Giáo án Sinh học 12 bài 40: Quần xã sinh vật và một số đặc trưng cơ bản của quần xã

Giáo án sinh học

lớp 12

CHƯƠNG II: QUẦN XÃ SINH VẬT
Bài 40 : QUẦN XÃ SINH VẬT VÀ MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN
CỦA QUẦN XÃ SINH VẬT
I/. Mục tuêu bài giảng:
- Kiến thức: Học xong bài này học sinh cần phải:
+ Nêu được khái niệm về quần xã sinh vật và cho ví dụ
+ Biết được một số đặc trưng cơ bản của quần xã sinh vật
+ Thấy được mối quan hệ giữa các loài trong quần xã
- Kỹ năng: Quan sát, phân tích, so sánh
- Thái độ: Giáo dục học sinh lòng yêu thiên nhiên, biết bảo vệ môi trường sống, giáo dục học
sinh tinh thần đoàn kết.
II/. Chuẩn bị:
1). Giáo viên: Nghiên cứu SGK, SGV, tài liệu tham khảo
2). Học sinh: Xem trước bài 40, xem loại kiến thức về các dạng quan hệ giữa các loài sinh vật
III/. Tiến trình bài giảng:
1). Kiểm tra bài cũ:
- Biến động cá thể của quần thể là gì? Có mấy dạng, nêu nguyên nhân của sự biến động đó
- Nghiên cứu biến động số lượng cá thể của quần thể có ý nghĩa gì? Ví dụ minh hoạ
2). Bài mới:
Quần thể sinh vật là gì và có những mối quan hệ nào chúng ta cùng nghiên cứu bài 40
HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRỊ
Hoạt động 1 :
Tìm hiểu về quần xã sinh vật
GV : Nêu ví d? trong 1 thửa ruộng
Lúa
Sâu

Ốc

NỘI DUNG
I. Khái niệm về quần xã sinh vật:
là một tập hợp các quần thể sinh vật thuộc nhiều loài
khác nhau, cùng sống trong một không gian và thời
gian nhất định ⇒ Quần xã có cấu trúc tương đối ổn
định. Các sinh vật trong quần xã thích nghi với môi
trường sống của chúng.

Cá
Quần xã
⇒ Vậy thế nào là quần xã sinh vật?
- Hãy cho VD về quần xã khác
Hoạt động 2 :
Tìm hiểu một số đặc trưng cơ bản của
quần thể
GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời
- Đặc trừng về thành phần loài trong quần
xã thể hiện qua đâu?
- Số lượng loài và số lượng cá thể của
mỗi loài nói lên điều gì?
VD: Trong ao nuôi cá tra gồm cá tra, cá
sặc, cá lóc loài có sl nhiều là cá tra ⇒
loài ưu thế
- Thế nào là loài ưu thế? Cho ví dụ?
- Ở những ngọn đồi của tỉnh Lâm Đồng

II. Một số đặc trưng cơ bản của quần xã
1. Đặc trưng về thành phần loài trong qt :

* Số lượng loài và số lượng cá thể của mỗi loài: là
mức độ đa dạng của quần xã, biểu thị sự biến động,
ổn định hay suy thoái của quần xã
* Loài ưu thế và loài đặc trưng:
- Loài ưu thế có slg cá thể nhiều, sinh khối lớn hoặc
do hoạt động của chúng mạnh
- Loài đặc trưng chỉ có ở một quần xã nào đó hoặc
loài có số lượng nhiều hơn hẳn các loài khác trong
quần xã.


Giáo án sinh học
(VD: Đà Lạt) có loại cây nào đặc trưng?
Tại sao?
- Thế nào là loài đặc trưng?
- Quan sát hình 40.2 và mô tả sự phân
tầng của thực vật trong rừng mưa nhiệt
đới
- Từ nguồn đất ven bờ biển → ngập nước
ven bờ → vùng khơi xa thì sự phân bố
của sinh vật như thế nào?
- Sự phân bố các cá thể trong không gian
của quần xã diễn ra theo những chiều
nào?
- ý nghĩa của sự phân bố?
GV : Kết luận, bổ sung

lớp 12
2. Đặc trưng về phân bố cá thể trong không gian
của quần xã:

- Phân bố theo chiều thẳng đứng
- Phân bố theo chiều ngang

III. Quan hệ giữa các loài trong quần xã :
1. Các mối quan hệ sinh thái:
- Quan hệ hỗ trợ đem lại lợi ích hoặc ít nhất không
có hại ho các loài khác gồm các mối quan hệ: Cộng
sinh, hội sinh, hợp tác
- Quan hệ đối kháng là quan hệ giữa một bên là loài
Hoạt động 3
có lợi và bên kia là loại bị hạ, gồm các mối quan hệ:
Tìm hiểu các mối quan hệ trong quần xã
Cạnh tranh, ký sinh, ức chế, cảm nhiễm, sinh vật này
GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời ăn sv khác
các câu hỏi sau
2. Hiện tượng khống chế sinh học:
- Trong quần xã sinh vật có những mối Khống chế sinh học là hiện tượng số lượng cá thể
quan hệ sinh thái nào?
của một loài bị khống chế ở một mức nhất định do
VD: Ong mắt đỏ diệt sâu đục thân ⇒ quan hệ hỗ trợ hoặc đối kháng giữa cá loài trong
hiện tượng khống chế sinh học
quần xaõ
- Thế nào là khống chế sinh học ?
GV : Kết luận, bổ sung
3. Cũng cố, hướng dẫn về nhà :
Câu 1: Trong quần xã rừng U Minh, loài đặc trưng là:
a. Rắn b. Chim
c. Cây Tràm
d. Cá
Câu 2: Trong quần xã ao nuôi cá tra, loài ưu thế là loài:

a. Cá Lóc
b. Cá Tra
c. Cá Sặc
d. a, b, c đúng
Câu 3: Vi khuẩn lam và nốt sần rễ cây họ đậu là quan hệ:
a. Hợp tác
b. Hội sinh
c. Cộng sinh d. Cạnh tranh
Câu 4: Sự phân tầng của thực vật trong rừng mưa nhiệt đới là:
a. Đặc trưng về số lượng loài
b. Đặc trưng về thành phần loài
c. Đặc trưng về phân bố cá thể trong không gian của quần xã
d. Đặc trung về mối quan hệ sinh thái
Câu 5: Sự phân bố cá thể trong không gian của quần xã có ý nghĩa:
a. Giảm sự cạnh tranh, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn sống
c. Giảm sự cạnh tranh
b. Nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn sống
d. Bảo vệ các loài động vật


Giáo án sinh học

lớp 12