Giải pháp tăng cường quản lý ngân sách nhà nước tại kho bạc nhà nước huyện yên phong, tỉnh bắc ninh

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT
NAM

ĐẶNG THỊ THU THẢO

GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ
NƯỚC HUYỆN YÊN PHONG, TỈNH BẮC NINH

Chuyên ngành:

Quản lý kinh tế

Mã số:

60 34 04 10

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS. Quyền Đình Hà

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2016


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên
cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan và chưa từng dùng để
bảo vệ lấy bất kỳ học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được cám
ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ nguồn gốc.

Hà Nội, ngày

tháng

Tác giả luận văn

Đặng Thị Thu Thảo

i

năm 2016


LỜI CẢM ƠN

Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tôi đã
nhận được sự hướng dẫn, chỉ bảo tận tình của các thầy cô giáo, sự giúp đỡ, động viên
của bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.
Nhân dịp hoàn thành luận văn, cho phép tôi được bày tỏ lòng kính trọng và
biết ơn sâu sắc tới PGS.TS. Quyền Đình Hà đã tận tình hướng dẫn, dành nhiều công
sức, thời gian và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề
tài.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Ban Giám đốc, Ban Quản lý đào tạo,
Bộ môn Kinh tế nông nghiệp và chính sách, Khoa Kinh tế và phát triển nông thôn - Học
viện Nông nghiệp Việt Nam đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, thực hiện
đề tài và hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, cán bộ viên chức Kho bạc nhà nước
huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh; Văn phòng Ủy ban nhân dân huyện và các phòng ban
trực thuộc đã cung cấp số liệu, thông tin giúp tôi hoàn thành luận văn.

Xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo
mọi điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tôi về mọi mặt, động viên khuyến khích tôi hoàn
thành luận văn./.

Hà Nội, ngày

tháng

Tác giả luận văn

Đặng Thị Thu Thảo

ii

năm 2016


MỤC LỤC
Lời cam đoan .................................................................................................................i
Lời cảm ơn ................................................................................................................... ii
Mục lục ...................................................................................................................... iii
Danh

mục

bảng

.............................................................................................................v

Danh

mục

hình, biểu đồ, sơ đồ .....................................................................................vi Danh
mục viết tăt ........................................................................................................vii Trích
yếu

luận

văn

......................................................................................................viii

Thesis

extract

................................................................................................................x Phần 1. Mở
đầu ...........................................................................................................1
1.1.
Tính
cấp
...................................................................................1
1.2.
Mục
tiêu
........................................................................3

thiết

nghiên

cứu

1.2.1.
Mục
................................................................................................3
1.2.2.
Mục
tiêu
................................................................................................3
1.3.

đề

của
tiêu

đề

tài
tài
chung

cụ

thể

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................3

1.3.1.
Đối
tượng
......................................................................................3
1.3.2.

của

nghiên

cứu

Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................3

Phần
2.
Cơ
sở
lý
luận
..............................................................................4

và

thực

tiến

2.1.
Cơ sở lý luận về quản lý ngân sách nhà nước tại kho bạc nhà nước

..................4
2.1.1.
Một
số
.............................................................................................4

khái

niệm

2.1.2.

Vai trò, chức năng nhiệm vụ quản lý ngân sách nhà nước tại kho bạc
Nhà nước ....................................................................................................... 12

2.1.3.

Sự cần thiết tăng cường quản lý NSNN tại kho bạc nhà nước......................... 18

2.1.4.
20

Đặc điểm quản lý ngân sách nhà nước tại kho bạc nhà nước ..........................

2.1.5.

Nội dung quản lý ngân sách của kho bạc nhà nước ........................................ 20

2.1.6.

Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý NSNN qua kho bạc nhà nước .................... 26

2.2.

Cơ sở thực tiễn .............................................................................................. 29
3


2.2.1.

Kinh nghiệm quản lý NSNN tại KBNN trên thế giới...................................... 29

2.2.2.

Kinh nghiệm quản lý NSNN ở một số địa phương ......................................... 32

2.2.3.
34

Tổng quan các nghiên cứu có liên quan tới quản lý ngân sách nhà nước.........

2.3.

Bài học kinh nghiệm ...................................................................................... 34

Phần 3. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................
36
3.1.

Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ......................................................................... 36

3.1.1.

Điều kiện tự nhiên ......................................................................................... 36

3.1.2.

Điều kiện kinh tế xã hội ................................................................................. 36

3.2.

Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 37

4


3.2.1.

Phương pháp chọn điểm nghiên cứu .............................................................. 37

3.2.2.

Phương pháp thu thập thông tin ..................................................................... 38

3.2.3.

Phương pháp xử lý số liệu ................................................................................40

3.2.4

Phương pháp phân tích thông tin ......................................................................40

3.2.5.

Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ......................................................................... 42

Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận ................................................................. 43
4.1.

Thực trạng quản lý nsnn tại kho bạc nhà nước huyện yên phong .................... 43

4.1.1.

Khái quát hoạt động của Kho bạc nhà nước huyện Yên Phong ....................... 43

4.1.2.

Thực trạng quản lý NSNN tại kho bạc nhà nước huyện Yên Phong................ 46

4.2.

Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý ngân sách nhà nước tại kho bạc nhà
nước huyện Yên Phong .................................................................................. 67

4.2.1.

Hệ thống pháp luật và chính sách quản lý ngân sách của Nhà nước ................ 67

4.2.2.

Năng lực cán bộ Kho bạc nhà nước Yên Phong.............................................. 70

4.2.3.

Sự phát triển kinh tế xã hội địa phương .......................................................... 73

4.2.4.

Ứng dụng công nghệ thông tin ....................................................................... 74

4.2.5.

Sự phối hợp hoạt động với cơ quan liên quan................................................. 76

4.3.

Định hướng và giải pháp tăng cường quản lý nsnn tại kho bạc nhà nước
huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh ................................................................... 78

4.3.1.

Định hướng.................................................................................................... 78

4.3.2.

Giải pháp ....................................................................................................... 80

Phần 5. Kết luận và kiến nghị ................................................................................... 84
5.1.

Kết luận ......................................................................................................... 84

5.2.

Kiến nghị ....................................................................................................... 85

Danh mục tài liệu tham khảo ....................................................................................... 86
Phụ lục ...................................................................................................................... 88

4


DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1.

Thu thập số liệu thứ cấp .......................................................................... 38

Bảng 4.1.

Trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ kho bạc huyện Yên
Phong giai đoạn 2013-2015..................................................................... 45

Bảng 4.2.

Số lượng cán bộ cán bộ các bộ phận của kho bạc Yên Phong .................. 46

Bảng 4.3.

Kết quả thu ngân sách nhà nước tại KBNN huyện Yên Phong
giai đoạn 2013-2015 ............................................................................... 48

Bảng 4.4.

Kết quả thu ngân sách so với kế hoạch giai đoạn 2013 - 2015 ................. 51

Bảng 4.5.

Chi ngân sách nhà nước tại kho bạc nhà nước huyện Yên Phong
giai đoạn 2013 – 2015 ............................................................................. 53

Bảng 4.6.
55

Kết quả thực hiện chi ngân sách theo dự toán giai đoạn 2013 - 2015 ...........

Bảng 4.7.

Kết quả hoạt động thu - chi NSNN qua kho bạc Nhà nước
Yên Phong giai đoạn 2013-2015 ............................................................. 57

Bảng 4.8.

Kết quả kiểm tra, giám sát thu chi NSNN từ 2013 - 2015 ........................ 59

Bảng 4.9

Hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến quản lý NSNN tại
kho bạc Yên Phong ................................................................................. 68

Bảng 4.10

Đánh giá chính sách và luật ngân sách .................................................... 70

Bảng 4.11

Đánh giá về năng lực chuyên môn của cán bộ KBNN Yên Phong ........... 71

Bảng 4.12

Nhu cầu đào tạo của cán bộ kho bạc........................................................ 72

Bảng 4.13

Khó khăn trong quản lý thu ngân sách..................................................... 74

Bảng 4.14

Nhu cầu trang bị phục vụ quản lý NSNN ................................................ 76

Bảng 4.15

Liên kết trong hoạt động quản lý NSNN ................................................. 77

Bảng 4.16

Hiệu quả tăng cường liên kết giữa kho bạc với các cơ quan khác ............ 78

5

DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Sơ đồ 2.1.

Hệ thống Ngân sách nhà nước ở Việt Nam................................................7

Sơ đồ 2.2.

Hệ thống kho bạc nhà nước của Việt Nam .............................................. 11

Sơ đồ 4.1.

Bộ máy tổ chức của kho bạc nhà nước huyện Yên Phong ........................ 44

Biểu đồ 4.2. Kết quả xử lý tài sản tạm thu, tạm giữ của KBNN huyện
Yên Phong giai đoạn 2013 – 2015........................................................... 58
Biểu đồ 4.3. Đánh giá của cán bộ Kho bạc về nguồn thu NS tại Yên Phong ................ 73
Biểu đồ 4.3. Đánh giá của cán bộ kho bạc về cơ sở vật chất và hệ thống thông
tin quản lý NSNN tại kho bạc nhà nước Yên Phong ................................ 75

6


DANH MỤC VIẾT TĂT
Chữ viết tắt
BC

Nghĩa tiếng Việt
Báo cáo CC

Cơ cấu ĐVT

Đơn vị

tính KB

Kho bạc

KBNN

Kho bạc nhà nước

NS

Ngân sách

NSNN

Ngân sách nhà nước

SL

Số lượng

TL

Tỷ lệ

Tr.đ

Triệu đồng

vii


TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
Ngân sách Nhà nước là xương sống của tài chính nhà nước và là nguồn lực quan
trọng cho đầu tư phát triển, đảm bảo quốc phòng an ninh và duy trì hoạt động của
bộ máy hành chính nhà nước. Việc nâng cao hiệu quả quản trị điều hành ngân sách
quốc gia ngày càng được Quốc hội, Chính phủ, các bộ ngành quan tâm sâu sắc. Quản lý
ngân sách nhà nước là việc xây dựng kế hoạch tạo lập, sử dụng ngân sách Nhà nước tập
trung các khoản thu, tổ chức và điều hòa vốn tiền mặt đảm bảo thực hiện chi trả
tiền ngân sách Nhà nước.
Quản lý NSNN hiệu quả cũng là công cụ hữu hiệu để điều tiết, điều chỉnh nền
kinh tế. Việc nâng cao hiệu quả quản lý NSNN cũng góp phần tạo uy tín cho hoạt động
Nhà nước và tạo điều kiện chống tiêu cực hiệu quả hơn.
Hiện tại chưa có nghiên cứu nào nghiên cứu và đánh giá về hoạt động quản
lý ngân sách của KBNN huyện Yên Phong, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Giải
pháp tăng cường quản lý ngân sách Nhà nước tại Kho bạc Nhà nước huyện Yên
Phong, tỉnh Bắc Ninh” với mục tiêu nghiên cứu đánh giá thực trạng quản lý NSNN tại
Kho bạc nhà nước Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh từ đó đề xuất định hướng và giải pháp
tăng cường quản lý NSNN tại KBNN Yên Phong trong thời gian tới.
Nội dung, không gian và thời gian nghiên cứu:
Nghiên cứu lý luận và thực tiễn về hoạt động quản lý NSNN, hoạt động điều
hành NSNN, hoạt động kiểm tra, giám sát thu và chi ngân sách và hoạt động hướng dẫn
quản lý thu, chi NSNN. Đề tài nghiên cứu tại Kho bạc nhà nước huyện Yên Phong, tỉnh
Bắc Ninh. Số liệu phân tích thu thập từ thực trạng quản lý NSNN giai đoạn 2013 đến
2015. Định hướng và giải pháp đề xuất đến năm 2020.
Qua nghiên cứu lý luận và thực tiễn tại địa bàn huyện Yên Phong, tác giả đã
khái quát các nội dung Quản lý Ngân sách nhà nước trên cơ sở lý luận và rút ra các
bài học thực tế sâu sắc. Kho bạc Nhà nước là cơ quan trực thuộc Bộ Tài chính, thực

hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý nhà nước về ngân sách
nhà nước, các quỹ tài chính nhà nước; quản lý ngân quỹ nhà nước; tổng kế toán nhà
nước; thực hiện việc huy động vốn cho ngân sách nhà nước và cho đầu tư phát triển
thông qua hình thức phát hành trái phiếu Chính phủ theo quy định của pháp luật.
Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản tiền của Nhà nước, kể cả tiền vay
có trên tài khoản của ngân sách nhà nước các cấp tại một thời điểm. Quản lý ngân sách
nhà nước tại Kho bạc nhà nước về bản chất chính là quản lý ngân sách nhà nước. Vì
vậy quản lý Ngân sách nhà nước tại Kho bạc nhà nước là việc:
8


- Tập trung và phản ánh đầy đủ, kịp thời các khoản thu ngân sách nhà
nước; tổ chức thực hiện việc thu nộp vào ngân sách nhà nước các khoản tiền
do các tổ chức và cá nhân nộp tại hệ thống Kho bạc Nhà nước; thực hiện hạch
toán số thu ngân sách nhà nước cho các cấp ngân sách theo quy định của Luật
Ngân sách Nhà nước và của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền;
- Kiểm soát, thanh toán, chi trả các khoản chi của ngân sách nhà nước và
các nguồn vốn khác được giao theo quy định của pháp luật;
Thông qua kết quả điều tra, thu thập số liệu trên địa bàn huyên Yên Phong,
và số liệu quản lý ngân sách nhà nước tại KBNN Yên Phong giai đoạn từ năm 2010
đến năm 2015, có thể thấy là hoạt động thu ngân sách nhà nước qua kho bạc nhà
nước huyện Yên Phong đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ. Nguồn vốn ngân sách
thu được tăng qua các năm, trung bình mỗi năm tổng thu ngân sách tăng 4,5%.
Kết quả thực hiện kế hoạch thu qua các năm đều đạt trên 100% so với dự toán đề
ra. Có thể thấy được mức độ tăng trưởng cao về kinh tế xã hội của địa
phương.Trên địa bàn của Huyện Yên Phong, tuy diện tch nhỏ hơn các huyện khác
trong Tỉnh, nhưng có mức độ thu hút vốn đầu tư mạnh mẽ, với nhiều doanh
nghiệp lớn trong nước và nước ngoài. Trong các nguồn thu của ngân sách nhà nước
ở kho bạc nhà nước Yên Phong có tới hơn 70% là thu từ thuế, như vậy có thể nói
thuế là nguồn thu chủ yếu và quan trọng trong cơ cấu nguồn thu của ngân sách.

Thu từ phí và lệ phí cũng như thu từ các hoạt động huy động vốn khác của kho
bạc tuy không chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu nguồn vốn huy động nhưng có mức
tăng trưởng mạnh.
Nguồn ngân sách nhà nước được kho bạc giải ngân cho các hoạt động
xây dựng cơ bản và các hoạt động chi thường xuyên có xu hướng vượt dự toán từ
1,13% đến 1,97% tùy thuộc vào từng năm ngân sách. Chi thường xuyên là hoạt
động chi chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu chi ngân sách ở tất cả các kho bạc nhà
nước, cân đối chi và đảm bảo chi trong dự toán là yêu cầu đặt ra trong thực hiện
quản lý nguồn quỹ ngân sách ở kho bạc. Thu ngân sách trong giai đoạn 2013-2015
tăng 9,2% tuy nhiên mức chi ngân sách qua kho bạc nhà nước Yên Phong tăng
16,18%, điều này có nghĩa là mức chi ngân sách cao hơn mức thu tạo ra sự không
cân đối giữa thu và chi ngân sách. Nguyên nhân chi luôn cao hơn thu là do tổng chi
trên bao gồm cả phần chi NS Trung ương và NS Tỉnh thuộc nhiệm vụ chi của Trung
ương và Tỉnh phát sinh trên địa bàn (trên địa bàn không thực hiện cân đối thu – chi
NS Trung ương và NS Tỉnh mà cân đối tại Tỉnh và trung ương).

9


THESIS EXTRACT
State budget is the financial backbone of the state and is an important
resource for development investment, ensuring national defense and security and
maintain the operation
governance

of

the

state

administrative

apparatus.

Improving

efective national budgets increasingly Parliament, Government,

ministries deep concern. Management of the state budget funds are planning to
create, use centralized state budget revenues, organize and regulate the cash
capital to ensure the payment of state budget.
Effective budget management is also an effective tool to regulate and adjust the
economy. Improving the management efficiency of state budget funds also
contributed to the prestige of the State activities and facilitate more efective
against negative phenomena.
Wishing to contribute my small efort to the work of the State Treasury Yen
Phong, Bac Ninh Province, titled "Solutions to strengthen the State budget management
at the State Treasury Yen Phong District, Bac Ninh Province" were selected as research
object in the
thesis.
The general objective is to study assessing the situation in the state budget to
manage the state treasury Yen Phong, Bac Ninh province then propose orientations and
solutions to enhance the management of state budget at the State Treasury Yen Phong in
the future.
The specific objectives are:
- To systematize the theoretical basis and practical solutions to enhance the
management of state budget at the state treasury;
- Assess the situation and analyze the factors that affect the management of
the state budget at the State Treasury Yen Phong District, Bac Ninh Province;

- Propose orientations and solutions to enhance the management of state
budget at the State Treasury Yen Phong District, Bac Ninh Province in the near
future. Subjects of the research study are theoretical issues and practical
management of the state budget of the State Treasury. Subjects of investigation are
officials and experts of the State Treasury Yen Phong District, Bac Ninh Province and
related departments. Content, space and time study:
Theoretical studies and practical activities of state budget management,
operational

budget, operational

inspection
10

and monitoring

revenues

and


expenditures and

operations

management

guidelines

budget

revenue

and

expenditure. Research project at the State Treasury Yen Phong District, Bac Ninh
Province. Analyzed data

11


collected from the state budget situation management period 2013 to 2015.
Orientation and proposed solutions by 2020.
Through research and practical reasoning in Yen Phong district, the author
outlined the contents Budget Management on a theoretical basis and draw practical
lessons deeply. The State Treasury is an agency under the Ministry of Finance,
performing the function of advising and assisting the Minister of Finance and the State
management of State budget funds, state financial funds; State treasury management;
State general accounting; implementation of the mobilization for the state budget
and for investment and development in the form of government bonds issued under
the provisions of the law (the Prime Minister, 2015).
State budget funds is the whole of the State funds, including loans on account
of the state budget at a time of grant.(Congress, 2015).
Management of the state budget in the state treasury is essentially managing the
state budget funds. So Budget management in the state treasury is the:
- Focus and reflect fully and promptly the state budget revenues; organize the
collection of funds paid into the state budget funds by organizations

and

individuals fled in the State Treasury system; perform accounting of state budget
revenues for funding under the provisions of the Law on the State Budget and the State
agencies competent;
- Control, billing, payment of the expenses of the state budget and other
sources of funds allocated in accordance with the law;
Through a survey, data collection Yen Phong district, and data management
at the Treasury Budget Yen Phong period from 2010 to 2015, can be seen as operational
budget revenues water through the state treasury Yen Phong district has achieved
encouraging results. Budget revenues are increased through the years, the average
annual total revenues increased 4.5%. Results of the implementation plan are collected
through years of over 100% compared to the estimate set out. Can see the high level of
economic growth of the local society's geographical phuong.Tren Yen Phong District,
although smaller area to other districts in the province, but the degree to attract strong
investment, with many large enterprises at home and abroad. In the revenues of the
state budget in Yen Phong state treasury has more than 70% of tax revenue, so it can
be said that tax revenues and significant mainly in the structure of budget revenues.
Revenues from fees and charges as well as revenues from other capital raising activities
of the Treasury, though not a large proportion of mobilized capital structure but strong
growth.
State budget funds were disbursed to the treasury operations and capital
construction activities recurrent expenditure exceeding the estimated trend from
1.13% to 1.97% depending on the budget year. Regular expenses are operating
12


expenses account for the bulk of the budget structure in all the state treasury, balance
expenditure and expenditure in the budget to ensure that the requirements
set forth in the

13

management of budget funds in treasury. Budget revenue in the 2013-2015 period
increased by 9.2%, however the budget expenditures through the State Treasury 16.18%
Yen Phong increase, this means spending levels higher than the revenue generated
is not balance between revenue and expenditure. The cause is always higher than
revenue expenditure is the total cost by including the expenditure on central and
NS NS Province of tasks of the central and provincial expenditures incurred in the
province (in the province did not balance the revenue - expenditure on Central and
provincial NS that balance at the central and provincial).

xii


PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Trong xã hội hiện đại, Nhà nước là một thiết chế không những có vai trò
quan trọng về chính trị, quân sự, ngoại giao, mà ngày càng có vai trò to lớn
hơn về kinh tế. Để đảm đương được các vai trò đó, Nhà nước cần có nguồn lực
tài chính, đó là ngân sách Nhà nước (NSNN), việc quản lý điều hành Ngân sách
nhà nước có vai trò to lớn trong công cuộc xây dựng, ổn định và phát triển nền
kinh tế quốc gia nói chung và từng địa phương nói riêng. Để quản lý ngân
sách nhà nước và tài sản quốc gia, Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ) quyết
định tại Nghị định số 155/HÐBT ngày 15/10/1988 về chức năng nhiệm vụ và tổ
chức bộ máy của Bộ Tài chính, Hệ thống Kho bạc nhà nước trực thuộc Bộ Tài
chính được hình thành , với nhiệm vụ chính là tập trung nhanh các nguồn thu,
đáp ứng đầy đủ kịp thời các nhu cầu chi Ngân sách Nhà nước, trợ giúp đắc lực
cho cơ quan Tài chính và chính quyền trong việc quản lý và điều hành Ngân
sách tại trung ương và địa phương.
Ngân sách Nhà nước là xương sống của tài chính nhà nước và là nguồn

lực quan trọng cho đầu tư phát triển, đảm bảo quốc phòng an ninh và duy trì
hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước. Việc nâng cao hiệu quả quản
trị điều hành ngân sách quốc gia ngày càng được Quốc hội, Chính phủ, các
bộ ngành quan tâm sâu sắc. Quản lý ngân sách nhà nước là việc xây dựng kế
hoạch tạo lập, sử dụng ngân sách Nhà nước tập trung các khoản thu, tổ chức
và điều hòa vốn tiền mặt đảm bảo thực hiện chi trả tiền ngân sách Nhà nước.
Hiện nay, thể chế quản lý NSNN còn nhiều bất cập. NSNN chưa bao
quát đầy đủ các thu, chi thuộc phạm vi của Ngân sách. Một số khoản thu
thực chất là thu ngân sách nhưng không được đưa vào ngân sách (một số
khoản thu phí, lệ phí; một số quỹ tài chính tập trung) hoặc chỉ thực hiện
quản lý qua NSNN. Phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa NS TW và NS địa
phương còn nhiều vấn đề chưa hợp lý, vẫn còn tình trạng lồng ghép giữa NSTW
và NS địa phương. Một số khoản thu phân chia giữa NSTW và NS địa phương
chưa đảm báo tnh công bằng và không phù hợp với tính chất phát sinh của
khoản thu này (ví dụ, thuế TNDN của đơn vị hạch toán toàn ngành). Quy định
bổ sung cân đối từ NSTW cho NSĐP trong thời kỳ ổn định ngân sách theo số
1


tuyệt đối, dẫn đến nhiều địa phương quy mô ngân sách nhỏ, thu NSNN trên địa
bàn thấp gặp nhiều

2


khó khăn trong việc bố trí chi đầu tư xây dựng cơ bản trong cân đối ngân sách
hàng năm. Quy định về việc bổ sung có mục tiêu từ ngân sách cấp trên cho
ngân sách cấp dưới, nhưng chưa xác định được những tiêu chí, nhiệm vụ cụ thể
dẫn đến một số địa phương thiếu nỗ lực, chủ động, trông chờ, ỷ lại vào Trung
ương. Hai hoạt động chủ yếu là Thu và chi Ngân sách nhà nước không những

tăng về qui mô, đa dạng về cơ cấu, mà còn phải đáp ứng yêu cầu hiệu quả, minh
bạch, hợp lý, chính vì thế tìm kiếm phương thức quản lý NSNN tối ưu đang là
nhiệm vụ của tất cả các quốc gia.
Ở nước ta từ khi Luật tổ chức Nhà nước và các Luật thuế, Luật Ngân
sách nhà nước ra đời quản lý Ngân sách nhà nước đã từng bước đi vào nề nếp.
Nước ta cũng đã áp dụng mô hình quản lý tách bạch giữa ba khâu: thu NSNN; giữ
quỹ NSNN và chi NSNN. Nhờ đó, quá trình quản lý ngân sách nhà nước đã góp
phần vào đem lại hiệu quả trong việc ổn định và phát triển kinh tế từ trung
ương đến địa phương bằng vốn nhà nước những năm qua, không những đáp
ứng nhu cầu chi tiêu của Nhà nước mà còn dành phần đáng kể cho dự phòng, dự
trữ tài chính, đầu tư phát triển và trả nợ.
Quản lý NSNN hiệu quả cũng là công cụ hữu hiệu để điều tiết, điều chỉnh
nền kinh tế. Việc nâng cao hiệu quả quản lý NSNN cũng góp phần tạo uy tn cho
hoạt động Nhà nước và tạo điều kiện chống tiêu cực hiệu quả hơn.
Đóng góp vào thành tựu chung đó, Kho bạc Nhà nước (KBNN) các cấp cung
cấp một khâu quan trọng trong quản lý thu, chi NSNN. Từ khi ra đời và đi vào
hoạt động đến nay hệ thống KBNN đã cơ bản làm tốt nhiệm vụ tập trung các
khoản thu NSNN và kiểm soát các khoản chi NSNN. Khi thực hiện nhiệm vụ
này, hệ thống KBNN đã nỗ lực khắc phục khó khăn, liên tục cải tiến thủ tục,
nghiệp vụ liên quan đến quản lý NSNN; đáp ứng yêu cầu của các bên liên quan
và góp phần thực hiện thành công chức năng quản lý của Nhà nước.
Bên cạnh những thành công, hệ thống KBNN cũng còn một số hạn chế như
chưa rút ngắn thời gian làm thủ tục của đối tượng có quan hệ với KBNN, chia sẻ
và lưu giữ thông tin chưa hợp lý, thủ tục vẫn còn rờm rà, chi phí giấy mực còn
lớn…
Trong hệ thống KBNN, KBNN Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh được coi là
đơn vị mới được thành lập sau khi tái lập tỉnh Bắc Ninh. Do đó, bên cạnh
những nhược điểm chung, KBNN Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh còn có thêm
nhược điểm về đội ngũ cán bộ thiếu kinh nghiệm, cơ sở vật chất chưa đầy đủ.
3

Chính vì vậy tiếp tục hoàn thiện cơ cấu để thực hiện tốt nhiệm vụ quản
lý NSNN là việc làm cấp bách.

4


Với mong muốn góp phần công sức nhỏ bé của mình vào công việc chung
của KBNN Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh, đề tài “Giải pháp tăng cường quản lý
ngân sách Nhà nước tại Kho bạc Nhà nước huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh”
được lưạ chọn làm đối tượng nghiên cứu trong luận văn.
1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
1.2.1. Mục tiêu chung
Nghiên cứu đánh giá thực trạng quản lý NSNN tại Kho bạc nhà nước Yên
Phong, tỉnh Bắc Ninh từ đó đề xuất định hướng và giải pháp tăng cường quản lý
NSNN tại KBNN Yên Phong trong thời gian tới.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về giải pháp tăng cường quản lý
ngân sách nhà nước tại kho bạc nhà nước;
- Đánh giá thực trạng và phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ngân
sách nhà nước tại kho bạc nhà nước huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh;
- Đề xuất định hướng và các giải pháp tăng cường quản lý ngân sách nhà
nước tại kho bạc nhà nước huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới.
1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực tiến về
hoạt động quản lý NSNN của KBNN. Đối tượng điều tra là cán bộ và chuyên viên
của Kho bạc nhà nước huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh và các phòng ban liên
quan.

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
1.3.2.1. Phạm vi nội dung
Nghiên cứu lý luận và thực tiễn về hoạt động quản lý NSNN như: hoạt
động điều hành NSNN, hoạt động kiểm tra, giám sát thu và chi ngân sách và hoạt
động hướng dẫn quản lý thu, chi NSNN.
1.3.2.2. Phạm vi không gian
Đề tài nghiên cứu tại Kho bạc nhà nước huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh.
1.3.2.3. Phạm vi thời gian

5


Phân tch thực trạng giai đoạn 2013 đến 2015. Định hướng và giải pháp đề
xuất đến năm 2020.

6


PHẦN 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN
2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ
NƯỚC
2.1.1. Một số khái niệm
2.1.1.1. Khái niệm về ngân sách nhà nước
Sự ra đời và phát triển của nhà nước trong lịch sử là sự thay thế giữa các
hình thái kinh tế xã hội, xã hội nào cũng có bộ máy quyền lực cai trị và bảo vệ
quyền lợi cho giai cấp thống trị. Để duy trì hoạt động của bộ máy chính quyền,
nhà nước cần có một nguồn tài chính nhất định, nguồn tài chính này được
sử dụng theo kế hoạch và được bổ sung thường xuyên nhằm đảm bảo tính ổn
định. Bên cạnh việc duy trì hoạt động của bộ máy nhà nước, nguồn tài chính này
còn giúp nhà nước thực hiện các hoạt động khác như quốc phòng, an ninh, đối

ngoại, đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng xã hội... những khoản tài chính đó được
gọi chung là ngân sách nhà nước.
Có nhiều định nghĩa khác nhau về ngân sách nhà nước do ngân sách được
nhìn nhận ở nhiều góc độ khác nhau. Theo Từ điển thuật ngữ tín dụng, NSNN là
dự toán và thực hiện các khoản thu chi bằng tiền của Nhà nước trong khoảng thời
gian nhất định (thường là 1 năm). Định nghĩa này đã chú ý tính thời hạn (niên độ)
và tnh kế hoạch của NSNN, nhưng chưa phản ánh được các quan hệ kinh
tế chứa đựng trong NSNN (Nguyễn Thanh Tùng, 2013).
Điều 1 Luật Ngân sách nhà nước Việt Nam năm 2002 định nghĩa:
Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước trong
dự toán đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định và được thực
hiện trong 1 năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà
nước. Định nghĩa này không chỉ giới hạn trong hình thức mà khái quát mục
đích sử dụng của NSNN (Quốc hội, 2002).
Tại Điều 4 Luật Ngân sách nhà nước năm 2015, ngân sách nhà nước được
hiểu Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được
dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước
7


có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của
Nhà

8


nước. Ngân sách nhà nước bao gồm Ngân sách trung ương và ngân sách địa
phương, NSNN được phân cấp quản lý nguồn thu, nhiệm vụ chi và quan hệ giữa
các cấp ngân sách. Ngân sách trung ương là các khoản thu ngân sách nhà nước
phân cấp cho cấp trung ương hưởng và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc

nhiệm vụ chi của cấp trung ương. Ngân sách địa phương là các khoản thu ngân
sách nhà nước phân cấp cho cấp địa phương hưởng, thu bổ sung từ ngân
sách trung ương cho ngân sách địa phương và các khoản chi ngân sách nhà
nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp địa phương (Quốc hội, 2015).
Từ những định nghĩa về ngân sách nhà nước đã nêu ở trên, tác giả định
nghĩa: Ngân sách nhà nước là một phạm trù kinh tế bao gồm toàn bộ khác khoản
thu, khoản chi của nhà nước trong một năm được dự toán, thực hiện do cơ
quan có thẩm quyền quyết định nhằm mục đích thực hiện chức năng và nhiệm
vụ của nhà nước.
+ Vai trò của NSNN
Vai trò của ngân sách nhà nước dựa trên các chức năng cơ bản của NSNN
với các hoạt động của nhà nước, cụ thể như
sau:
Ngân sách nhà nước huy động các nguồn lực tài chính từ xã hội
nhằm mục đích đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nước từ trung ương
đến địa phương. NSNN được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau dựa
trên các kế hoạch chi ngân sách theo quy định của pháp luật hiện hành do vậy
nguồn lực tài chính đó cần được thường xuyên đảm bảo để cân đối giữa thu và
chi ngân sách. Tất cả các hình thức tổ chức nhà nước đều phải đảm bảo cân
đối ngân sách, do vậy vai trò huy động các nguồn lực tài chính là vai trò truyền
thống cơ bản nhất của NSNN (Đặng Văn Thanh, 2005).
Bên cạnh đó, NSNN còn có vai trò là công cụ thực hiện các chính sách
kinh tế vĩ mô thông qua điều tiết cung cầu trong sản xuất bằng công cụ thuế, điều
chỉnh hay kiềm chế lạm phát hoặc thúc đẩy phát triển kinh tế thông qua các
gói hỗ trợ hoặc các biện pháp giảm chi ngân sách. Ngân sách thúc đẩy quá trình
phát triển của nền kinh tế xã hội, nền kinh tế cần có sự điều tiết thông qua các
9