SLIDE BÀI GIẢNG PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN HN
BỘ MÔN NL M LN
TS. LÊ NGỌC THÔNG

CHƯƠNG II

PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT

HÀ NỘI 2009

1


I.

PHÉP BIỆN CHỨNG VÀ PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT
1. PHÉP BIỆN CHỨNG VÀ CÁC HÌNH THỨC CƠ BẢN CỦA PBCDV

2


a. KHÁI NIỆM VỀ TÍNH BIỆN CHỨNG CỦA TG

THẾ GIỚI
TÍNH BIỆN CHỨNG
( Tính chất gắn liền với sự
tồn tại, vận động của TG )

QĐ
BCKQ

BCCQ

( Biện chứng vốn có
của TG )

( Biện chứng
của tư duy )

PA
3


SỰ HÌNH THÀNH & KHÁI NIỆM VỀ PHÉP BIỆN CHỨNG

PHÉP BIỆN CHỨNG

TÍNH BIỆN CHỨNG
( Tính chất gắn liền với sự
tồn tại, vận động của TG )

Nghien cuu

HỌC THUYẾT
NGHIÊN CỨU VỀ TÍNH BIỆN CHỨNG
CỦA THẾ GIỚI

4

VỊ TRÍ CỦA PBC
PHÉP BIỆN CHỨNG

PBC LÀ MỘT
TRONG CÁC NỘI DUNG
ĐẶC BIỆT QUAN TRỌNG
CỦA NHIỀU TRIẾT HỌC

1. LÝ LUẬN BIỆN CHỨNG
2. PHƯƠNG PHÁP BIỆN CHỨNG
3. THẾ GIỚI QUAN
5


b. SƯ PHÁT TRIỂN CỦA PBC

CÁCHÌNH
HÌNHTHỨC
THỨC
CÁC
CƠBẢN
BẢN
CƠ
CỦAPBC
PBC
CỦA

PBCCỔ
CỔĐẠI
ĐẠI

PBC

PHEP SIEU HINH

PBCDUY
DUYTÂM
TÂM
PBC

PBCDUY
DUYVẬT
VẬT
PBC

6


PBC – PHƯƠNG PHÁP BIỆN CHỨNG
1.
2.

PHƯƠNG PHÁP LUẬN TRIẾT HỌC
CÁC NGUYÊN TẮC

1)

MLH N/C THẾ GIỚI TRONG MLH

2)

N/C THẾ GIỚI TRONG SỰ VẬN ĐỘNG

3)

N/C THẾ GIỚI TRONG XU HƯỚNG PHÁT TRIỂN

4)

TÌM NGUYÊN NHÂN CỦA CÁC HIỆN TƯỢNG TỪ

TRIẾT HỌC

PBC

CHÍNH BẢN THÂN SỰ VẬT, HIỆN TƯỢNG

PBC DUY VẬT
 PBCDV, PBCDT đều là lý luận và phương pháp
xem xét, phân tích thế giới
Trong trạng thái liên hệ, vận động, phát triển của đối
tượng.

PBC DUY TÂM

 Sự khác nhau căn bản giữa chúng là dựa trên lập
trường nào: DV hay DT
TRONG VIỆC LÝ GIẢI MQH GIỮA BCKQ VÀ BCCQ

7

HÌNH THỨC THỨ NHẤT CỦA PBC
PBC CỔ ĐẠI

Tư tưởng bc trong
Triết học Ấn Đô.

Tư tưởng bc trong
Triết học Trung Hoa

Tư tưởng bc trong
Triết học Hy Lạp

8


PBC TRONG TRIẾT HỌC PHẬT GIÁO
1. THUYẾT NHÂN – DUYEN

N1

Q1
N2

Q2

DUYEN

2. LE VO THƯỜNG

TỰ NHIÊN: NƯƠNG DÂU  BÃI BỂ
PHÁP: THÀNH – TRỤ - HOẠI – KHÔNG
NHÂN: SINH – TRỤ - DỊ - DIỆT

9


N1

Q1
N2

10


4. Siêu
tâm linh

3.
Tâm
linh

2. Trí tuệ

1. Vật chất

11


ThP NH nhân duyên

1. vôminh

đời qk

nhân quá khứ

2. hành
3. thức

hoặc ( phiền não

qk

1lớp n-q ht

4. danh sắc
5. lục nhập

qủa hiện tại

6. xúc
7. tho
8. ái

nghiệp

đời h tai

9. thủ
10. Hu

11. sanh
12. lão,tử

nhân hiện tại
k`hổ (báo chớng

ht 1 lớp n-q vl

qủa vị lai

đời vị lai

12


1. vôminh

đời qk

nhân quá khứ

2. hành
3. thức

hoặc ( phiền não

qk

1lớp n-q ht

4. danh sắc
5. lục nhập

qủa hiện tại

6. xúc
7. tho
8. ái

nghiệp

đời h tai

9. thủ
10. Hu
11. sanh
12. lão,tử

nhân hiện tại
k`hổ (báo chớng

ht 1 lớp n-q vl

qủa vị lai

đời vị lai

13

THUYẾT ÂM DƯƠNG – NGŨ HÀNH

THÁI CỰC
DƯƠNG

LƯỠNG NGHI

THÁI DƯƠNG

KIÊN

ĐOÀI

ÂM

THIẾU ÂM

LY

CHẤN

TỨ TƯỢNG

BÁT QUÁI

BÁT QUÁI  VẠN VẬT

THIÉU DƯƠNG

TỐN

KHẢM

14

THÁI ÂM

CẤN

KHÔN


T¦ T¦¥NG BC TRONG TRIẾT HỌC NGŨ
HÀNH
1. PHẠM TRÙ NGŨ HÀNH
5 YẾU TỐ, 5 THẾ LỰC ĐỘNG CO ANH HƯỞNG LẪN NHAU
TEN GỌI: KIM, MỘC THỦY, HỎA, THỔ

KIM
2. NGUYÊN TẮC TÁC ĐỘNG
 TƯƠNG SINH (TĂNG CƯƠNG)
THỔ SINH KIM
KIM SINH THUỶ

THỔ

THỦY

THUỶ SINH MỘC
MỘC SINH HOẢ

HOẢ SINH THỔ

 TƯƠNG KHẮC ( HẠN CHẾ )
THỔ KHẮC THUỶ
THUỶ KHẮC HOẢ

HỎA

MỘC

HOẢ KHẮC KIM MỘC
KIM KHẮC MỘC

SINH

MỘC KHẮC THỔ

KHẮC

15


T¦ T¦¥NG BC TRONG HỌC THUYẾT CHÍNH TRỊ NHO GIA

LỄ TRỊ

VUA

E

D

A

HỌC THUYẾT
ĐẠO ĐỨC

QUAN

B

C

DÂN

CHÍNH DANH
HỌC THUYẾT CHÍNH TRỊ
16


PHÐP BIÖN CHøNG TRONG HỌC THUYẾT ĐẠO
GIA
TU TUáNG tæng qu¸t

1/ TÝNH CHÊT :

vÒ ®¹o ph¸p tù nhiªn:

PBC Cæ ®¹I – THO SO, CHÊT PH¸C,

“ nh©n ph¸p ®Þa, ®Þa ph¸p thiªn,

DôA TR£N C¸C QUAN SÁT CẢM TÝNH

thiªn ph¸p ®¹o, ®¹o ph¸p tù nhiªn “

ĐẠO
1. TU TUáNG VÒ MLH

ĐẠO GIA

NHẤT

2. TU TUáNG VÒ MÂU THUẪN

NHỊ

3. TU TUáNG VÒ VËN ®éNG

TAM

4. TU TUáNG VÒ quy luËt

VẠN VẬT
17


PHéP BIệN CHứNG TRONG HC THUYT O
GIA
MLH GIũA VạN VậT

1. TU TUỏNG Về MLH :

2. TU TUỏNG Về MU THUN

3. TU TUỏNG Về VậN độNG :

MLH GIũA đạO & VậT

Vễ HU
MLH TH - DNG
CHUYN HOA CA CC MT I LP
VạN VậT Vđ TRONG BaN THể CủA đạO
sự vật, HIệN TUọNG QUAy TRỏ Về
VóI BaN TíNH TU NHIÊN

ql quân binh : mọi trạng thái vận động đều đi tới cân
bằng
4. TU TUỏNG Về quy luật :

ql phan phục : mọi qt vận động
đạt tới đỉnh cao sẽ quay trở về mặt đối lập

18


PHÐP BIÖN CHøNG TRONG TRIẾT HỌC HÊRACLIT
1. TƯ TƯỞNG VẬN ĐỘNG
h¬i

HƯỚNG ®i lªn
níc

®Êt
CON NGƯỜI

LỬA

LINH HỒN

®Êt

níc
HƯỚNG ®i xuèng

h¬i

19


PHÐP BIÖN CHøNG TRONG TRIẾT HỌC HÊRACLIT
2. TƯ TƯỞNG MÂU THUẪN


SỰ VẬT CHỨA ĐỰNG CÁC MẶT ĐỐI LẬP:
NÓNG – LẠNH, KHÔ – ƯỚT, BẨN – SẠCH

 CÁC MẶT ĐỐI LẬP CÓ KHẢ
NĂNG CHUYỂN HÓA

3. TƯ TƯỞNG VỀ CHÂN LÝ


CHÂN LÝ LÀ CỤ THỂ:

 LỢN THÍCH Ở BẨN,
GÀ THÍCH TẮM TRONG TRO BỤI
 “ TRỜI MỖI NGÀY MỘT MỚI “
 “ KHONG AI CO THỂ TẮM 2 LẦN TREN
CÙNG MỘT DONG SONG “

20


BIỆN CHỨNG trong TriẾT hoc platon
TG Ý NIỆM

LINH
.

HỒN

TRÍ TUỆ
CẢM XÚC
TÌNH CẢM

Ý NIỆM

NGUỒN GỐC

CHẤT LIỆU
-LL XÔCRAT
-LL PHÁI ÊLÊ
-LL CÓN SỐ
PITAGO

.
.
THỂ XÁC CON NGƯỜI
ĐẤT,NƯỚC
LỬA,KKHÍ

QH TỶ LỆ

SỰ VẬT

TG SỰ VẬT CT
21


t tëng biÖn chøng thoi co dai
l«gic
-plat«n
-aristoot

nc tinh chÊt
trong sù tt &
v® cña tg

bc cq

trong tranh
luËn
bck® >< bc p®

l«gos
-m©u thuÉn

ĐẶC ĐIỂM
1.

-mlh
-vËn ®éng

2.
3.

TỰ PHÁT NGÂY THƠ

BIỆN CHỨNG TRONG TÍNH CHỈNH THỂ
DỰA TREN KINH NGHIEM TRỰC GIÁC
4.

CHƯA GẮN VỚI KHOA HỌC

HINH THỨC THỨ NHẤT CỦA TH HY LẠP.
TRONG TH NÀY, TƯ DUY BC XUẤT HIỆN
VỚI TÍNH CHẤT THUẦN PHÁC TỰ NHIEN
CHƯA BỊ KHUAY ĐỤC BỞI NHỮNG TRỞ NGẠI
…ĐÚNG HƠN SO VỚI SIEU HINH

TRIẾT HỌC HIỆN ĐẠI CHỈ TIẾP TỤC CÁI CONG VIỆC
DO HERACLIT VÀ22
ARIXTOT ĐÃ MỞ ĐẦU MÀ THOI


HINH THỨC THỨ HAI CỦA PBC - PBCDUY
TÂM
BC CỦA ý NIÖM TUYÖT §èI - XP§
TH¦îNG §Õ,CHóA TRêI

T¦ DUY

CHñ THÓ

=

YNT§

HAM
HIÓU BIÕT



GTN

LINH
§éNG
23

QN BIỆN CHỨNG CỦA hª ghen VỀ CON NG¦êI & X·
HéI
YNT§

TH
TV

§V

NG¦êI

TG
TTT§

VC

HC

SS

NT

Q. C. PHỔ

GTN

HỆ THỐNG LÝ LUẬN TƯƠNG ĐỐI HOÀN CHỈNH

XÃ HỘI

PHƯƠNG PHÁP TƯ DUY TRIẾT HỌC PHỔ BIẾN
P.

TÂY

THỂ HIỆN VỚI TƯ CÁCH LÀ LÔ GICS BIỆN CHỨNG
HAN CHẾ: TRÊN LẬP TRƯỜNG DUY TÂM PHỎNG

MQH
KTHỆ THỐNG TRIẾT HỌC
ĐOÁN MÂU THUẪN
VỚI
P. §ONG
TÁC DỤNG: TẠO RA BƯỚC
QUÁ
ĐỘ CHUYỂN BIẾN
QL CñA
NN
VỀ THẾ GIỚI QUAN VÀ LẬP TRƯỜNG

m©u thuÉn,

DUY TÂM
 DUY
bÊt
c«ngVẬT
SIÊU HÌNH  BIỆN CHỨNG

24

PBC CUA HÊ GHEN
PBC DUY TÂM
PBC CỦA
TƯ DUY, KHÁI NIỆM
PHỎNG ĐOÁN

CHÍNH ĐỀ  PHẢN ĐỀ --> HỢP ĐỀ
MQH TẤT YẾU VÀ TỰ DO
CÁI HỢP LÝ THÌ TỒN TẠI,
CÁI TỒN TẠI THÌ HỢP LÝ
1. CAC K/N NẰM TRONG MLH

2. CAC K/N VẬN ĐỌNG BIẾN ĐỔI KHÔNG NGỪNG

3. CAC K/N NẰM TRONGXU HƯỚNG PHÁT TRIỂN
CHỊU SỰ CHI PHỐI CỦA CÁC NGUYÊN TẮC
NT MÂU THUẪN
NT LƯỢNG – CHẤT
NT PHỦ ĐỊNH CỦA PHỦ ĐỊNH

4. MLH QUA CÁC CẶP PHẠM TRÙ

CHUNG – RIÊNG
BẢN CHẤT – HIỆN TƯƠNG
TẤT NHIÊN – NGẪU NHIÊN

25