Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất triển khai dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng quốc lộ 32 đoạn cầu diễn nhổn thuộc quận bắc từ liêm, thành phố hà nội

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT
NAM

VŨ NGỌC ANH

ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ
VÀ
TÁI ĐỊNH CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT TRIỂN
KHAI DỰ ÁN: “CẢI TẠO, NÂNG CẤP, MỞ RỘNG QUỐC
LỘ 32
ĐOẠN CẦU DIỄN – NHỔN” THUỘC QUẬN BẮC TỪ
LIÊM, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

Chuyên ngành:

Quản lý đất đai

Mã số:

60.85.01.03

Người hướng dẫn khoa học:

PGS. TS. Đỗ Nguyên Hải

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, số liệu và kết
quả nghiên cứu trong luận văn trung thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ một
học vị nào và thông tn trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc./.

Hà Nội, ngày

tháng

Tác giả luận văn

Vũ Ngọc Anh

ii

năm 2016


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này ngoài sự nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được

sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của thầy cô cùng sự giúp đỡ nhiệt tình, đóng góp ý kiến
của một số cá nhân và tập thể.
Trước hết tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới PGS.TS. Đỗ Nguyên Hải - khoa
Quản lý đất đai - Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã trực tiếp hướng dẫn tôi trong suốt
thời gian thực hiện luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự góp ý chân thành của các thầy, cô giáo Khoa Quản
lý đất đai - Học viện Nông nghiệp Việt Nam giúp tôi hoàn chỉnh luận văn.
Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, Trung tâm
Giao dịch đất đai và phát triển quỹ đất Hà Nội, Phòng Tài nguyên và Môi trường quận
Bắc Từ Liêm, Ban Giải phòng mặt bằng quận Bắc Từ Liêm, Văn phòng Đăng ký Đất
đai Hà Nội chi nhánh quận Bắc Từ Liêm, UBND các phường: Tây Tựu, Phú Diễn, Phúc
Diễn và Minh Khai cùng các hộ dân đã tham gia trả lời phỏng vấn đã giúp đỡ tôi trong

thời gian nghiên cứu thực hiện luận văn tại địa phương.
Tôi xin cảm ơn tới gia đình, những người thân và bạn bè đã tạo điều kiện về
mọi mặt cho tôi trong quá trình thực hiện đề tài này.
Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày

tháng

Tác giả luận văn

Vũ Ngọc Anh

3

năm 2016


MỤC LỤC

Lời cam đoan ............................................................................................................... ii
Lời cảm ơn ................................................................................................................... ii
Mục lục ....................................................................................................................... iv
Danh mục các chữ tắt và ký hiệu ................................................................................ vii
Danh mục bảng ......................................................................................................... viii

Danh mục hình ............................................................................................................ ix
Trích

yếu

luận

văn

.........................................................................................................x Phần 1. Mở đầu
...........................................................................................................1
1.1.

Tính
cấp
thiết
.....................................................................................1
1.2.
Mục
tiêu
nghiên
...........................................................................3
1.3.

của

cứu

đề

của

đề

tài
tài

Phạm vi nghiên cứu............................................................................................3

1.4.
Những đóng
..........................................3

góp

mới,

ý

nghĩa

khoa

học

và

thực

tiễn

Phần 2. Tổng quan tài liệu ..........................................................................................4
2.1.

Cơ sở lý luận về chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất .................................................................................................4

2.1.1.
Khái niệm về bồi
...................................................4

thường,

hỗ

trợ

và

tái

định

cư

2.1.2. Vai trò của công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
............5
2.1.3.
Đặc điểm của
........................................7

công

tác

bồi

thường,

hỗ

trợ,

tái

định

cư

2.1.4. Những yếu tố ảnh hưởng tới công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
..............8
2.2.
tổ

Quy định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ở một số nước và một số
chức trên thế giới ...............................................................................................9

2.2.1. Công tác bồi thường giải phóng mặt bằng ở một số nước trên thế giới
và
4

các nước trong khu vực ......................................................................................9
2.2.2 Quy định bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của Ngân hàng Thế giới (World
bank) và Ngân hàng Phát triển châu Á (Asian Development Bank) ..................13
2.2.3. Bài học kinh nghiệm cho công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại Việt Nam
.........13
2.3.
Công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư ở Việt Nam qua các thời kỳ
...................14
2.3.1. Giai đoạn trước khi có Luật Đất đai năm 1993 .................................................14
2.3.2. Giai đoạn Luật Đất đai năm 1993 có hiệu lực ...................................................15
2.3.3. Giai đoạn Luật Đất đai năm 2003 có hiệu lực ...................................................16

5


2.3.4. Giai đoạn Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực đến nay ......................................18
2.4.

Tình hình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà
nước thu hồi đất ở việt nam và ở thành phố Hà Nội ..........................................19

2.4.1. Tình hình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất ở Việt Nam ............................................................................19

2.4.2. Tình hình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà
nước thu hồi đất ở Hà Nội ................................................................................21
Phần 3. Nội dung và phương pháp nghiên cứu ........................................................26
3.1.

Địa điểm nghiên cứu ........................................................................................26

3.2.

Thời gian nghiên cứu .......................................................................................26

3.3.

Đối tượng nghiên cứu.......................................................................................26

3.4.

Nội dung nghiên cứu ........................................................................................26

3.4.1. Điều kiện tư nhiên, kinh tế xã hội của quận Bắc Từ Liêm.................................26
3.4.2. Đánh giá công tác quản lý, sử dụng đất đai của quận Bắc Từ Liêm giai
đoạn 2013 đến nay ...........................................................................................26
3.4.3. Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu
hồi đất để thực hiện dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 32 đoạn

Cầu
Diễn - Nhổn trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm ....................................................26
3.4.4. Tác động của việc thực hiện các chính sách GPMB cho người có đất bị
thu hồi trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm.............................................................27
3.4.5. Đề xuất một số giải pháp về chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi
Nhà nước thu hồi đất ........................................................................................27
3.5.

Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................27

3.5.1. Phương pháp điều tra thu thập số liệu thứ cấp
..................................................27

3.5.2. Phương pháp điều tra, thu thập số liệu sơ cấp
...................................................27
3.5.3 Phương pháp thống kê phân tch, xử lý số liệu..................................................28
3.5.4. Phương pháp so sánh........................................................................................28
Phần 4. Kết quả và thảo luận ....................................................................................29
4.1.

Điều kiện tự nhiên – kinh tế xã hội quận Bắc Từ Liêm .....................................29

4.1.1. Điều kiện tự nhiên của quận Bắc Từ Liêm........................................................29
4.1.2. Thực trạng phát triển kinh tế xã hội của quận Bắc Từ Liêm ..............................36
5

4.1.3. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội của quận Bắc Từ
Liêm.........40
4.2.

Đánh giá công tác quản lý, sử dụng đất đai của quận Bắc Từ Liêm giai
đoạn 2013 đến nay ...........................................................................................42

6

4.2.1. Tình hình thực hiện công tác giao, cho thuê, thu hồi đất, bồi thường hỗ
trợ, TĐC khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm ..................42
4.2.2. Hiện trạng sử dụng đất của quận Bắc Từ Liêm năm 2015 .................................48
4.3.

Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi
đất để thực hiện dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng quốc lộ 32 đoạn cầu
diễn –
nhổn trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm ................................................................50

4.3.1. Khái quát về Dự án nghiên cứu ........................................................................50
4.3.2. Đối tượng và điều kiện được bồi thường về đất ................................................52

4.3.3 Tình hình thực hiện dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 32 đoạn
Cầu Diễn - Nhổn ..............................................................................................58
4.3.4. Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thương, hỗ trợ giải phóng
mặt bằng dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 32 đoạn Cầu Diễn Nhổn
qua ý kiến người dân ........................................................................................64
4.3.5. Đánh giá chung về công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án...............74
4.4.

Tác động của việc thực hiện các chính sách trong công tác bồi thường, hỗ
trợ, TĐC ..........................................................................................................78

4.4.1. Tác động về kinh tế ..........................................................................................78

4.4.2. Tác động tới lao động và việc làm ....................................................................79
4.5.

Đề xuất một số giải pháp về chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi
nhà nước thu hồi đất
.........................................................................................80

4.5.1. Hoàn thiện chính sách pháp luật về đất đai .......................................................80
4.5.2. Kiện toàn nội dung chính sách về công tác bồi thường, hỗ trợ ..........................81
4.5.3. Tăng cường vai trò cộng đồng trong việc tham gia công tác GPMB .................81
4.5.4. Nâng cao năng lực cán bộ nhằm tăng hiệu quả làm việc của ban GPMB...........82
Phần 5. Kết luận và kiến nghị ...................................................................................84

5.1.

Kết luận ...........................................................................................................84

5.2.

Kiến nghị .........................................................................................................85

Tài liệu tham khảo.......................................................................................................86
Phụ lục ........................................................................................................................89

7

DANH MỤC CÁC CHỮ TẮT VÀ KÝ HIỆU
Chữ viết tắt

Nghĩa tiếng việt

BĐG TS

Bán đấu giá tài sản

BĐS

Bất động sản BLDS

Bộ Luật Dân sự BT

Bồi

thường
CN QSD

Chuyển nhượng Quyền sử dụng

CNH

Công nghiệp hoá

CSHT

Cơ sở hạ tầng

CN - TTCN

Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp CN

- TTCN

Công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp GCN

Giấy chứng nhận
GPMB

Giải phóng mặt bằng

GCNQSDĐ

Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

HĐBĐG

Hội đồng Bán đấu giá

HĐH

Hiện đại hoá

HT

Hỗ trợ

KDC

Khu dân cư

QSDĐ

Quyền sử dụng đất

QSH

Quyền sở hữu

SDĐ

Sử dụng đất TĐC

Tái định cư
UBND

Uỷ ban nhân dân

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

vii


DANH MỤC BẢNG
TT

Tên Bảng

Trang

4.1

Một số chỉ tiêu khí hậu quận Bắc Từ Liêm......................................................31

4.2

Cơ cấu kinh tế trung bình thời kỳ 2005 - 2015 ................................................37

4.3

Giá trị sản xuất các ngành thời kỳ 2001 – 2015 ...............................................37

4.4

Hiện trạng sử dụng đất năm 2015 quận Bắc Từ Liêm ......................................49

4.5

Tổng hợp diện tch, loại đất bị thu hồi để thực hiện dự án ...............................57

4.6

Kết quả thực hiện công tác bồi thường TĐC của dự án....................................58
4.7

Kết quả thực hiện công tác hỗ trợ của dự án
....................................................61

4.8

Kết quả thực hiện công tác tái định cư của dự án.............................................63

4.9

Tổng hợp đánh giá về việc tổ chức thực hiện bồi thường, giải phóng mặt
bằng và tái định cư quận Bắc Từ Liêm ............................................................65

4.10

Tổng hợp đánh giá về ảnh hưởng đến cuộc sống của các hộ gia đình sau
khi bị thu hồi đất .............................................................................................67

8


DANH MỤC HÌNH
TT

Tên hình

Trang

4.1

Sơ đồ hành chính quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội ................................29

4.2

Biểu đồ diễn biến một số yếu tố khí hậu trung bình quận Bắc Từ Liêm
(2011 - 2015) .................................................................................................32

4.3

Cơ cấu sử dụng đất năm 2015 quận Bắc Từ Liêm ..........................................48

4.4

Sơ đồ vị trí dự án đường 32 ...........................................................................50

4.5

Quốc lộ 32 đoạn qua cầu Diễn đã được đưa vào sử dụng................................51

4.6

Đánh giá của người dân về giá đất bồi thường so với giá thị trường ..............68

4.7

Đánh giá của người dân về ảnh hưởng của việc thu hồi đất đến kinh tế
hộ gia đình.....................................................................................................69

4.8

Đánh giá của người dân về ảnh hưởng của việc thu hồi đất đến tình
trạng việc làm ................................................................................................71

4.9

Đánh giá của người dân về ảnh hưởng của việc thu hồi đất đến tình
trạng an ninh trật tự xã hội .............................................................................71

4.10

Đánh giá của người dân về ảnh hưởng của việc thu hồi đất đến sự tếp
cận cơ sở hạ tầng, phúc lợi xã hội ..................................................................72

4.11

Đánh giá của người dân về ảnh hưởng của việc thu hồi đất đến tình
trạng môi trường ............................................................................................73

9


TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Tên tác giả: Vũ Ngọc Anh
Tên đề tài: “Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước

thu hồi đất triển khai dự án Cải tạo, nâng cấp, mở rộng quốc lộ 32 đoạn cầu diễn nhổn” thuộc quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội”.
Ngành: Quản lý Đất đai

Mã số: 62.85.01.03

Khoa: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
- Đánh giá tình hình thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 32 đoạn
Cầu Diễn – Nhổn trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm – Thành phố Hà Nội;
- Xác định những tồn tại từ đó đề xuất một số giải pháp góp phần thực hiện tốt
chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất triển khai thực

hiện dự án mở đường, nâng cấp hệ thống giao thông trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm,
thành phố Hà Nội.
2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Phương pháp điều tra thu thập số liệu thứ cấp: Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội quận Bắc Từ Liêm năm 2015 thu thập tại Phòng Tài nguyên và Môi trường
Quận; Tình hình quản lý đất đai của quận Bắc Từ Liêm; Hiện trạng sử dụng đất của
quận Bắc Từ Liêm năm 2015; Biến động sử dụng đất của quận Bắc Từ Liêm (hoặc huyện
Từ Liêm) giai đoạn 2010 - 2015 thu thập tại Phòng Tài nguyên và Môi trường quận Bắc
Từ Liêm.
- Phương pháp điều tra, thu thập số liệu sơ cấp: Đối với các các hộ gia đình,
cá nhân có đất bị thu hồi: Điều tra bằng phương pháp phỏng vấn trực tếp các hộ gia
đình, cá nhân nằm trong khu vực có đất bị thu hồi bằng phiếu điều tra. Đề tài chọn
150 hộ bị ảnh hưởng trong quá trình thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định

cư khi triển khai dự án.
- Phương pháp thống kê phân tch, xử lý số liệu: các số liệu thống kê xử lý bằng
phần mềm EXCEL.
- Phương pháp so sánh: So sánh về giá bồi thường so với mức giá thị trường
và các điều kiện sống thay đổi ở nơi tái định cư mới so với nơi ở cũ.
10


- Phương pháp tham khảo, kế thừa các tài liệu sẵn có: Tham khảo ý kiến của các
chuyên gia trong lĩnh vực bồi thường giải phóng mặt bằng; tham khảo ý kiến người
dân.

11


3. KẾT QUẢ CHÍNH VÀ KẾT LUẬN
- Điều kiện tư nhiên, kinh tế xã hội của quận Bắc Từ Liêm;
- Đánh giá công tác quản lý, sử dụng đất đai của quận Bắc Từ Liêm giai đoạn
2013 đến nay;
- Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
thực hiện dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 32 đoạn Cầu Diễn - Nhổn trên địa bàn
quận Bắc Từ Liêm;
- Tác động của việc thực hiện chính sách GPMB và đề xuất một số giải pháp
về chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi nhà nước thu hồi đất;

- Quận có tổng diện tch tự nhiên là 4.335,34 ha và dân số 319.818 người, bình
2

quân 7.277 người/km . Nền kinh tế phát triển nhanh và toàn diện, cơ cấu kinh tế thay
đổi theo chiều hướng tăng tỷ trọng ngành công nghiệp, thương mại, dịch vụ, giảm tỷ
trọng ngành nông nghiệp. Trong giai đoạn 2010-2015 tỷ trọng ngành công nghiệp xây
dựng
80,3%, ngành thương mại dịch vụ 17,5% và ngành nông nghiệp 2,2%;
- Kết quả đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước
thu hồi đất triển khai dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 32 đoạn Cầu Diễn Nhổn thuộc quận Bắc Từ Liêm.
Kết quả công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư: Tổng chiều dài đã bàn giao là
4 km đạt 100% so dự án; Trong đó, diện tích đất nông nghiệp trồng cây hàng năm

2

giao ổn định cho hộ gia đình là 127.750 m . Diện tích đất ở nông thôn của hộ gia đình,
cá nhân là
2

29.681 m . Tái định cư cho 135 hộ gia đình bị thu hồi toàn bộ diện tích đất ở.
Tổng kinh phí bồi thường của dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 32
đoạn
Cầu Diễn - Nhổn 3 đợt là 253.989,6 triệu đồng. Trong đó, đợt 1 là 88.840,0 triệu đồng,
đợt
2 là 109.385,8 triệu đồng, đợt 3 là 55.763,8 triệu đồng.

Tiến độ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án thực hiện chậm vì một số nguyên
nhân chính như: Đơn giá giá bồi thường đất thấp hơn với giá thực tế từ 2-5 lần; Hộ dân
không nhận tền bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; Bố trí các khu TĐC còn chậm, chưa
phù hợp (vị trí TĐC xa trung tâm, chất lượng nhà TĐC thấp, các hộ dân không đủ tền
mua nhà TĐC...).
- Để thực hiện công tác bồi thường, GPMB hiệu quả thì cần thực hiện đồng bộ
các giải pháp: Hoàn thiện chính sách pháp luật về đất đai nói chung và chính sách về
12


công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư nói riêng; Tăng cường vai trò cộng đồng trong
việc tham gia công tác GPMB; Nâng cao năng lực cán bộ và hiệu quả làm việc của ban bồi

thường và GPMB.

13


THESIS ABSTRACT
Master candidate: Vu Ngoc Anh
Thesis ttle: “Assessment of compensation, support and resettlement when the
State recovered land project renovate, upgrade and expand Highway 32 from Dien
Bridge to Nhon" in the North Tu Liem district, Hanoi city”.
Major: Land Management

Code: 62.85.01.03

Educational organization: Vietnam National University of Agriculture (VNUA)
1. RESEARCH OBJECTIVES
- To evaluate the implementaton of policies for compensation, support and
resettlement when the State recovered land for the project to upgrade, expand
Highway
32 the North Tu Liem district, Hanoi capital;
- To determine existng difficultes, then propose a number of measures for
a better policy regarding compensaton, support and resettlement of land recovery
project in order to open road, upgrade traffic system in the North Tu Liem district.
2. MATERIALS AND METHODS

- Methods of secondary data collecton: Natural, social and economic
conditions of the North Tu Liem district in 2014 are collected from North Tu Liem
county’s Department for Natural Resources and Environment; Land management
situaton of the North Tu Liem district, current land usage of the North Tu Liem district in
2015 as well as mobilizaton of Land usage in North Tu Liem district phases from 2010 to
2015 are collected from North Tu Liem district’s Department for Natural Resources and
Environment.
- Method of primary investigation and data collection: For households and
individuals whose land is recovered: Investgaton by directly interviewing households
and individuals

in areas

land is acquired

by questionnaire.

150 affected

households chosen to investigate in the process of compensation, site clearance and
resettlement.
- Method of statistcal analysis, data processing: the statstics handled by
EXCEL sofware.
xii

- Method of comparison: compensation prices compared to market prices and the
changing living conditons in new resettlement areas compared to the old place.
- Method of reference, inheritance of documents available: Consult experts
as well as residents in the field of compensation and ground clearance.

xii


3. MAIN FINDINGS AND CONCLUSIONS
- Determining natural and socioeconomic conditons of North Tu Liem district.

- Assessing the management and use of land north of the district of Tu
Liem period 2013 up to now.
- Evaluating

compensation,

support and resettlement

when the State

recovers land for improvement, upgrading and expanding Highway 32 North in the
district of Tu Liem project.

- Clarifying the impact of the implementation of land acquisition and then
proposing policy solutions for compensation, support and resettlement policy when
the State recovers land.
- North Tu Liem district has a total area of 4335.34 hectares and a population of
2

319,818 people, an average of 7277 people / km . The economy is fast growing and
comprehensive economic structural is changing in the directon of increasing the
proportion of industry, trade and services, reducing the proportion of the agricultural
sector. In the period 2010-2014 the proportion of the constructon industry was 80.3%,
trade and service sector 17.5% and agriculture 2.2%.
- Results of the evaluation of compensation, support and resettlement road

project regarding rehabilitaton, upgrading and expansion of Highway 32 at Dien Bridge Nhon.
- Results of compensaton, support and resettlement: Total length is 4 km handed
2

over, accounting for 100% of the project. It includes 25 550 m of agricultural land stably
granted to households every year. Rural land area of households and individuals is
2

5936 m . Resettlement of 135 families whom the State recovered their entire land area.
The total compensaton expense of projects renovating, upgrading and
expanding the Highway 32 at the Cau Dien - Nhon in three phases is 253.989,6 million
VND. In particular, phase 1 is 88.840,0 million VND. phase 2 is 109.385,8 million VND

and phase 3 is 55.763,8 VND.
- Compensaton, support and resettlement progress of the project was delayed
because of some major causes: Land compensaton unit price is lower than the actual
market price 2-5 times; Households refused to receive compensation, support and
resettlement; Arranging the resettlement areas was slow, incompatible (relocation place
is far from center, low quality of the resettlement, the farmers could not afford the
resettlement ...).
- To carry out the compensation and land clearance efficiently, it is necessary to
synchronize all the solutons, improve policies and laws on land; strengthen the
xiii

policy on the compensaton and support; intensify the role of community
participation in the site clearance; build the capacity and working efficiency of the
compensation and support’s board staff.

xiii


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, tư liệu sản xuất đặc biệt,
nguồn nội lực, nguồn vốn to lớn của đất nước, thành phần quan trọng hàng
đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bố các khu dân cư, xây dựng các cơ sở

kinh tế, văn hoá, xã hội, an ninh - quốc phòng. Ngày nay đất đai trở thành
nguồn nội lực để thực hiện Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa hướng tới việc đưa
nước ta trở thành một nước công nghiệp vào năm 2020.
Trong quá trình CNH - HĐH việc GPMB tạo quỹ đất sạch thực hiện các
dự án nhằm phát triển kinh tế và cho các mục đích xây dựng cơ sở hạ tầng, công
nghiệp, xây dựng, đô thị hóa, đặc biệt cho việc phát triển hệ thống giao
thông phục vụ các hoạt động xã hội là điều không tránh khỏi. Trong điều kiện
quỹ đất có hạn nhu cầu đất đai để thực hiện CNH - HĐH trong đó có nhu cầu phát
triển, xây dựng hạ tầng cơ sở ngày càng tăng làm cho đất đai ngày càng hiếm và
có giá từ đó dẫn đến việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi
đất đang trở thành vấn đề lớn, bức xúc, đối với cả người dân có đất bị thu hồi
cũng như gây áp lực với các cấp chính quyền và các tổ chức có liên quan.

Theo quy định hiện hành của pháp luật Đất đai nước ta, đất đai thuộc sở
hữu toàn dân do Nhà nước là đại diện chủ sở hữu; Nhà nước thống nhất
quản lý đất đai theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và công cụ để thực hiện
việc quản lý là pháp luật đất đai. Quyền định đoạt của Nhà nước được
thực hiện thông qua các chức năng như: giao đất, cho thuê đất, công
nhận quyền sử dụng đất, định giá đất, thu hồi đất phục vụ lợi ích quốc gia
công cộng, kinh tế và quốc phòng an ninh.
Việc thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi giải phóng
mặt bằng là một vấn đề hết sức nhạy cảm, phức tạp, tác động đến mọi mặt
của đời sống kinh tế - xã hội trên phạm vi cả nước đến từng địa phương, cơ sở.
Có nhiều nơi trở thành điểm nóng, nguyên nhân của những vụ khiếu kiện
đông người và kéo dài. Đặt ra những yêu cầu cấp bách phải nghiên cứu cả về

lý luận và thực tiễn để có giải pháp giải quyết khả thi.
1


Quận Bắc Từ Liêm được Thành lập theo Nghị quyết 132/NQ-CP, ngày
27/12/2013 của Chính phủ có tổng diện tch tự nhiên 4.335,34 ha (là quận
có diện tch tự nhiên đứng thứ 3 trên tổng số 12 quận nội thành Hà Nội). Quỹ
đất nông nghiệp chiếm khoảng 1/3 tổng diện tch đất tự nhiên (là quận có
diện tch đất nông nghiệp lớn nhất trên tổng số 12 quận nội thành) vừa là điều
kiện thuận lợi có thể chuyển thành nguồn lực lớn cho sự phát triển kinh tế của
quận vừa đặt ra nhiệm vụ lớn đối với công tác quản lý tài nguyên và môi trường.
Theo quy hoạch chung xây dựng thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn

đến năm 2050 được phê duyệt tại Quyết định số 1259/QĐ-TTg ngày
26/7/2011 của Thủ tướng Chính phủ, quận Bắc Từ Liêm nằm trong vành đai
phát triển đô thị, diện tch đất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp và chia cắt, các
khu công nghiệp, khu đô thị mới từng bước hình thành. Sự biến động này có
những thuận lợi song cũng có những khó khăn hết sức phức tạp vì nó tác động
đến tất cả các lĩnh vực kinh tế - văn hoá, xã hội, tập quán của nhân dân.
Tốc độ đô thị hóa trên địa bàn quận là điều kiện thuận lợi để duy trì
và phát triển tạo ra nhu cầu ngày càng lớn của tổ chức, cá nhân, hộ gia đình
trong việc thực hiện quyền của người sử dụng đất trên địa bàn Quận cần
được quan tâm, đảm bảo; việc quản lý đất đai, phát hiện xử lý vi phạm pháp luật
đất đai, giải quyết tranh chấp đất đai, đơn thư khiếu kiện về đất đai có chiều
hướng gia tăng cần được chú trọng giải quyết một mặt đảm bảo được quyền lợi,

nghĩa vụ của người sử dụng đất, mặt khác góp phần ổn định tình hình an ninh
trật tự, an toàn xã hội chung trên địa bàn.
Việc hoàn thiện hạ tầng khung, phát triển quy hoạch đô thị, chuẩn bị các
điều kiện để xây dựng, hoàn thiện hệ thống trụ sở công, các cơ quan hành chính
quận, các phường và chuyển đổi cơ cấu kinh tế đô thị đòi hỏi việc xây dựng quy
hoạch, kế hoạch sử dụng đất được quan tâm hàng đầu nhằm đảm bảo việc
phân bố, sử dụng đất đai hợp lý, hiệu quả, đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ phát
triển bền vững trên địa bàn quận.
Xuất phát từ tình hình thực tiễn trên, tôi thực hiện đề tài nghiên
cứu: “Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi

2

đất triển khai dự án: “cải tạo, nâng cấp, mở rộng quốc lộ 32 đoạn Cầu Diễn –
Nhổn” thuộc quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội”.

3


1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
- Đánh giá tình hình thực hiện chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 32
đoạn Cầu Diễn – Nhổn trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm – Thành phố Hà Nội;

- Xác định những tồn tại từ đó đề xuất một số giải pháp góp phần
thực hiện tốt chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất
triển khai thực hiện dự án mở đường, nâng cấp hệ thống giao thông trên địa bàn
quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội.
1.3. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Không gian nghiên cứu: Cải tạo, nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 32 (Đoạn
Cầu Diễn - Nhổn) trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm.
- Phạm vi, thời gian nghiên cứu: Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ, tái
định cư của dự án nghiên cứu theo Luật Đất đai năm 2013. Thời gian thực
hiện từ năm 2013-2015.
1.4. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI, Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN
* Đóng góp mới

Đánh giá công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu
hồi đất triển khai dự án cải tạo, nâng cấp, mở rộng quốc lộ 32 đoạn cầu Diễn –
Nhổn thuộc quận Bắc Từ Liêm, thành phố Hà Nội.
Trên cơ sở phân tích, bổ sung thêm cơ sở thực tiễn cho quận Bắc Từ Liêm
trong việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên địa bàn
quận trong giai đoạn tới.
* Về khoa học: Kết quả nghiên cứu góp phần vào cơ sở khoa học nghiên
cứu về việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất trên
địa bàn quận Bắc Từ Liêm nói riêng và thành phố Hà Nội nói chung.
* Về thực tễn:
+ Giúp cho các nhà quản lý, quản lý về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi
nhà nước thu hồi đất trên địa bàn quận. Chỉ ra điểm hợp lý và chưa hợp lý của hệ

thống chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư.
+ Kết quả nghiên cứu đã giúp người dân hiểu rõ thêm về quyền lợi và nghĩa
vụ của mình về việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất.
4


PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH BỒI THƯỜNG, HỖ TRỢ VÀ TÁI ĐỊNH
CƯ KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT
2.1.1. Khái niệm về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư
2.1.1.1. Bồi thường
Theo Từ điển tếng Việt thông dụng: “Bồi thường là đền trả lại các sự tổn

hại” (Khang Việt, 2009). Như vậy, bồi thường là trả lại tương xứng với giá trị
hoặc công lao cho một chủ thể nào đó bị thiệt hại vì hình vi của chủ thể
khác mang lại.
Bồi thường về đất là việc Nhà nước trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với
diện tch đất thu hồi cho người sử dụng đất (Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam,
2013).
2.1.1.2. Hỗ trợ
Theo Từ điển tếng Việt thông dụng: “Hỗ trợ là giúp thêm vào” (Khang
Việt, 2009).
Hỗ trợ là một hành động thể hiện tinh thần đoàn kết tương thân, tương ái
thông qua sự hỗ trợ về vật chất và tinh thần để giúp đỡ một thành viên hoặc một
nhóm người trong xã hội có thể vượt qua những khó khăn hay những rủi ro

mà họ gặp phải để sớm ổn định cuộc sống.
Hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất là việc Nhà nước trợ giúp cho người có
đất thu hồi để ổn định đời sống, sản xuất và phát triển (Quốc hội nước CHXHCN
Việt Nam, 2013).
Đất đai là tư liệu sản xuất đặc biệt trong nông nghiệp, lâm nghiệp, vừa là tư
liệu têu dùng của con người. Do vậy, khi Nhà nước thu hồi đất thì người sử dụng
đất sẽ mất tư liệu sản xuất, tư liệu têu dùng dẫn đến hiện tượng người SDĐ lâm
vào hoàn cảnh khó khăn như mất công ăn việc làm, mất nơi sinh sống, mất đi nền
tảng văn hóa nơi sinh sống ... buộc người dân phải thích nghi với những thay đổi
sau khi bị thu hồi đất. Để giúp cho họ vượt qua khó khăn, ổn định sản xuất và ổn
định đời sống thì bên cạnh việc bồi thường, Nhà nước thực hiện hỗ trợ ổn
định đời sống, sản xuất và tạo việc làm cho người có đất bị thu hồi.

2.1.1.3. Tái định cư
5


Theo Từ điển Tiếng Việt: “Tái định cư được hiểu là đến một nơi nhất định
để sinh sống lần thứ hai (lại một lần nữa)” (Khang Việt, 2009).

6