Giáo án Sinh học 11 bài 15: Tiêu hóa ở động vật

Bài 15.

TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
1. Kiến thức:
Sau khi học xong bài này, học sinh phải có khả năng:
- Phân biệt được tiêu hóa nội bào với tiêu hóa ngoại bào.
- Nêu được quá trình tiêu hóa thức ăn trong không bào tiêu hóa, trong
túi tiêu hóa và trong ống tiêu hóa.
- Nêu được ưu điểm của tiêu hóa thức ăn trong túi tiêu hóa so với tiêu
hóa nội bào.
- Nêu được ưu điểm của tiêu hóa thức ăn trong ống tiêu hóa so với
trong túi tiêu hóa
2. Kĩ năng và thái độ
- Mô tả được quá trình tiêu hoá.
II. TRỌNG TÂM BÀI.
- Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ quan tiêu hóa
- Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa
III. THIẾT BỊ DẠY HỌC
- Tranh phóng to về tiêu hóa nội bào (hình 15.1 SGK).
- Tranh phóng to về túi tiêu hóa của thủy tức (hình 15.2 SGK)
- Tranh phóng to về túi tiêu hóa của một số động vật và người (từ hình 15.3 đến
hình 15.6 SGK).
- Máy chiếu qua đầu (nếu sử dụng bảng trong thay tranh)

TaiLieu.VN

Page 1

IV. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC
1. Ổn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ: không
3. Bài mới.
a. Phần mở bài:
Nội dung bài 15 liên quan đến kiến thức ở các lớp dưới. Vì vậy giáo viên có thể
đưa ra câu hỏi tương tự như 2 câu hỏi ở phần đầu của bài 15 SGK. Dựa vào câu trả
lời của học sinh, giáo viên tập trung vào những nội dung mà học sinh còn thiếu
hoặc nắm chưa vững.
b. Nội dung bài học
Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Cho HS đọc và thực hiện lệnh ở mục I. I. Tiêu hóa
Phân tích những điểm không đúng ở các
Tiêu hóa là quá trình biến đổi các chất
nhận định sai
dinh dưỡng có trong thức ăn thành
những chất đơn giản mà cơ thể hấp thu
được.

Hoạt động của GV
- Khái niệm tiêu hóa nội bào

Hoạt động của HS
II. Tiêu hóa ở động vật chưa có cơ
quan tiêu hóa

- Cách quan sát hình: Mô tả

hình từ trên xuống dưới, từ 1. Mô tả các giai đoạn của quá trình tiêu
trái qua phải.
hóa thức ăn của trùng giày:

Giai đoạn 1: Thức ăn được lấy vào cơ
TaiLieu.VN

Page 2


- Thực hiện lệnh: Đọc kĩ, tìm thể theo hình thức nhập bào. Màng tế
nội dung tương ứng với mũi bào lõm dẫn vào, hình thành không bào
tên trong hình 15.1.
tiêu hóa chứa thức ăn bên trong.
Giai đoạn 2: Lizôxôm gắn vào không
bào tiêu hóa, sau đó tiết enzim tiêu hóa,
Các enzim của lizôxôm vào không bào
tiêu hóa và thủy phân các chất dinh
dưỡng phức tạp thành các chất dinh
dưỡng đơn giản.
Giai đoạn 3: Các chất dinh dưỡng đơn
giản được hấp thụ từ không bào tiêu hóa
vào tế bào chất. Riêng phần thức ăn
không được tiêu hóa trong không bào
được thải ra khỏi tế bào theo kiểu xuất
bào.
2. Nhận xét về đặc điểm tiêu hóa ở động
vật đơn bào
Ở động vật đơn bào, thức ăn được tiêu
hóa trong không bào tiêu hóa – tiêu hóa

nội bào (tiêu hóa bên trong tế bào).
Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Giáo viên yêu cẩu học sinh quan sát hình
15.2 SGK và đọc mục II. Tại sao trong túi
tiêu hóa, thức ăn sau khi được tiêu hóa
ngoại bào lại được tiếp tục tiêu hóa nội
bào?

III. Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa

Túi tiêu hóa có hình túi được tạo thành
từ nhiều tế bào, có một lỗ thông ra bên
ngoài. Các tế bào tuyến trên thành cơ thể
tiết enzim tiêu hóa vào long túi để tiêu
Gợi ý: Quan sát kích thước của thức ăn hóa ngoại bào.
sau khi đã được tiêu hóa ngoại bào và yêu
cầu học sinh cho biết thức ăn đã ở dạng Thức ăn phải được tiếp tục tiêu hóa nội
đơn giản (axit amin, đường đơn, glixêrin, bào (tiêu hóa trong không bào tiêu hóa)
trở thành dạng đơn giản để cơ thể có thể
axit béo…) chưa?
TaiLieu.VN

Page 3


sử dụng được

Hoạt động của GV

Hoạt động của HS

Giáo viên yêu cầu HS quan sát hình IV. Tiêu hóa ở động vật có ống tiêu
15.3 đến 15.6 SGK, sau đó làm bài tập ở hóa
cuối mục III
Học sinh quan sát, mô tả theo hình rồi
làm bài như bảng dưới đây.

1

Bộ phận

Tiêu hóa cơ học

1

Miệng

Nhai, đảo lộn thức Tiết nước bọt, hoạt động của enzim
ăn, tạo viên thức ăn amilaza biến đổi một phần tinh bột thành
đường mantôzơ

2

Thực
quản

Nuốt, đẩy viên thức Không có enzim, nhưng amilaza vẫn tiếp

ăn dưới dạ dày
tục hoạt động.

3

Dạ dày

Co bóp nhào trộn Tiết enzim pepsin biến đổi protein ở một
thức ăn với dịch vị, mức độ nhất định.
đẩy thức ăn xuống
ruột

4

Gan

TaiLieu.VN

Tiêu hóa hóa học

Tiết dịch mật có các muối mật và muối
kiềm cũng tham gia tiêu hóa thức ăn (nhũ
tương hóa mỡ)

Page 4


5

Tụy

6

Ruột non

7

Ruột già

Tiết dịch tụy đóng vai trò chủ yếu trong
tiêu hóa hóa học ở ruột non.
Tạo lực đẩy thức ăn
dần xuống các phần
tiếp theo của ruột,
giúp thức ăn thấm
đều dịch mật, dịch
tụy, dịch ruột,…

Tiết ra đủ loại enzim biến đổi tất cả các
loại thức ăn (gluxit, lipit, prôtêin) thành các
chất dinh dưỡng có thể hấp thụ được
(đường đơn, glixêrin và axit béo, axit
amin).

Tái hấp thụ nước.

4. Củng cố:
Giáo viên hướng dẫn học sinh tổng kết, rút ra chiều hướng tiến hóa của hệ tiêu
hóa của động vật. Chiều hướng đó là: Cấu tạo ngày càng phức tạp (từ không bào
tiêu hóa đến túi tiêu hóa và sau đó là ống tiêu hóa) và sự chuyển hóa về chức năng

ngày càng rõ rệt. Sự chuyên hóa cao của các bộ phận của ống tiêu hóa làm tăng
hiệu quả tiêu hóa thức ăn.
5. Dặn dò:
Đọc phần tóm tắt và mục em có biết ở cuối bài.

TaiLieu.VN

Page 5


TaiLieu.VN

Page 6