Quản lý an toàn vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh kon tum

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN THỊ THANH BÌNH

QUẢN LÝ AN TOÀN – VỆ SINH LAO ĐỘNG
TẠI CÁC DOANH NGHIỆP Ở TỈNH KON TUM

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

Đà Nẵng - Năm 2017


ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

NGUYỄN THỊ THANH BÌNH

QUẢN LÝ AN TOÀN – VỆ SINH LAO ĐỘNG
TẠI CÁC DOANH NGHIỆP Ở TỈNH KON TUM

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
Mã số: 60.34.04.10

N ƣờ

ƣớn

n

o

ọ

PGS TS

Đà Nẵng - Năm 2017

I QUANG

NH



MỤC LỤC
MỞ ĐẦU............................................................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài.................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu........................................................................................................... 2
3. Câu hỏi nghiên cứu............................................................................................................. 3
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.............................................................................. 3
5. Phƣơng pháp nghiên cứu................................................................................................. 3
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài................................................................. 5
7. Tổng quan tình hình nghiên cứu.................................................................................. 5
8. Kết cấu của luận văn........................................................................................................ 13
CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ AN TOÀN - VỆ SINH
LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP.................................................................... 14
1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÒ CỦA QUẢN LÝ NHÀ
NƢỚC VỀ AN TOÀN - VỆ SINH LAO ĐỘNG TRONG CÁC DOANH
NGHIỆP............................................................................................................................................... 14
1.1.1. Một số khái niệm về an toàn - vệ sinh lao động....................................... 14
1.1.2. Khái niệm quản lý nhà nƣớc an toàn - vệ sinh lao động......................15

1.1.3. Đặc điểm của quản lý nhà nƣớc về an toàn - vệ sinh lao động
trong các doanh nghiệp................................................................................................................ 16
1.1.4. Vai trò của quản lý nhà nƣớc về an toàn - vệ sinh lao động trong
các doanh nghiệp............................................................................................................................. 18
1.1.5. Đảm bảo sự tham gia của tổ chức công đoàn trong lĩnh vực an
toàn, vệ sinh lao động................................................................................................................... 20
1.1.6. Ý nghĩa và tính chất của quản lý an toàn, vệ sinh lao động................20
1.2. NỘI DUNG VÀ TIÊU CHÍ QUẢN LÝ AN TOÀN - VỆ SINH LAO
ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP..................................................................................... 24


1.2.1. Ban hành và quản lý thống nhất các quy định của pháp luật về an
toàn - vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp.............................................................. 24
1.2.2. Tổ chức tuyên truyền quy định của pháp luật về an toàn - vệ sinh
lao động trong các doanh nghiệp............................................................................................ 25
1.2.3. Tổ chức đào tạo và tập huấn về quản lý an toàn - vệ sinh lao
động trong các doanh nghiệp.................................................................................................... 26
1.2.4. Tổ chức thanh kiểm tra về thực hiện an toàn - vệ sinh lao động
tại các doanh nghiệp...................................................................................................................... 27
1.2.5. Điều tra, thống kê tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp....................28
1.2.6. Xử lý các vi phạm về an toàn - vệ sinh lao động...................................... 29
1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUẢN LÝ AN TOÀN - VỆ
SINH LAO ĐỘNG TẠI DOANH NGHIỆP..................................................................... 30
1.3.1. Điều kiện tự nhiên và phát triển kinh tế xã hội......................................... 30
1.3.2. Quản lý Nhà nƣớc.................................................................................................... 31
1.3.3. Nhân tố ngƣời sử dụng lao động, ngƣời quản lý..................................... 33
1.3.4. Nhân tố ngƣời lao động tại doanh nghiệp................................................... 34
1.4. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ ATVSLĐ CẤP TỈNH CỦA MỘT SỐ
ĐỊA PHƢƠNG VÀ BÀI HỌC CHO TỈNH KON TUM........................................... 34
1.4.1. Kinh nghiệm quản lý ATVSLĐ cấp tỉnh của một số địa phƣơng .. 34

1.4.2. Những bài học rút ra cho tỉnh Kon Tum:...................................................... 38
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1.......................................................................................................... 38
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ AN TOÀN - VỆ SINH LAO
ĐỘNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP Ở TỈNH KON TUM...............................39
2.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH
HƢỞNG ĐẾN QUẢN LÝ AN TOÀN - VỆ SINH LAO ĐỘNG TRONG
DOANH NGHIỆP TỈNH KON TUM.................................................................................. 39
2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên tỉnh Kon Tum................................................ 39


2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế tỉnh Kon Tum.................................................. 40
2.1.3. Đặc điểm của các doanh nghiệp, ngƣời sử dụng lao động.................41
2.1.4. Đặc điểm của ngƣời lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Kon
Tum......................................................................................................................................................... 43
2.2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ATVSLĐ TRONG DOANH NGHIỆP
TẠI CÁC DOANH NGHIỆP Ở TỈNH KON TUM...................................................... 45
2.2.1. Thực trạng ban hành và quản lý thống nhất các quy định của
pháp luật về an toàn - vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp............................ 45
2.2.2. Thực trạng tổ chức tuyên truyền quy định của pháp luật về an
toàn - vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp.............................................................. 52
2.2.3. Thực trạng tổ chức đào tạo và tập huấn về quản lý an toàn - vệ
sinh lao động trong các doanh nghiệp.................................................................................. 55
2.2.4. Tổ chức thanh kiểm tra về thực hiện an toàn - vệ sinh lao động
trong các doanh nghiệp................................................................................................................ 57
2.2.5. Thực trạng công tác điều tra, thống kê tai nạn lao động và bệnh
nghề nghiệp........................................................................................................................................ 63
2.2.6. Tình hình xử lý các vi phạm về an toàn, vệ sinh lao động..................67
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG TÌNH HÌNH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ
ATVSLĐ.............................................................................................................................................. 68

2.3.1. Kết quả đạt đƣợc....................................................................................................... 68
2.3.2. Những hạn chế............................................................................................................ 69
2.3.3. Nguyên nhân................................................................................................................ 71
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.......................................................................................................... 73
CHƢƠNG 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ AN
TOÀN - VỆ SINH LAO ĐỘNG TẠI CÁC DOANH NGHIỆP Ở TỈNH
KON TUM......................................................................................................................................... 74


3.1. CƠ SỞ ĐỂ ĐƢA RA GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ
ATVSLĐ TẠI DOANH NGHIỆP Ở TỈNH KON TUM............................................. 74
3.1.1. Những quan điểm và sự chỉ đạo của Đảng, Nhà nƣớc về bảo hộ
lao động................................................................................................................................................ 74
3.1.2. Định hƣớng của việc nâng cao năng lực an toàn, vệ sinh lao
động........................................................................................................................................................ 77
3.2. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ AN TOÀN - VỆ SINH
LAO ĐỘNG TẠI DOANH NGHIỆP Ở TỈNH KON TUM..................................... 79
3.2.1. Cải tiến việc ban hành và quản lý thống nhất các quy định của
pháp luật về an toàn - vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp............................ 79
3.2.2. Tổ chức tốt việc tuyên truyền quy định của pháp luật về an toàn vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp........................................................................... 82
3.2.3. Tổ chức tốt việc đào tạo và tập huấn về quản lý an toàn - vệ sinh
lao động trong các doanh nghiệp............................................................................................ 85
3.2.4. Tổ chức tốt thanh kiểm tra về thực hiện an toàn - vệ sinh lao
động tại các doanh nghiệp.......................................................................................................... 87
3.2.5. Cải thiện việc công tác điều tra, thống kê tai nạn lao động và
bệnh nghề nghiệp............................................................................................................................ 91
3.2.6. Xử lý các vi phạm về an toàn, vệ sinh lao động....................................... 94
3.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VẬN DỤNG MÔ HÌNH CẢI THIỆN ĐIỀU
KIỆN LAO ĐỘNG........................................................................................................................ 95
3.3.1. Vận dụng mô hình phƣơng pháp quản lý 5 S của Nhật Bản..............96

3.3.2. Phƣơng pháp WISE (Work Improvement in Small enterprises)......98
KẾT LUẬN.................................................................................................................................... 106
PHỤ LỤC
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN (bản s o)


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
ATLĐ:

An toàn lao động.

ATVSLĐ:

An toàn vệ sinh lao động.

ATVSV:

An toàn vệ sinh viên.

BHLĐ:

Bảo hộ lao động.

BNN:

Bệnh nghề nghiệp.

DN:

Doanh nghiệp.

ĐKLĐ:

Điều kiện lao động.

QLNN:

Quản lý nhà nƣớc.

TNLĐ:

Tai nạn lao động.

VSLĐ:

Vệ sinh lao động.


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số ệu
bản

Tên bản

Trang

2.1.

Tăng trƣởng GTSX các DN trên địa bàn tỉnh Kon Tum

40

2.2.

Đóng góp NSNN của các DN trên địa bàn tỉnh Kon
Tum giai đoạn 2011-2015

40

2.3.

Vốn đầu tƣ đăng ký theo dự án / vốn thực hiện tại DN
trên địa bàn tỉnh Kon Tum giai đoạn 2010-2015

41

2.4.

Tình hình sử dụng lao động tại các doanh nghiệp

44

2.5.

Cơ cấu lao động

44

2.6.

Tình hình thực hiện một số thông tƣ của Bộ Y tế

49

2.7.

Biết về văn bản an toàn vệ sinh lao động

50

2.8.

Biết về Chƣơng trình QG về ATVSLĐ.

51

2.9.

Tuyên truyền quy định pháp luật về công tác ATVSLĐ

52

2.10.

Nhận định sau khi tuyên truyền về ATVSLĐ

55

2.11.

Huấn luyện về công tác ATVSLĐ

56

2.12.

Đào tạo cho cán bộ Y tế cơ sở và các đối tƣợng giai
đoạn 2010 – 2016

57

2.13.

Công tác thanh tra giai đoạn 2011 - 2015

59

2.14.

Kết quả đo Môi trƣờng lao động tại các cơ sở sản xuất
giai đoạn 2010 - 2016

62

2.15.

Thống kê số vụ tai nạn lao động do ngƣời lao động

63

2.16.

Số cơ sở sản xuất có khám sức khỏe định kỳ

64

2.17.

Phân loại sức khỏe giai đoạn 2010 - 2016

65

2.18.

Kết quả phát phiếu và xử lý phiếu điều tra doanh
nghiệp.

66


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Số ệu
b ểu đồ

Tên b ểu đồ

2.1.

Tình hình thanh tra an toàn - vệ sinh lao động tại các

doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum giai đoạn 2011 – 2015.

Trang
58


1

MỞ ĐẦU
1 Tín

ấp t ết ủ đề tà

Lao động là hoạt động quan trọng nhất để tạo ra của cải vật chất và các
giá trị tinh thần cho xã hội. Lao động có năng suất, chất lƣợng, hiệu quả là
nhân tố quyết định sự phát triển của mọi hình thái xã hội và điều này không
thể tách rời với cách thức lao động an toàn và môi trƣờng lao động xanh sạch - đẹp.
Trong xu thế hội nhập quốc tế, các khách hàng đòi hỏi các sản phẩm mà
họ sử dụng không chỉ đạt chất lƣợng mà còn phải đƣợc sản xuất trong môi
trƣờng an toàn, hợp vệ sinh, đảm bảo quyền lợi của ngƣời lao động làm ra
sản phẩm đó.
Trong nền kinh tế thị trƣờng một doanh nghiệp muốn cạnh tranh thắng
lợi và phát triển một cách bền vững thì phải biết sử dụng hợp lý, hiệu quả tối
ƣu các nguồn lực, tiết kiệm chi phí, tăng năng suất lao động, nhất là phải thực
hiện tốt công tác an toàn - vệ sinh lao động và bảo vệ môi trƣờng. Xét trên
góc độ kinh tế, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, ô nhiễm môi trƣờng là
nguyên nhân làm suy giảm năng suất lao động và lợi nhuận của doanh nghiệp.
Vì vậy, đi đôi với việc không ngừng nâng cao năng suất, chất lƣợng, hiệu quả
sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp thì cần phải coi trọng công tác an toàn
- vệ sinh lao động; kiểm soát các nguy cơ rủi ro tai nạn lao động, bệnh nghề

nghiệp có thể xảy ra trong quá trình lao động sản xuất.
Quản lý nhà nƣớc về an toàn - vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp
ở tỉnh Kon Tum đã thu đƣợc những kết quả nhất định nhƣ: tổ chức bộ máy
làm công tác an toàn - vệ sinh lao động từng bƣớc hoàn thiện, nhiều doanh
nghiệp đã tăng cƣờng công tác tự kiểm tra, chấn chỉnh những thiếu sót trong
công tác an toàn – vệ sinh lao động. Nhƣng nhìn chung, quản lý nhà nƣớc về


2

an toàn - vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp còn nhiều hạn chế rõ nhất
là: thiếu các văn bản pháp luật hoặc đã có nhƣng chƣa phù hợp với thực tiễn;
chủ doanh nghiệp chƣa coi trọng công tác an toàn - vệ sinh lao động; chƣa tổ
chức bộ máy làm công tác ATVSLĐ; hoặc có nhƣng đa phần là kiêm nhiệm,
hoặc không đúng chuyên môn (phần lớn các doanh nghiệp vừa và nhỏ giao
nhiệm vụ làm công tác ATVSLĐ cho thủ quỹ, văn thƣ, kế toán... kiêm
nhiệm); thiếu trang bị phƣơng tiện bảo vệ cá nhân; ít đầu tƣ đƣa vào sử dụng
máy móc, thiết bị có công nghệ tiên tiến, sử dụng lao động thủ công, chƣa
qua đào tạo... Chƣa quản lý công tác an toàn - vệ sinh lao động ở các làng
nghề; các doanh nghiệp cho thuê lại lao động; Không quản lý đƣợc công tác
chăm sóc sức khỏe ngƣời lao động đối với các doanh nghiệp theo mùa vụ,
ngắn hạn. Công tác thanh tra, kiểm tra còn ít, các qui định xử phạt còn nhẹ
không đủ sức răn đe.
Với mong muốn góp phần giải quyết những vấn đề tồn tại của quản lý
nhà nƣớc về an toàn - vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp; giảm thiểu tai
nạn lao động, bệnh nghề nghiệp nên em đã chọn đề tài “Quản lý an toàn - vệ
sinh lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum”.
2 Mụ t êu n

ên ứu

2.1. Mục tiêu tổng quát
Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý nhà nƣớc về an toàn vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý nhà nƣớc an
toàn - vệ sinh lao động.
- Đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nƣớc về an toàn - vệ sinh
lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum, chỉ ra những thành công, hạn
chế trong công tác quản lý nhà nƣớc về an toàn - vệ sinh lao động tại các


3

doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum.
- Đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà
nƣớc về an toàn - vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum, góp
phần phát triển kinh tế xã hội của tỉnh Kon Tum.
3 Câu

ỏn

ên ứu

- Tình hình quản lý nhà nƣớc về an toàn - vệ sinh lao động tại các
doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum hiện nay nhƣ thế nào?
- Cần có những giải pháp gì để hoàn thiện quản lý nhà nƣớc về an toàn
- vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum những năm tới?
4 Đố tƣợn

và p ạm v n

ên ứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu
Là những vấn đề lý luận và thực tiễn công tác quản lý nhà nƣớc về an
toàn - vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Đề tài nghiên cứu vấn đề quản lý nhà nƣớc an toàn - vệ
sinh lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum.
- Về không gian: Các nội dung trên đƣợc nghiên cứu vấn đề này trong
các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum.
- Về thời gian: Đề tài nghiên cứu nội dung quản lý nhà nƣớc an toàn vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp tỉnh Kon Tum trong giai đoạn từ năm
2010 – 2015, đề xuất giải pháp đến năm 2020.
5. P ƣơn p áp n
Cá

ên ứu

t ếp ận

+ Tiếp cận vĩ mô: phân tích chính sách quản lý nhà nƣớc an toàn - vệ
sinh lao động trong doanh nghiệp;
+ Cách tiếp cận thực chứng: tìm hiểu thực tế để thấy đƣợc nguyên
nhân, thực trạng quản lý nhà nƣớc an toàn - vệ sinh lao động tại các doanh


4

nghiệp ở tỉnh Kon Tum.
P ƣơn p áp phân tích:

Nghiên cứu này sử dụng một loạt các phƣơng pháp cụ thể nhƣ phân
tích thống kê, chi tiết hóa, đánh giá, tổng hợp, khái quát và khảo sát… theo
nhiều cách từ riêng rẽ tới kết hợp với nhau.
Phƣơng pháp phân tích thống kê: có thể sử dụng một số phƣơng pháp
bao gồm phƣơng pháp đồ thị thống kê, phƣơng pháp phân tích dãy số biến
động theo thời gian và phƣơng pháp phân tích tƣơng quan. Đây là phƣơng
pháp đƣợc sử dụng thƣờng xuyên nhƣ công cụ để phân tích, lựa chọn những
giá trị đúng nhất, gần với thực tiễn trên cơ sở các nguồn số liệu thu thập đƣợc
để phân tích tình hình thực hiện an toàn - vệ sinh lao động và tình hình quản
lý an toàn - vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum.
- Phƣơng pháp đồ thị và bảng thống kê để tổng hợp: Ở đây sẽ sử dụng
hệ thống các loại đồ thị toán học và những bảng thống kê số liệu theo chiều
dọc và chiều ngang mô tả hiện trạng và diễn biến hình hình thực hiện an toàn
- vệ sinh lao động và tình hình quản lý an toàn - vệ sinh lao động tại các
doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum.
- Phƣơng pháp khảo sát: Trong nghiên cứu này sẽ xây dựng phiếu khảo
sát, xác định doanh nghiệp và các nhà quản lý về hình hình thực hiện an toàn vệ sinh lao động và tình hình quản lý an toàn - vệ sinh lao động tại các doanh
nghiệp ở tỉnh Kon Tum. Mẫu điều tra đã thực hiện điều tra là 100 phiếu, việc
lựa chọn đối tƣợng điều tra đƣợc thực hiện theo phƣơng pháp ngẫu nhiên.
Thông qua ý kiến đánh giá nhằm bổ sung cho phân tích số liệu thứ cấp về
công tác này ở Kon Tum.
P ƣơn p áp t u t ập số l ệu:
Số liệu thứ cấp
Số liệu sử dụng trong phân tích, đánh giá tình hình quản lý nhà nƣớc an


5

toàn - vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum, đƣợc lấy từ kết
quả điều tra, khảo sát trực tiếp của Sở Lao động – Thƣơng binh và Xã hội tỉnh

Kon Tum, các phòng Lao động – Thƣơng binh và Xã hội cấp huyện, thành
phố; Trung tâm y tế dự phòng và các số liệu do Bộ Lao động – Thƣơng binh
và Xã hội công bố.
Số liệu sơ cấp
Trên cơ sở khảo sát bằng phát phiếu điều tra doanh nghiệp trên địa bàn
tỉnh Kon Tum. Mẫu điều tra đã thực hiện điều tra là 100 phiếu, việc lựa chọn
đối tƣợng điều tra đƣợc thực hiện theo phƣơng pháp ngẫu nhiên. Các câu hỏi
đƣợc thiết kế nhằm thu thập ý kiến của ngƣời lao động trong doanh nghiệp về
quản lý công tác an toàn vệ sinh lao động.
6. Ý n

ĩ

o

ọ và t ự t ễn ủ đề tà

- Phân tích, làm rõ những vấn đề cơ bản về bản chất, vai trò, đặc điểm,
nguyên tắc và nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý nhà nƣớc an toàn - vệ sinh lao
động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum.
- Qua đề tài nghiên cứu này mong rằng có thể giúp các nhà hoạch định
chính sách, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp có định hƣớng hoàn thiện thực
hiện tốt công tác quản lý an toàn - vệ sinh lao động.
- Trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm của các địa phƣơng trong nƣớc,
vận dụng linh hoạt, mềm dẻo, rút ra bài học kinh nghiệm để thúc đẩy sản xuất
kinh doanh trong các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum; đồng thời phải đảm bảo
an sinh xã hội, bảo vệ môi trƣờng.
7 Tổn qu n tìn

ìn n

ên ứu

Quản lý an toàn - vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp đang là vấn đề
khá nóng hiện nay, do đó có rất nhiều bài viết, tài liệu, công trình nghiên cứu
về vấn đề an toàn - vệ sinh lao động, trong đó có đề cập đến công tác an toàn vệ sinh lao động ở góc độ lý luận, chính sách và các hoạt động thực tiễn. Qua


6

quá trình tìm hiểu thực tế và tra cứu các thƣ viện, các wedsite cho thấy, trong
thời gian gần đây ở Việt Nam đã có một số đề tài và bài viết nghiên cứu liên
quan quản lý nhà nƣớc về an toàn, vệ sinh lao động. Có thể nêu lên một số
công trình chủ yếu:
- PGS.TS Bùi Quang Bình (2012), Giáo trình Kinh tế lao động, Nhà
xuất bản thông tin và truyền thông.
Cuốn sách cung cấp các kiến thức cơ bản về cơ chế vận động của thị
trƣờng lao động, cung cầu lao động, những phản ứng khác nhau của ngƣời lao

động và chủ doanh nghiệp trƣớc những thay đổi của môi trƣờng kinh tế xã
hội, sẽ thấy rõ ràng hơn những tác động của các chính sách Nhà nƣớc khi
chúng đƣợc xem xét trong cơ chế đó.
Nội dung chính của sách nhằm giới thiệu những khái niệm về cung lao
động, cầu lao động và cân bằng; so sánh lý thuyết với sự kiện, cũng nhƣ đề
cập đến những điểm hạn chế trong hiểu biết về lý thuyết và sự kiện. Phân tích
chi tiết thị trƣờng lao động với việc xem xét cung lao động; đồng thời, mở
rộng khái quát hóa khung cung cầu cơ bản; Khám phá một số khiếm khuyết
của thị trƣờng lao động…
- Nhà xuất bản l o động – xã hội (2008), Sách “An toàn vệ sinh lao
động trong thi công xây dựng – Tài liệu dành cho giảng viên an toàn lao

động, người làm công tác an toàn và người lao động làm việc trong các công
việc liên quan”.
Nội dung chính của sách nhằm giới thiệu về an toàn vệ sinh lao động
trong 4 ngành có nguy cơ cao về an toàn lao động (sản xuất cơ khí, thi công
xây dựng, khai thác mỏ, sử dụng điện). Đƣa ra kiến thức chung, cơ bản về an
toàn cho từng ngành, lĩnh vực làm cơ sở cho việc biên soạn bài giảng cho các
đối tƣợng có liên quan. Tùy theo từng đối tƣợng cần huấn luyện để có thể
tham khảo, chọn lọc những nội dung thiết yếu và bố trí thời lƣợng phù hợp


7

với từng đối tƣợng huấn luyện.
- GS.TS Lê Vân Trình (2015), "Cuốn sách quản lý môi trường lao
động”, đây là cuốn sách phục vụ nghiên cứu, giảng dạy cho sinh viên các
trường Đại học kỹ thuật.
Nội dung cơ bản đƣợc tác giả đi sâu nghiên cứu về môi trƣờng lao động
và quản lý môi trƣờng lao động nói chung, với đặc điểm, nội dung và tiêu chí cụ
thể nhằm đảm bảo quản lý tốt môi trƣờng lao động cho ngƣời lao động.

Thông qua cuốn sách giúp ngƣời đọc có thể hiểu đƣợc phần nào về
môi trƣờng lao động tại các khu vực làm việc, các nhân tố ảnh hƣởng đến
môi trƣờng làm việc của ngƣời lao động. Từ đó, có thể nhận biết đƣợc các
nguy cơ có thể gây ra TNLĐ, BNN, các yếu tố gây hại tới sức khỏe cho
ngƣời lao động và đƣa ra các giải pháp khắc phục để đảm bảo cho ngƣời lao
động có đƣợc môi trƣờng làm việc tốt nhất.
- N à xuất bản Đạ

ọ Quố
(2013),

T àn p ố Hồ C í M n

Giáo trình “An toàn lao động và môi trường công nghiệp”.
Cuốn sách cung cấp những kiến thức cơ bản về khoa học bảo hộ lao
động, luật pháp chế độ chính sách bảo hộ lao động, vệ sinh lao động, kỹ thuật
an toàn trong lao động và sản xuất, cấp cứu tai nạn lao động, môi trƣờng công
nghiệp, nguồn gốc ô nhiễm khí quyển và các phƣơng pháp lọc bụi.
- Tá ả Qu n M n (2015), “Luật an toàn - vệ sinh lao động và qui định
mới về an toàn vệ sinh sức khỏe lao động trong các cơ quan, đơn vị và doanh
nghiệp 2015”, Nhà xuất bản lao động.
Để các doanh nghiệp, cá nhân có đƣợc tài liệu tham khảo hữu ích liên
quan đến lĩnh vực an toàn, vệ sinh lao động. Cuốn sách bao gồm những phần
chính nhƣ: Luật an toàn - vệ sinh lao động năm 2015; Chế độ lao động, trang
bị bảo hộ cá nhân, bồi thƣờng cho ngƣời lao động; Kiểm định máy móc an
toàn lao động; Công tác huấn luyện an toàn lao động, vệ sinh lao động;


8

Hƣớng dẫn khen thƣởng công tác an toàn - vệ sinh lao động – Phòng chống
cháy nổ.
- Tá ả Trần M n N uyệt (2011), Giáo trình “ Kinh tế lao động”. Cung
cấp những kiến thức cơ bản về các qui luật đời sống kinh tế xã
hội trong lĩnh vực quan hệ lao động. Đối tƣợng nghiên cứu của giáo trình
“Kinh tế lao động” là các quan hệ kinh tế xã hội xuất hiện trong quá trình lao
động dƣới ảnh hƣởng của những yếu tố khác mang tính kỹ thuật, tổ chức, cán
bộ... Những khía cạnh chính đƣợc đề cập bao gồm các phạm trù: lao động,
nguồn lao động, sức lao động, thị trƣờng lao động, việc làm, thất nghiệp, tiền
lƣơng và di chuyển lao động.

- Cụ An toàn l o độn – ộ LĐT &XH (2007), Đề tài cấp Bộ “Nghiên
cứu những biện pháp tuyên truyền, phổ biến về an toàn vệ sinh lao động tại
các doanh nghiêp” có mã số CB 2007-02-02, Hà Nội.
Đề xuất những biện pháp tuyên truyền, phổ biến an toàn vệ sinh lao
động gắn với xây dựng văn hóa an toàn trong các doanh nghiệp, nhằm nâng
cao nhận thức, kiến thức về an toàn vệ sinh lao động của ngƣời sử dụng lao
động và ngƣời lao động, góp phần giảm thiểu tai nạn lao động, bảo vệ sức
khỏe ngƣời lao động. Đề tài đã phân tích, đánh giá thực tiễn công tác thông
tin, tuyên truyền về an toàn vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp và nhận
thức, ý thức của ngƣời sử dụng lao động, ngƣời lao động, làm cơ sở xây dựng
biện pháp tuyên truyền, phổ biến an toàn vệ sinh lao động hữu hiệu, góp phần
quan trọng nâng cao nhận thức, ý thức của ngƣời sử dụng lao động và ngƣời
lao động tại các doanh nghiệp trong giai đoạn hội nhập.
- Cụ An toàn L o độn (2010), Đề tài nghiên cứu “Xây dựng quy
trình quản lý an toàn - vệ sinh lao động trong các loại hình doanh nghiệp”.
Đánh giá thực trạng quá trình thực hiện hệ thống quản lý ATVSLĐ tại
cơ sở và các doanh nghiệp; khuyến nghị xây dựng quy trình quản lý ATVSLĐ


9

trong các cơ sở và doanh nghiệp. Đề tài cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn
nhằm xây dựng quy trình quản lý công tác ATVSLĐ ngày một tốt hơn, giúp
các cơ sở sản xuất và doanh nghiệp hạn chế những rủi ro, chết ngƣời trong
quá trình lao động sản xuất, nâng cao hiệu quả sản xuất; kiến nghị các giải
pháp bảo đảm ATVSLĐ trong các cơ sở và doanh nghiệp.
- Hộ K o

ọ

ỹ t uật

n toàn và vệ s n

l o độn

V ệt N m

(2006), Đề tài “ Nghiên cứu ứng dụng một số giải pháp để đẩy mạnh công
tác thông tin, tuyên truyền, huấn luyện, phổ biến kiến thức về an toàn vệ sinh
lao động trong các cơ sở sản xuất kinh doanh vừa và nhỏ, góp phần bảo vệ
sức khỏe người lao động và phát triển sản xuất”.
Đánh giá đƣợc thực trạng tình hình công tác thông tin, tuyên truyền,
huấn luyện, phổ biến kiến thức ATVSLĐ trong các cơ sở sản xuất kinh doanh
vừa và nhỏ; Đề xuất một số giải pháp và xây dựng mô hình để đẩy mạnh công
tác thông tin, tuyên truyền, huấn luyện, phổ biến kiến thức ATVSLĐ trong các
cơ sở sản xuất kinh doanh vừa và nhỏ.
- PGS TS N uyễn An Lƣơn (2009), Hội Khoa học kỹ thuật an toàn và
vệ sinh lao động Việt Nam, Đề tài nghiên cứu khoa học “Nghiên cứu đề xuất
các giải pháp để thực hiện xã hội hóa công tác an toàn vệ sinh lao động
ở Việt Nam”.
Nhằm đƣa ra đƣợc cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề xã hội hóa
công tác an toàn vệ sinh lao động ở Việt Nam và đánh giá thực trạng tình hình
xã hội hóa công tác an toàn vệ sinh lao động; Đề xuất một số giải pháp chủ
yếu để thực hiện xã hội hóa an toàn vệ sinh lao động trong thời kỳ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, tăng cƣờng hội nhập kinh tế quốc tế.
- Táả Hà Tất T ắn , Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
(2015), Luận án Tiến sỹ “Quản lý nhà nước về an toàn - vệ sinh lao động
trong các doanh nghiệp khai thác đá xây dựng ở Việt Nam”.

10

Với mong muốn góp phần giải quyết những vấn đề tồn tại của quản lý
nhà nƣớc về ATVSLĐ trong các doanh nghiệp khai thác đá xây dựng, ngăn
chặn và giảm thiểu TNLĐ, BNN ở Việt Nam.
- Tá

ả Vũ M n

T ến, Đại học Quốc gia Hà Nội (2011), Luận án

Tiến sỹ “Quản lý nhà nước về lao động trong các doanh nghiệp ở Việt Nam”.
Với mục đích đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc,
chủ yếu bằng pháp luật, về lao động trong các doanh nghiệp ở Việt Nam giai
đoạn hiện nay nhƣ khắc phục những yếu kém hiện hành, xác lập phạm vi,
phƣơng thức quản lý đáp ứng yêu cầu mới của quản lý nhà nƣớc về lao động
trong các doanh nghiệp.
- Tá ả N uyễn T ị Hả Yến, Đại học Quốc gia Hà Nội (2012), Luận văn
thạc sỹ “Quản lý nhà nước trong lĩnh vực an toàn - vệ sinh lao động theo
pháp luật lao động Việt Nam”.
Nhằm nghiên cứu làm rõ những nội dung cơ bản của quản lý nhà nƣớc
trong lĩnh vực an toàn và vệ sinh lao động, đặc biệt là nội dung pháp luật
trong lĩnh vực an toàn - vệ sinh lao động theo pháp luật lao động Việt Nam;
Phân tích, đánh giá thực trạng pháp luật trong lĩnh vực an toàn vệ sinh lao
động và việc thực thi trên thực tế nhằm đề xuất một số giải pháp nâng cao
hiệu quả, hiệu lực của quản lý nhà nƣớc trong lĩnh vực an toàn, vệ sinh lao
động.
- Tác giả Phan Thị Hải Yến (2013), Luận văn thạc sỹ “Một số giải
pháp nâng cao công tác an toàn vệ sinh lao động và phòng chống cháy nổ tại

Công ty xăng dầu khu vực I – Công ty TNHH một thành viên”.
Nhằm nghiên cứu, làm rõ những vấn đề đang tồn tại trong thực tiễn
hoạt động an toàn vệ sinh lao động tại các đơn vị trực thuộc Công ty xăng dầu
khu vực I và nghiên cứu, đánh giá về công tác an toàn vệ sinh lao động,
phòng chống cháy nổ tại Công ty trong giai đoạn 2007 – 2011; Đề xuất một


11

số giải pháp phát triển công tác an toàn vệ sinh lao động, phòng chống cháy
nổ Công ty xăng dầu khu vực I.
- Tá ả N uyễn T ị í D ệu, Đại học Đà Nẵng (2014), Luận văn thạc sỹ
“Quản lý an toàn - vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp ở khu công nghiệp
Phú Tài, Tỉnh Bình Định”.
Nhằm làm rõ đƣợc lý luận về quản lý ATVSLĐ trong doanh nghiệp;
Tình hình quản lý ATVSLĐ tại các doanh nghiệp ở khu công nghiệp Phú Tài,
Tỉnh Bình Định. Nghiên cứu, phân tích tìm ra những nguyên nhân ảnh hƣởng
đến hiệu quả hoạt động quản lý an toàn vệ sinh lao động từ đó đƣa ra các giải
pháp nhằm hoàn thiện quản lý về ATVSLĐ tại các doanh nghiệp ở khu công
nghiệp Phú Tài, Tỉnh Bình Định.
- Tá ả Hoàn á Tùn , Đại học Đà Nẵng (2015), Luận văn thạc sỹ
“Hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về an toàn - vệ sinh lao động trên địa
bàn quận Sơn Trà”.
Nhằm đánh giá thực trạng công tác quản lý an toàn vệ sinh lao động
trên địa bàn quận Sơn Trà thông qua công cụ quản lý của cơ quan nhà nƣớc,
đánh giá việc chấp hành các văn bản quy phạm pháp luật về ATVSLĐ của các
doanh nghiệp và đánh giá vai trò của tổ chức công đoàn với công tác
ATVSLĐ; Đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý
an toàn vệ sinh lao động trên địa bàn quận Sơn Trà.
- Tác giả Đ n T ị Thanh Hà (2015), Luận văn thạc sỹ “Hoàn thiện

công tác quản lý Nhà nước về an toàn vệ sinh lao động trong các doanh
nghiệp trên địa bàn các khu công nghiệp Đà Nẵng”.
Làm rõ lý luận về quản lý Nhà nƣớc về an toàn- vệ sinh lao động trong
các doanh nghiệp; Đánh giá đƣợc thực trạng quản lý nhà nƣớc về an toàn - vệ
sinh lao động trong các doanh nghiệp trên địa bàn các khu công nghiệp Đà
Nẵng; Đồng thời, kiến nghị một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản


12

lý nhà nƣớc về an toàn vệ sinh lao động trong các doanh nghiệp.
- Tá ả N uyễn T ắn Lợ (2015), “Nghiên cứu và áp dụng thử mô hình
quản lý rủi ro trong sản xuất nhằm góp phần nâng cao hiệu quả công tác an
toàn - vệ sinh lao động ở các cơ sở sản xuất vừa và nhỏ”.
Đã chỉ ra rằng: Để nâng cao hiệu quả quản lý ATVSLĐ cần phải áp
dụng đồng thời nhiều biện pháp khác nhau:
+ Ở tầm vĩ mô, cần phải có các biện pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả
của hệ thống quản lý nhà nƣớc đối với ATVSLĐ;
+ Ở tầm vi mô, cần phải có các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý
của doanh nghiệp đối với ATVSLĐ.
Tóm lại, các nghiên cứu trên đã có rất nhiều đóng góp cho các nhà quản
lý trong việc tăng cƣờng quản lý an toàn vệ sinh lao động tại các doanh
nghiệp. Nhìn chung các công trình, đề tài nghiên cứu tuy xuất phát từ nhiều
góc độ nghiên cứu khác nhau, đối tƣợng nghiên cứu riêng, nhƣng, hầu hết
các tác giả đều tập trung nghiên cứu quản lý nhà nƣớc về an toàn vệ sinh lao
động đối với các doanh nghiệp trên các góc độ chủ yếu nhƣ: bản chất, nội
dung, nguyên tắc của quản lý nhà nƣớc, đảm bảo an toàn vệ sinh lao động
trong quá trình sản xuất; thực trạng quản lý an toàn vệ sinh lao động tại các
doanh nghiệp và đƣa ra các giải pháp để hoàn thiện quản lý an toàn vệ sinh
lao động tại các doanh nghiệp trong khuôn khổ với những đặc điểm khác nhau

của địa phƣơng đó.
Muốn giảm thiểu tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp nhất thiết phải
tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc về an toàn vệ sinh lao động trong các doanh
nghiệp sản xuất; phải xây dựng các mô hình, biện pháp cụ thể để phòng ngừa,
ngăn chặn, giảm thiểu rủi ro do TNLĐ, BNN gây ra. Đồng thời, cần có sự
tham gia đồng bộ, tích cực của các chủ thể: ngƣời sử dụng lao động, ngƣời
lao động, cơ quan quản lý nhà nƣớc …


13

Tuy nhiên, các công trình, đề tài trên chƣa làm rõ đƣợc đặc điểm quản
lý an toàn vệ sinh lao động cấp tỉnh; chƣa làm rõ đƣợc các mối quan hệ trong
quản lý an toàn vệ sinh lao động tại các doanh nghiệp cấp tỉnh để đƣa ra các
giải pháp cụ thể, vì thế trong khuyến nghị hoàn thiện vẫn còn dừng lại ở
những điểm chung.
Ngoài ra, các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh
trong quản lý an toàn vệ sinh lao động, đã đƣa ra thực trạng và giải pháp quan
trọng trong thời gian tới. Tuy nhiên, mỗi địa phƣơng có những điều kiện đặc
điểm khác nhau, nên thực trạng công tác quản lý an toàn vệ sinh lao động tại
các doanh nghiệp cũng khác nhau vì vậy cần những giải pháp phù hợp với
điều kiện thực tế của từng địa phƣơng, trong đó có tỉnh Kon Tum.
Xuất phát từ nhận định trên, đề tài: “Quản lý an toàn – vệ sinh lao động
tại các doanh nghiệp tỉnh Kon Tum” sẽ tiếp tục là vấn đề cấp thiết để nghiên
cứu.
8 Kết ấu ủ luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
chính của luận văn gồm có 3 chƣơng:
Chƣơng 1. Cơ sở lý luận về quản lý an toàn - vệ sinh lao động trong
doanh nghiệp.

Chƣơng 2. Thực trạng quản lý an toàn - vệ sinh lao động tại các doanh
nghiệp ở tỉnh Kon Tum.
Chƣơng 3. Phƣơng hƣớng và giải pháp quản lý an toàn - vệ sinh lao
động tại các doanh nghiệp ở tỉnh Kon Tum.


14

CHƢƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ AN TOÀN - VỆ SINH LAO
ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP
1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÒ CỦA QUẢN LÝ NHÀ
NƢỚC VỀ AN TOÀN - VỆ SINH LAO ĐỘNG TRONG CÁC DOANH
NGHIỆP
1.1.1. Một số khái niệm về an toàn - vệ s n l o động
- An toàn lao động: Tình trạng điều kiện lao động không gây ra sự nguy
hiểm trong sản xuất.
-Vệ sinh lao động: Hệ thống các biện pháp và phƣơng tiện tổ chức về
vệ sinh và kĩ thuật vệ sinh nhằm phòng ngừa sự tác động của các yếu tố có hại
trong lao động, sản xuất đối với ngƣời lao động.
- Điều kiện lao động: là tổng thể các yếu tố kỹ thuật, tổ chức lao động,
kinh tế, xã hội, tự nhiên, thể hiện qua quá trình công nghệ, công cụ lao động,
đối tƣợng lao động, năng lực của ngƣời lao động và sự tác động qua lại giữa
các yếu tố đó tạo nên điều kiện làm việc của con ngƣời trong quá trình lao
động sản xuất.
- Môi trƣờng lao động: Bao gồm toàn thể các yếu tố sinh học, y học,
vật lí, tâm lí xã hội, kĩ thuật ảnh hƣởng đến ngƣời lao động ở nơi làm việc
hoặc xung quanh nơi làm việc.
- Tai nạn lao động: Tai nạn gây tổn thƣơng cho bất kì bộ phận, chức

năng nào của cơ thể ngƣời lao động hoặc gây tử vong, xảy ra trong quá trình
lao động, gắn liền với việc thực hiện công việc, nhiệm vụ lao động. Nhiễm
độc đột ngột cũng là tai nạn lao động.
- Bệnh nghề nghiệp: là bệnh phát sinh do tác động của điều kiện lao
động có hại, bất lợi (tiếng ồn, rung…) đối với ngƣời lao động. Bệnh nghề


15

nghiệp làm suy yếu sức khỏe của ngƣời lao động một cách dần dần và lâu dài.
- Điều kiện lao động không thuận lợi:
+ Điều kiện lao động có yếu tố nguy hiểm gây chấn thƣơng trong lao
động nhƣ: truyền động và chuyển động; nguồn nhiệt; nguồn điện; vật rơi, đổ,
sập; vật văng bắn; cháy nổ, vật sắc nhọn...
+ Điều kiện lao động có yếu tố có hại đối với sức khỏe trong lao động
nhƣ: vi khí hậu xấu, tiếng ồn, rung động, phóng xạ, ánh sáng, bụi, các chất,
hơi, khí độc, các sinh vật có hại, cƣờng độ lao động, tƣ thế lao động gò bó và
đơn điệu trong lao động không phù hợp với hoạt động tâm sinh lý bình
thƣờng và nhân trắc của cơ thể ngƣời lao động trong lao động.
1.1.2. Khái niệm quản lý n à nƣớc an toàn - vệ s n l o động
Quản lý nói chung là sự tác động của chủ thể quản lý đến đối tƣợng
quản lý nhằm đạt đƣợc mục tiêu quản lý.
Quản lý nhà nƣớc về ATVSLĐ trong các doanh nghiệp là dạng quản lý
mà trong đó, chủ thể quản lý chính là Nhà nƣớc. Đó là dạng quản lý xã hội
mang tính quyền lực nhà nƣớc (sử dụng quyền lực nhà nƣớc, bộ máy hành
chính nhà nƣớc) điều chỉnh các quan hệ xã hội và hành vi hoạt động của con
ngƣời trong lĩnh vực hoạt động sản xuất kinh doanh để đảm bảo ATVSLĐ,
phòng chống TNLĐ và BNN, nhằm bảo vệ tính mạng và sức khoẻ cho ngƣời
lao động trong các DN và nhân dân sống xung quanh doanh nghiệp; đồng thời
giúp các doanh nghiệp phát triển.

Để đánh giá hiệu lực và hiệu quả của hoạt động QLNN về ATVSLĐ
trong các DN phải căn cứ vào các yếu tố sau:
- Tăng trƣởng và phát triển kinh tế - xã hội: Khi công tác quản lý
ATVSLĐ đƣợc triển khai, thực hiện tốt ở các DN thì TNLĐ, BNN sẽ giảm đi,
thiệt hại về kinh tế cho doanh nghiệp giảm xuống và quan trọng hơn là nâng
cao đƣợc hiệu quả sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp.