Quản lý thực hiện qui chế dân chủ ở trường THCS huyện sơn dương, tỉnh tuyên quang

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
––––––––––––––––––––

PHẠM THỊ NHỊ BÌNH

QUẢN LÝ THỰC HIỆN QUY CHẾ DÂN CHỦ
Ở TRƯỜNG THCS HUYỆN SƠN DƯƠNG
TỈNH TUYÊN QUANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
––––––––––––––––––––

PHẠM THỊ NHỊ BÌNH

QUẢN LÝ THỰC HIỆN QUY CHẾ DÂN CHỦ
Ở TRƯỜNG THCS HUYỆN SƠN DƯƠNG
TỈNH TUYÊN QUANG
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS.NGUYỄN THỊ TÍNH

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết
quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công
trình nào khác.
Tác giả luận văn


LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới
Lãnh đạo trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các Thầy giáo Cô
giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo
điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trường.
Đặc biệt, với tấm lòng thành kính, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất
đến PGS.TS.Nguyễn Thị Tính, người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận
tình giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận
văn.
Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn Lãnh đạo UBND, Phòng GD&ĐT, Cán
bộ quản lý và giáo viên các trường THCS huyện Sơn Dương tỉnh Tuyên Quang
cùng bạn bè, người thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật chất, tinh thần cho
tác giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù
bản thân em đã luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm

khuyết. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô và các bạn
đồng nghiệp.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Sơn Dương, ngày 20 tháng 8 năm 2014
Tác giả

Phạm Thị Nhị Bình


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................... ii
MỤC LỤC ......................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .................................................................. iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................... v

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................. 3
5. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 4
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 4
7. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 4
8. Cấu trúc luận văn: Gồm 3 phần .................................................................... 5
Chương 1: NGHIÊN CỨU CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ THỰC
HIỆN QUY CHẾ DÂN CHỦ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
................. 6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................... 6
1.2. Các khái niệm công cụ ............................................................................... 9
1.2.1. Khái niệm về dân chủ; dân chủ ở cơ sở; quy chế dân chủ ......................

9
1.2.2. Khái niệm về dân chủ ở trường học ...................................................... 10
1.2.3. Quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở trường THCS............................. 11
1.3. Những vấn đề cơ bản của quản lý hoạt động thực hiện quy chế dân
chủ
ở trường Trung học cơ sở .................................................................................
12
1.3.1. Những vấn đề cơ bản về thực hiện quy chế dân chủ ở trường Trung
học cơ sở .......................................................................................................... 12


1.3.2. Quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở trường THCS...............................
17
1.4. Trách nhiệm của Hiệu trưởng trường THCS, Trưởng phòng Giáo dục
trong thực hiện quy chế dân chủ ..................................................................... 25


1.4.1. Trách nhiệm của Hiệu trưởng trường THCS trong thực hiện quy
chế dân chủ ...................................................................................................... 25
1.4.2. Trách nhiệm của Trưởng phòng Giáo dục trong thực hiện quy chế
dân chủ ............................................................................................................ 26
Kết luận chương 1 ........................................................................................... 27
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THỰC HIỆN QUY CHẾ
DÂN CHỦ Ở TRƯỜNG THCS HUYỆN SƠN DƯƠNG, TỈNH
TUYÊN QUANG................................................................................. . 28
2.1. Một vài nét về khảo sát và tổ chức khảo sát ............................................ 28
2.1.1. Một vài nét về tình hình kinh tế- xã hội và sự nghiệp giáo dục- đào
tạo huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang; tình hình giáo dục bậc trung
học cơ sở.......................................................................................................... 28
2.2.2. Tổ chức khảo sát thực hiện quy chế dân chủ tại 10 trường THCS;

xác định rõ ....................................................................................................... 32
2.2. Thực trạng thực hiện quy chế dân chủ ở trường THCS huyện Sơn
Dương, tỉnh Tuyên Quang .............................................................................. 34
2.2.2. Thực trạng thực hiện tuyên truyền phổ biến quán triệt thực hiện
Quy chế dân chủ trong trường học.................................................................. 36
2.2.3. Thực trạng về thực hiện trách nhiệm của Hiệu trưởng trong thực
hiện quy chế dân chủ trường học .................................................................... 38
2.2.4. Về thực hiện trách nhiệm của cán bộ, công chức, giáo viên, người học,
các tổ chức đoàn thể trong thực hiện quy chế dân chủ ở trường THCS.............
40
2.2.5. Về nội dung, phương pháp tiến hành thực hiện quy chế dân chủ đã
triển khai.......................................................................................................... 46
2.2.6. Về phương pháp, hình thức thực hiện QCDC ở trường THCS ..................
49
2.2.7. Đánh giá chung về thực hiện quy chế dân chủ ở trường THCS
huyện Sơn Dương tỉnh Tuyên Quang ............................................................. 52
2.3. Thực trạng công tác quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở trường
THCS của huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang .......................................... 53


2.3.1. Việc lập kế hoạch quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở trường
THCS của huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang .......................................... 53
2.3.2. Tổ chức quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở trường THCS của
huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang ............................................................ 54
2.3.3. Thực trạng chỉ đạo hoạt động quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở
trường THCS của huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang............................... 55
2.3.4. Công tác kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện quy chế dân chủ ở
trường THCS của huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang............................... 58
2.4. Đánh giá chung về thực trạng .................................................................. 59
2.4.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 59

2.4.2. Những tồn tại, hạn chế .......................................................................... 60
Kết luận chương 2 ........................................................................................... 62
Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ THỰC HIỆN QUY CHẾ
DÂN CHỦ Ở TRƯỜNG THCS HUYỆN SƠN DƯƠNG, TỈNH
TUYÊN QUANG ........................................................................................... 63
3.1. Một số nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý thực hiện quy chế dân
chủ trường THCS ............................................................................................ 63
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng trong công tác quản lý
và thực hành quy chế dân chủ trong trường học ............................................. 63
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp chế ....................................................... 63
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính tập trung dân chủ ......................................... 64
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích xây dựng môi trường văn hóa
giáo dục trong nhà trường ............................................................................... 65
3.2. Các biện pháp ........................................................................................... 66
3.2.1. Xây dựng kế hoạch và hướng dẫn thực hiện quy chế dân chủ ở
trường THCS cho từng năm học ..................................................................... 66
3.2.2. Huy động nguồn lực để quản lý thực hiện quy chế dân chủ trong
trường học ....................................................................................................... 68


3.2.3. Tăng cường công tác chỉ đạo quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở
trường THCS ................................................................................................... 69
3.2.4. Xây dựng văn bản quy định và tổ chức thực hiện ba công khai và hệ
thống các văn bản quản lý ở trường THCS..................................................... 71
3.2.5. Thường xuyên kiểm tra, đánh giá thực hiện quy chế dân chủ và
hoạt động ba công khai ở trường THCS ......................................................... 72
3.2.6. Chỉ đạo trường THCS xây dựng văn hóa quản lý................................. 74
3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp để quản lý thực hiện quy chế dân chủ...
76
3.3. Khảo nghiệm tính khả thi, tính hiệu quả của biện pháp .......................... 77

3.3.1. Về mức độ cần thiết của các biện pháp................................................. 77
3.3.2. Khảo sát về tính khả thi của các biện pháp ........................................... 78
Kết luận chương 3 ........................................................................................... 79
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 80
1. Kết luận ....................................................................................................... 80
2. Khuyến nghị ................................................................................................ 81
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 83


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

XHCN

: Xã hội chủ nghĩa

CNXH

: Chủ nghĩa xã hội

CBGV-NV

: Cán bộ giáo viên - Nhân viên

THCS

: Trung học cơ sở

QCDC

: Quy chế dân chủ

QCDCCS

: Quy chế dân chủ cơ sở


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Quy mô trường, lớp, học sinh THCS huyện Sơn Dương năm
học 2010 – 2011, 2011- 2012, 2012- 2013 ..................................... 30
Bảng 2.2. Chất lượng của học sinh THCS huyện Sơn Dương năm học
2010- 2011, 2011- 2012, 2012- 2013 ............................................. 30
Bảng 2.3. Trình độ chuyên môn của cán bộ, giáo viên THCS huyện Sơn
Dương, tỉnh Tuyên Quang .............................................................. 31
Bảng 2.4. Chất lượng đội ngũ CBGV các trường THCS huyện Sơn
Dương, năm học 2010 – 2011, 2011- 2012, 2012 - 2013............... 31
Bảng 2.5. Kết quả việc tổ chức tuyên truyền, phổ biến quán triệt, tham gia
xây dựng QCDCCS trong trường THCS huyện Sơn Dương.......... 36
Bảng 2.6. Kết quả việc triển khai các trách nhiệm thực hiện QCDCCS của
Ban giám hiệu nhà trường THCS huyện Sơn Dương ..................... 39
Bảng 2.7. Kết quả thực hiện các hình thức lấy ý kiến đối với những
việc CBGV- CNV được tham gia trong 10 trường THCS
huyện Sơn Dương .......................................................................... 40
Bảng 2.8. Kết quả thực hiện các hình thức giám sát, kiểm tra đối với
những việc CBGV-CNV được giám sát, kiểm tra ở 10 trường
THCS huyện Sơn Dương ................................................................ 42
Bảng 2.9. Kết quả thực hiện những việc học sinh được biết và tham gia ý
kiến trong trường THCS huyện Sơn Dương ................................... 43
Bảng 2.10. Kết quả thực hiện 5 bước triển khai QCDCCS trong các
trường THCS ở huyện Sơn Dương ................................................. 47
Bảng 2.11. Thực trạng hình thức thực hiện quy chế dân chủ ở các trường

THCS huyện Sơn Dương ................................................................ 51


Bảng 2.12. Thực trạng chỉ đạo nội dung thực hiện quy chế dân chủ của
Phòng Giáo dục – Đào tạo huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên
Quang .............................................................................................. 56
Bảng 3.1. Kết quả đánh giá về mức độ cần thiết của những biện pháp tăng
cường quản lý thực hiện QCDCCS trong các trường THCS
huyện Sơn Dương - tỉnh Tuyên Quang........................................... 77
Bảng 3.2. Kết quả đánh giá về tính khả thi của những biện pháp tăng
cường quản lý thực hiện QCDCCS trong các trường THCS
huyện Sơn Dương - tỉnh Tuyên Quang........................................... 78


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Để xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân thì
việc phát huy quyền dân chủ của nhân dân đã được Đảng và Nhà nước quan
tâm chú trọng. Kế thừa và phát triển quan điểm phát huy dân chủ của các Đại
hội trước, Đại hội XI Đảng cộng sản Việt Nam tiếp tục khảng định: “ Dân chủ
XHCN vừa là mục tiêu, vừa là động lực của công cuộc đổi mới, xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc, thể hiện mối quan hệ gắn bó giữa Đảng, Nhà nước và nhân
dân. Phát huy dân chủ nhằm thực hiện mục tiêu của CNXH; đồng thời tạo ra
động lực cho quá trình đi lên đó.”
Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách
đổi mới về kinh tế, chính trị, xã hội đã phát huy quyền làm chủ của nhân dân,
thu hút nhân dân vào tham gia quản lý Nhà nước đã đạt được một số thành tựu
to lớn trong sự nghiệp xây dựng đất nước, kiểm tra, kiểm soát hoạt động của
các cơ quan, cán bộ công chức nhà nước, nhằm khắc phục tình trạng suy thoái
đạo đức, quan liêu, mất dân chủ và tệ nạn tham nhũng, lãng phí đang diễn ra

hiện nay.
Quán triệt Chỉ thị 30-CT/TW ngày 18/02/1998 của Bộ Chính trị, Nghị
định 71/1998/NĐ-CP ngày 08/9/1998 của Chính phủ ban hành Quy chế dân
chủ trong hoạt động của cơ quan; Quyết định số 04/QĐ-BGDĐT ngày
01/3/2000 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về ban hành Quy chê dân chủ trong
hoạt động của nhà trường; thực hiện chỉ đạo của Cấp ủy, chính quyền địa
phương và Sở giáo dục và đào tạo tỉnh Tuyên Quang các trường học trên địa
bàn huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang đã quán triệt và tổ chức thực hiện
nghiêm túc Quy chế dân chủ trong trường học.
Quá trình thực hiện Quy chế dân chủ trong nhà trường thực sự phát
huy được quyền làm chủ, trí tuệ, sự sáng tạo của Hiệu trưởng, đội ngũ


CBGV-NV, người học trong nhà trường, góp phần xây dựng nền nếp, trật
tự, kỷ cương trong mọi hoạt động của nhà trường, đảm bảo cho hoạt động
dạy và học đạt chất lượng, hiệu quả mong muốn; ngăn chặn các tiêu cực và
tệ nạn xã hội, thực hiện nhiệm vụ phát triển giáo dục phù hợp với đường lối
chủ trương của Đảng và pháp luật Nhà nước. Tuy nhiên, thực hiện Quy chế
dân chủ trong trường học còn bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế cần phải khắc
phục, đó là: Nhận thức về dân chủ, thực hiện quy chế dân chủ của một số chi
ủy, Hiệu trưởng, cán bộ quản lý trường chưa đầy đủ; chưa coi trọng dân chủ
trực tiếp của của cán bộ giáo viên trong các hoạt dộng của nhà trường; chưa
chủ động xây dựng quy chế; việc thực hiện quy định, quy trình dân chủ
không đảm bảo; giải quyết một số vụ việc thiếu thống nhất, không công
khai, gây bức xúc trong nội bộ nhà trường; Ban chỉ đạo thực hiện quy chế
dân chủ một số trường kiện toàn, củng cố không kịp thời, thiếu kiểm tra, đôn
đốc; việc sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm thực hiện quy chế chưa kịp thời;
việc giáo viên tham gia góp ý xây dựng Đảng, chính quyền còn hạn chế...
Những tồn tại, hạn chế nêu trên có nhiều nguyên nhân, trong đó có
nguyên nhân: Công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Cấp ủy, chính quyền địa

phương, công tác quản lý nhà nước của Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện về
thực hiện quy chế dân chủ trong trường học chưa thường xuyên, việc đôn đốc,
kiểm tra thực hiện công khai còn hạn chế.
Chính vì vậy, việc quản lý thực hiện Quy chế dân chủ trong trường
học cần được quan tâm, chỉ đạo, nghiên cứu, tìm biện pháp sát thực, phù hợp
với từng bậc học để tổ chức thực hiện quy chế dân chủ trong trường học đạt
hiệu quả. Đặc biệt trong các trường trung học cơ sở việc tổ chức thực hiện Quy
chế dân chủ trong nhà trường đòi hỏi các nhà quản lý phải nghiêm túc thực
hiện và vận dụng hệ thống các quy chế phù hợp với đặc thù bậc học; tạo môi
trường, nền nếp, kỷ cương trong nhà trường, là điều kiện thuận lợi cho việc các
trường thực hiện tốt nhiệm vụ.
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

tnu.edu.vn/


Từ thực tế nêu trên, gắn với nhiệm vụ và trách nhiệm đang công tác, tôi
chọn đề tài luận văn nghiên cứu vấn đề: “Quản lý thực hiên quy chế dân
chủ ở các trường trung học cơ sở huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, thực trạng thực hiện quy chế dân chủ ở
các trường trung học cơ sở huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang; tác giả luận
văn đề xuất một số biện pháp quản lý của Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo
huyện đối với việc thực hiện quy chế dân chủ của Hiệu trưởng trường THCS,
nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý trường học.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
a- Khách thể nghiên cứu
Quá trình thực hiện quy chế dân chủ trong các trường trung học cơ sở
và quản lý hoạt động thực hiện quy chế dân chủ ở trường THCS.

Khách thể điều tra, khảo sát
Hiệu trưởng, cán bộ, công chức, người học; các đoàn thể, tổ chức của
10 trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang.
b- Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý của Trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện
đối với hoạt động thực hiện quy chế dân chủ của Hiệu trưởng các trường
trung học cơ sở huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở
trường Trung học cơ sở .
- Khảo sát thực trạng quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở trường
Trung học cơ sở trên địa bàn huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang.
- Đề xuất một số biện pháp quản lý thực hiện quy chế dân chủ trong các
trường Trung học cơ sở trên địa bàn huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang.

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

tnu.edu.vn/


5. Giả thuyết khoa học
Chất lượng và hiệu quả quản lý trường THCS phụ thuộc một phần vào
việc thực hiện quy chế dân chủ trong trường học. Nếu xây dựng hệ thống các
biện pháp quản lý của Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện đối với việc
thực hiện quy chế dân chủ của Hiệu trưởng trường trung học cơ sở một cách
đồng bộ, khoa học và khả thi sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý ở trường
THCS Huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang trong giai đoạn hiện nay.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Tìm hiểu thực trạng thực hiện quy chế dân chủ và đề xuất các biện pháp

quản lý của Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện đối với việc thực thi
trách nhiệm của Hiệu trưởng về thực hiện quy chế dân chủ trong hoạt động
trường THCS trên địa bàn huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang (điều tra,
khảo sát 10 trường Trung học cơ sở của huyện năm học 2010- 2011, 20112012, 2012- 2013).
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa và nghiên cứu các văn
bản chỉ đạo của Đảng và văn bản quy phạm pháp luật của Chính phủ, của Bộ
Giáo dục và Đào tạo ban hành về công tác quản lý, về tổ chức, thực hiện công
khai, thực hiện quy chế dân chủ trong nhà trường.
- Phương pháp nghiên cứu lịch sử vấn đề; vận dụng các quan điểm lý
luận liên quan đến công tác quản lý làm cơ sở cho việc nghiên cứu nội dung
đề tài đang nghiên cứu.
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn và tổng kết kinh nghiệm
7.2.1. Phương pháp quan sát
Quan sát các hoạt động của trường THCS huyện liên quan đến việc thực
hiện quy chế dân chủ trong trường.

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

tnu.edu.vn/


7.2.2. Phương pháp điều tra
Điều tra bằng phiếu hỏi về thực trạng thực hiện QCDC trong trường
đối với các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên Phòng giáo dục và đào tạo
huyện; Hiệu trưởng, Chủ tịch Công đoàn, giáo viên các trườn g THCS
huyện Sơn Dương.
7.2.3. Phương pháp khảo nghiệm

Kiểm nghiệm tính khả thi, tính khoa học của các biện pháp đã đề xuất.
7.2.4. Phương pháp phỏng vấn
Phỏng vấn một số Hiệu trưởng về trách nhiệm trong lãnh đạo, chỉ đạo
và thực hiện quy chế dân chủ trong trường học.
Phỏng vấn một số cán bộ giáo viên các trường THCS huyện về trách
nhiệm trong thực hiện quy chế dân chủ trong các hoạt động của nhà trường
7.2.5. Phương pháp bổ trợ
Sử dụng thống kê toán học để đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện
quy chế dân chủ trong các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Sơn
Dương, tỉnh Tuyên Quang.
Dùng thống kê mô tả, suy luận; xử lý các thông tin do phương pháp
khác mang lại để phát hiện và rút ra các kết luận cần thiết.
8. Cấu trúc luận văn: Gồm 3 phần
- Phần 1. Mở đầu.
- Phần 2. Nội dung (gồm 3 chương).
Chương 1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của quản lý thực hiện quy chế
dân chủ ở trường THCS.
Chương 2. Nghiên cứu thực trạng quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở
trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang.
Chương 3. Các biện pháp quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở trường
trung học cơ sở trên địa bàn huyện Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang.
- Phần 3. Kết luận và khuyến nghị.
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

tnu.edu.vn/


Chương 1
NGHIÊN CỨU CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ THỰC HIỆN

QUY CHẾ DÂN CHỦ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở là một nội dung rất
quan trọng, bởi vậy ngay sau khi thành lập Đảng ta đã quan tâm, lãnh đạo, chỉ
đạo thực hiện tốt quy chế dân chủ nhằm phát huy mạnh mẽ quyền làm chủ
của nhân dân tham gia kháng chiến, xây dựng bảo vệ Tổ quốc.
Dân chủ là quy luật phát triển của xã hội, xã hội phát triển càng cao
thì yêu cầu dân chủ càng lớn. Mỗi một thời kỳ của cách mạng thì có những
yêu cầu dân chủ khác nhau. Ở nước ta, ngay trong những năm đầu của thời
kỳ đổi mới, vừa làm, vừa nghiên cứu tổng kết lý luận và thực tiễn, chưa xác
lập đầy đủ những quan điểm chủ trương, chính sách, chưa đầy đủ những quy
định cho quản lý kinh tế, quản lý xã hội, nhất là những quy định về phát huy
quyền làm chủ, dân chủ trực tiếp của nhân dân. Cơ sở nhiều nơi có sáng kiến
kết hợp giữa nhà nước và nhân dân cùng làm, kết hợp giữa sự đầu tư của nhà
nước và huy động sự đóng góp của nhân dân để xây dựng cơ sở hạ tầng đạt
hiệu quả. Trong điều kiện kinh tế của đất nước, của địa phương còn nhiều
khó khăn nhưng thực hiện chủ trương này đã mang lại thành quả to lớn, xây
dựng được nhiều công trình hạ tầng quan trọng ở địa phương. Nhưng trong
quá trình thực hiện do quản lý chưa tốt, thiếu công khai bàn bạc, dân chủ,
chưa minh bạch; một số cán bộ lợi dụng tham nhũng tiêu cực nên nhân dân
đấu tranh khiếu kiện gay gắt, nghiêm trọng phức tạp điển hình là tỉnh Thái
Bình, Đồng Nai, Bắc Ninh.... những sự việc đó đ ã làm một bộ phận những
người dân đã mất lòng tin vào cán bộ, bộ máy chính quyền ở địa phương;
một số nơi vẫn còn tình trạng tham nhũng, sách nhiễu dân, hiệu lực quản lý
còn thấp, pháp luật chưa nghiêm, kỷ cương xã hội bị buông lỏng.
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

tnu.edu.vn/

Ban chấp hành Trung ương Đảng (khoá VIII) đã khẳng định: Để khắc
phục tình trạng mất dân chủ và nạn tham nhũng hiện nay thì “Khâu quan
trọng và cấp bách trước mắt là phát huy quyền làm chủ của nhân dân ở cơ sở
là nơi trực tiếp thực hiện mọi chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước”.
Thông qua nghiên cứu, tổng kết thực tiễn Bộ Chính trị đã ban hành Chỉ thị số
30-CT/TW ngày 18/02/1998 về xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ
sở. Mục đích của Chỉ thị vừa để mở rộng dân chủ, giải quyết những thắc mắc,
khiếu kiện của dân những cũng là để xây dựng những quy định cụ thể thực
hiện quyền dân chủ trực tiếp của nhân dân trong tất cả các lĩnh vực hoạt động
ở cơ sở. Như vậy, việc xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở là xuất
phát từ thực tiễn yêu cầu của thời kỳ đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước đặt ra. Căn cứ vào Chỉ thị số 30 /CT-TW của Bộ chính trị , Chính
phủ đã ban hành các Nghị định về thực hiện dân chủ trong các loại hình xã,
phường, thị trấn, trong cơ quan hành chính, sự nghiệp, doanh nghiệp Nhà
nước...
Căn cứ vào Thông tư 10/1998/TTCP-TCBC ngày 5 tháng 12 năm 1998
của Ban Tổ chức cán bộ Chính phủ, Bộ quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Khoa
học công nghệ , Bộ Tài chính , Bộ Y tế , Bộ Tư pháp , Bộ Giáo dục & Đào
tạo... đã tiến hành tổ chức triển khai và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở .
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Quyết định số 04/2000/QĐ-BGD&ĐT
ngày 01 tháng 3 năm 2000 hướng dẫn “Quy chế dân chủ trong hoạt động của
trường học.
Mục đích của việc ban hành các văn bản trên nhằm phát huy quyền
làm chủ của nhân dân lao động, nhằm khơi dậy và phát huy quyền làm chủ
của nhân dân ở cơ sở, sự sáng tạo của nhân dân trong công cuộc đổi mới của
đất nước và thu hút nhân dân trong việc tham gia quản lý nhà nước và kiểm
tra, kiểm soát hoạt động của các cơ quan, cán bộ công chức nhà nước, tạo
bầu không khí dân chủ trong xã hội và củng cố lòng tin của nhân dân đối với
Đảng, tạo điều kiện thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng và nhà nước, Quy

tnu.edu.vn/
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu


chế dân chủ làm chuyển biến phong cách làm việc của cán bộ gần dân và tôn
trọng dân hơn; khắc phục tình trạng suy thoái đạo đức, quan liêu, mất dân chủ
và tệ nạn tham nhũng đang diễn ra hiện nay.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Quyết định số 04/QĐ-BGD$ĐT
ngày 01 tháng 3 năm 2000 chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện “Quy chế dân chủ
trong trường học”. Tất cả các ngành học, bậc học quán triệt và tổ chức thực
hiện Quy chế dân chủ trong trường học. Trong quá trình thực hiện, các trường
đã có nhiều cố gắng trong việc tổ chức cho CBGV-NV phát huy dân chủ
trong nhà trường, tham gia đóng góp ý kiến vào những vấn đề quan trọng của
nhà trường như xây dựng kế hoạch năm học, kiểm tra, giám sát một số công
việc của nhà trường, bên cạnh đó cũng bộc lộ nhiều tồn tại cần phải khắc
phục, đó là: những biểu hiện chuyên quyền, độc đoán và xuất hiện những hình
thức dân chủ giả hiệu, đó là việc cán bộ quản lý có đưa ra tập thể bàn bạc một
số vấn đề, xong đó chỉ là giả tạo, vì lãnh đạo nhà trường vẫn quyết theo ý
mình, chính vì vậy đã có tình trạng có đưa ra bàn, nhưng khi quyết thì theo ý
chí của cán bộ quản lý, theo ý cá nhân; tình trạng đó đã diễn ra khá phổ biến
hiện nay ở một số nhà trường .
Thực tiễn cũng chứng minh ở nơi nào thực hiện tốt quy chế dân chủ ở
nơi đó cán bộ công chức tự giác làm việc, cơ quan hoạt động có kỷ cương nền
nếp và việc thực hiện quy chế dân chủ trong trường học đã tạo điều kiện thuận
lợi cho công tác quản lý, vì khi các quy chế, các nội quy nhà trường đã được
các thành viên trong tập thể sư phạm hiểu và tự giác thực hiện sẽ là điều kiện
thúc đẩy tổ chức bộ máy trong nhà trường hoạt động tốt, công tác quản lý của
Ban giám hiệu sẽ đạt hiệu quả cao. Thực hiện quy chế dân chủ trong trường
học còn nhằm phát huy tốt nhất quyền làm chủ và huy động tiềm năng trí tuệ

của cán bộ giáo viên, đội ngũ công chức trong nhà trường để xây dựng nhà
trường nền nếp kỷ cương, đảm bảo cho hoạt động dạy và học đạt chất lượng,
hiệu quả mong muốn. Chính vì vậy, việc nghiên cứu thực trạng và đề xuất
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

tnu.edu.vn/


biện pháp quản lý thực hiện Quy chế dân chủ trong trường học hiện nay là
vấn đề cần được nghiên cứu để việc tổ chức thực hiện quy chế dân chủ trong
trường học đạt hiệu quả.
Với lý do trên tác giả đã lựa chọn đề tài luận văn nghiên cứu vấn đề
“Quản lý thực hiên quy chế dân chủ ở các trường trung học cơ sở huyện
Sơn Dương, tỉnh Tuyên Quang”. Đề tài nghiên cứu, hy vọng sẽ góp phần
làm rõ thêm về lý luận và thực tiễn vấn đề thực hiện quy chế dân chủ ở các
trường trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện Sơn Dương – tỉnh Tuyên
Quang trong giai đoạn hiện nay.
1.2. Các khái niệm công cụ
1.2.1. Khái niệm về dân chủ; dân chủ ở cơ sở; quy chế dân chủ
1.2.1.1. Khái niệm dân chủ
Dân chủ với tư cách là khát vọng, là quyền tự nhiên của con người,
trong đó có quyền sử dụng tất cả sức mạnh để thực hiện vai trò của người chủ
và quyền làm chủ đã lần lượt được nhiều giai cấp thống trị trong lịch sử nhận
thức và thể chế hoà thành nguyên tắc tổ chức và vận hành của Nhà nước cùng
các thiết chế chính trị khác nhau.
Tuy nhiên, trong các chế độ dân chủ đã từng tồn tại cho đến nay thì chỉ
có chế độ dân chủ XHCN mới thực sự là chế độ dân chủ của đa số nhân dân
trong xã hội, là chế độ dân chủ của dân, do dân và vì dân. Nên dân chủ là
quyền của nhân dân tự mình quyết định hoặc tham gia với nhà nước quyết định

những vấn đề nhất định. Khái niệm dân chủ ở đây có nội dung cơ bản
“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”, được khẳng định trong đường
lối của Đảng, Hiến pháp, Pháp luật của Nhà nước ta.
Về dân chủ xã hội chủ nghĩa là một hình thức chính trị - nhà nước. Nó
thừa nhận quyền tự do, bình đẳng của công dân, thừa nhận nhân dân là chủ
thể của quyền lực. Quyền làm chủ của nhân dân được thể chế hóa thành các
chuẩn mực mang tính nhà nước và pháp quyền, thành nguyên tắc tổ chức và
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

tnu.edu.vn/


vận hành của Nhà nước cũng như các thiết chế chính trị khác, tạo nên chế độ
dân chủ.
Nền dân chủ XHCN với tư cách là chế độ chính trị, đồng thời với tư
cách là quyền lực của nhân dân sẽ từng bước hoàn thiện và phát huy vai trò to
lớn trong tiến trình cách mạng, dưới sự lãnh đạo của Đảng Mácxít - Lêninnít.
1.2.1.2. Khái niệm về “dân chủ ở cơ sở”
Dân chủ ở cơ sở là quyền dân chủ trực tiếp của người dân, được tiến
hành từ cấp xã, phường trở xuống (đến cấp thôn xóm, đơn vị, cơ quan, nhà
máy, xí nghiệp) theo phương châm dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra.
Dân chủ ở cơ sở, trước hết là dân chủ trực tiếp- là hình thức nhân dân thực
hiện quyền làm chủ của mình bằng cách trực tiếp thể hiện ý chí (qua ý kiến)
nguyện vọng của mình đối với tổ chức và hoạt động của cơ quan chính quyền
ở cơ sở.
1.2.1.3. Khái niệm về Quy chế dân chủ ở cơ sở (QCDCCS) là những văn bản
có tính chính trị và pháp lý làm cơ sở để mọi người, mọi tổ chức ở cơ sở xây
dựng và thực hành dân chủ.
Cơ sở xã, phường, cơ quan, doanh nghiệp vv… là nơi trực tiếp thực hiện

đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước; là địa bàn nhân dân sinh sống, lao
động, sản xuất, học tập và công tác; là nơi diễn ra các mối quan hệ nhiều mặt
giữa các tầng lớp nhân dân với các cấp uỷ Đảng và chính quyền, cán bộ, đảng
viên, công chức điều hành và xử lý công việc hàng ngày. Cho nên, nhân dân
cần được biết, được bàn và được tham gia giải quyết những vấn đề đặt ra ở cơ
sở, đồng thời phải kiểm tra, giám sát hoạt động của cấp uỷ, chính quyền và
cán bộ lãnh đạo. Thực hiện điều đó mới phát huy quyền làm chủ của nhân dân
từ cơ sở.
1.2.2. Khái niệm về dân chủ ở trường học
Dân chủ ở cơ sở trong trường học là việc thực hiện một cách trực
tiếp quyền làm chủ của CBGV-NV, thực hiện quyền làm chủ trực tiếp của
học sinh và phụ huynh học sinh trong việc thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ
của giáo dục.
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

tnu.edu.vn/


Trong trường học, CBGV-NV phát huy quyền làm chủ của mình theo
phương châm: được biết, được bàn, được tham gia ý kiến, được giám sát,
kiểm tra mọi mặt hoạt động của nhà trường. Dân chủ gắn với kỷ cương việc
thực hiện dân chủ nhưng vẫn đảm bảo các nguyên tắc, sự lãnh đạo và quản lý
của Đảng và nhà nước đối với sự nghiệp phát triển giáo dục. Việc thực hiện
dân chủ của CBGV-NV, của người học trên cơ sở sự lãnh đạo của chi bộ, sự
quản lý của Ban giám hiệu nhà trường. Các đoàn thể, tổ chức trong nhà trường
có vai trò to lớn trong việc tham gia, việc thực hiện dân chủ ở trường học.
1.2.3. Quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở trường THCS
Quản lý là tác động có mục đích có kế hoạch của chủ thể quản lý tới đối
tượng quản lý nhằm thực hiện các mục tiêu của tổ chức và vận hành tổ chức

theo đúng chức năng, nhiệm vụ.
Quản lý trường học là hoạt động của người Hiệu trưởng nhằm vận hành
nhà trường đạt được mục tiêu đề ra đó là nâng cao chất lượng giáo dục của
nhà trường.
Hoạt động quản lý trong trường học có vai trò hết sức quan trọng, nó
giúp cho các thành viên trong nhà trường hoạt động đúng kế hoạch, đúng thời
gian và thực hiện nhiệm vụ được giao đạt kết quả mong muốn. Muốn thực
hiện tốt nhiệm vụ được giao thì cán bộ, giáo viên phải được thông tin, được
bàn bạc tập thể các chủ trương, nhiệm vụ của nhà trường, được tham gia đóng
góp ý kiến giúp cho việc thực hiện nhiệm vụ của nhà trường đúng thời gian,
tiến độ, kế hoạch đề ra. CBGV-NV trong trường được quyền kiểm tra, đánh
giá hoạt động của nhà trường, từ đó tìm ra những nguyên nhân của mặt mạnh,
mặt yếu trong hoạt động của nhà trường, tìm giải pháp để thực hiện tốt các
mục tiêu kế hoạch đã đề ra.
Quy chế dân chủ và hoạt động quản lý có mối quan hệ chặt chẽ, tác động
qua lại với nhau; không thể thiếu quy chế trong hoạt động và cũng không thể
thực hiện quy chế nếu không có hoạt động. Các quy chế dân chủ trong trường
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

tnu.edu.vn/


học được xây dựng trên cơ sở Luật giáo dục, Điều lệ nhà trường và các văn bản
hướng dẫn thực hiện, nó tạo cơ sở pháp lí cho việc tổ chức và hoạt động của
nhà trường. Trong nhà trường có những hoạt động gì thì có những quy chế
tuơng ứng giúp cho mọi hoạt động giáo dục đạt kết quả đã định; Ví dụ: Quy
chế thi tuyển, nâng bậc lương, thi đua khen thưởng, Quy chế đánh giá CBGVNV, học sinh.... Các quy chế đó giúp cho hoạt động quản lý trong nhà trường
đạt kết quả.
Quy chế dân chủ trong nhà trường cũng là một hoạt động quản lý cần

phải có kế hoạch thực hiện, phân công nhiệm vụ và đánh giá việc tổ chức thực
hiện.
Quản lý thực hiện quy chế dân chủ ở trường THCS là những tác
động của trưởng phòng Giáo dục- Đào tạo tới Hiệu trưởng và tập thể sư
phạm của các nhà trường THCS nhằm phát huy vai trò của cán bộ, giáo
viên, học sinh và các lực lượng trong xây dựng phát triển nhà trường và
nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.
1.3. Những vấn đề cơ bản của quản lý hoạt động thực hiện quy chế dân
chủ ở trường Trung học cơ sở
1.3.1. Những vấn đề cơ bản về thực hiện quy chế dân chủ ở trường Trung
học
sở

cơ

1.3.1.1. Mục tiêu thực hiện quy chế dân chủ ở trường Trung học cơ
sở
Một là, thực hiện dân chủ trong nhà trường nhằm thực hiện tốt nhất, có
hiệu quả nhất những điều Luật giáo dục quy định theo phương châm “dân
biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” trong các hoạt động của nhà trường
thông qua các hình thức dân chủ trực tiếp, dân chủ đại diện; đảm bảo cho
công dân, cơ quan tổ chức quyền được giám sát, kiểm tra, đóng góp ý kiến
tham gia xây dựng sự nghiệp giáo dục, làm cho sự nghiệp giáo dục thực sự là
của dân, do dân và vì dân.
Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

/>

Hai là, thực hiện dân chủ trong nhà trường nhằm phát huy quyền làm chủ

và huy động tiềm năng trí tuệ của hiệu trưởng, nhà giáo, người học, đội ngũ cán

Số hóa bởi Trung tâm Học
liệu

tnu.edu.vn/