Giải pháp tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn trên địa bàn huyện lương tài, tỉnh bắc ninh

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT
NAM

PHẠM HUY HOÀNG

GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG SỰ THAM GIA CỦA PHỤ
NỮ TRONG QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG NÔNG THÔN
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN LƯƠNG TÀI, TỈNH BẮC
NINH
Chuyên ngành:

Quản lý Kinh tế

Mã số:

60 34 04 10

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Mậu Dũng

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan rằng những số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này
là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ cho một học vị nào.
Tôi cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được
cám ơn và các thông tn trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày

tháng

năm 2016

Tác giả luận văn

Phạm Huy Hoàng

i


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này tôi đã nhận được sự hướng dẫn nhiệt tình
của PGS.TS. Nguyễn Mậu Dũng cùng với những ý kiến đóng góp quý báu của các thầy
cô giáo trong bộ môn Kinh tế tài nguyên môi trường, khoa Kinh tế và Phát triển nông
thôn, Học Viện Nông nghiệp Việt Nam. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và
sâu sắc nhất tới những sự giúp đỡ quý báu đó.
Tôi xin chân thành cám ơn lãnh đạo Sở Tài nguyên và Môi huyện Lương Tài,
UBND thành Huyện Lương Tài, Phòng Tài nguyên và Môi trường Huyện Lương
Tài, Hội Liên hiệp Phụ nữ Huyện Lương Tài, Phòng nông nghiệp, Công ty TNHH
một thành viên Môi trường và Công trình đô thị Hà Bắc, thị trấn Thứa, UBND xã
Trung Kênh, UBND xã Quảng Phú, các Ban, Ngành, Đoàn thể cùng với các tổ chức,
cá nhân có liên quan đã giúp tôi trong suốt quá trình thực hiện Luận văn này.
Tôi xin chân thành cám ơn!
Hà Nội, ngày

tháng

năm 2016

Tác giả luận văn

Phạm Huy Hoàng

ii


MỤC LỤC
Lời cam đoan ................................................................................................................. i
Lời cảm ơn ....................................................................................................................ii
Mục lục .......................................................................................................................iii
Danh mục các chữ viết tắt ............................................................................................ vi
Danh mục bảng ........................................................................................................... vii
Danh mục hình, hộp và sơ đồ ....................................................................................... ix
Trích yếu luận văn ......................................................................................................... x
Thesis Abstract
Phần
1.
Mở
.......................................................................................................... 1

đầu

1.1.

Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................... 1

1.2.

Mục têu nghiên cứu ........................................................................................ 2

1.2.1.

Mục têu chung ................................................................................................ 2

1.2.2.

Mục têu cụ thể ................................................................................................ 3

1.3.

Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................... 3

1.4.

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 3

1.4.1.

Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 3

1.4.2.

Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4

Phần 2. Tổng quan tài liệu .........................................................................................
5
2.1.
Cơ sở lý luận về sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường
nông thôn ......................................................................................................... 5
2.1.1.

Một số khái niệm cơ bản .................................................................................. 5

2.1.2.

Đặc điểm và nội dung tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường
nông thôn ....................................................................................................... 10

2.1.3.
môi

Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của phụ nữ trong quản lý
trường nông thôn ........................................................................................... 16

2.2.
trường

Cơ sở thực tiễn về sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi
nông thôn ....................................................................................................... 19

2.2.1.

Kinh nghiệm tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi
trường ở các nước trên thế giới ...................................................................... 19

2.2.2.
thôn

Kinh nghiệm tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông
một số địa phương ở Việt Nam ...................................................................... 23

3


2.2.3.
30

Một số bài học kinh nghiệm rút ra cho đề tài ...................................................

Phần 3. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................
32
3.1.
Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ......................................................................... 32
3.1.1.

Điều kiện tự nhiên.......................................................................................... 32

3.1.2.

Điều kiện kinh tế - xã hội ............................................................................... 34

4


3.1.3.

Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội..................................... 40

3.1.4.

Giới thiệu chung về Phụ nữ huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh......................... 41

3.2.

Phương pháp nghiên cứu................................................................................ 43

3.2.1.

Phương pháp chọn điểm nghiên cứu............................................................... 43

3.2.2.

Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu............................................................. 43

3.2.3.

Phương pháp phân tích thông tin .................................................................... 46

3.2.4.

Hệ thống các chỉ têu nghiên cứu ................................................................... 46

Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ................................................................ 48
4.1.

Khái quát sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn
huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh .................................................................... 48

4.1.1.

Khái quát về tình hình ô nhiễm môi trường nông thôn ở huyện Lương

Tài, tỉnh Bắc Ninh.......................................................................................... 48

4.1.2.

Hệ thống tổ chức, quản lý môi trường nông thôn ở huyện Lương Tài,
tỉnh Bắc Ninh................................................................................................. 51

4.1.3.

Khái quát về sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông
thôn huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh ............................................................ 52

4.2.

Đánh giá sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn ở
huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh .................................................................... 54

4.2.1.

Đánh giá sự tham gia của phụ nữ trong công tác tuyên truyền, nâng cao
ý thức vệ sinh môi trường nông thôn .............................................................. 54

4.2.2.

Đánh giá sự tham gia của phụ nữ trong thu gom và sử lý rác thải sinh
hoạt ở nông thôn ............................................................................................ 58

4.2.3.

Đánh giá sự tham gia của phụ nữ trong thu gom và sử lý rác thải nông nghiệp

4.2.4.

............................................................................................................ 62
Đánh giá sự tham gia của phụ nữ trong xử lý nước thải Huyện Lương
Tài, tỉnh Bắc Ninh.......................................................................................... 67

4.2.5.

Đánh giá sự tham gia của phụ nữ trong công tác vệ sinh đường làng ngõ
xóm ở vùng nông thôn Huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh ............................... 70

4.2.6.

Đánh giá sự tham gia của phụ nữ trong công tác cải tạo cảnh quan và
trồng cây xanh ở Huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh ........................................ 72

4.2.7.

Đánh giá sự tham gia của phụ nữ trong xây dựng nhà vệ sinh hố tiêu
hợp vệ sinh .................................................................................................... 74

4.2.8.

Đánh giá sự tham gia của phụ nữ trong lĩnh vực cấp nước sạch ...................... 76

4.2.9.

Đánh giá sự tham gia của phụ nữ trong công tác di dời chuồng trại
chăn nuôi ....................................................................................................... 79

4.3.

Phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của phụ nữ trong
quản lý môi trường nông thôn huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh ..................... 81

4.3.1.

Về cơ cấu tổ chức quản lý môi trường ............................................................ 81
4


4.3.2.

Ảnh hưởng của trình độ văn hóa đến sự tham gia của phụ nữ trong quản
lý môi trường nông thôn................................................................................. 83

4.3.3.

Ảnh hưởng của ngành nghề đến sự tham gia của phụ nữ trong bảo vệ
môi trường, quản lý môi trường và thu gom rác thải....................................... 85

4.3.4.

Công tác chỉ đạo và vận động phụ nữ tham gia bảo vệ môi trường của tổ
chức phụ nữ ................................................................................................... 86

4.3.5.
87

Yếu tố cơ sở hạ tầng, công nghệ phục vụ cho quản lý và bảo vệ môi trường .......

4.3.6.

Chính sách hỗ trợ của Nhà nước đối với quản lý và bảo vệ môi trường .......... 88

4.3.7.

Đánh giá chung đối với quản lý và bảo vệ môi trường.................................... 89

4.4.

Định hướng và giải pháp nhằm tăng cường sự tham gia của phụ nữ
trong quản lý môi trường nông thôn huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh ............ 90

4.4.1.

Định hướng.................................................................................................... 90

4.4.2.

Giải pháp tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường
nông thôn ....................................................................................................... 91

Phần 5. Kết luận và kiến nghị ................................................................................... 97
5.1.

Kết luận ......................................................................................................... 97

5.2.

Kiến nghị ....................................................................................................... 98

Tài liệu tham khảo....................................................................................................... 99

5


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nghĩa tiếng Việt

BVMT

Bảo vệ môi trường

CC

Cơ cấu

CNH

Công nghiệp hóa

CNH

Công nghiệp hóa

ĐVT

Đơn vị tính

HĐH

Hiện đại hóa HGĐ

Hộ gia đình LHPN

Liên

Hiệp phụ nữ
TNMT

Tài nguyên môi trường

PN

Phụ nữ

QLMT

Quản lí môi trường

UBND

Ủy ban nhân dân

VSMT

Vệ sinh môi trường

XL

Xử lý

6


DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1.

Diện tích, cơ cấu đất ở huyện Lương Tài ................................................. 35

Bảng 3.2.

Dân số huyện Lương Tài giai đoạn 2000 - 2014 ....................................... 36

Bảng 3.3.

Lao động huyện Lương Tài giai đoạn 2000 - 2014 ................................... 36

Bảng 3.4.

Cơ cấu kinh tế huyện Lương Tài giai đoạn 2010 - 2015 ........................... 39

Bảng 3.5.

Thông tn về địa bàn nghiên cứu .............................................................. 43

Bảng 4.1.

Nguồn phát sinh chất thải gây ô nhiễm ở huyện Lương Tài ...................... 50

Bảng 4.2.

Sự tham gia của phụ nữ trong công tác quản lý môi trường ...................... 53

Bảng 4.3.

Sự tham gia của phụ nữ trong công tác tuyên truyền ................................ 55

Bảng 4.4.

Nội dung tuyên truyền quản lý môi trường nông thôn .............................. 56

Bảng 4.5.

Ý Kiến đánh giá về công tác tuyên truyền ................................................ 57

Bảng 4.6.

Sự tham gia của phụ nữ trong phân loại rác thải ....................................... 58

Bảng 4.7.

Sự tham gia của phụ nữ trong thu gom rác thải sinh hoạt.......................... 59

Bảng 4.8.

Sự tham gia của phụ nữ trong xử lý rác thải sinh hoạt .............................. 60

Bảng 4.9.

Đánh giá của lãnh đạo, Ban chỉ đạo về sự tham gia của phụ nữ trong
thu gom, xử lý rác thải, nước thải sinh hoạt .............................................. 61

Bảng 4.10. Sự tham gia của phụ nữ trong thu gom rác thải nông nghiệp .................... 62
Bảng 4.11. Sự tham gia của phụ nữ trong xử lý rác thải từ nông nghiệp ...................... 64
Bảng 4.12. Đánh giá của cán bộ địa phương về sự tham gia của phụ nữ trang thu
gom, xử lý rác thải nông nghiệp ............................................................... 66
Bảng 4.13. Sự tham gia của phụ nữ trongxử lý nước thải sinh hoạt ............................ 67
Bảng 4.14. Sự tham gia của phụ nữ trong xử lý nước thải chăn nuôi tại các xã và
thị trấn được điều tra ................................................................................
69
Bảng 4.15. Đánh giá của cán bộ địa phương về sự tham gia của phụ nữ trong
xử lý nước thải nông nghiệp..................................................................... 70
Bảng 4.16. Đánh giá sự tham gia của PN trong công tác vệ sinh đường làng ngõ
xóm ......................................................................................................... 71
Bảng 4.17. Đánh giá của cán bộ địa phương về sự tham gia của phụ nữ trong
quản lý đường làng ngõ xóm .................................................................... 72
Bảng 4.18. Sự tham gia của PN trong công tác tạo cảnh quan môi trường .................. 73
vii


Bảng 4.19. Sự tham gia của phụ nữ trong xây dựng hố tiêu hợp vệ sinh ..................... 75
Bảng 4.20. Sự tham gia của phụ nữ trong hoạt động cấp nước sạch ........................... 77
Bảng 4.21. Đánh giá của cán bộ địa phương về mức độ tham gia của phụ nữ
trong di dời chuồng trại chăn nuôi............................................................ 80
Bảng 4.22. Sự tham phụ nữ về quản lý rác thải sinh hoạt tại địa phương thông

qua trình độ văn hóa................................................................................. 84
Bảng 4.23. Ảnh hưởng của ngành nghề đến sự tham gia của phụ nữ trong bảo
vệ môi trường và thu gom rác .................................................................. 85
Bảng 4.24. Thời gian lao động của phụ nữ tham gia bảo vệ môi trường ..................... 87

8


DANH MỤC HÌNH, HỘP VÀ SƠ ĐỒ
Hình 2.1.

Các mức độ tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn..... 10

Hình 2.2. Các hình thức tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường
nông thôn ............................................................................................... 13
Hình 3.1.

Vị trí huyện Huyện Lương Tài trong tỉnh Bắc Ninh ................................. 32

Hộp 4.1.

Ý kiến của phụ nữ về công tác thu gom rác thải....................................... 59

Hộp 4.2.

Ý kiến của Lãnh đạo Hội liên hiệp phụ nữ về công tác tham gia xây
dựng hố tiêu hợp vệ sinh ......................................................................... 76

Hộp 4.3.

Ý kiến của Lãnh đạo địa phương về công tác tham gia xây dựng hố
têu hợp vệ sinh ....................................................................................... 76

Hộp 4.4.

Lãnh đạo Phòng tài nguyên môi trường đánh giá sự tham gia của phụ
nữ trong hoạt động cấp nước sạch............................................................ 78

Hộp 4.5.

Ý kiến của Lãnh đạo địa phương về sự tham gia của phụ nữ trong di
dời chuồng trại chăn nuôi ........................................................................ 79

Hộp 4.6.

Ý kiến của Lãnh đạo Phòng Nông nghiệp huyện về công tác tham gia
di dời chuồng trại của phụ nữ .................................................................. 80

Hộp 4.7.
81

Ý kiến của phụ nữ về công tác tham gia di dời chuồng trại chăn nuôi.............

Sơ đồ 4.1. Cơ cấu tổ chức quản lý môi trường của huyện Lương Tài ........................ 82

9


TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
1. Tóm tắt

- Tên tác giả: Phạm Huy Hoàng
- Tên luận văn: “Giải pháp tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong quản lý
môi trường nông thôn trên địa bàn huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh”
- Ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60 34 04 10

- Tên cơ sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
- Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Mậu Dũng
2. Nội dung bản trích yếu
Vai trò và trách nhiệm của phụ nữ huyện Lương Tài trong các phong trào về
môi trường trong những năm qua, phụ nữ huyện Lương Tài đã thường xuyên đổi
mới nội dung, phương thức hoạt động để đáp ứng yêu cầu của thực tế. Sự tham gia của
phụ nữ ở huyện trong phong trào phụ nữ quản lý môi trường nông thôn đã có ảnh
hưởng rất lớn đến mục têu quốc gia về quản lý môi trường của toàn huyện.
Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có một công trình nghiên cứu nào về vấn đề
này tại huyện Lương Tài nhằm cung cấp thông tn và những tư liệu cần thiết cho Hội
liên Hiệp phụ nữ huyện, Phòng tài nguyên môi trường, ban quản lý xây dựng nông
thôn huyện Lương Tài cùng các phòng ban khác của huyện Lương Tài trong quá trình
tham gia quản lý môi trường nông thôn. Để từ đó có những định hướng những giải
pháp để nhằm tăng cường sự tham gia của phụ nữ cùng quản lý môi trường nông thôn
trên toàn huyện Lương Tài. Do đó, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Giải pháp tăng
cường sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn trên địa bàn
huyện Lương Tài, Tỉnh Bắc Ninh”. Với mục tiêu chung của là đánh giá tình hình thực
hiện công tác quản lí môi trường nông thôn trên địa huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh,
từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm pháp nhằm tăng cường sự tham gia của phụ
nữ trong quản lý môi trường nông thôn huyện Lương Tài, Bắc Ninh trong thời gian tới.
Để thực hiện đề tài, chúng tôi đã chọn điều tra 3 xã, 90 phụ nữ chia đề cho
3 xã, 26 cán bộ đang làm việc trên địa bàn huyện và cơ sở, thu thập thông tin
từ các phòng ban liên quan, tổng hợp số liệu từ phiếu điều tra và từ sách báo, tạp chí,

mạng internet,...
Kết quả cho thấy: Phạm vi hoạt động của phụ nữ trong lĩnh vực quản lý môi
trường trên địa bàn toàn huyện Lương Tài được chú trọng nhưng vẫn chưa đáp
10


ứng yêu cầu phát triển hiện nay. Rác thải sinh hoạt không được phân loại tại nguồn
mà thu

11


gom lẫn lộn tới 30/90 phụ nữ điều tra chiếm tỷ lệ 33,33%; rác thải trồng trọt chiếm
18,89%, rác thải và nước thải từ chăn nuôi vẫn chưa được sử lý triệt để, vẫn xả
trực tiếp ra cống rãnh, ao hồ chiếm 7,78%, dẫn đến môi trường nông thôn vẫn bị ô
nhiễm.
Việc tham gia của phụ nữ trong thu gom, vận chuyển rác thải trên địa bàn
huyện đã được triển khai, tuy nhiên còn manh mún, hiệu quả triển khai thực hiện
còn thấp. Nhiều văn bản luật, văn bản dưới luật liên quan đến công tác quản lý môi
trường nói chung và quản lý rác thải sinh hoạt và rác thải phát sinh từ trồng trọt,
chăn nuôi nói riêng đã ban hành, triển khai trên địa bàn huyện Lương Tài, tuy nhiên
hiệu quả không cao. Công tác bảo vệ môi trường chưa được chính quyền huyện quan
tâm đúng mức.
Việc huy động kinh phí từ các tổ chức, cá nhân để trả tền lương, tền công
và mua sắm công cụ, dụng cụ, phương tện cho công tác vệ sinh môi trường đã được
xây dựng cụ thể nhưng quá trình triển khai còn nhỏ lẻ, nguồn kinh phí huy động
được còn thấp, không đáp ứng được yêu cầu thực tế.
Các yếu tố ảnh hưởng tới sự tham gia của phụ nữ trong QLMT nông thôn huyện
Lương Tài bao gồm: (1) Cơ cấu tổ chức quản lí môi trường; (2) Trình độ văn hóa của
phụ nữ nông thôn; (3) Ảnh hưởng từ nghành nghề ; (4) Công tác chỉ dạo vận động; (5)

Yếu tố cơ sở hạ tầng; (6) Yếu tố về chính sách hỗ trợ.
Vì vậy, trong thời gian tới đề nghị Hội phụ nữ cùng các ban ngành các cấp trong
huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh cần có những hành động, giải pháp thiết thực tăng
cường sự tham quản lý môi trường nông thôn của phụ nữ nhằm mục đích nâng cao hiệu
quả quản lí môi trường nông thôn như:
- Giải pháp tăng cường về thông tin tuyên truyền về QLMT nông thôn ở huyện
Lương Tài.
- Giải pháp huy động nguồn nhân lực ở huyện Lương Tài
- Giải pháp huy động nguồn vốn ở huyện Lương Tài
- Xã hội hóa trong kiểm tra, giám sát thu gom, vận chuyển rác thải ở huyện
Lương Tài.
- Tăng cường thành lập các tổ đội vệ sinh môi trường tự quản ở thôn, khu phố ở
huyện Lương Tài

12


THESIS ABSTRACT
1. Summary
- Name of candidate: Phạm Huy Hoàng
- Topic of the dissertation: “The enhancement solution the participation of
women in rural environmental management of Luong Tai District - Bac Ninh
Province”
- Specialized in: Economic management Code number:60 34 04 10
- Institution: Vietnam national university of agriculture
- Scientfic Supervisors: Associate Professor. Doctor Nguyen Mau Dung
2. Content
The roles and responsibilities of women in Luong Tai district are significant in
environmental movement in recent years, the women association have often
contribute to content innovaton, mode of operation to meet the requirements of

reality. The partcipaton of women in the women's movement of rural environmental
management has a major impact on national goals for environmental management of
the district.
However, until now, there is lack of study on this issue in Luong Tai district to
provide information and necessary documents for District Women 's Union,
Department of Environment and Natural resources, New rural development unit of
Luong Tai district and other departments of Luong Tai district participated in the
process of rural environmental management. Based on that, there are oriented solutions
to trigger the partcipaton of women in rural environmental management across Luong
Tai district. Therefore, I conducted a study entitled "Solutions to strengthen the
participation of women in rural environmental management Luong Tai district , Bac
Ninh province" With the general objective of evaluating the implementation of rural
environmental management in the area of Luong Tai District, Bac Ninh Province, I
proposed a number of solutons to strengthen the participation of women in
rural environmental management Luong Tai district, Bac Ninh Province in the future .
To conduct the research, we selected three communes in the survey with 90
women and 26 staff working in the district and the communal level. I also collected
secondary information from the relevant departments, from books, magazines, internet,
...

xii


The results showed that: The scope of activites of Women Union has focused
on the field of environmental management, however it stll does not meet need
of the current development.

Family waste is not classified in the original

sources with

xii


proportion 33.33% ; waste from crop producton accounts for 18.89%, solid waste and
waste water from livestock have not been thoroughly treated , still discharged
directly into drains, ponds with proportion of 7.78% , resulting in pollution of a
rural environment.
The partcipaton of women in the collecting and transportation of waste in the
district have been significant, but still not reach need of reality, and inefectve.
Many laws,

bylaws

related

to

environmental

management

in

general

and

management of family waste and waste from cropping and livestock in partcular has
been implemented in the district Luong Tai, however being ineffectve. Environmental

protection in the district has not been paid attention.
The mobilization of funds from organizatons or individuals to pay salaries, wages
and procurement of tools, instruments and means for sanitation work has been built
specifically but also slowly conducted, financial resources are limited.
Factors effecting on the participation of rural women in environmental
management Luong Tai district include: (1) Structure of environmental management;
(
2 ) Education of rural women; (3 ) The impact of occupations; (4) The movement
conducting activites; (5) infrastructure elements; (6) elements of policy support .
Therefore, in the future, I propose WU at all levels in Luong Tai District, Bac
Ninh Province should have significant actions, practical solutions to strengthen the
partcipaton of rural environmental management of women for improving the
efficiency of rural environmental management, those solutons include:
- Solutions to strengthen propagandas on rural environmental management in
Luong Tai district.
- Solution to mobilize human resources in Luong Tai district
- Solution to mobilize funds in Luong Tai district
- Socializing in inspectng and monitoring the collecton and transportaton of
waste in Luong Tai district.
- Enhancing the establishment of autonomous teams in sanitaton at village
level in Luong Tai district

xiii


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Trong đấu tranh cách mạng, phụ nữ không chỉ là hậu phương vững
chắc cho tiền tuyến, mà còn là những chiến sỹ cách mạng kiên cường, bất khuất,
làm nên một thương hiệu phụ nữ Việt Nam “Anh hùng, bất khuất, trung hậu,

đảm đang” mà Bác Hồ trao tặng. Từ 2010 đến nay, Việt Nam luôn coi trọng
giáo dục phẩm chất đạo đức cho phụ nữ theo tiêu chí: có lòng yêu nước; có
sức khoẻ; có tri thức, kỹ năng nghề nghiệp; năng động, sáng tạo; có lối sống văn
hoá và lòng nhân hậu. Triển khai thực hiện hiệu quả đề án tuyên truyền, giáo dục
phẩm chất đạo đức phụ nữ Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước.
Hướng tới mục tiêu nâng cao nhận thức, chuyển đổi hành vi của người dân, cộng
đồng, xã hội, đặc biệt là phụ nữ trong việc giữ gìn, phát huy và xây dựng phẩm
chất, đạo đức tốt đẹp với sự trân trọng, tự hào, giữ gìn, phát huy những truyền
thống tốt đẹp đó và khắc phục hạn chế, đấu tranh với những biểu hiện têu
cực để góp phần xây dựng phẩm chất đạo đức của phụ nữ Việt Nam thời kỳ
mới: “Tự trọng - Tự tin - Đảm đang - Trung hậu” (Hiếu Hạnh, 2015).
Đặc biệt vấn đề nông nghiệp, nông thôn luôn được đặt lên hàng đầu và có
những chuyển biến tích cực. Về nông nghiệp, cơ cấu sản xuất chuyển mạnh sang
hướng sản xuất tập trung chuyên môn hóa mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Về nông thôn, hạ tầng kỹ thuật được nâng cấp xây mới và kiên cố hóa làm thay
đổi bộ mặt nông thôn. Đời sống vật chất của dân cư nông thôn không ngừng
được cải thiện, nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng xuất hiện biến đổi têu cực
làm ảnh hưởng tới sức khỏe và chất lượng cuộc sống người dân do kinh tế ngày
càng phát triển đòi hỏi nhu cầu sản phẩm tăng cả về chất lượng và số lượng gây
gánh nặng cho sản xuất nông nghiệp và làm ô nhiễm môi trường trong sản xuất
nông nghiệp và chăn nuôi. Mặt khác khi đời sống của người dân được cải thiện
và nâng cao làm lượng rác thải, khí thải và nước thải tăng và về số lượng và nồng
độ, nếu giải quyết không triết để sẽ gây ô nhiễm môi trường và làm mất mỹ quan
nông thôn.
Thực hiện Luật bảo vệ môi trường ngày 23/6/2014; Chỉ thị số 36-CT/TW,
ngày 25/6/1998 của Bộ Chính trị về tăng cường công tác bảo vệ môi trường trong
1


thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; Nghị quyết số 41-NQ/TW,

ngày
15/11/2004 của Bộ Chính trị về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh
công

2


nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Vì vậy những năm qua, vấn đề quản lý
môi trường nông thôn được các cấp, các ngành, đoàn thể của huyện đặc biệt
quan tâm, trong đó có phụ nữ các cấp trong huyện. Bằng nhiều cách khác
nhau, phụ nữ đã phần nào làm thay đổi nhận thức của người dân về vấn đề
quản lý môi trường, hướng đến sự phát triển môi trường bền vững. Trong công
tác quản lý môi trường, phụ nữ huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đóng một vai trò
quan trọng. Phụ nữ vừa là người sử dụng, tiếp cận, vừa là người giải quyết hàng
ngày các vấn đề rác thải, nước sinh hoạt, giữ vệ sinh gia đình... Phụ nữ cũng là
những người sẽ gánh chịu hậu quả đầu tên từ ô nhiễm môi trường, đồng thời
cũng là người tham gia và hưởng lợi từ việc quản lý các vấn đề môi trường trên
địa bàn dân cư. Để làm được điều đó, với vai trò là trung tâm, hàng năm, phụ nữ
huyện cụ thể hóa nội dung kế hoạch quản lý môi trường thành những việc làm
thiết thực, phù hợp với nhiệm vụ của từng phụ nữ cơ sở. Trước hết là quan tâm
tới đội ngũ tuyên truyền viên, hội viên nòng cốt.
Để nâng cao vai trò và trách nhiệm của phụ nữ huyện Lương Tài trong
các phong trào những năm qua, phụ nữ huyện Lương Tài đã thường xuyên
đổi mới nội dung, phương thức hoạt động để đáp ứng yêu cầu của thực tế. Sự
tham gia của phụ nữ ở huyện trong phong trào phụ nữ quản lý môi trường nông
thôn đã có ảnh hưởng rất lớn đến mục têu quốc gia về quản lý môi trường của
toàn huyện.
Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có một công trình nghiên cứu nào về vấn đề
này tại huyện Lương Tài nhằm cung cấp thông tin và những tư liệu cần thiết cho
Phòng tài nguyên môi trường, phụ nữ huyện, ban quản lý xây dựng nông thôn

huyện Lương Tài cùng các phòng ban của huyện Lương Tài trong quá trình tham
gia quản lý môi trường nông thôn. Để từ đó có những định hướng những
giải pháp để nhằm tăng cường sự tham gia của phụ nữ cùng quản lý môi trường
nông thôn trên toàn huyện Lương Tài. Do đó, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài
“Giải pháp tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông
thôn trên địa bàn huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh”.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1. Mục tiêu chung
Trên cơ sở đánh giá thực trạng tham gia của phụ nữ trong quản lý môi
trường nông thôn tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh, để từ đó đề xuất một
3


số giải pháp tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông
thôn trên địa bàn huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới.

4


1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Góp phần hệ thống hóa một số vấn đề lý luận và thực tiễn tăng
cường tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn nông thôn;
- Đánh giá thực trạng về sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường
nông thôn tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh thời gian qua;
- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến việc tăng cường sự tham gia của phụ
nữ trong quá trình thực hiện công tác quản lý môi trường nông thôn tại huyện
Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh;
- Đề xuất số định hướng và giải pháp chủ yếu tăng cường sự tham gia
của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn trên địa bàn huyện Lương Tài,
tỉnh Bắc Ninh thời gian tới.

1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu này nhằm trả lời câu hỏi sau:
1. Tình hình thực hiện tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong quản lý
môi trường nông thôn đang diễn ra như thế nào?
2. Kết quả đạt được trong quá trình tăng cường sự tham gia của phụ nữ
trong quản lý môi trường nông thôn thực hiện là gì?
3. Những yếu tố nào ảnh hưởng tới quá trình thực hiện tăng cường
sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn?
4. Các giải pháp nào để khắc phục khó khăn trong việc thực hiện quản lý
môi trường nông thôn?
1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
- Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về tăng
cường sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn đồng thời
đánh giá sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn và các yếu
tố ảnh hưởng đến kế quả thực hiện quản lý môi trường nông thôn tại huyện
Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh;
- Đối tượng khảo sát của đề tài là sự tham gia của phụ nữ trong quản lý
môi trường nông thôn tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh.
5


1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
1.4.2.1. Phạm vi nội dung
- Đề tài tập trung chủ yếu nghiên cứu về công tác tăng cường sự tham gia
của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc
Ninh;
- Nghiên cứu thực trạng sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường
nông thôn và đề tài tập trung đi sâu nghiên cứu yếu tố ảnh hưởng trực tếp đến
môi trường đó là rác thải sinh hoạt, rác thải nông nghiệp, rác thải từ làng nghề

và cách mà phụ nữ xử lý ra sao tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh;
- Từ thực trạng nghiên cứu, đề tài đưa ra những giải pháp tăng cường hơn
nữa sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn tại huyện
Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh.
1.4.2.2. Phạm vi về không gian
Đề tài được nghiên cứu trên địa bàn huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh.
1.4.2.3. Phạm vi về thời gian
- Thời gian nghiên cứu thực trạng: Đề tài tập trung nghiên cứu thực trạng
về tăng cường sự tham gia của phụ nữ trong quản lý môi trường nông thôn tại
huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh trong thời gian 3 năm (từ 2013 – 2015). Những
khoảng thời gian khác có liên quan tùy thuộc vào nội dung của nghiên cứu.
- Thời gian thực hiện đề tài: Từ tháng 5/2015 đến tháng 6/2016.

6


PHẦN 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ THAM GIA CỦA PHỤ NỮ TRONG QUẢN LÝ MÔI
TRƯỜNG NÔNG THÔN
2.1.1. Một số khái niệm cơ bản
2.1.1.1. Khái niệm về tham gia và sự tham gia phụ nữ nông thôn
* Khái niệm về sự tham gia
Theo Tạ Quỳnh Hoa (2006) thì sự tham gia là một quá trình mà Chính
phủ và cộng đồng cùng nhận một số trách nhiệm cụ thể và tến hành các
hoạt động chung để cung cấp dịch vụ đô thị cho tất cả các cộng đồng.
Như vậy: Sự tham gia là một quá trình trong đó các nhóm dân cư
của cộng đồng tác động vào quá trình đánh giá, quy hoạch, thực hiện, quản
lý sử dụng hoặc duy trì một dịch vụ, trang thiết bị hay phạm vi hoạt động. Yếu tố
quan trọng nhất của sự tham gia là đảm bảo đảm cho những người chịu ảnh
hưởng được tham gia vào quyền quyết định một công việc hay một dự án nào

đó.
Để tến hành được việc quy hoạch cải tạo với sự tham gia của cộng
đồng, yếu tố cần thiết hàng đầu đó là sự nỗ lực tham gia của người dân .
Người dân phải thể hiện tính tự chủ tối đa và nỗ lực để cải thiện điều kiện sống
và môi trường nơi họ đang ở. Ngoài ra, cần tồn tại các nguồn lực của cộng
đồng: tiền, sức lao động, kiến thức, kỹ năng, sự lãnh đạo, hệ thống tổ chức xã hội
trong cộng đồng. Bên cạnh đó, cũng cần có sự trợ giúp về kỹ thuật, nguồn lực và
dịch vụ của Chính phủ hoặc các tổ chức nào đó để khuyến khích óc sáng tạo, sự
giúp đỡ lẫn nhau và tính tự lực của cộng đồng (Tạ Quỳnh Hoa, 2006).
Theo dịch giả Nguyễn Ngọc Hợi (2003) cho rằng sự tham gia là một quá
trình tạo khả năng nhạy cảm của người dân và làm tăng khả năng tếp thu
vào năng lực của người dân nhằm đáp ứng các nhu cầu phát triển cũng như
khích lệ các sáng kiến địa phương. Quá trình này hướng tới sự tăng cường
năng lực tự kiểm soát các nguồn lực và tổ chức điều hành trong những hoàn
cảnh nhất định. Tham gia bao hàm việc ra quyết định, thực hiện, phân chia lợi
ích và đánh giá các hoạt động phát triển của người dân (Nguyễn Ngọc Hợi,
2003).
7


Theo Vũ Thị Huyền Trang (2009) thì những năm 1970 thì các khái niệm
như “sự tham gia” hay “tăng cường quyền lực” đã được sử dụng rất phổ biến

8