ........................................................................... 88
Bảng 4.4. Bảng thứ bậc về tính cấp thiết của các giải pháp đã nêu .......................... 88
Bảng 4.5. Bảng khảo sát tính cần thiết và khả thi của các giải pháp đối với sự
triển đội ngũ nhân viên ............................................................................ 96

Bảng 4.6. Bảng thứ bậc về tính cấp thiết của các giải pháp đã nêu .......................... 96


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đối với bất kì hoạt động giáo dục nào thì việc nâng cao Chất lượng đào tạo
là một vấn đề mang tính sống còn, vì chất lượng đào tạo quyết định việc Xã hội
nhìn nhận, đánh giá và chấp nhận sản phẩm đào tạo của mỗi đơn vị. Chất lượng
đào tạo tốt thì sẽ tạo ra nguồn lao động tốt có đầy đủ kiến thức để nắm bắt được
kịp thời xu thế mới với những công nghệ tiên tiến hiện đại của thế giới. Để nâng
cao chất lượng đào tạo cần rất nhiều các yếu tố như cơ sở phục vụ đào tạo,
chương trình đào tạo và đội ngũ giảng dạy. Trong đó, chất lượng nguồn nhân lực
luôn đóng vai trò là yếu tố quyết định trong sự phát triển của đơn vị giáo dục.
Tại Việt Nam, Giáo dục đào tạo đã và đang là vấn đề rất được quan tâm.
Đảng và Nhà nước ta luôn coi giáo dục đào tạo nguồn nhân lực là nhiệm vụ trọng
tâm, vì con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực để phát triển kinh tế xã hội. Bên
cạnh đó, trong những năm gần đây cả nước thành lập thêm hàng trăm các trường
đại học, cao đẳng và trung sơ cấp đào tạo chuyên nghiệp, đào tạo nghề cho lao
động trong mọi lĩnh vực. Đứng trước tình thế khó khăn thách thức đó, để các cơ
sở đào tạo có thể thu hút được học sinh thì phải tận dụng những cơ hội sẵn có và
cam kết đáp ứng chất lượng đầu ra đối với xã hội. Muốn thực hiện được điều này
thì chất lượng nguồn nhân lực phải được đảm bảo.
Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông mặc dù mới thành lập
từ năm 2001, đến nay Nhà trường đã trải qua 14 năm phát triển nhưng đã đạt
được nhiều thành tựu nhất định. Trường là nơi đào tạo ra nguồn nhân lực
Công nghệ thông tin cho các tỉnh Miền núi phía Bắc. Tuy vậy, đứng trước bối cảnh
chung của xã hội, trường Công nghệ thông tin cũng gặp nhiều khóa khăn trong
công tác tuyển sinh và đào tạo. Đứng trước tình thế đó, nhà trường đã luôn đề ra

những mục tiêu về cơ sở vật chất và chất lượng nhân sự. Trong đó, vấn đề nguồn
nhân lực luôn được nhà trường tập chung quan tâm chú trọng cao nhất. Nhà
trường cũng đã xác định được việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là một
vấn đề bức thiết hiện nay do trình độ của giảng viên và nhân viên còn chưa


2

đáp ứng được các yêu cầu đào tạo của nhà trường. Các sinh viên ra trường
đôi khi còn bị động do


chưa có kiến thức thực tế, chưa đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Khi đó, việc
nâng cao trình độ chuyên môn và trình độ ngoại ngữ sẽ sẽ giúp nhà trường nâng
cao vị thế hiện tại trong xã hội. Hiện nay, nhà trường đang gắn trình độ giảng viên
theo chuẩn về trình độ ngoại ngữ và trình độ tin học. Xuất phát từ những yêu cầu
thực tiễn đó, dưới sự hướng dẫn của TS Nguyễn Quang Duệ, sự đồng ý của khoa
sau đại học tôi đã chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại trường
Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Thái Nguyên” làm đề tài luận văn
thạc sĩ.
2. Mục têu nghiên cứu của đề tài
a. Mục tiêu tổng quát
Nghiên cứu thực trạng công tác nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của
trường đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông. Thông qua những thực trạng
đó, đưa ra những giải pháp nhằm góp phần phát triển nguồn nhân lực của trường
để giữ vững thương hiệu và nâng cao vị thế của trường Đại học Công nghệ thông
tin và Truyền thông Thái Nguyên.
b. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực trong các trường đại học.

- Phân tích, đánh giá được thực trạng và xác định các yếu tố tác động đến
nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Trường Đại học CNTT và Truyền thông.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác nâng cao chất
lượng nguồn nhân lực tại Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
a. Đối tượng nghiên cứu của đề tài
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực giảng dạy và nguồn nhân lực phục vụ tại Trường Đại học Công nghệ
thông tin và Truyền thông Thái Nguyên.
b. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Phạm vi về nội dung:


Luận văn tập chung nghiên cứu, phân tích và đánh giá làm rõ chất lượng
nguồn nhân lực giảng dạy và nguồn nhân lực phục vụ cho công tác đào tạo tại
Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Thái Nguyên.


Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực tại Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông.
- Phạm vi về không gian:
+ Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Thái Nguyên.
- Phạm vi về thời gian:
Luận văn nghiên cứu thực tiễn phát triển nguồn nhân lực từ năm 2011-2015
và đồng thời nêu ra giải pháp từ 2016- 2020 của nhà
trường.
4. Ý nghĩa khoa học của luận văn và đóng góp mới của luận văn
Kết quả nghiên cứu cung cấp cho lãnh đạo Trường Đại học Công nghệ thông
tin và Truyền thông Thái Nguyên nhận ra thực trạng chất lượng nguồn nhân lực tại
đơn vị. Các yếu tố ảnh hưởng và mức độ các yếu tố ảnh hưởng đến chất

lượng nguồn nhân lực đang sử dụng. Thông qua các giải pháp đề xuất của đề tài
góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực của nhà trường, giúp nhà trường
nâng cao năng lực tổ chức, quản lý, chất lượng đảm bảo cung cấp lực lượng lao
động đáp ứng yêu cầu của xã hội trong thời kỳ công nghiệp nghiệp hóa - hiện đại
hóa và hội nhập kinh tế quốc tế.
Kết quả nghiên cứu cũng là một tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu sau về
chất lượng nguồn nhân lực, đồng thời cũng là tài liệu tham khảo cho học sinh, sinh
viên trong quá trình học tập và nghiên cứu tại Trường Đại học Công nghệ thông tin
và Truyền thông Thái Nguyên.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, các bảng biểu, tài liệu tham khảo, đề tài được
kết cấu gồm 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
tại trường đại học
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng công tác nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại
Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Thái Nguyên


Chương 4: Một số giải pháp thúc đẩy nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
tại Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông Thái Nguyên.


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG NGUỒN
NHÂN LỰC TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC
1.1. Khái niệm về nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại trường đại học
1.1.1. Khái niệm nguồn nhân lực
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực hiện nay là một vấn đề rất quan trọng
đối với mỗi cơ quan nhà nước, các doanh nghiệp nhằm tạo ra một đội ngũ lao

động đáp ứng được nhu cầu cao của xã hội hiện đại. Trước khi đi tìm hiểu về khái
niệm nguồn nhân lực, trước hết đề cập đến khái niệm “Nhân lực”:
- “Nhân lực”: Bao gồm tất cả các tiềm năng của con người trong một tổ chức
hay xã hội (kể cả những thành viên trong ban lãnh đạo doanh nghiệp) tức là tất cả
các thành viên trong doanh nghiệp sử dụng kiến thức, khả năng, hành vi ứng xử và
giá trị đạo đức để thành lập, duy trì và phát triển doanh nghiệp.
- Nguồn nhân lực: có rất nhiều những khái niệm và cách hiểu khác nhau về
“Nguồn nhân lực”.
+ “Nguồn nhân lực” là nguồn lực của mỗi con người, gồm có thể lực và trí
lực. Thể lực phụ thuộc vào tình trạng sức khoẻ của con người, mức sống, thu nhập,
chế độ ăn uống, chế độ làm việc, nghỉ ngơi v.v.. Trí lực là nguồn tiềm tàng to lớn
của con người, đó là tài năng, năng khiếu cũng như quan điểm, lòng tin, nhân
cách
+ "Nguồn lực con người" hay "nguồn nhân lực”, là “trình độ lành nghề, là
kiến thức và năng lực của toàn bộ cuộc sống con người hiện có thực tế hoặc tiềm
năng để phát triển kinh tế - xã hội trong một cộng đồng" [theo WB.World
Development Indicators. - London:Oxford, 2000].
+ Theo David Begg: “Nguồn nhân lực là toàn bộ quá trình chuyên môn mà
con người tích luỹ được, nó được đánh giá cao vì tiềm năng đem lại thu nhập
trong tương lai. Cũng giống như nguồn lực vật chất, nguồn nhân lực là kết quả đầu
tư trong quá khứ với mục đích đem lại thu nhập trong tương lai” [10, tr.282].


Việc quản lý và sử dụng nguồn lực con người khó khăn phức tạp hơn nhiều
so với các nguồn lực khác bởi con người là một thực thể sinh vật - xã hội, rất nhạy
cảm với những tác động qua lại của mọi mối quan hệ tự nhiên, kinh tế, xã hội diễn


ra trong môi trường sống của họ. Chính vì vậy, tại Việt Nam cũng có rất nhiều
những nhà nghiên cứu về lĩnh vực này.

+ Theo GS.TS Phạm Minh Hạc: “Nguồn nhân lực là tổng thể các tiềm năng
lao động của một nước hoặc một địa phương, tức nguồn lao động được chuẩn bị
(ở các mức độ khác nhau) sẵn sàng tham gia một công việc lao động nào đó, tức là
những người lao động có kỹ năng (hay khả năng nói chung), bằng con đường đáp
ứng được yêu cầu của cơ chế chuyển đổi cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế theo
hướng CNH, HĐH” [2, tr.134].
+ Nguồn nhân lực được xem xét dưới hai góc độ năng lực xã hội và tính
năng động xã hội. Ở góc độ thứ nhất, nguồn nhân lực là nguồn cung cấp sức lao
động cho xã hội, là bộ phận quan trọng nhất của dân số, có khả năng tạo ra giá
trị vật chất và tinh thần cho xã hội. Xem xét nguồn nhân lực dưới dạng tiềm năng
giúp định hướng phát triển nguồn nhân lực để đảm bảo không ngừng nâng cao
năng lực xã hội của nguồn nhân lực thông qua giáo dục đào tạo, chăm sóc sức
khoẻ. Tuy nhiên nếu chỉ dừng lại ở dạng tiềm năng thì chưa đủ. Muốn phát huy
tiềm năng đó phải chuyển nguồn nhân lực sang trạng thái động thành vốn nhân
lực, tức là nâng cao tính năng động xã hội của con người thông qua các chính sách,
thể chế và giải phóng triệt để tiềm năng con người. Con người với tiềm năng vô tận
nếu được tự do phát triển, tự do sáng tạo và cống hiến, được trả đúng giá trị lao
động thì tiềm năng vô tận đó được khai thác phát huy trở thành nguồn vốn vô cùng
to lớn
Nguồn nhân lực là tổng thể các tiềm năng lao động của một tổ chức, một
địa phương, một quốc gia trong thể thống nhất hữu cơ năng lực xã hội (Thể lực, trí
lực, nhân cách) và tính năng động xã hội của con người thuộc các nhóm đó, nhờ
tính thống nhất mà nguồn lực con người biến thành nguồn vốn con người đáp
ứng yêu
cầu phát triển.


Nguồn nhân lực, theo cách tiếp cận mới, có nội hàm rộng rãi bao gồm các
yếu tố cấu thành về số lượng, tri thức, khả năng nhận thức và tiếp thu kiến thức,
tính năng động xã hội, sức sáng tạo, truyền thống lịch sử và văn hoá.

Như vậy, các khái niệm trên cho thấy nguồn lực con người không chỉ đơn
thuần là lực lượng lao động đã có và sẽ có, mà còn bao gồm sức mạnh của thể
chất,


trí tuệ, tinh thần của các cá nhân trong một cộng đồng, một quốc gia được đem ra
hoặc có khả năng đem ra sử dụng vào quá trình phát triển xã hội.
Khái niệm "nguồn nhân lực" (Human Resoures) được hiểu như khái niệm
"nguồn lực con người". Khi được sử dụng như một công cụ điều hành, thực
thi
chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, nguồn nhân lực bao gồm bộ phận dân số
trong độ tuổi lao động, có khả năng lao động và những người ngoài độ tuổi lao
động có tham gia lao động - hay còn được gọi là nguồn lao động. Bộ phận của
nguồn lao động gồm toàn bộ những người từ độ tuổi lao động trở lên có khả năng
và nhu cầu lao động được gọi là lực lượng lao động.
Như vậy, xem xét dưới các góc độ khác nhau có thể có những khái niệm
khác nhau về nguồn nhân lực nhưng những khái niệm này đều thống nhất nội
dung cơ bản: nguồn nhân lực là nguồn cung cấp sức lao động cho xã hội. Con
người với tư cách là yếu tố cấu thành lực lượng sản xuất giữ vị trí hàng đầu, là
nguồn lực cơ bản và nguồn lực vô tận của sự phát triển không thể chỉ được xem
xét đơn thuần ở góc độ số lượng hay chất lượng mà là sự tổng hợp của cả số
lượng và chất lượng; không chỉ là bộ phận dân số trong độ tuổi lao động mà là các
thế hệ con người với những tiềm năng, sức mạnh trong cải tạo tự nhiên, cải tạo xã
hội.
Vì vậy, có thể định nghĩa: Nguồn nhân lực là tổng thể số lượng và chất
lượng con người với tổng hoà các tiêu chí về trí lực, thể lực và những phẩm chất
đạo đức - tinh thần tạo nên năng lực mà bản thân con người và xã hội đã, đang
và sẽ huy động vào quá trình lao động sáng tạo vì sự phát triển và tiến bộ xã hội.
1.1.2. Khái niệm chất lượng nguồn nhân lực
Định nghĩa về chất lượng: “Chất lượng là cái tạo nên phẩm chất, giá trị của

một con người, một sự vật, sự việc“ [Từ điển tiếng Việt của Viện ngôn ngữ xuất
bản năm 2000].
Chất lượng nguồn nhân lực thể hiện mối quan hệ giữa các yếu tố cấu thành
nên bản chất bên trong của nguồn nhân lực, được biểu hiện thông qua các tiêu chí:


sức khoẻ, trình độ chuyên môn, trình độ học vấn và phẩm chất tâm lý xã hội. Chất
lượng nguồn nhân lực là khái niệm tổng hợp bao gồm những nét đặc trưng về
trạng thái trí lực, thể lực, phong cách đạo đức, lối sống và tinh thần của nguồn
nhân lực.