Tiết 85-86 Hồn Trương Ba da hàng thịt

Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
Ngày soạn:27-3 -2010 Đọc văn :
Tiết : 87-88 (Lưu Quang Vũ)
I. MỤCTIÊU
1. Về kiến thức
Gióp HS hiĨu ®ỵc bi kÞch cđa Tr¬ng Ba một con
ngêi ta kh«ng thĨ sèng lµ m×nh khi ph¶i mỵn th©n x¸c
cđa ngêi kh¸c . Qua đóthấy được vẻ đẹp tâm hồn
người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự dung
tục, bảo vệ quyền được sống trọn vẹn, hài, giữa thể
xác và tâm hồn và khát vọng hoàn thiện nhân cách.
2. Về kó năng:
BiÕt ph©n tÝch những nét đặc sắc của kòch Lưu Quang
Vũ trên cả hai phương diện: kòch bản văn học và nghệ thuật sân khấu bởi tính hiện
đại kết hợp với những giá trò truyền thống, sự phêphán mạnh mẽ, quyết liệt và chất
trữ tình đằm thắm, bay bổng.
3. Về thái độ:
Giáo dục sèng ®óng víi b¶n th©n m×nh, dóng nh©n c¸ch cao ®Đp .
II. CHUẨN BỊ
1.Chuẩn bò của giáo viên
- Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên, Thiết kế
bài giảng Ngữ văn 12, Ôn tập Ngữ văn 12. Soạn giáo án
- Phương án tổ chức lớp học : Đọc diễn cảm, gợi mở, thảo luận, bình giảng
2. Chuẩn bò của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn sách
giáo khoa
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, só số, tác phong học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút)
C©u hái: Trong chương trình lớp 10 -11, em đã được học trích đoạn những vở kòch
nào? Em có ấn tượng gì về những vở kòch ấy?
(Vónh biệt cửu trùng đài, Tình yêu và thù hận)

3. Giảng bài mới:
- Vào bài : (2 phút)
Lưu Quang Vũ được biết đến với tư cách nhà thơ. Nhưng gây tiếng vang và được
đặc biệt hâm mộ là với tư cách một nhà viết kòch tài ba. Những năm tám mươi, kòch
của Lưu Quang Vũ đã chiếm lónh sàn diễn của rất nhiều nhà hát, công chúng náo nức
đến với ánh đèn sân khấu. Hồn Trương Ba da hàng thòt là vở kòch nổi tiếng mang ý
nghóa phê phán và tinh thần nhân văn sâu sắc.
- Tiến trình bài dạy:
THỜI
GIAN
HOẠT ĐỘNG CỦA
GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA
HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
15’ Ho ạ t đ ộ ng 1: Hoạt động 1:
I.TÌM HIỂU CHUNG:
1.Tác giả:
Ngữ văn 12 Cơ bản - 1 - GV:Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
Giáo viên hướng dẫn
học sinh đọc phần
tiểu dẫn trong sách
giáo khoa.

Chèt l¹i ý chÝnh
Tãm t¾t trun d©n
gian vµ ph©n tÝch sù
s¸ng t¹o cđa tác gi¶
Học sinh đọc phần tiểu

dẫn:
Lưu Quang Vũ (1948-
1988) quê gốc ở Đà
Nẵng, sinh tại Phú Thọ
trong một gia đình trí
thức.
+ Từ năm 1965 đến
1970: Lưu Quang Vũ
vào bộ đội và được
biết đến với tư cách
một nhà thơ đầy tài
năng.
+ Từ năm 1970 đến
1978:ng xuất ngũ
làm nhiều nghề để
mưu sinh.
+ Từ năm 1978 đến
1988:Bắt đầu sáng tác
kòch.
- Lu Quang Vò – nhµ viÕt
kÞch xt s¾c cđa níc ta sau
n¨m 1975. KÞch cđa «ng ph¶n
¸nh nhiỊu vÊn ®Ị nãng báng cã
tÝnh chÊt thùc sù cđa ®êi sèng
-> ®ãng gãp thiÕt thùc vµo
c«ng cc ®ỉi míi ®Êt níc.
- §Ỉc s¾c trong sè cđa t¸c gi¶:
T¸i dùng t×nh hng, kÕt hỵp
tÝnh mu«n th vµ tÝnh thêi sù,
tÝnh kÞch vµ chÊt th¬. Ng«n

ng÷ nghƯ tht trau cht gỵi
c¶m cã chiÕu s©u. Sung ®ét
kÞch xoay quanh xung ®ét
trong c¸ch sèng vµ trong quan
niƯm sèng.
- T¸c phÈm: Cã h cÊu ®éc ®¸o
dùa vµo cèt trun d©n gian,
nhng cã nhiỊu s¸ng t¹o, ®Ỉt ra
nhiỊu vÊn ®Ị míi mỴ, cã ý
nghÜa t tëng, triÕt lý vµ nh©n
v¨n s©u s¾c.
2. T¸c ph ẩ m:
a. Xu ấ t x ứ :
H cÊu s¸ng t¹o tõ mét cèt
trun d©n gian
b. Th ể loại :
KÞch nãi
- Kh¸m ph¸, ph¸t hiƯn những
m©u thn, xung ®ét -> diƠn
®¹t b»ng hµnh ®éng vµ ng«n
ng÷ ®èi tho¹i.
- Qu¸ tr×nh vËn ®éng: Th¾t
nót-> ph¸t triĨn-> cao trµo-
>më nót.
c. Tãm t¾t néi dung vë kÞch:
Gåm 7 c¶nh
1.Trªn thiªn ®×nh Nam Tµo
lµm viƯc cÈu th¶ g¹ch
nhÇm tªn ngưêi chÕt lµ
Trư¬ng Ba

2. §Õ ThÝch kÕt th©n víi
Tr¬ng Ba-mét cao cê ë h¹ giíi.
Tr¬ng Ba ®ét ngét qua ®êi
3. Nam Tµo sưa sai b»ng
c¸ch cho hån Tr¬ng Ba
nhËp vµo x¸c hµng thÞt
®Ĩ sèng l¹i
4. X¸c hµng thÞt ®ßi vỊ nhµ
Tr¬ng Ba. Mäi ngêi ngì
ngµng song ®µnh ph¶i chÊp
Ngữ văn 12 Cơ bản - 2 - GV:Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
45’
Hoạt động 2:
Giáo viên hướng dẫn
học sinh đọc sách
giáo khoa.
Cho học sinh ®äc
ph©n vai
Híng dÉn ph©n tÝch
tác phẩm theo hƯ
thèng c©u hái
ý nghÜa Èn dơ?
Chèt l¹i ý chÝnh vµ
nhÊn m¹nh vÊn ®Ị
TÝnh c¸ch Tr¬ng Ba
cã thay ®ỉi kh«ng ?
Hoạt động 2:
Học sinh đọc sách giáo
khoa, trả lời:

“Hồn Trương Ba:
Khơng ! Khơng ! Tơi
khơng muốn sống như
thế này mãi! Tơi chán
cái chỗ ở khơng phải
của tơi này lắm rồi, chán
lắm rồi! Cái thân thể
kềnh càng thơ lỗ này, ta
bắt đầu sợ mi, ta chỉ
muốn rời xa mi tức
khắc! Nếu cái hồn của ta
có hình thù riêng nhỉ, để
nó được tách ra khỏi cái
xác này, dù chỉ một lát!”

Học sinh làm việc cá
nhân trả lời
nhËn
5. Lý trëng s¸ch nhiƠu.
Tr¬ng Ba ph¶i ë nhµ hµng
thÞt ®Õn ®ªm míi ®ỵc vỊ nhµ
6. BÞ thĨ x¸c xui khiÕn, Tr¬ng
Ba ®Þnh xu«i theo ë l¹i víi vỵ
hµng thÞt
7. Tr¬ng Ba b¾t ®Çu thay ®ỉi
t©m tÝnh khiÕn mäi ngêi trong
gia ®×nh, b¹n bÌ, xa l¸nh ch¸n
ghÐt, b¶n th©n v« cïng ®au
khỉ.Qut ®Þnh gi¶i tho¸t chÊp
nhËn c¸i chÕt, hồn Trương Ba

nhập vào màu xanh cây cỏ.
d. §o¹n trÝch
- TrÝch tõ c¶nh VII vµ ®o¹n kÕt
cđa vë kÞch.
- Thc phÇn cao trµo vµ më
nót
II/ §äc-hiĨu:
a) ý nghÜa Èn dơ ®o¹n ®èi tho¹i
Hån Tr ¬ng Ba - x¸c anh hµng
thÞt.
- Tríc hÕt ®ã lµ ho¹t ®éng kÞch
®· ®Çy ><, xung ®ét kÞch tíi
cao trµo. X¸c anh hµng thÞt tá
ra lÊn ¸t hån Tr¬ng Ba -> sØ
nhơc hån Tr¬ng Ba -> hån Tr-
¬ng Ba ®au khỉ ®Õn cùc ®é ->
kh«ng thĨ chÞu ®ỵc n÷a.
- ý nghÜa Èn dơ cđa ®o¹n ®èi
tho¹i:
+ X¸c anh hµng thÞt: Èn dơ vỊ
thĨ x¸c cđa con ngêi.
+ Hån Tr¬ng Ba: Èn dơ vỊ linh
hån cđa con ngêi -> cc ®èi
tho¹i ®ã lµ cc ®Êu tranh gi÷a
thĨ x¸c vµ linh hån trong một
con ngêi.
-> ®ã lµ hai thùc thĨ cã quan
hƯ h÷u c¬ víi nhau.
+ ThĨ x¸c cã tÝnh ®éc lËp t¬ng
®èi, cã tiÕng nãi, cã kh¶ n¨ng

t¸c ®éng vµo linh hån.
+ Linh hån ph¶i ®Êu tranh víi
nh÷ng ®ßi hái kh«ng chÝnh
®¸ng cđa thĨ x¸c -> ®Ĩ hoµn
thiƯn nh©n c¸ch.
b) §o¹n ®èi tho¹i gi÷a hån Tr -
¬ng Ba vµ gia ®×nh:
- Trong ®o¹n ®èi tho¹i ®ã tÝnh
Ngữ văn 12 Cơ bản - 3 - GV:Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
Ph©n tÝch c¸c ®èi
tho¹i víi ngêi th©n?
Th¸i ®é cđa Tr¬ng Ba
khi §Õ ThÝch cho «ng
tiÕp tơc sèng?
Híng dÉn t×m hiĨu
®o¹n kÕt
Ph©n tÝch ý nghÜa
®o¹n kÕt?
Chèt l¹i vÊn ®Ị
Học sinh suy nghó trả
lời
“¤ng néi t«i chÕt råi
nÕu «ng néi t«i hiƯn hån
vỊ «ng néi t«i sÏ bãp cỉ
«ng”; “«ng chiÕt c©y
cam bµn tay giÕt lỵn cđa
«ng lµm g·y tiƯt c¸i
chåi non, ch©n «ng to
bÌ như c¸i xỴng, giÉm

lªn n¸t c¶ c©y s©m q
míi ư¬m! ¤ng néi t«i
®êi nµo phò phµng như
vËy!”
Học sinh làm việc cá
nhân trả lời
Học sinh suy nghó trả
lời
Hån Tr¬ng Ba ho¸ th©n
vµo c¸c sù vËt th©n
thư¬ng, tån t¹i vÜnh
viƠn bªn c¹nh nh÷ng
ngưêi th©n yªu cđa
m×nh
*ý nghÜa
- Cc sèng tn hoµn
theo quy lt cđa mu«n
®êi
- Sù bÊt tư cđa linh hån
trong sù sèng vµ trong
lßng mäi ngưêi.
c¸ch Tr¬ng Ba ®· cã sù thay
®ỉi
-> trë nªn th« vơng h¬n: lµm
g·y c©y, gÉy diỊu -> trë nªn xa
l¹ h¬n víi ngêi th©n: vỵ, con,
ch¸u kh«ng mn gÇn gòi v×
tÝnh t×nh cđa Tr¬ng Ba ®· thay
®ỉi.ríc sù ®ỉi thay ®ã hån Tr-
¬ng Ba cã nhËn ra -> «ng c¶m

thÊy kh«ng thĨ sèng nh vËy ®-
ỵc n÷a, kh«ng thĨ kht phơc
tríc thĨ x¸c lµ tù ®¸nh mÊt
m×nh.
c) Th¸i ®é cđa Tr ¬ng Ba khi
§Õ ThÝch cã ý ®Þnh cho nhËp
vµo Cu TÞ - một em bÐ hµng
xãm võa chÕt.
- Tríc hÕt Tr¬ng Ba rÊt th¬ng
yªu Cu TÞ - một em bÐ hµng
xãm võa chÕt, b¹n cđa ch¸u
néi yªu q cđa «ng.
- ¤ng kh«ng thĨ chÊp nhËn sù
t¸i chiÕn bi kÞch sèng trong
th©n x¸c cđa ngêi kh¸c:
“Kh«ng thĨ bªn trong một
®»ng bªn ngoµi một nỴo ®ỵc.
T«i mn ®ỵc lµ t«i toµn vĐn
-> Hån Tr¬ng Ba ®· xin cho
Cu TÞ ®ỵc sèng, cßn m×nh th×
xin ®ỵc chÕt -> Hµnh ®éng ®ã
chøng minh cho ý thøc vỊ sù
hỵp nhÊt gi÷a linh hån vµ thĨ
x¸c.
d. §o¹n kÕt :
- ThĨ hiƯn râ nhÊt quan niƯm
sèng cđa Tr¬ng Ba ®ång thêi
còng kh¼ng ®Þnh ®ỵc nh©n
c¸ch cao thỵng cđa «ng vµ t t-
ëng nh©n v¨n cao c¶ cđa t¸c

phÈm.
“Mµn kÕt víi chÊt th¬ s©u l¾ng
®· ®em l¹i ©m hưëng thanh
tho¸t cho mét bi kÞch l¹c quan
®ång thêi trun ®i th«ng ®iƯp
vỊ sù chiÕn th¾ng cđa c¸i
ThiƯn, c¸i §Đp vµ cđa sù sèng
®Ých thùc.”
TS.Nguyễn Kiều Tâm
* NghƯ tht:
(®Ỉc s¾c trªn nhiỊu phư¬ng
Ngữ văn 12 Cơ bản - 4 - GV:Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan Năm học 2008 - 2009
7’
15’
Hoạt động 3:
Hướng dẫn học sinh
tổng kết
Hoạt động 4:
Hướng dẫn học sinh
luyện tập
Gỵi ý c¸ch gi¶i:
- Hai h×nh tưỵng hån
Trư¬ng Ba vµ x¸c
hµng thÞt ë ®©y mang
ý nghÜa Èn dơ. Mét
bªn ®¹i diƯn cho sù
trong s¹ch, nh©n hËu
vµ kh¸t väng sèng
thanh cao, xøng ®¸ng

víi danh nghÜa con
ngưêi vµ mét bªn lµ
sù tÇm thưêng dung
tơc. C¶ hai tån t¹i
trong cïng mét con
Hoạt động 3:
Học sinh tổng kết
Hoạt động 4:
Học sinh luyện tập
Trình bày ý tưởng về
những rắc rối sẽ xảy ra
và viết một lớp kòch
ngắn về điều đó.
diƯn)
- Sự sáng tạo từ dân gian;
Ngơn ngữ kịch linh ho¹t
- Sù kÕt hỵp gi÷a tÝnh hiƯn ®¹i
vµ trun thèng
- Søc phª ph¸n m¹nh mÏ,
qut liƯt vµ chÊt tr÷ t×nh ®»m
th¾m, bay bỉng
III. T ổng kết :
Qua đoạn trích vở kòch “Hồn
Trương Ba, da hàng thòt” Lưu
Quang Vũ muốn gửi tới người
đọc: Được sống làm người
quý giá thật, nhưng được sống
đúng là mình, sống trọn vẹn
với những giá trò mình vốn có
và theo đuổi còn quý giá hơn.

Sự sống chỉ thực sự có ý
nghóa khi con người được
sống tự nhiên với sự hài hoà
giữa thể xác và tâm hồn. Con
người phải luôn biết đấu
tranh với những nghòch cảnh,
với chính bản thân, chống lại
sự dung tục, để hoàn thiện
nhân cách và vươn tới những
giá trò tinh thần cao quý.
IV.luyện tập
Giả đònh Đế Thích cho
Trương Ba được quyền sống
(không phải mượn) trong xác
hàng thòt hoặc hồn Trương
Ba nhập vào cu Tò và Trương
Ba đồng ý, theo anh (chò),
cuộc sống của Trương Ba sau
đó sẽ như thế nào?
Ngữ văn 12 Cơ bản - 5 - GV:Nguyễn Văn Mạnh