Định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên đào tạo cán bộ hậu cần cấp phân đội, trình độ đại học ở học viện hậu cần hiện nay

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------------------------

NGUYỄN THỊ HƢƠNG

ĐỊNH HƢỚNG GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CHO HỌC VIÊN
ĐÀO TẠO CÁN BỘ HẬU CẦN CẤP PHÂN ĐỘI, TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC
Ở HỌC VIỆN HẬU CẦN HIỆN NAY

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Hà Nội - 2017


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------------------------

NGUYỄN THỊ HƢƠNG

ĐỊNH HƢỚNG GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CHO HỌC VIÊN
ĐÀO TẠO CÁN BỘ HẬU CẦN CẤP PHÂN ĐỘI, TRÌNH ĐỘ ĐẠI HỌC
Ở HỌC VIỆN HẬU CẦN HIỆN NAY

Chuyên ngành: Xã Hội Học
Mã số: 60310301

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS Vũ Hào Quang

Hà Nội - 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả nghiên cứu của riêng tôi dưới sự
hướng dẫn của PGS.TS Vũ Hào Quang và chưa từng được công bố trong bất kỳ
công trình nào khác.
Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về công trình nghiên cứu này.
Hà Nội, ngày 18 tháng 1 năm 2018
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hương


LỜI CẢM ƠN
Luận văn của em hoàn thành bên cạnh sự nỗ lực của bản thân là do sự
hướng dẫn tận tình của PGS,TS Vũ Hào Quang và sự dạy dỗ, chỉ bảo của các thầy
cô trong khoa Xã Hội Học trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn cùng gia
đình, đồng nghiệp,bạn bè cũng như đơn vị nơi công tác đã tạo điều kiện giúp đỡ
em tận tình.
Qua đây, em xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến Thầy PGS.TS.Vũ Hào
Quang người đã hết lòng giúp đỡ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho em hoàn thành
luận văn này. Xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến toàn thể quý thầy cô trong
khoa Xã Hội Học – Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân Văn đại học Đại học
Quốc gia Hà Nội đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu cũng như tạo mọi
điều kiện thuận lợi nhất cho em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và cho đến
khi thực hiện và hoàn thành đề tài luận văn.
Xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến Học viện Hậu Cần, Đoàn 871 đã
không ngừng hỗ trợ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho em trong suốt thời gian

nghiên cứu và thực hiện luận văn. Cuối cùng, em xin chân thành cảm ơn đến gia
đình, đồng nghiệp đã hỗ trợ cho em rất nhiều trong suốt quá trình học tập, nghiên
cứu và thực hiện đề tài luận văn thạc sĩ một cách hoàn chỉnh.
Hà Nội, tháng 12 năm 2017
Học viên thực hiện

Nguyễn Thị Hương


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết đầy đủ

Chữ viết tắt

Ban chấp hành Trung ương

BCHTW

Chủ nghĩa xã hội

CNXH

Chủ nghĩa cộng sản

CNCS

Chủ nghĩa tư bản

CNTB

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNH, HĐH

Đạo đức cách mạng

ĐĐCM

Định hướng giá trị đạo đức cách mạng

ĐHGTĐĐCM

Học viên cấp phân đội

HVCPĐ

Cán bộ Hậu Cần

CBHC

Học viện Hậu cần

HVHC

Nhà xuất bản sự thật

NXBST

Nhà xuất bản Chính trị quốc gia

NXBCTQG

Quân đội nhân dân

QĐND


MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1
2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn .........................................................2
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận văn .........................................................3
4. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu .........................................................3
5. Phương pháp nghiên cứu .........................................................................................4
6. Vài nét về địa bàn khảo sát và đặc điểm cơ cấu mẫu nghiên cứu ...........................5
7. Khung phân tích ......................................................................................................7
8. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài .........................................................8
9. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận văn ............................................12
Chƣơng 1: Một số vấn đề lý luận về định hƣớng giá trị đạo đức cách mạng cho
Học viên đào tạo cán bộ Hậu cần cấp phân đội, trình độ đại học ở Học viện
Hậu cần hiện nay .....................................................................................................13
1.1. Những khái niệm cơ bản..................................................................................13
1.1.1. Học viên cấp phân đội ở Học viện Hậu cần ...................................................13
1.1.2. Khái niệm về giá trị .........................................................................................15
1.1.3. Khái niệm định hướng giá trị ..........................................................................16
1.1.4. Khái niệm về đạo đức ......................................................................................18
1.1.5. Quan niệm về đạo đức cách mạng ..................................................................19
1.1.6. Quan niệm và những phẩm chất đạo đức cách mạng của người cán bộ sĩ
quan hậu cần cấp phân đội. ......................................................................................20
1.1.7. Quan niệm định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên cấp phân đội

ở Học viện Hậu cần hiện nay. ...................................................................................27
1.2. Vai trò và tiêu chí của định hƣớng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên
đào tạo sĩ quan Hậu cần cấp phân đội, trình độ đại học ở Học viện Hậu cần
hiện nay. ...................................................................................................................32
1.2.1 Vai trò định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên cấp phân đội ở
Học viện Hậu cần. .....................................................................................................32


1.2. Tiêu chí đánh giá định hƣớng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên cấp
phân đội ở Học viện Hậu cần ................................................................................34
1.3. Một số quan điểm, lý thuyết áp dụng nghiên cứu định hƣớng giá trị đạo
đức cách mạng của học viên đào tạo cán bộ hậu cầu cấp phân đội. ..................36
1.3.1. Lý thuyết cẩu trúc - chức năng .......................................................................36
1.3.2. Lý thuyết hành động xã hội .............................................................................43
1.3.3. Lý thuyết giá trị xã hội ....................................................................................44
1.3.4. Quan điểm của Đảng và nhà nước về đạo đức cách mạng ............................48
Tiểu kết chƣơng 1 ....................................................................................................49
Chương 2: Thực trạng định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho Học viên đào tạo
cán bộ Hậu cần cấp phân đội trình độ đại học ở Học viện Hậu cần hiện nay .........51
2.1. Định hƣớng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên đào tạo cán bộ hậu cần
cấp phân đội ở Học viện Hậu cần hiện nay. ............................................................51
2.1.1. Nhận thức và trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức Đảng, người chỉ huy, đội ngũ
cán bộ đảng viên, cán bộ chính trị, giáo viên, giảng viên, tổ chức đoàn thanh niên
trong việc ĐHGTĐĐCM cho HVCPĐ. .....................................................................51
2.1.2. Nội dung, hình thức, phương pháp định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho
HVCPĐ ở HVHC hiện nay ........................................................................................55
2.2. Định hƣớng giá trị đạo đức cách mạng của học viên đào tạo cán bộ hậu cần
cấp phân đội ở Học viện Hậu cần hiện nay. ............................................................72
2.2.1. Nhận thức, thái độ của học viên trong quá trình học tập, rèn luyện, phát triển
những giá trị đạo đức cách mạng được định hướng.................................................72

2.2.2. Hành vi của học viên trong quá trình học tập, rèn luyện, phát triển những giá
trị đạo đức cách mạng được định hướng. .................................................................80
2.3. Những yếu tố tác động tới sự phát triển đạo đức cho học viên cấp phân đội
ở Học viện Hậu cần hiện nay .................................................................................. 87
2.3.1. Yếu tố mặt trái của nền kinh tế thị trường. .....................................................87
2.3.2. Môi trường đạo đức quân sự của Học viện ....................................................89
2.3.3. Tác động từ mục tiêu đào tạo và nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của
Học viện Hậu cần để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội, ngành hậu cần
trong tình hình mới. ...................................................................................................92


Tiểu kết chƣơng 2 ....................................................................................................94
Chƣơng 3. Những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả trong việc định
hƣớng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên đào tạo cán bộ hậu cần cấp
phân đội ở Học viện Hậu cần hiện nay..................................................................96
3.1. Nâng cao hơn nữa về nhận thức, trách nhiệm của các tổ chức, các lực lƣợng trong
Học viện đối với hoạt động định hƣớng giá trị đạo đức cho học viên cấp phân đội ở
Học viện Hậu cần. ......................................................................................................96
3.2. Cụ thể hoá và toàn diện nội dung, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình
thức, phƣơng pháp trong định hƣớng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên
cấp phân đội. ..........................................................................................................100
3.2.1. Cụ thể hoá và toàn diện nội dung ĐHGTĐĐCM cho HVCPĐ ......................100
3.2.2. Vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, phương pháp trong ĐHGTĐĐCM. cho
HVCPĐ......................................................................................................................................... 103
3.3. Phát huy tính tự giác, tích cực, chủ động của học viên cấp phân đội trong định
hƣớng những giá trị đạo đức cách mạng...............................................................106
3.4. Xây dựng môi trƣờng quân sự trong sạch, lành mạnh tạo điều kiện thuận lợi
cho việc định hƣớng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên cấp phân đội .......109
3.5. Thực hiện tốt và tiếp tục phát triển các chế độ, chính sách đối với HVCPĐ nói
riêng và đội ngũ sĩ quan nói chung .........................................................................111

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................113
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................116
PHỤ LỤC


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Đánh giá của giáo viên, giảng viên, cán bộ QLHV và HVCPĐ về nhận thức
và trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức Đảng, cán bộ chủ trì, cơ quan chính trị, cán bộ chính
trị, tổ chức đoàn thanh niên, đội ngũ giáo viên, giảng viên đối với việc định hướng
GTĐĐCM cho HVCPĐ..............................................................................................52
Biểu đồ 2.2 : Ý kiến đánh giá của giáo viên, giảng viên, Cán bộ QLHV và HVCPĐ
về " một bộ phận HVCPĐ hiện nay thiếu ý thức tự giác rèn luyện ĐĐCM, có biểu
hiện suy giảm đạo đức, lối sống". ..............................................................................55
Biểu đồ 2.3: Đánh giá của Giáo viên, giảng viên, cán bộ QL và HVCPĐ về Nội
dung, Hình thức, phương pháp định hướng GTĐĐCM tại HVHC ..........................71
Biểu đồ 2.4: Những hành động HVCPĐ lựa chọn thực hiện để trở thành người sĩ
quan quân đội có năng lực giỏi, có phẩm chất đạo đức cách mạng theo năm học. ..81


PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng cộng sản
Việt Nam nhận thức về phát triển con người và phát huy vai trò nhân tố con người
được nhấn mạnh và bao hàm nhiều điểm mới. Một trong sáu nhiệm vụ trọng tâm
trong nhiệm kỳ Đại hội XII của Đảng là: "Phát huy nhân tố con người trong mọi
lĩnh vực của đời sống xã hội; tập trung xây dựng con người về đạo đức, nhân cách,
lối sống, trí tuệ và năng lực làm việc; xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh".
[73, tr. 434]
Trường học đóng một vai trò đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục để phát
triển con người cả về tài năng và đạo đức, giáo dục tài năng song hành cùng với đạo

đức là nhiệm vụ cơ bản của trường học. Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng
nói “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc
gì cũng khó”, câu nói của Bác đã khẳng định giá trị cơ bản của một con người. Các
học viện, trường sĩ quan trong quân đội có vai trò quan trọng đối với sự nghiệp giáo dục
và đào tạo những cán bộ trong quân đội góp phần cho việc xây dựng, trưởng thành và
phát triển của quân đội. Những học viên đang được đào tạo tại những trường sĩ quan ,
học viện quân đội sẽ là những cán bộ, đảng viên, những sĩ quan tương lai, khi tốt nghiệp
ra trường sẽ đảm nhiệm các trọng trách quan trọng ở đơn vị cơ sở.
Học viện Hậu cần trực thuộc bộ quốc phòng Việt Nam, có nhiệm vụ đào tạo
sĩ quan và nhân viên hậu cần cho quân đội nhân dân Việt Nam. Đào tạo sĩ quan hậu
cần cấp phân đội là bộ phận quan trọng trong toàn bộ hoạt động đào tạo, xây dựng đội
ngũ sĩ quan cho quân đội ở Học viện Hậu cần hiện nay. Đây là quá trình trang bị kiến
thức, rèn luyện phẩm chất, năng lực toàn diện, tạo bước chuyển về chất để hoàn thiện
nhân cách người sĩ quan hậu cần đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ quân đội trong từng thời kỳ;
đồng thời tạo cơ sở, tiền đề vững chắc cho xây dựng, phát triển đội ngũ sĩ quan hậu cần
cấp chiến dịch, chiến lược trong tương lai. Đối với học viên cấp phân đội ở Học viện
Hậu cần, những năm học tập, rèn luyện ở Học viện là thời gian vô cùng quan trọng trong
cuộc đời binh nghiệp. Đây chính là quá trình tích lũy kiến thức, kinh nghiệm, phương

1


pháp tư duy, ý thức chấp hành kỷ luật, pháp luật, rèn luyện phẩm chất đạo đức, rèn
luyện bản lĩnh người quân nhân, người cán bộ cách mạng. Sau khi ra trường, họ sẽ đảm
nhiệm cương vị người cán bộ hậu cần cấp phân đội. Trong môi trường công tác mới, họ
phải thường xuyên quản lý, tiếp xúc với tiền, hàng, vật tư tài sản có giá trị của các đơn vị
quân đội và các mối quan hệ liên quan đến lợi ích vật chất của đơn vị. Bên cạnh đó, trước
sự tác động mạnh mẽ hàng ngày, hàng giờ của mặt trái cơ chế thị trường rất dễ dẫn tới
những biểu hiện tham ô, lãng phí nếu họ không có phẩm chất đạo đức, lối sống trong
sạch, lành mạnh. Bên cạnh đó mặt trái cơ chế thị trường với lối sống thực dụng, coi

trọng lợi ích vật chất đã ảnh hưởng xấu tới xã hội, trong đó có một bộ phận cán bộ,
đảng viên và học viên cấp phân đội ở Học viện Hậu cần. Trong học viên cấp phân đội,
đã có một số nhận thức lệch lạc về nhiệm vụ, lý tưởng cách mạng, giảm sút niềm tin,
chạy theo lối sống thực dụng, đua đòi, thích hưởng thụ, ngại học tập, rèn luyện dẫn đến
vi phạm các chế độ quy định, kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước. Một số ít, khi tốt
nghiệp ra làm cán bộ, đã lợi dụng chức vụ tham ô, tham nhũng, sống buông thả, ảnh
hưởng đến nhân cách người sĩ quan hậu cần, người cán bộ quân đội. Thực trạng đó, đã
và đang tác động tiêu cực đến quá trình học tập, rèn luyện của đội ngũ học viên cấp
phân đội ở Học viện Hậu cần hiện nay. Vì vậy, việc nghiên cứu về thực trạng định
hướng giá trị đạo đức cách mạng để tìm hiều về nhận thức và trách nhiệm của cấp ủy,
tổ chức Đảng, người chỉ huy, đội ngũ cán bộ đảng viên, cán bộ chính trị, giáo viên,
giảng viên, tổ chức đoàn thanh niên trong việc ĐHGTĐĐCM cho HVCPĐ; nội
dung, hình thức, phương pháp định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho HVCCPĐ
ở HVHC; nhận thức, thái độ, hành vi của học viên cấp phân đội về học tập, rèn luyện,
phát triển những giá trị đạo đức cách mạng, phân tích những yếu tố tác động để trên cơ
sở đó đề xuất những giải pháp phù hợp nhằm phát huy hiệu quả cao hơn nữa trong hoạt
động định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên cấp phân đội. Chính vì những
lý do đó tác giả đã lựa chọn đề tài “Định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học
viên đào tạo cán bộ hậu cấp phân đội, trình độ đại học ở Học viện Hậu cần hiện
nay” là vấn đề nghiên cứu có ý nghĩa cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn
*Mục tiêu nghiên cứu: Làm rõ lý luận và thực trạng định hướng giá trị đạo đức cách
mạng, trên cơ sở đó đề xuất những giải pháp cơ bản định hướng giá trị đạo đức cách mạng
cho Học viên cấp phân đội ở Học viện Hậu cần hiện nay.

2


* Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Làm rõ một số vấn đề lý luận về định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho

học viên cấp phân đội ở học viện Hậu cần.
- Phân tích thực trạng định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên và
của học viên cấp phân đội ở Học viện Hậu cần hiện nay.
- Đề xuất những giải pháp cơ bản định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho
học viên cấp phân đội ở Học viện Hậu cần hiện nay.
3. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu của luận văn
* Đối tượng nghiên cứu
Định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên cấp phân đội tại Học viện
Hậu cần .
* Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi điều tra, khảo sát là các khoa giáo viên, cán bộ quản lý học viên,
học viên cấp phân đội ở Học viện Hậu cần.
- Số liệu - tư liệu phục vụ cho luận văn giới hạn từ năm 2013 đến 2017
4. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
4.1. Câu hỏi nghiên cứu
- Nội dung, hình thức, phương pháp định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho
Học viên đào tạo sĩ quan Hậu cần cấp phân đội ở Học viện Hậu cần như thế nào?.
- Nhận thức, thái độ, hành vi về giá trị đạo đức cách mạng của học viên đào
tạo cán bộ hậu cần cấp phân đội ở Học viện Hậu cần hiện nay ra sao?
- Có những yếu tố nào tác động tới sự phát triển đạo đức cách mạng của học
viên cấp phân đội?
4.2. Giả thuyết nghiên cứu
- Nội dung, hình thức, phương pháp định hướng giá trị đạo đức cách mạng
cho Học viên đào tạo cán bộ Hậu cần cấp phân đội ở Học viện Hậu cần phù hợp,
hiệu quả.
- Đa số học viên đào tạo cán bộ hậu cần cấp phân đội có nhận thức, thái độ
tốt, hành vi tích cực trong quá trình học tập, rèn luyện, phát triển những giá trị đạo
đức cách mạng được định hướng.

3

- Những yếu tố tác động tới định hướng giá trị đạo đức cách mạng của học viên là
những yếu tố: Tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường; Tác động từ môi
trường đạo đức quân sự của Học viện; Tác động từ mục tiêu đào tạo và nâng cao chất
lượng giáo dục đào tạo của Học viện Hậu cần để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng
quân đội, ngành hậu cần trong tình hình mới.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1.Phƣơng pháp trƣng cầu ý kiến
Trưng cầu 300 ý kiến học viên đào tạo sĩ quan hậu cần cấp phân đội trình độ
đại học từ năm thứ nhất đến năm thứ tư.
Trưng cầu ý kiến 100 cán bộ quản lý và giáo viên, giảng viên ở Học viện
Hậu cần.
5.2. Phƣơng pháp phỏng vấn sâu
Phỏng vấn sâu 5 cán bộ quản lý học viên, 5 giảng viên; 10 học viên
Thảo luận nhóm tập trung 2 nhóm: Học viên năm thứ nhất, thứ 2 gồm 8
người, Học viên năm thứ 3, thứ 4 gồm 8 người.
5.3. Phƣơng pháp phân tích tƣ liệu
Nghiên cứu các tài liệu trong thư viện của Học viện, ngoài Học viện, tài liệu
trên báo chí, tạp chí, sách, Internet.
5.4. Phƣơng pháp quan sát
Phương pháp quan sát nhiều lần, phương pháp quan sát tham dự và không
tham dự.
5.5. Phƣơng pháp chọn mẫu:
* Chọn địa bàn khảo sát: Học viện Hậu cần trực thuộc Bộ Quốc phòng Việt
Nam, có nhiệm vụ đào tạo sĩ quan và nhân viên nghành hậu cần cho Quân đội nhân
dân Việt Nam.
* Chọn dung lượng mẫu định lượng: Những báo cáo tác giả có được cho
thấy, số lượng học viên trong một khóa học, gồm học viên năm thứ nhất, năm thứ
hai, năm thứ ba và năm thứ tư cũng chênh lệch nhau không đáng kể, số lượng học

viên tại thời điểm khảo sát số lượng học viên là 1733, tổng số phiếu cần khảo sát để
đạt đảm bảo tiêu chuẩn chọn mẫu là 200 học viên. Tuy nhiên trong quá trình khảo

4


sát đã phát thêm số phiếu dự kiến, tương ứng 130 phiếu, đề phòng những phiếu trả
lời không đạt chuẩn. Như vậy tổng số phiếu phát ra để khảo sát học viên là 330
phiếu, sau công đoạn làm sạch phiếu, số phiếu đạt tiêu chuẩn là 300.
Đối với cán bộ quản lý, giáo viên và giảng viên tại học viện Hậu cần số
phiếu khảo sát tác giả phát ra là 100, số phiếu đạt chuẩn là 100 phiếu.
Tác giả quyết định sử dụng tất cả số phiếu đạt tiêu chuẩn sau khi khảo sát.
* Chọn dung lượng mẫu định tính: Đơn vị mẫu phỏng vấn sâu được chọn
theo phương pháp chọn mẫu có chủ đích. Chọn tập hợp những người tham gia dựa
theo những tiêu chí có tính đại diện liên quan tới nội dung nghiên cứu. Cơ cấu mẫu
nghiên cứu định tính bao gồm các nhóm với số lượng cụ thể:
+ Cán bộ quản lý, giáo viên, giảng viên: 10 người
+ Học viên sĩ quan cấp phân đội:

26

Như vậy tổng số người cung cấp thông tin ( định lượng và định tính) cho đề
tài là: 400 + 36 = 436 người.
6. Vài nét về địa bàn khảo sát và đặc điểm cơ cấu mẫu nghiên cứu
* Học viện Hậu cần
Học viện Hậu cần trực thuộc Bộ Quốc phòng Việt Nam, có nhiệm vụ đào tạo
sĩ quan và nhân viên nghành hậu cần cho Quân đội nhân dân Việt Nam. Ngày 2
tháng 7 năm 1993, Bộ giáo dục và đào tạo ra quyết định công nhận trình độ đào tạo
đại học quân sự cho Học viện Hậu cần. Trước yêu cầu cách mạng và nhiệm vụ quân
đội trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đầu năm 1951, Tổng cục cung cấp

( nay là Tổng cục Hậu cần) mở lớp huấn luyện cán bộ cung cấp đầu tiên do đồng chí
Trần Đăng Ninh, Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Tổng cục cung cấp trực
tiếp chỉ đạo. Sau 7 năm vừa xây dựng vừa đào tạo cán bộ, từ lớp huấn luyện cán bộ
cung cấp đầu tiên đã phát triển thành Trường Sĩ quan Hậu cần (1958) và Học viện
Hậu cần (1974). Theo chỉ thị của Bộ Quốc Phòng, tháng 8 năm 1980 một bộ phận
của Học viện được tách ra để thành lập trường sĩ quan Hậu cần. Ngày 16 tháng 3
năm 1996 Bộ Quốc phòng ra quyết định số 257/QĐ – QP hợp nhất trường sĩ quan
Hậu cần và Học viện Hậu cần. Từ tháng 4 năm 1996, Học viện Hậu cần trở thành
nhà trường duy nhất đào tạo cán bộ hậu cần cho toàn quân đội, đồng thời là một

5


trung tâm nghiên cứu khoa học hậu cần quân sự. Ngày 28 tháng 4 năm 1999, Bộ
Quốc Phòng ra quyết định số 547/QĐ – QP công nhận ngày 15 tháng 6 năm 1951 là
ngày truyền thống của Học viện Hậu cần.
Trải qua 65 năm xây dựng và trưởng thành, Học viện Hậu cần đã đào tạo được
hàng vạn sĩ quan và nhân viên chuyên môn kỹ thuật hậu cần các cấp, hoàn thành nhiều
công trình khoa học có giá trị, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao nhiệm vụ chiến đấu và
xây dựng của các lực lượng vũ trang [39,Tr.7]. Trụ sở chính của Học viện Hậu cần tại
Phường Ngọc Thụy, quận Long Biên, Hà Nội. Cơ sở 2 đóng tại xã Kim Sơn, thị xã Sơn
Tây, thành phố Hà Nội. Cơ sở 3 tại huyện Kỳ Sơn, tỉnh Hòa Bình.
Hiện nay Học viện Hậu cần đào tạo các trình độ sau: đào tạo sĩ quan hậu cần
trình độ cao đẳng, đại học và sau đại học với 6 chuyên nghành quân sự gồm: Chỉ
huy tham mưu hậu cần, quân nhu, vận tải, xăng dầu, doanh trại, tài chính. Ở trụ sở
chính đào tạo hệ cao đẳng, đại học dân sự với các chuyên nghành Tài chính – ngân
hàng, kế toán doanh nghiệp và Kỹ thuật Xây dựng dân dụng. Đào tạo sau đại học
dân sự chuyên nghành tài chính – ngân hàng.
* Đặc điểm mẫu và cơ cấu mẫu nghiên cứu:
Đặc điểm mẫu và cơ cấu mẫu nghiên cứu được mô tả ở bảng 2.1 dưới đây.

Bảng: Đặc trưng và cơ cấu mẫu nghiên cứu định lượng nhóm học viên đào tạo cán
bộ sĩ quan hậu cần cấp phân đội trình độ đại học ở HVHC.
Các đặc trưng mẫu

Nội dung cơ cẫu Số lượng
mẫu

Nhóm sĩ quan theo Chỉ huy tham mưu 80
ngành học

Tỉ lệ (%)
26.7

hậu cần
Quân Nhu

40

13.3

Vận tải

41

13.7

Xăng dầu

43

14.3

Doanh trại

44

14.7

Tài chính

52

17.3

Địa bàn cư trú của Nông thôn
gia đình học viên
Đô thị

242

80.7

58

19.3

Năm học

75

25

Năm thứ nhất

6


Năm thứ 2

75

25

Năm thứ 3

75

25

Năm thứ 4

75

25

Thành phần dân Dân tộ kinh
tộc của Học viên
Dân tộc khác

287

95.7

13

4.3

Mức sống gia đình

Giàu có

7

2.3

Khá giả

21

7

Trung bình

243

81

Nghèo

29

9.7

7. Khung phân tích
Mặt trái của
nền kinh tế thị
trường
Định hướng
giá trị đạo
đức cách
mạng cho
Học viên đào
tạo cán bộ
hậu cần cấp
phân đội
trình độ đại
học ở Học
viện Hậu cần
hiện nay

Nhận thức và
trách nhiệm
của các tổ
chức, lực
lượng trong
việc
ĐHGTĐĐCM
cho HVCPĐ

Môi trường đạo

đức Quân sự
của Học viện

Nội dung, hình
thức, phương
pháp
ĐHGTĐĐCM

Nhận thức, thái
độ của HV về
ĐĐCM

Hành động
khẳng định và
tạo nên giá trị
ĐĐCM

Tác động từ mục tiêu đào tạo và nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của Học viện
Hậu cần để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng quân đội, ngành hậu cần trong
tình hình mới.

7


8. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Trong mấy thập kỷ gần đây việc nghiên cứu về giá trị, định hướng giá trị được
nhiều nhà nghiên cứu của các nước trên thế giới quan tâm. Đó cũng là những vấn đề
cấp bách đang đặt ra đối với quốc gia trên toàn cầu, đặc biệt là những nước đang phát
triển, đang chuyển đổi kinh tế xã hội để hội nhập nền văn minh của nhân loại.
Việt Nam từ khi bước vào thời kỳ đổi mới với tư tưởng chiến lược: " Đặt con

người vào vị trí chiến lược trung tâm" của chiến lược kinh tế - xã hội, coi nguồn lực
lớn nhất, quý báu nhất là tiềm lực con người Việt Nam, coi "nguồn tài nguyên
người, sự phát triển người" là yếu tố quyết định của mọi sự phát triển.
Với công trình “Giá trị - định hướng giá trị nhân cách và giáo dục giá trị”
(1995) [72] do Nguyễn Quang Uẩn làm chủ nhiệm đã khái quát một bức tranh sinh
động cả lý luận và thực tiễn về giá trị, định hướng giá trị nhân cách của con người
Việt Nam giai đoạn hiện nay. Với cách tiếp cận Hoạt động - Giá trị - Nhân cách, đề
tài đã nghiên cứu những giá trị chung như: giá trị nhân cách, giá trị nghề nghiệp, giá
trị truyền thống và hiện đại của nhóm học sinh, sinh viên, thanh niên nông thôn,
công nhân viên chức, cán bộ khoa học kỹ thuật, lực lượng vũ trang và các doanh
nghiệp thuộc các tỉnh, thành phố ở ba miền Bắc, Trung, Nam. Các tác giả khẳng
định, định hướng giá trị nhân cách con người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay
đang có sự biến đổi so với thời kỳ trước đổi mới trong đó có các giá trị chung như:
nguyện vọng sống trong hoà bình, ổn định để phát triển kinh tế, mong có học vấn,
nghề nghiệp, sức khoẻ, gia đình, sống có tình nghĩa...vẫn được đề cao. Đặc trưng
định hướng giá trị của con người Việt Nam hiện nay, vừa là coi trọng giá trị truyền
thống vừa coi trọng giá trị hiện đại. Mặc dù vậy, vẫn xuất hiện tư tưởng coi trọng
giá trị cá nhân, giá trị vật chất mà coi nhẹ giá trị xã hội, giá trị tinh thần. Công trình
là nguồn tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu về giá trị, định hướng giá trị
nói chung và định hướng giá trị đạo đức cách mạng nói riêng.
Đề tài khoa học cấp Bộ Quốc Phòng “ Định hướng giá trị nhân cách đội ngũ
sĩ quan trẻ Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay” [38] (2002) do Lại Ngọc Hải làm
chủ nhiệm đã luận giải làm rõ một số vấn đề lý luận và thực tiễn về định hướng giá
trị nhân cách, tìm hiểu vai trò, đặc trưng định hướng giá trị nhân cách đội ngũ sĩ

8


quan trẻ quân đội trên cơ sở đó đề xuất những quan điểm, yêu cầu và giải pháp chủ
yếu định hướng giá trị nhân cách sĩ quan trẻ trong giai đoạn tới, theo Nghị quyết

TW 5 ( khóa VIII) và Nghị quyết số 94 – NQ/ĐU quân sự TW. Đề tài đã đưa ra
được những nội dung định hướng giá trị nhân cách sĩ quan trẻ tập trung vào 3
nhóm: Giá trị chính trị tư tưởng, giá trị văn hóa, đạo đức, lối sống, giá trị nghề
nghiệp. Theo đó định hướng giá trị trực tiếp góp phần xây dựng nhân cách người
chiến sĩ cầm súng bảo vệ tổ quốc trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên với cách tiếp cận tâm lý học nên
nhiều phân tích còn thiên về định tính theo chủ quan của nhà nghiên cứu mà chưa
có những số liệu bằng chứng thực tiễn để người đọc có thể thấy được các khía cạnh
xã hội của hoạt động định hướng giá trị nhân cách cho đội ngũ sĩ quan trẻ trong
quân đội nhân dân Việt Nam. Dù vậy, đề tài là tài liệu tham khảo có giá trị cho
những nghiên cứu về định hướng giá trị nhân cách cho nhóm học viên sĩ quan trong
quân đội.
Với cách tiếp cận xã hội học, đề tài “ Định hướng giá trị nghề nghiệp của học
viên sĩ quan trong các học viện, nhà trường quân đội khu vực phía Bắc hiện nay”
(2017) [13] của tác giả Thân Trung Dũng đã làm rõ những vấn đề lý luận liên quan
đến định hướng giá trị nghề nghiệp của học viên, trong luận án đã đưa ra những
nhận định và phân tích về nhận thức, thái độ và hành vi về nghề nghiệp và giá trị
nghề nghiệp, quá trình lựa chọn trưởng thành trong nghề nghiệp và những nhân tố
tác động đến định hướng giá trị nghề nghiệp của học viên sĩ quan quân đội. Trong
luận án chưa đi sâu phân tích về giá trị đạo đức nghề nghiệp đặc thù của học viên
cấp phân đội ở HVHC, chưa đưa ra nội dung, hình thức, phương pháp để định
hướng giá trị nghề nghiệp cụ thể. Nhưng luận án là một trong những tài liệu tham
khảo hữu ích cho tác giả trong cách tiếp cận phân tích về định hướng giá trị đạo đức
cách mạng cho học viên cấp phân đội ở HVHC.
Với cách tiếp cận của triết học, luận án tiến sĩ triết học của Hà Nguyên Cát
(2000) “Vấn đề đạo đức cách mạng của người cán bộ hậu cần Quân đội nhân dân
Việt Nam” [8] và luận án tiến sỹ triết học của Trần Như Chủ “Phát triển đạo đức
cách mạng của người cán bộ hậu cần quân đội nhân dân Việt Nam: lịch sử và

9

lôgíc” (2002)[10] hai công trình này đã tập trung làm rõ những nội dung cơ bản
như: Đi sâu phân tích tầm quan trọng của việc giáo dục, phát triển, nâng cao đạo
đức cách mạng cho các đối tượng cán bộ quân đội, cụ thể: cán bộ cấp phân đội, cán
bộ hậu cần. Đồng thời xác định những chuẩn mực, đặc trưng đạo đức cơ bản gắn
với đặc điểm hoạt động, chức trách, nhiệm vụ cụ thể của mỗi loại cán bộ, mỗi đối
tượng học viên. Khái quát một số vấn đề có tính nguyên tắc trong nâng cao đạo đức
cách mạng của đội ngũ cán bộ quân đội, những đặc điểm tác động đến quá trình
phát triển đạo đức của cán bộ cấp phân đội. Trình bày quan niệm nâng cao đạo đức
cách mạng của từng loại cán bộ; xác định chủ thể, đối tượng, nội dung, hình thức, phương
pháp nâng cao ĐĐCM của đội ngũ cán bộ quân đội. Đánh giá đúng thực trạng đạo đức
của đội ngũ cán bộ quân đội và thực trạng hoạt động giáo dục, nâng cao ĐĐCM ở
các đơn vị quân đội; chỉ rõ nguyên nhân và rút ra một số kinh nghiệm nâng cao
ĐĐCM của đội ngũ cán bộ cấp phân đội, cán bộ hậu cần quân đội nhân dân Việt
Nam gắn với đối tượng nghiên cứu cụ thể. Đề xuất phương hướng, giải pháp giáo
dục, phát triển, nâng cao ĐĐCM của đội ngũ cán bộ quân đội trong giai đoạn hiện
nay. Nhìn chung các công trình nghiên cứu đều tập trung làm rõ những nhóm giải
pháp lớn: nâng cao chất lượng công tác giáo dục, rèn luyện ĐĐCM; tiến hành tốt
công tác tổ chức, công tác chính sách; đẩy mạnh tự phê bình và phê bình đấu tranh
chống chủ nghĩa cá nhân; phát huy vai trò tự rèn luyện ĐĐCM; xây dựng môi
trường văn hóa, đạo đức trong sạch lành mạnh. Với cách tiếp cận mang màu sắc
triết học, nhưng đây là hai đề tài cung cấp một bức tranh trong sự phân tích logic về
lý luận, thực trạng và giải pháp về đạo đức cách mạng của đội ngũ cán bộ hậu cần
quân đội là tài liệu tham khảo hữu ích cho tác giả.
Luận văn thạc sĩ của Phạm Đức Quang “Định hướng giá trị đạo đức cách mạng
cho học viên đào tạo sĩ quan chính trị cấp phân đội ở học viện Chính trị hiện nay”
(2000)[76] đã phân tích về mặt lý luận, thực trạng và đưa ra những giải pháp để giải
quyết vấn đề. Trong chương lý luận tác giả đã giải thích được những quan niệm
như: Quan niệm về đạo đức cách mạng, đạo đức quân nhân, phân tích bản chất và

vai trò, yêu cầu và nội dung cơ bản của định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho
học viên đào tạo sĩ quan chính trị cấp phân đội, và những yếu tố tác động tới định

10


hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên đào tạo sĩ quan chính trị cấp phân
đội. Trong chương lý luận này tác giả chưa đưa ra khái niệm giá trị, định hướng giá
trị đạo đức cách mạng, chưa phân tích rõ những nét phẩm chất đạo đức đặc thù của
sĩ quan chính trị, những phẩm chất đạo đức sĩ quan chính trị vừa mang những phẩm
chất chung của đạo đức quân nhân vừa mang những nét đặc thù riêng của sĩ quan
chính trị. Trong phân tích về những nhân tố tác động tác giả chưa phân tích sâu về
môi trường đạo đức quân sự của Học viện chính trị tác động như thế nào đến định
hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên. Trong chương 2 phân tích về thực
trạng định hướng giá trị cho HVCPĐ tác giả đã phân tích được những thuận lợi và
khó khăn trong hoạt động định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên, chưa
phân tích được nhận thức, thái độ, hành vi của học viên được biểu hiện như thế nào
trong quá trình định hướng giá trị đạo đức, chưa phân tích được yếu tố tương quan
để tìm hiểu sự khác nhau trong nhận thức thái độ, hành vi của học viên năm thứ
nhất, thứ 2 và học viên năm thứ 3 và thứ tứ để từ đó đưa ra giải pháp liên quan phù
hợp. Dù còn những điểm hạn chế trên nhưng luận văn cũng là một trong những tài
liệu tham khảo cho tác giả trong cách tiếp cận vấn đề.
Luận văn thạc sỹ của Nguyễn Văn Luyện “Phát triển Đạo đức cách mạng của
học viên cử nhân hậu cần cấp phân đội ở Học viện Hậu cần hiện nay” ( 2008)[47].
Công trình này đã tập trung phân tích, làm sáng tỏ những vấn đề như: Thực chất phát
triển, nâng cao ĐĐCM của HVCPĐ ở HVHC. Xác định rõ quan niệm phát triển,
nâng cao ĐĐCM của học viên đào tạo sĩ quan theo từng mô hình, mục tiêu, yêu cầu
đào tạo ở các học viện, trường sĩ quan trong quân đội. Chỉ ra những đặc điểm phát
triển ĐĐCM của học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội. Đánh giá đúng và khách
quan thực trạng ĐĐCM của học viên và thực trạng phát triển ĐĐCM của HVCPĐ ở

HVHC. Thông qua đánh giá đúng thực trạng, công trình nghiên cứu đã chỉ rõ ưu,
khuyết điểm, nguyên nhân của những ưu, khuyết điểm đó. Công trình nghiên cứu đã
đưa ra được những giải pháp phát triển ĐĐCM cho HVCPĐ. Trong chương thực
trạng của luận văn chưa phân tích định lượng và định tính sâu về nhận thức, thái độ,
hành vi trong phát triển đạo đức cách mạng của học viên. Nhưng đây là những tài liệu
tham khảo hữu ích cho tác giả trong phân tích các yếu tố tác động tới hoạt động định

11


hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên và đưa ra những giải pháp phù hợp để
hoạt động định hướng giá trị đạo đức cách mạng ngày càng hiệu quả.
Các công trình trên có ý nghĩa rất lớn, tác giả trân trọng, kế thừa kết quả nghiên
cứu của một số công trình có liên quan đến luận văn, nhưng chưa có công trình nào
nghiên cứu “Định hướng giá trị ĐĐCM cho HVCPĐ ở Học viện Hậu cần hiện nay”.
Nhằm mục đích nâng cao chất lượng, hiệu quả trong học tập rèn luyện và
phát triển những giá trị đạo đức cách mạng cho đội ngũ sĩ quan hậu cần cấp phân
đội phải tiến hành tốt định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho học viên để học
viên khi còn ngồi trên ghế nhà trường đạt được kết quả học tập và rèn luyện tốt,
cũng như bộc lộ và phát huy tốt những phẩm chất đạo đức cách mạng để khi ra
trường họ thực sự vững vàng trên cương vị công tác của mình, thực sự là người cán
bộ vừa có phẩm chất đạo đức cách mạng vừa có năng lực, luôn trung thành tuyệt
đối với Đảng với nhân dân, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt
qua, sẵn sàng hi sinh bảo vệ độc lập tự do cho tổ quốc.
9. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận văn
- Kết quả nghiên cứu góp phần làm rõ cơ sở lý luận, thực trạng và đưa ra
những giải pháp khoa học của định hướng giá trị đạo đức cách mạng cho Học viên
đào tạo sĩ quan Hậu cần cấp phân đội trình độ đại học nhằm nâng cao hơn nữa hiệu
quả đào tạo cán bộ Hậu cần, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn
mới, giữ vững và phát huy truyền thống bản chất " Bộ đội cụ Hồ" và truyền thống

vẻ vang của quân đội.
- Đề tài có thể làm tài liệu nghiên cứu tham khảo trong giảng dạy ở Học viện
Hậu cần nói riêng và các nhà trường quân đội nói chung.

12


Chƣơng 1: Một số vấn đề lý luận về định hƣớng giá trị đạo đức cách
mạng cho Học viên đào tạo cán bộ Hậu cần cấp phân đội, trình độ đại học ở
Học viện Hậu cần hiện nay
1.1. Những khái niệm cơ bản
1.1.1. Học viên cấp phân đội ở Học viện Hậu cần
Mỗi một trường quân đội đều có chức trách nhiệm vụ đào tạo những lĩnh vực
chuyên ngành điển hình cho học viên học tập trong ngôi trường đó. Với chức trách
nhiệm vụ đào tạo của Học viện Hậu cần chúng ta có được khái niệm về học viên cấp
phân đội ở Học viện Hậu cần như sau:
Học viên cấp phân đội ở HVHC là những hạ sĩ quan, binh sĩ, thanh niên được
tuyển chọn chặt chẽ về lai lịch chính trị, phẩm chất, năng lực, xu hướng nghề nghiệp,
đã trúng tuyển qua các kì thi, đang được đào tạo tập trung tại HVHC theo mô hình,
mục tiêu đào tạo người SQHC cấp phân đội. Sau khi tốt nghiệp ra trường có học vấn
cử nhân Hậu cần quân sự, trở thành sĩ quan hậu cần có đủ phẩm chất, năng lực hoàn
thành chức trách, nhiệm vụ được giao.
Mục tiêu đào tạo của HVHC đối với HVCPĐ là: đào tạo HVCPĐ thành trợ
lý hậu cần tiểu đoàn, trợ lý quân nhu, xăng dầu, xây dựng và quản lý nhà đất, tài
chính cấp trung đoàn, trung đội trưởng vận tải có trình độ đại học chuyên ngành hậu
cần quân sự tốt nghiệp ra trường được cấp bằng cử nhân khoa học có phẩm chất đạo
đức, kiến thức, năng lực, bản lĩnh chính trị và hoàn thành tốt chức danh đào tạo và
mọi nhiệm vụ được giao. Qua thực tế công tác và rèn luyện có khả năng phát triển
đảm nhiệm được cương vị công tác cao hơn theo chuyên ngành đào tạo và là nguồn
đào tạo cán bộ hậu cần có trình độ sau đại học.

Để trở thành HVCPĐ tại HVHC là những thanh niên đã tốt nghiệp phổ thông,
quân nhân đang tại ngũ trong quân đội có đủ phẩm chất chính trị, đạo đức, sức khoẻ,
trình độ theo quy định của Bộ Quốc phòng; tự nguyện phục vụ lâu dài trong quân đội;
đã trúng tuyển qua các kỳ thi tuyển hoặc cử tuyển theo quy định của Bộ Giáo dục Đào tạo và Bộ Quốc phòng, hiện đang học tập, rèn luyện tại HVHC theo nội dung,
chương trình xác định. Những đặc điểm của học viên cấp phân đội ở HVHC là họ
đang trong quá trình hình thành, phát triển và hoàn thiện nhân cách của người

13


SQHC cấp phân đội. Đây là lứa tuổi có thể tiếp nhận một cách nhanh chóng những
lý tưởng, hành động tốt đẹp, cao cả, hoài bão ước muốn, những tri thức, hướng tới
các giá trị tốt đẹp. Nhưng ở họ, do tuổi đời còn trẻ nên chưa có nhiều kinh nghiệm
trong cuộc sống, cách suy xét, đánh giá, lựa chọn các giá trị, chuẩn mực đạo đức
chưa thật chuẩn xác, tính bền vững chưa cao, thậm chí còn dễ bị lôi cuốn, cám dỗ
bởi những lợi ích vật chất tầm thường. HVCPĐ chủ yếu là con em nông dân từ mọi
miền của Tổ quốc, khá đa dạng về vùng miền, thành phần xuất thân,có một số là con
cán bộ, công nhân, con, em sĩ quan trong lực lượng vũ trang nhân dân, một số ít là
người dân tộc thiểu số sinh sống ở vùng sâu, vùng xa. Họ được sống và học tập trong
môi trường đất nước hoà bình, được thừa hưởng thành quả cách mạng của đất nước,
dân tộc, được sự quan tâm chăm lo của gia đình và xã hội, đã được lựa chọn kỹ về
phẩm chất chính trị, nhân cách, phẩm chất đạo đức, không có tiền án, tiền sự, không
mắc những tệ nạn xã hội, có thái độ đúng đắn với sự nghiệp cách mạng của Đảng,
của dân tộc. Họ đều có hoài bão trở thành người sĩ quan phục vụ lâu dài trong quân
đội, nên đã xác định đúng động cơ học tập, rèn luyện. Một số học viên là quân nhân,
trước khi vào học họ đã là Đảng viên, cán bộ đoàn ở các đơn vị cơ sở trong toàn
quân. Đây chính là lực lượng nòng cốt trong học tập, rèn luyện, xây dựng đơn vị học
viên vững mạnh và là những thuận lợi cơ bản, để xây dựng và giữ vững phẩm chất
ĐĐCM của tập thể HVCPĐ.
Tuy nhiên, HVCPĐ ở HVHC là những thanh niên quân đội đang trong quá

trình hình thành, phát triển và hoàn thiện nhân cách người SQHC cấp phân đội, bộ
phận học viên là học sinh trúng tuyển quen với lối sống tự do và sự bao bọc của gia
đình nên họ rất dễ bị tác động bởi những tiêu cực của mặt trái cơ chế thị trường và
các tệ nạn xã hội, nếu không kịp thời định hướng chính trị, giáo dục, rèn luyện
ĐĐCM cho họ ngay từ những năm đầu của thời kỳ học viên thì các biểu hiện như:
sống thực dụng, hưởng thụ, chạy theo đồng tiền, đề cao giá trị vật chất, xem nhẹ giá
trị tinh thần, thờ ơ về chính trị rất dễ xảy ra.
Học viên cấp phân đội ở HVHC được học tập, rèn luyện trong môi trường sư
phạm quân sự theo đúng điều lệnh, kỷ luật quân đội. Ở môi trường này, họ hoạt động tập
trung có tổ chức, có lãnh đạo, quản lý chặt chẽ và thống nhất trong toàn Học viện và hệ

14


thống điều lệnh, kỷ luật nghiêm ngặt, HVCPĐ có điều kiện để học tập, rèn luyện theo
đúng mục tiêu, nhiệm vụ của từng năm học, cả khóa học để trở thành những SQHC cấp
phân đội. HVCPĐ, chịu sự quản lý nghiêm ngặt của tổ chức, của điều lệnh, kỷ luật quân
đội, các quy định của Học viện, có những thời điểm cường độ hoạt động cao dễ gây ra
tâm lý căng thẳng, mệt mỏi dẫn đến chán chường, ngại học, ngại rèn. Bên cạnh đó, môi
trường hoạt động tương đối ổn định, khá kín, ít được tiếp xúc với môi trường xã hội bên
ngoài Học viện, nên ảnh hưởng đến tính năng động, nhạy bén, sáng tạo của học viên.
Đặc điểm này đặt ra đối với các cấp ủy, tổ chức đảng, người chỉ huy, các cơ quan chức
năng và mọi lực lượng trong quá trình ĐHGTĐĐCM cho HVCPĐ cần chú ý có những
biện pháp phù hợp để tạo được môi trường, điều kiện thuận lợi cho học viên học tập, rèn
luyện nói chung và trong ĐHGTĐĐCM cho học viên nói riêng.
Nắm vững đặc điểm này chủ thể và lực lượng tiến hành ĐHGTĐĐCM cần có
biện pháp khai thác những yếu tố tích cực, tiến bộ, định hướng, giáo dục cho họ nhận
thức thấy và gạt bỏ những mặt tiêu cực, lạc hậu trong ý thức và hành vi. Những đặc điểm
trên đây vừa tạo ra những điều kiện thuận lợi, vừa đặt ra không ít khó khăn, thách thức cho
nhiệm vụ giáo dục - đào tạo của HVHC, trong đó, ĐHGTĐĐCM cho HVCPĐ phải

nghiên cứu, nắm vững các đặc điểm trên, có biện pháp phát huy những điều kiện thuận lợi,
khắc phục những khó khăn của nó.
1.1.2. Khái niệm về giá trị
Giá trị là một chủ đề hấp dẫn trong nghiên cứu xã hội học. Giá trị thường được coi
là một trong những yếu tố cấu thành văn hoá. Nội dung mục từ “giá trị “ trong “Từ
điển xã hội học Oxford” cho thấy thuật ngữ này có nhiều nghĩa khác nhau tùy theo
từng chuyên ngành khoa học, “giá trị” được coi là cái gì đó có khuynh hướng mạnh,
lâu dài, có tính chi phối bên trong và đôi khi có tính chất ngầm định, khi hệ thống
giá trị được thiết lập và được cùng chia sẻ, nó sẽ tạo ra sự đồng thuận xã hội và
chính trị.
“Từ điển xã hội học” do G. Endruweit và G. Trommsdorff chủ biên đã ghi nhận
từ năm 1951, Cl. Klukholn đã nêu một định nghĩa kinh điển về giá trị. Theo đó
“giá trị là quan niệm về điều mong muốn đặc trưng hiện hay ẩn cho một cá nhân

15


hay một nhóm và ảnh hưởng tới việc chọn các phương thức, phương tiện hoặc
mục tiêu của các hành động” [31]: 156].
Theo Joseph. H. Fichter, cần phân biệt hai cấp độ định nghĩa khái niệm “giá
trị”: Cấp độ định nghĩa mô tả và định nghĩa khoa học, mà cấp độ định nghĩa mô tả
“đã gây ra nhiều sự lẫn lộn trong việc nhận xét những giá trị xã hội. Theo cách mô
tả chúng ta có thể nói rằng tất cả cái gì có ích lợi, đáng ham chuộng hoặc đáng kính
phục đối với con người hoặc đoàn thể, đều là “có một giá trị” [42]:173]. Còn “theo
quan điểm xã hội học, những giá trị có thể được định nghĩa như là những tiêu chuẩn
theo đó đoàn thể hoặc xã hội phê phán về tầm quan trọng của những con người,
những khuôn mẫu mục đích và các đối tượng văn hoá khác” [42]:174].
Bùi Thế Cường cho rằng, “giá trị là các nguyên tắc cơ bản định hướng hành
động. Chúng là những quan điểm, thái độ về những điều được mong muốn, về
những quan niệm dẫn dắt trong văn hóa, tôn giáo, đạo lý và xã hội. Những định

hướng giá trị thống trị trong một xã hội là khung cơ bản của văn hóa. Với tính cách
là những nguyên tử của đời sống xã hội, các chuẩn mực chỉ có thể vận hành khi các
chuẩn mực quan trọng nhất đối với hành động xã hội được kết nối với nhau, khi
chúng được theo đuổi như là “đầy giá trị” (quan trọng, đúng đắn, chân lý) theo một
ý nghĩa có tính đạo lý. Giá trị là những “chỉ dẫn đạo lý” dẫn dắt hành động con
người. Chúng biểu hiện các ý nghĩa và mục tiêu mà các cá nhân và nhóm gắn với
hành động của họ” [12].
Tóm lại, có rất nhiều cách định nghĩa khái niệm “giá trị”. Để nắm bắt được
các khía cạnh giá trị thể hiện trong đạo đức cách mạng của học viên cấp phân đội ở
học viện Hậu cần cần bao quát được định nghĩa về giá trị. Do vậy, trong phạm vi
luận văn này, khái niệm “giá trị” được hiểu là cái mà người ta mong muốn, quan
niệm về sự mong muốn đó, hơn thế nữa, là các tiêu chuẩn về những cái người ta
mong muốn như cái đúng, cái tốt, cái đẹp, cái ích lợi, nhằm định hướng cho hành
động của học viên.
1.1.3. Khái niệm định hướng giá trị
Có nhiều cách tiếp cận khác nhau về định hướng giá trị: thuật ngữ định hướng giá
trị được đề cập trong " Từ điển bách khoa toàn thư của Liên Xô có nghĩa là: " Cơ sở

16