Giáo án Sinh học 11 bài 30: Truyền tin qua Xináp

Giáo án sinh học 11
Ngày soạn:

Ngày giảng:

Lớp 11B
Lớp 11A

Tiết 31 - Bài 30: TRUYỀN TIN QUA XINAP
I/ Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Mô tả được cấu tạo của xináp.
- Phát biểu được khái niệm xináp.
- Trình bày được cơ chế lan truyền xung điện qua xináp.
2. Kỹ năng:
- Rèn kỹ năng phân tích tranh vẽ.
- Kỹ năng tổng hợp, khái quát hoá kiến thức.
3. Thái độ:
Yêu thích môn học và có ý thức trong việc học tập
II/ Chuẩn bị:
1. Giáo viên:
- Tranh vẽ sơ đồ hình: 30.1 -> 30.3
2. Học sinh:
- Đọc bài trước khi đến lớp
- Trả lời các câu hỏi cuối bài và các câu hỏi lệnh trong SGK.
III/ TTBH:
1. Kiểm tra bài cũ ( 5’)
a. Cõu hỏi:
- Xung thần kinh lan truyền trên sợi thần kinh có bao mielin và không có bao
mielin có giống nhau không?
b. Đáp án - biểu điểm.

Nội dung

Trên sợi TK không có bao Mielin

Trên sợi TK có bao mielin

Đặc điểm
lan truyền

XTK lan truyền liên tục từ vùng này XTK lan truyền theo cách nhảy cóc từ eo
sang vùng kề bên
Ranvie này sang eo Ranvie khác

Cơ chế

Do mất phân cực, đảo cực và tái phân Do mất phân cực, đảo cực và tái phân cực
cực liên tiếp từ vùng này sang vùng chỉ diễn ra trên các eo Ranvie cạnh nhau
khác trên sợi TK
vì bao mielin có tính chất cách điện

Tốc độ lan
truyền

Tốc độ lan truyền XTK nhỏ (khoảng Tốc độ lan truyền XTK nhanh hơn nhiều
1m/s)
(khoảng 100m/s)


Giáo án sinh học 11

- Xung thần kinh lan truyền trên sợi thần kinh có bao mielin và không có bao
mielin không giống nhau: (10đ)
2. Bài mới:
ĐVĐ: Xung thần kinh lan truyền theo chiều dọc của sợi trục thần kinh, đến đầu
tận cùng của TBTK là xináp thì xung TK có tiếp tục lan truyền không?
Vậy xináp có cấu tạo như thế nào? Quá trình lan truyền xung thần kinh qua xináp được
thực hiện ra sao?

T

HĐ của thầy

HĐ của trò

10’ GV treo tranh vẽ hình 30.1
trong SGK. Giới thiệu tranh
vẽ: Chỉ ra các loại TB trên
tranh.

Nội dung
I/ Khái niệm xináp.

Yêu cầu HS quan sát tranh vẽ, HS quan sát tranh vẽ
chú ý đến vị trí của xi náp. Và
trả lời câu hỏi:
Xináp là diện tiếp xúc giữa
- Xináp là gì? Có thể tìm thấy TBTK - TBTK, hoặc giữa
xináp ở những vị trí nào trong TBTK với các TB khác (TB
cơ thể?

cơ, tuyến ...)
- Chức năng của xináp là gì?
- Truyền xung thần kinh từ
GV nêu vấn đề: Vậy xináp có TBTK này sang TBTK hoặc
cấu tạo như thế nào để phù hợp TB khác.
với chức năng dẫn truyền xung
thần kinh?

Xináp là diện tiếp xúc giữa
TBTK - TBTK, hoặc giữa
TBTK với các TB khác
(TB cơ, tuyến ...)

Có 2 loại xináp (xináp hoá
học và xináp điện), nhưng phổ
biến ở động vật là xináp hoá
học. Chúng ta nghiên cứu kỹ
10’ về cấu tạo của xináp hoá học.
HS quan sát hình 30.2 rồi trả II/ Cấu tạo của xináp
( Xináp hoá học).
GV treo tranh vẽ hình 30.2 yêu lời câu hỏi.
cầu học sinh quan sát tranh vẽ,
chú ý đến các bộ phận của
xináp, kết hợp đọc thông tin
SGK và trả lời:
- Chuỳ xináp chứa ti thể, * Cấu tạo:
- Mô tả lại cấu tạo của xináp bóng chứa chất trung gian - Chuỳ xináp chứa ti thể,
hoá học.
theo hình vẽ?
bóng chứa chất trung gian

hoá học.
- Màng trước xináp.
- Khe xináp.

- Màng trước xináp.


Giáo án sinh học 11

- Tại sao ở chuỳ xináp lại có
nhiều Ti thể?
GVBS: Còn xináp điện trong
cơ thể có cấu tạo từ các kênh
ion nối giữa 2 màng TB cạnh
nhau nên xung TK có thể lang
truyền thẳng từ nơron này sang
nơron khác. Xináp hoá học với
cấu tạo như trên thì truyền tin
17’ như thế nào?
GV đặt vấn đề:

- Màng sau xináp có các thụ - Khe xináp.
thể.
- Màng sau xináp có các
Ti thể là bào quan hô hấp, thụ thể.
giải phóng năng lượng, quá
tình truyền tin qua xináp tiêu
tốn NL. Vì vậy cần có nhiều
Ti thể ở đây.
* Một số chất trung gian

hoá học có ở các xináp:
Axêtincolin, Norađrênalin,
đôpamin, serônin ...... Mỗi
xináp chỉ chứa một chất
trung gian hoá học.
- Thông tin truyền qua xináp III/ Quá trình truyền tin
là XTK. Bản chất là các xung qua xináp.
điện.

- Thông tin truyền qua xináp
có bản chất là gì?
- Đó là sự lan truyền của
dòng điện động.
- Đó là dòng điện tĩnh hay điện
động?

Hãy nghiên cứu hình vẽ 30.3
trong SGK kết hợp đọc thông
2+
tin trong sách và thực hiện yêu + XTK đến làm Ca đi vào
trong chuỳ xináp.
cầu:
2+
- Mô tả quá trình truyền tin + Ca vào làm bóng chứa
axêtincôlin gắn vào màng
qua xináp theo tranh vẽ?
trước và vỡ ra, giải phóng
axêtincôlin vào khe xináp.
+ Axêtincôlin gắn vào thụ thể
trên màng sau và làm xuất - XTK đến làm Ca2+ đi vào

hiện điện thế hoạt động lan trong chuỳ xináp.
truyền đi tiếp.
- Ca2+ vào làm bóng chứa
- Không, vì ở màng sau axêtincôlin gắn vào màng
không có các bóng xináp trước và vỡ ra, giải phóng
chứa chất trung gian hoá học axêtincôlin vào khe xináp.
nên XTK chỉ được truyền - Axêtincôlin gắn vào thụ
theo một chiều.
thể trên màng sau và làm
- Xung TK có lan truyền theo
hướng ngược lại không? Tại

xuất hiện điện thế hoạt
động lan truyền đi tiếp.


Giáo án sinh học 11

sao? (từ màng sau xináp -> khe - Sau khi XTK lan truyền đi
thì
(E)
xináp -> màng trước xinap -> tiếp
Axêtincôlinestêraza có ở
chuỳ xináp)
màng sau sẽ thuỷ phân
- Xung điện truyền qua khe axêtincôlin thành axêtat và
xináp được là nhờ thành phần côlin. Hai chất này trở lại
nào của xináp? thành phần đó màng trước, vào chuỳ xináp
có ở màng sau không?
và được tái tổng hợp thành

- Tại sao các chất trung gian axêtincôlin chứa trong các
hoá học không bị ứ đọng lại ở bóng xináp.
màng sau xináp?
- Vì phia màng sau không có
chất trung gian hoá học để đi
về phía màng trước và ở
màng sau không có thụ thể
tiếp nhận chất trung gian hoá
học.
- Tại sao thông tin truyền qua - Chất trung gian hoá học có
vai trò truyền tin qua khe
xináp chỉ theo một chiều?
xináp, làm thay đổi tính thấm
ở màng sau xináp và làm xuất
hiện XTK lan truyền đi tiếp.
Enzim Axetincolinesteraza có
ở màng sau thuỷ phân
axêtincôlin thành thành axêtat
- Chất trung gian hoá học có và côlin. Hai chất này quay
vai trò gì trong truyền tin qua trở lại màng trước, đi vào
chuỳ xináp và được tái tổng
xináp?
GV bổ sung thêm một số kiến hợp thành axetincôlin chứa
trong các bóng xináp.
thức liên quan.

Enzim Axetincolinesteraza
có ở màng sau thuỷ phân
axêtincôlin thành thành
axêtat và côlin. Hai chất

này quay trở lại màng
trước, đi vào chuỳ xináp và
được tái tổng hợp thành
axetincôlin chứa trong các
bóng xináp.

3. Củng cố: ( 2’)
- Khoanh tròn vào câu đúng về xináp:
a. Tất cả các xináp đều có chứa chất trung gian hoá học là axetincôlin.
b. Tốc độ truyền tin qua xináp hoá học chậm hơn so với tốc độ lan truyền xung
thần kinh trên sợi thần kinh không có bao mielin.
c. Xináp là diện tiếp xúc của các TB cạnh nhau.
d. Truyền tin qua xináp hoá học có thể không cần chất trung gian hoá học.
- y/c HS đọc phần tóm tắt bài học ở phần khung cuối bài.
4. HDVN: ( 1’)


Giáo án sinh học 11

HS về học bài theo các câu hỏi cuối bài. Đọc trước bài 31.
Nhận xét, đánh giá sau giờ dạy.
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................
................................................................................................................................................