Ảnh hưởng của điện thoại thông minh đến giao tiếp giữa cha mẹ và con cái tuổi vị thành niên trong gia đình nông thôn hiện nay – nghiên cứu trường hợp tại xã tú sơn, huyện kiến thụy, thành phố hải phòng

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT
NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

ĐẶNG THỊ HÀ TRANG

ẢNH HƯỞNG CỦA ĐIỆN THOẠI THÔNG MINH ĐẾN GIAO TIẾP GIỮA
CHA MẸ VÀ CON CÁI TUỔI VỊ THÀNH NIÊN TRONG GIA ĐÌNH
NÔNG THÔN HIỆN NAY (NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP TẠI XÃ TÚ
SƠN, HUYỆN KIẾN THỤY, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG)

LUẬN VĂN THẠC SĨ XÃ HỘI HỌC

Hà Nội - 2018


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT
NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ
HỘI

ĐẶNG THỊ HÀ TRANG

ẢNH HƯỞNG CỦA ĐIỆN THOẠI THÔNG MINH ĐẾN GIAO TIẾP GIỮA
CHA MẸ VÀ CON CÁI TUỔI VỊ THÀNH NIÊN TRONG GIA ĐÌNH
NÔNG THÔN HIỆN NAY (NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP TẠI XÃ TÚ
SƠN, HUYỆN KIẾN THỤY, THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG)

Ngành: Xã hội học
Mã số: 8.31.03.01

LUẬN VĂN THẠC SĨ XÃ HỘI HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. LÊ NGỌC VĂN

Hà Nội - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “Ảnh hưởng của điện thoại thông m
inh đến giao tiếp giữa cha m ẹ và con cái tuổi vị thành niên trong gia đình
nông thôn hiện nay – nghiên cứu trường hợp tại xã Tú Sơn, huyện Kiến
Thụy, thành phố Hải Phòng” hoàn toàn do tôi thực hiện. Các trích dẫn và
số liệu
được sử dụng trong luận văn được dẫn nguồn chính xác trong phạm vi
nghiên cứu và hiểu biết của tôi.
Tác giả luận văn

Đặng Thị Hà Trang


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn thạc sỹ này, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành
đến Khoa Xã hội học – Học viện khoa học xã hội đã giúp đỡ tạo điều kiện thuận
lợi cho tôi hoàn thành chương trình học cao học. Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn
sâu sắc, chân thành PGS.TS. Lê Ngọc Văn đã dành rất nhiều thời gian và tâm
huyết hướng dẫn nghiên cứu và giúp em hoàn thành luận văn tốt nghiệp này.
Tôi xin cảm ơn Ủy ban nhân dân xã Tú Sơn, huyện Kiến Thụy, TP.
Hải Phòng đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi tiếp xúc với người dân ở đây để
điều tra khảo sát và sử dụng dữ liệu để viết luận văn.

Nhân đây, tôi xin cảm ơn đến gia đình, bạn bè, những người đã giúp đỡ
và bên cạnh tôi suốt thời gian qua, để tôi hoàn thành tốt luận văn này.
Mặc dù tôi đã cố gắng để hoàn thiện luận văn bằng cả sự nhiệt tình và
năng lực. Tuy nhiên không thể tránh khỏi thiếu sót. Rất mong được sự đóng góp
quý báu của quý thầy cô. Xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội , tháng 8 năm 2018


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI..............
24
1.1 Cơ sở lý luận....................................................................................... 24
1.2. Cở sở thực tiễn ...................................................................................
31
Chương 2: THỰC TRẠNG SỬ DỤNG ĐIỆN THOẠI THÔNG MINH
CỦA CHA MẸ VÀ CON CÁI TUỔI VỊ THÀNH NIÊN TRONG GIA
ĐÌNH NÔNG THÔN HIỆN NAY.......................................................... 33
2.1 Tần suất sử dụng điện thoại thông minh của cha mẹ và con cái tuổi
vị thành niên trong gia đình nông thôn hiện nay .............................................
34
2.2 Tần suất giao tiếp giữa cha mẹ và con cái trước và sau khi sử dụng
điện

thoại

thông

minh....................................................................................... 38
2.3 Thái độ giao tiếp giữa cha mẹ và con cái trước và sau khi sử dụng

điện

thoại

thông

minh....................................................................................... 43
2.4 Những yếu tố tác động đến giao tiếp giữa cha mẹ và con cái.................
46
Chương 3: TÁC ĐỘNG CỦA ĐIỆN THOẠI THÔNG MINH ĐẾN
GIAO TIẾP GIỮA CHA MẸ VỚI CON CÁI VỊ THÀNH NIÊN
TRONG

GIA

ĐÌNH

NÔNG

THÔN

HIỆN

NAY........................................................... 52
3.1 Tác động tích cực của việc sử dụng điện thoại thông minh đến giao
tiếp giữa cha mẹ và con cái tuổi vị thành niên trong gia đình nông thôn hiện
nay 54
3.2 Tác động tiêu cực của việc sử dụng điện thoại thông minh đến giao
tiếp giữa cha mẹ và con cái tuổi vị thành niên trong gia đình nông thôn hiện
nay 64

KẾT LUẬN ............................................................................................. 68
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................
71


DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ

Bảng 2.1:Tần suất sử dụng điện thoại của cha mẹ và trẻ vị thành niên
trong một ngày
.................................................................................................. 34
Biểu đồ 2.1: Tần suất sử dụng điện thoại thông minh của cha mẹ và trẻ
vị
thành niên trong một ngày ......................................................................... 35
Bảng 2.2: Tần suất và mục đích cha mẹ sử dụng các tiện ích của điện
thoại thông minh
............................................................................................... 36
Bảng 2.3: Tần suất và mục đích trẻ vị thành niên sử dụng các tiện ích.........
37 của điện thoại thông minh .........................................................................
37
Bảng 2.4: Tần suất cha mẹ trò chuyện với con cái ...................................... 39
Bảng 2.5: Tần suất cha mẹ chia sẻ với con cái về các lĩnh vực ....................
41
Bảng 2.7: Thái độ của con cái khi cha mẹ chia sẻ về các lĩnh vực ...............
43
Bảng 2.8 Mối liên hệ giữa thu nhập của cha mẹ trong một tháng với tần
suất cha mẹ trò truyện với con
cái..................................................................... 46
Bảng 2.9 Mối liên hệ giữa trình độ học vấn của cha mẹ với tần suất cha

mẹ
trò truyện với con cái ................................................................................ 48
Bảng 13: Mối liên hệ giữa nghề nghiệp của cha mẹ với tần suất cha mẹ
trò truyện với con cái .....................................................................................
49
Bảng 3.1 Mức độ cần thiết của việc sử dụng điện thoại thông minh.............
52 trong giao tiếp giữa cha mẹ với con cái hiện nay
........................................ 52


Bảng 3.2 Mức độ ảnh hưởng của việc sử dụng điện thoại thông minh đến
giao tiếp giữa cha mẹ với con cái
...................................................................... 55
Bảng 3.3 Mối quan hệ giữa mức độ ảnh hưởng của điện thoại thông minh
với tần suất cha mẹ liên hệ với con cái về một số lĩnh vực
................................ 57
Bảng 3.4 Nơi trẻ vị thành niên tìm kiếm sự trợ giúp khi gặp một số vấn đề
về
giới tính, sức khỏe sinh sản, học tập, vui chơi giải trí..................................
60


Bảng 3.5 Mối liên hệ giữa tần suất và mức độ cần thiết con cái trò chuyện
với cha mẹ về một số vấn đề thông qua điện thoại thông
minh.......................... 61
Bảng 3.6 Sử dụng điện thoại thông minh lấy đi thời gian giao tiếp giữa
cha
mẹ và con cái............................................................................................ 64
Bảng 3.7 Sử dụng điện thoại thông minh làm rạn nứt tình cảm của con cái
với cha mẹ......................................................................................................

65


MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Giao tiếp là quá trình truyền đạt, tiếp nhận và trao đổi thông tin
nhằm thiết lập các mối liên hệ giữa con người với con người. Một trong
những cách phân loại giao tiếp là giao tiếp trực tiếp và giao tiếp gián tiếp
(qua người khác hoặc qua một phương tiện kỹ thuật nào đó). Hiện nay, vấn
đề giao tiếp thông qua điện thoại thông minh đang được quan tâm và có
những ý kiến khác nhau về vấn đề này. Richard Ling (2014) cho rằng điện
thoại thông minh làm thay đổi cách mọi người giao tiếp [34]. Marilyn
Campbell (2005) cho biết thanh niên sử dụng điện thoại thông minh để
tạo ra một xã hội năng động và có mạng lưới chặt chẽ, cho phép các thành
viên có thể liên lạc với các thành viên khác trong nhóm [32]. Kerry Devitt,
Debi Roker (2009) cho rằng việc sử dụng điện thoại thông minh khiến
cho một số người trẻ thu mình vào thế giới xã hội của chính họ, hoặc có
cảm giác an toàn giả [31]… Như vậy, sự xuất hiện của điện thoại thông
minh có ảnh hưởng đến việc giao tiếp khi sử dụng thiết bị kỹ thuật số này.
Chính vì vậy, ảnh hưởng của điện thoại thông minh đến vấn đề giao tiếp rất
đáng được quan tâm và nghiên cứu.
Mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái là một trong những mối quan hệ
có ảnh hưởng quan trọng nhất và có ý nghĩa nhất trong cuộc sống của
mỗi cá nhân. Tuy nhiên, con cái ở độ tuổi vị thành niên có nhiều thay đổi về
tâm sinh lý đòi hỏi cha mẹ cần có những quan tâm đặc biệt đến con cái ở
độ tuổi này. Chính vì sự thay đổi này, các em tò mò nhiều hơn về cơ thể của
bản thân, nên nhu cầu tìm kiếm thông tin về bản thân được đặt ra. Liệu trẻ
vị thành niên có giao tiếp với cha mẹ để tìm hiểu những thông tin về bản
thân, về giới tính, về tâm tư tình cảm tuổi mới lớn? Ngoài ra, ở lứa tuổi

này việc học tập và vui chơi giả trí cũng cần được quan tâm sát sao. Việc

1


giao tiếp giữa cha mẹ và con cái không chỉ giúp cha mẹ thực hiện chức
năng xã hội hóa con cái mà còn

2


thực hiện chức năng gắn kết tình cảm giữa các thành viên trong gia
đình. Dưới sự xuất hiện và sử dụng rộng rãi điện thoại thông minh có tác
động đến giao tiếp giữa cha mẹ và con cái như thế nào? Liệu việc sử
dụng điện thoại thông minh có làm rạn nứt mối quan hệ giữa cha mẹ với
con cái, làm phá vỡ các chức năng của gia đình hay không? Đây là một
vấn đề không chỉ thuộc lĩnh vực quan tâm của xã hội học gia đình mà còn
là sự quan tâm nghiên cứu của xã hội học truyền thông. Hiện nay, vấn đề
này đã được một số nhà khoa học trên thế giới tìm hiểu và nghiên cứu, tuy
nhiên ở Việt Nam vẫn chưa có nhiều nghiên cứu liên quan về vấn đề này
mà chủ yếu là những bài báo, bài viết chưa được nghiên cứu đi sâu và
cụ thể. Ở Việt Nam có rất ít những nghiên cứu liên quan về vấn đề ảnh
hưởng của điện thoại thông minh đến giao tiếp giữa cha mẹ và con cái, một
vài nghiên cứu cũng có đề cập đến vấn đề này nhưng chủ yếu là những
nghiên cứu mô tả chưa đi sâu nói lên bản chất của hiện tượng xã hội này.
Sự xuất hiện và du nhập của thiết bị công nghệ hiện đại – điện
thoại thông minh khiến người ta nghĩ ngay đến khu vực đô thị, nơi tiếp nhận
nhanh chóng những tiến bộ của khoa học kỹ thuật. Chính vì vậy, có
những nghiên cứu đã tìm hiểu và nghiên cứu về ảnh hưởng của điện thoại
thông minh đến giao tiếp của người dân đô thị mà chưa có ai nghiên cứu

vấn đề này của người dân nông thôn. Theo báo cáo Hành vi người dùng điện
thoại thông minh của Nielsen Việt Nam (2017), điện thoại thông minh
không còn là một hiện tượng mới lạ đối với thị trường Việt Nam, điều này
có thể thấy rõ thông qua tỉ lệ sở hữu thiết bị di động thông minh đã tăng
lên rõ rệt trên khắp đất nước trong suốt 5 năm qua. Cụ thể, tỉ lệ người sử
dụng điện thoại thông minh so với số lượng những người sử dụng điện
thoại thông thường chiếm 84% vào năm
2017, tăng 10% so với một năm trước (78%). Ở các thành phố thứ cấp, 71%
người dân sử dụng điện thoại thông minh trong số 93% người sử dụng

3


điện thoại di động. Đáng chú ý hơn, ở khu vực nông thôn, trong khi 89% dân
số sử

4


dụng điện thoại di động, thì đã có 68% trong số đó sở hữu 1 chiếc điện
thoại thông minh [35]. Như vậy cho thấy, không chỉ người dân đô thị mới
sử dụng
điện thoại thông minh mà tỷ lệ người dân nông thôn sử dụng điện thoại
thông
minh cũng rất cao. Khu vực nông thôn Việt Nam hiện nay đang diễn ra
quá trình đô thị hóa rất nhanh dẫn đến sự thay đổi của lối sống, văn hóa,
.. của người dân nông thôn. Đề tài lựa chọn địa bàn nghiên cứu là xã Tú
Sơn, huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng vì đây là xã đáp ứng được
yêu cầu chọn mẫu nghiên cứu của đề tài: Thứ nhất, đây là xã đang trong
quá trình đô thị hóa và sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế - xã hội rõ ràng.

Thứ hai, xã này cũng đáp ứng được mẫu thực nghiệm và mục tiêu nghiên
cứu của đề tài.
Chính vì những lý do trên, học viên chọn đề tài nghiên cứu là :
Ảnh
hưởng của điện thoại thông m inh đến giao tiếp giữa cha m ẹ và con cái
tuổi vị thành niên trong gia đình nông thôn hi ện nay – nghiên cứu
trường hợp tại xã Tú Sơn, huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Tổng quan này là phân tích, đánh giá các công trình nghiên cứu, các
bài viết liên quan đến đề tài “Ảnh hưởng của điện thoại thông minh đến
giao tiếp giữa cha mẹ và con cái tuổi vị thành niên trong gia đình nông
thôn hiện nay” đã được công bố trong và ngoài nước, chỉ ra những đóng
góp của các tác giả đi trước mà luận văn cần tiếp thu kế thừa, cũng như
những hạn chế và khoảng trống mà luận văn cần đi sâu nghiên cứu. Từ đó,
xác định mục tiêu, nội dung, phương pháp, câu hỏi, giả thuyết nghiên cứu
của đề tài.
2.1 Tình hình nghiên cứu trên thế giới
2.1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu về điện thoại thông minh
5


Cùng với sự phát triển của khoa học, đời sống của con người ngày
càng được nâng cao, nhu cầu đảm bảo sức khỏe được quan tâm không chỉ
là sức khỏe thể chất mà cả sức khỏe tinh thần. Trong điều kiện đó , nhiều
nghiên cứu được thực hiện nhằm tìm hiểu xem điện thoại thông minh tác
động như thế

6

nào đến đời sống xã hội của người sử dụng. Nhiều nghiên cứu về những
nhân tố dẫn đến sự thay đổi trong đời sống xã hội đã chỉ ra vai trò của điện
thoại thông minh, phương tiện thông tin liên lạc mới hiện nay ….
Một số nghiên cứu điển hình như: Cuốn The Cell Phone's Impact on
Society (Kết nối Điện thoại thông minh: Tác động của điện thoại thông
minh trong xã hội) của Richard Ling (2004) được đánh giá là một cuốn sách
mà bất cứ ai quan tâm đến việc đánh giá các tác động xã hội của việc sử
dụng điện thoại thông minh cần nghiên cứu và tìm hiểu. Cuốn sách của
Richard Ling, thông qua những mô tả chi tiết và phân tích của một số nghiên
cứu, cho chúng ta một cái nhìn sâu sắc có giá trị về tác động của khoa học
và công nghệ làm thay đổi động lực xã hội của người dân trong đời sống
công cộng, chỉ ra việc sử dụng điện thoại thông minh đã làm thay đổi cách
thức giao tiếp của con người. Điện thoại thông minh không chỉ là một sự
đổi mới kỹ thuật hay là xu hướng xã hội. Cuốn sách này, dựa trên nghiên
cứu trên toàn thế giới liên quan đến hàng chục nghìn cuộc phỏng vấn và
quan sát theo ngữ cảnh, nhìn vào tác động của điện thoại trong cuộc sống
hàng ngày của con người. Dựa trên nghiên cứu tiến hành trên hàng chục
quốc gia, cuốn sách đã xem xét sự tương tác giữa con người với điện thoại
thông minh…. Các cuộc thảo luận hấp dẫn và dự báo về tương lai của điện
thoại sẽ cung cấp cho các nhà nghiên cứu ở khắp mọi nơi một quá trình
thông tin xác thực hơn, đồng thời cung cấp cho các nhà nghiên cứu những
ý tưởng mới. Cuốn sách gồm 8 chương với các nội dung quan trọng làm
sáng tỏ mối quan hệ giữa điện thoại thông minh và con người. Trong đó,
trọng tâm của Chương 5 đề cập đến việc thông qua điện thoại thông
minh, thanh thiếu niên được tạo điều kiện cho các tương tác xã hội của
họ. Thông qua quan điểm văn hóa, Richard Ling nhấn mạnh việc thanh
thiếu niên sử dụng điện thoại thông minh để tạo ra một xã hội năng
động và có mạng lưới chặt chẽ, cho phép các thành viên có thể liên lạc

7

với các thành viên khác của nhóm "bất cứ lúc nào bất cứ nơi nào – cho bất
cứ lý

8


do nào". Trong chương này ông cũng cho rằng có lẽ nhóm thanh thiếu niên,
nhiều hơn bất kỳ nhóm nào khác, đã sử dụng điện thoại thông minh để duy
trì và phát triển mạng xã hội. [34]
Đề tài nghiên cứu: “Tác động của điện thoại thông minh đến đời sống
xã hội của giới trẻ” của nhà tâm lý học Marilyn Campbell (2005) thuộc
trường đại học công nghệ Queensland đã chỉ ra vị trí quan trọng của
điện thoại thông minh trong cuộc sống của thanh niên hiện nay. Tác giả
khẳng định, Điện thoại thông minh trong thực tế đã chuyển từ một công
cụ công nghệ thành một công cụ xã hội. Điện thoại thông minh có những
tác động cả tích cực và tiêu cực đến các mối quan hệ bạn bè, các mối quan
hệ gia đình và quan hệ trong nhà trường. Tác động tích cực của điện
thoại thông minh là động lực dẫn đến thay đổi trong gia đình, về các vấn đề
như đảm bảo an toàn cho con cái và giúp bố mẹ giám sát, quản lý con cái:
cha mẹ thay đổi cách nhìn nhận vấn đề tự do giao tiếp của con cái. Một
số tác động tiêu cực của điện thoại thông minh như: phát sinh những khó
khăn tài chính, sao nhãng việc học tập; hành vi gian lận và bắt nạt nảy sinh
thông qua điện thoại thông minh…[32]
Cuốn sách Magic in the Air: Mobile Communication and the
Transformation of Social Life (Ma thuật trong không khí: truyền thông
di động và các chuyển đổi của cuộc sống xã hội) của James Everett Katz
(2006) là phân tích trên phạm vi rộng nhất của thông tin di động từ trước
cho đến nay. Nó phản ánh các khía cạnh xã hội từ sự tác động của điện

thoại thông minh làm nổi lên vai trò của nó trong cuộc sống hàng ngày. Tác
giả phát hiện ra rằng

điện thoại thông minh cung cấp nhiều lợi ích cho

người sử dụng, và một số những lợi ích này là cần thiết. Ông cũng khẳng
định điện thoại thông minh không hoàn toàn chỉ có tác động tích cực. Sau
khi xem xét ông vạch ra một số bước để cải thiện tác động tiêu cực của điện
thoại thông minh. Tác giả cũng thảo luận về việc sử dụng và lạm dụng điện
thoại thông minh trong môi
9


trường giáo dục, nơi ông tìm thấy rằng việc sử dụng điện thoại gây ra sự
mất tập trung của học sinh trong lớp học; còn là phương tiện khiến học
sinh có hành vi gian lận trong các kì thi... Cha mẹ không còn phản đối
việc con cái của họ có điện thoại thông minh trong lớp học, thay vào đó họ
đang gây sức ép yêu cầu nhà trường thay đổi quy định cho phép học
sinh có điện thoại trong lớp học. Tác giả cũng cho thấy giáo viên đang
ngày càng lạm dụng điện thoại trong lớp học, thậm chí làm gián đoạn bài
giảng của mình để trả lời những cuộc gọi quan trọng. [30]
Trong

bài

viết

“The

R o le

of

Mob ile

Phones

in

Family

Communication” (Vai trò của điện thoại di động trong truyền thông gia
đì nh) đăng trên Tạp chí trẻ em và xã hội, tập 23, số 3, Trang 189-202 của
tác giả Kerry Devitt, Debi Roker cho rằng : trong khi có rất nhiều nghiên
cứu về truyền thông gia đình và các mối quan hệ gia đình, có rất ít thông
tin về việc liệu (và nếu như vậy) điện thoại di động đã tác động như thế nào
đến các mối quan hệ này. Nghiên cứu của các tác giả liên quan đến cuộc
phỏng vấn bán cấu trúc với 60 gia đình, bao gồm cả cha mẹ/ người chăm
sóc và thanh niên từ 11–17 tuổi. Các cuộc phỏng vấn đã cho thấy cách điện
thoại di động được sử dụng trong giao tiếp gia đình; quan điểm của người
tham gia về lợi ích và bất lợi của việc sử dụng điện thoại di động; và
các vấn đề về an toàn, giám sát và bảo mật. Những phát hiện này cho
thấy rằng những người trẻ tuổi và cha mẹ thấy điện thoại di động là một
cách quan trọng để các gia đình giữ liên lạc, và theo dõi và đảm bảo sự an
toàn của giới trẻ. Tuy nhiên, một số người tham gia cảm thấy có một nhược
điểm, liên quan đến một số người trẻ thu mình vào thế giới xã hội của chính
họ, hoặc có cảm giác an toàn giả là kết quả của việc có một thiết bị di động.
Sự khác biệt về giới trong quan điểm và cách sử dụng cũng được tìm thấy.
[31]
Bài viết “Impact of parents mobile device use on parent-child

10


interaction” (Tác động của việc sử dụng thiết bị di động của cha mẹ đối
với

11


tương tác cha-con) đăng trong Tạp chí Máy tính trong hành vi con người,
tập
75 số phát hành C, tháng 10/2017, trang 579-593. Bài viết này đã cung
cấp những thông tin khái quát về sự tác động của thiết bị di động đến
cha mẹ trong quá trình chăm sóc con cái và kết quả của sự tác động này lên
mối quan hệ cha-con. Đánh giá này được tiến hành trên các tài liệu được
công bố đến tháng 11/2016, 27 nguồn đã được xác định. Việc cha mẹ sử
dụng điện thoại một cách thường xuyên để liên lạc làm cho họ bị phụ
thuộc vào thiết bị di động. Điều này làm tăng khả năng phá vỡ các tương
tác cha - con bởi thiết bị di động. Cha mẹ bị phân tâm bởi điện thoại di
động dẫn đến giảm tần suất tương tác và trở nên nhạy cảm với con cái của
họ hơn. Trẻ em tham gia vào các hành vi nguy hiểm trong khi cố gắng lấy
lại sự chú ý của cha mẹ. Việc sử dụng điện thoại di động có nguy cơ góp
phần gây nên các xung đột gia đình.
Có thể thấy đã có khá nhiều nghiên cứu trên thế giới về tác động của
việc sử dụng điện thoại thông minh đến đời sống của con người. Những
nghiên cứu này là những tài liệu quan trọng cho những nghiên cứu tiếp sau
về điện thoại thông minh. Tuy nhiên các nghiên cứu mang tính bao quát,
đánh giá những yếu tố ảnh hưởng trên một bình diện rộng, vì thế chưa chỉ ra
những biến đổi cụ thể đối với đối tượng riêng, trên một phương diện nhất

định nào đó. Dựa trên những kết quả của những nghiên cứu trước đó, tác giả
luận văn thực hiện đề tài nhằm đưa ra những nhận định cụ thể về tác động
của việc sử dụng điện thoại thông minh đối với một đối tượng cụ thể là trẻ
vị thành niên, từ đó đưa ra những kiến nghị và giải pháp phù hợp cho đối
tượng mà nghiên cứu đề cập đến. [28]
2.1.2 Tổng quan tình hình nghiên cứu về giao tiếp giữa cha mẹ và con
cái
Nghiên cứu “Ease of communication between Icelandic children and
their parents among the greatest in the world ” của Tổ chức Y tế Thế giới
đã nghiên cứu giao tiếp của trẻ em Iceland với cha mẹ các em. Nghiên
12


cứu cho thấy trẻ em ở Iceland dễ dàng nói chuyện với cha mẹ, những
người cha ở Icelend đã đứng đầu danh sách trong việc giao tiếp dễ dàng
với cả con trai và

13


con gái. Báo cáo ghi nhận giao tiếp của cha mẹ rất quan trọng đối với sự
an toàn và sức khỏe của trẻ em, hoạt động như một “cổng thông tin quan
trọng” trong đó gia đình đóng vai trò như một tài sản bảo vệ sức khỏe,
trang bị cho thanh thiếu niên để đối phó với các tình huống căng thẳng
và giúp chúng chống lại các ảnh hưởng xấu… Giao tiếp với c ha mẹ cũng
làm giảm những tác động tiêu cực của việc sử dụng phương tiện điện tử
của các trẻ trong độ tuổi thanh thiếu niên. Nghiên cứu còn cho biết, thanh
thiêu niên ở Icelend gần gũi với mẹ hơn. Mặc dù người cha có mối quan hệ
đặc biệt với con cái, trẻ em và thanh niên lại dễ dàng tìm cách nói chuyện
với mẹ hơn. [22]

Nghiên cứu “Consistencies and Discrepancies in Communication
Between Parent and Teenage Children About Sexuality” trong bài báo của
Teresita María Sevilla, Juan Pablo Sanabria, Linda Teresa Orcasita,
Diana Marcela Palma Pontificia Universidad Javeriana de Cali, Colombia
cũng đã đề cập đến vấn đề gia đình là một trong những tác nhân xã hội
quan trọng trong giáo dục giới tính của trẻ ở tuổi vị thành niên. Tuy nhiên,
có những rào cản giao tiếp trong gia đình. Nghiên cứu này cũng mô tả và
tìm hiểu quá trình mà cha mẹ và trẻ vị thành niên giao tiếp về vấn đề tình
dục. [32]
Từ quan điểm xã hội học, Martine Segalen [33] tập hợp được các
kết quả nghiên cứu giao tiếp giữa cha mẹ và con cái ở khu vực Tây Âu
thông qua điện thoại di động. Con cái khi được sở hữu điện thoại di động
đã được giải phóng khỏi sự kiểm soát của cha mẹ, nhưng lại có thể liên
hệ được tại mọi thời điểm. Khi xuất hiện internet, trẻ em lại có thêm trợ thủ
để kết nối với bạn bè, chơi game hoặc tìm kiếm thông tin cho việc học hành,
đến lúc này chúng được gọi là nhóm trẻ em “tự do có giám sát”, chúng
vẫn ngồi nhà trong sự giám sát của cha mẹ nhưng thực sự internet và điện
thoại di động đã làm vỡ tung bốn bức tường hiện hữu, chúng “đi ra ngoài”
theo lối riêng của chúng. Nghiên cứu tập trung vào sự thay đổi kiểm soát
14


của cha mẹ đối với con cái khi có sự xuất hiện của điện thoại di động và
internet nhưng chưa nghiên cứu

15


sâu về vấn đề giao tiếp giữa cha mẹ và con cái thông qua điện thoại như
thế nào. Tác giả cũng chưa đi sâu vào ảnh hưởng của điện thoại thông

minh đến giao tiếp giữa cha mẹ và con cái.
Tác giả Steven Martino và cộng sự đã nghiên cứu thực nghiệm “
Trò
chuyện với trẻ em về giới tính, tình dục”. Mục tiêu của thực nghiệm là
đánh giá mức độ trò chuyện giữa bố mẹ và các em về vấn đề giới tính, tình
dục và ảnh hưởng của nó đến mức độ gần gũi, thân mật của con cái với bố
mẹ. các nhà thực nhiệm tiến hành mời 320 thiếu niên tham gia trả lời câu
hỏi về vấn đề trên. Mặt khác, tác giả cũng đề nghị các nghiệm thể đánh
giá về mức độ gần gũi của mình với cha mẹ qua một bộ bảng hỏi. Qua
nghiên cứu tác giả cho biết, với nhóm các em thường xuyên nói chuyện với
cha mẹ mình về vấn đề giới tính, tình dục thì các em luôn có xu hướng
gần gũi với cho mẹ hơn. Đặc biệt, một số em cảm thấy cha mẹ giống như
những người bạn đáng tin cậy thực sự. Do đó, những em này có thể bày tỏ
mọi vướng mắc xung quanh vấn đề giới tính một cách dễ dàng. Trong khi
đó, với nhóm những em ít nói chuyện này với cha mẹ, các em luôn có xu
hướng không muốn thổ lộ những vướng mắc của mình. Các em cũng gặp
khó khăn nhiều hơn trong giải quyết những vấn đề cá nhân của mình. Như
vậy, giao tiếp chữa cha mẹ và con cái về vấn đề giới tính, tình dục cũng đã
được các nhà nghiên cứu quan tâm, kết quả nghiên cứu cho thấy giao tiếp
giữa cha mẹ và con cái về vấn đề này ảnh hưởng lớn đến mức độ gần gũi và
thân mật giữa cha mẹ và con cái.
Trên thế giới cũng đã có những nghiên cứu về giao tiếp giữa cha mẹ
và con cái, tuy nhiên các nghiên cứu trên cũng c hưa đi tìm hiểu cụ thể
giao tiếp giữa cha mẹ và con cái ở độ tuổi vị thành niên trong gia đình nông
thôn
2.2 Tình hình nghiên cứu trong nước
2.2.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu về điện thoại thông minh
16