Quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS thị xã phú thọ, tỉnh phú thọ theo hướng phát triển năng lực tự học

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

HOÀNG THỊ THÚY HOÀN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ THỊ XÃ PHÚ THỌ, TỈNH PHÚ
THỌ THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2017


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

HOÀNG THỊ THÚY HOÀN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC TRƢỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ THỊ XÃ PHÚ THỌ, TỈNH PHÚ
THỌ THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nghiêm Thị Đƣơng

HÀ NỘI – 2017

LỜI CẢM ƠN
Tác giả luận văn xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Khoa Quản lý Giáo
dục, Trường Đại học Giáo dục đã tổ chức khóa học Thạc sĩ Quản lý Giáo dục
để tôi có cơ hội được học tập, nghiên cứu và nâng cao trình độ cho bản thân
phục vụ cho công tác quản lý tại Trường THCS Hùng Vương, thị xã Phú Thọ,
tỉnh Phú Thọ.
Tôi gửi lời cảm ơn tới Phòng Giáo dục và Đào tạo thị xã Phú Thọ, tỉnh
Phú Thọ và các cơ quan quản lý đã tạo điều kiện về thời gian, kinh phí cho tôi
trong toàn bộ quá trình học tập và nghiên cứu tại Trường Đại học Giáo dục.
Tôi cũng xin cảm ơn các cán bộ Quản lý Giáo dục, giáo viên của các trường
THCS trên địa bàn thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ đã giúp tôi khảo sát, điều tra,
đánh giá thực trạng cũng như khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các
biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học theo hướng
phát triển năng lực tự học cho học sinh.
Tôi xin bày tỏ sự biết ơn tới Tiến sĩ Nghiêm Thị Đương, cán bộ hướng
dẫn luận văn, đã trực tiếp chỉ đạo, hướng dẫn và hỗ trợ tôi trong suốt quá trình
triển khai nghiên cứu đề tài và hoàn thiện đề tài đúng tiến độ, đảm bảo yêu
cầu của một công trình nghiên cứu khoa học.
Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn đến các đồng nghiệp tại trường
THCS Hùng Vương, thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ và các thành viên gia đình
đã kịp thời động viên, giúp đỡ, hỗ trợ tôi hoàn thành luận văn và toàn bộ quá
trình học tập tại Trường Đại học Giáo dục.
Tác giả luận văn

Hoàng Thị Thúy Hoàn

i

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ i
MỤC LỤC ................................................................................................................. ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................... vi
DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... vii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ................................................................................. ix
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
Chƣơng 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
TỰ HỌC .....................................................................................................................6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .......................................................................6
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài........................ ......................................9
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường .....................................9
1.2.2. Hoạt động dạy học, quản lí hoạt động dạy học ....................................13
1.2.4. Tự học,năng lực tự học .........................................................................16
1.3. Hoạt động dạy học ở trƣờng THCS theo hƣớng phát triển năng lực tự
học.........................................................................................................................19
1.3.1.Trường THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân ............................. 19
1.3.2. Hoạt động dạy học ở trường THCS theo hướng phát triển năng lực tự
học ........................................................................................................... 21
1.4. Quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THCS theo hƣớng phát triển năng
lực tự học .............................................................................................................28
1.4.1. Quản lý việc thực hiện mục tiêu dạy học ở trường THCS theo hướng
phát triển năng lực tự học ........................................................................ 28
1.4.2. Quản lý việc thực hiện nội dung chương trình dạy học ở trường
THCS theo hướng phát triển năng lực tự học ........................................... 29
1.4.3. Quản lý việc thực hiện đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức dạy
học ở trường THCS theo hướng phát triển năng lực tự học ...................... 30
1.4.4. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy học ở trường THCS
theo hướng phát triển năng lực tự học ...................................................... 31

ii


1.4.5. Quản lý các điều kiện, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động
dạy học ở trường THCS theo hướng phát triển năng lực tự học ................ 32
1.5.Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THCS
theo hƣớng phát triển năng lực tự học .............................................................33
1.5.1. Yếu tố chủ quan .............................................................................. 33
1.5.2. Yếu tố khách quan .......................................................................... 36
Chƣơng 2.THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC
TRƢỜNG THCS THỊ XÃ PHÚ THỌ, TỈNH PHÚ THỌ THEO HƢỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC ..................................................................39
2.1. Khái quát về vị trí địa lý, kinh tế, văn hóa - xã hội, giáo dục của thị xã
Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ .......................................................................................39
2.1.1. Khái quát về vị trí địa lý, kinh tế, văn hóa - xã hội của thị xã Phú
Thọ, tỉnh Phú Thọ ...........................................................................................39
2.1.2. Vài nét về tình hình giáo dục thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ .............40
2.1.3. Khái quát về các trường THCS thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ ..........41
2.2. Khảo sát vấn đề nghiên cứu ........................................................................44
2.2.1. Mục tiêu khảo sát ............................................................................ 44
2.2.2. Đối tượng khảo sát .......................................................................... 44
2.2.3 Nội dung khảo sát ............................................................................ 45
2.2.4. Phương pháp khảo sát..................................................................... 45
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học ở các trƣờng THCS thị xã Phú Thọ, tỉnh
Phú Thọ theo hƣớng phát triển năng lực tự học ..............................................46
2.3.1. Nhận thức về tầm quan trọng của HĐDH ở các trường THCS thị xã
Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học................. 46
2.3.2. Thực trạng hoạt động dạy học ở các trường THCS thị xã Phú Thọ,
tỉnh Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học ................................ 47

2.4.Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở các trƣờng THCS thị xã Phú
Thọ tỉnh Phú Thọ theo hƣớng phát triển năng lực tự học ..............................56
2.4.1. Nhận thức về tầm quan trọng của quản lý HĐDH ở các trường THCS
thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học ....... 56

iii


2.4.2.Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS thị xã Phú
Thọ tỉnh Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học ......................... 56
2.5.Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động dạy học ở các
trƣờng THCS thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ theo hƣớng phát triển năng lực
tự học ..................................................................................................................665
2.6. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở các trƣờng THCS
thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ theo hƣớng phát triển năng lực tự học ..............68
2.6.1. Ưu điểm ..................................................................................................68
2.6.2. Hạn chế ..................................................................................................68
Chƣơng 3.BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC
TRƢỜNG THCS THỊ XÃ PHÚ THỌ, TỈNH PHÚ THỌ THEO HƢỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC ..................................................................71
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hƣớng
phát triển năng lực tự học ..................................................................................71
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ................................ 71
3.1.2. Đảm bảo tính mục đích ................................................................... 71
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ và hệ thống ....................................72
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực hiện ......................................................72
3.2. Các biện pháp quản lý HĐDH ở các trƣờng THCS thị xã Phú Thọ theo
hƣớng phát triển năng lực tự học ......................................................................73
3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh
về tầm quan trọng, về nội dung của hoạt động dạy học theo hướng phát

triển năng lực tự học .......................................................................................73
3.2.2 Biện pháp 2: Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn,
nghiệp vụ cho đội ngũ giáo viên .....................................................................75
3.2.3. Biện pháp 3. Chỉ đạo giáo viên tích cực thực hiện đổi mới phương
pháp, hình thức tổ chức dạy học theo hướng phát triển năng lực tự học ....77
3.2.4. Biện pháp 4: Chỉ đạo đổi mới hình thức, nội dung kiểm tra, đánh giá
kết quả học tập của học sinh theo hướng phát triển năng lực tự học ..........79

iv


3.2.5. Biện pháp 5: Tổ chức huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực
phục vụ hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực tự học của học
sinh ...................................................................................................................80
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .................................................................82
3.4.Khảo nghiệm tínhcấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ...82
3.4.1.Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học ở các trường THCS Thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ theo
hướng phát triển năng lực tự học ............................................................. 83
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học ở các trường THCS Thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ theo
hướng phát triển năng lực tự học ............................................................. 85
3.4.3.Mối tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp
quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS Thị xã Phú Thọ theo hướng
phát triển năng lực tự học ........................................................................ 87
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................90
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................94
PHỤ LỤC ................................................................................................................97

v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BGH:

Ban giám hiệu

CBQL:

Cán bộ quản lý

CSVC:

Cơ sở vật chất

CNTT:

Công nghệ thông tin

CNH-HĐH

Công nghiệp hóa-hiện đại hóa

DH:

Dạy học

GD:

Giáo dục

GDTX:

Giáo dục thường xuyên

GD&ĐT:

Giáo dục và Đào tạo

GV

Giáo viên

HT:

Hình thức

HĐ:

Hoạt động

HĐDH:

Hoạt động dạy học

HĐTH

Hoạt động tự học

HS:

Học sinh

KTĐG:

Kiểm tra đánh giá

PTNL:

Phát triển năng lực

PP:

Phương pháp

PPDH:

Phương pháp dạy học

QL

Quản lý

QLGD:

Quản lý giáo dục

TBDH:

Thiết bị dạy học

THCS:

Trung học cơ sở

THPT:

Trung học phổ thông

XHCN:

Xã hội chủ nghĩa

BT:

Bình thường

vi


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1 Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động dạy học ở
các trường THCS theo hướng phát triển năng lực tự học ............................... 46
Bảng 2.2. Thực trạng việc thực hiện mục tiêu hoạt động dạy học ở các trường
THCS thị xã Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học ........................ 48
Bảng 2.3. Thực trạng việc thực hiện nội dung chương trình, kế hoạch dạy học
ở các trường THCS thị xã Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học ... 49
Bảng 2.4. Thực trạng việc sử dụng phương pháp dạy học ở các trường THCS
thị xã Phú Thọtheo hướng phát triển năng lực tự học..................................... 51
Bảng 2.5 Thực trạng việc sử dụng các hình thức tổ chức dạy học ở trường

THCS theo hướng phát triển năng lực tự học ................................................. 52
Bảng 2.6. Thực trạng việc việc sử dụng các phương tiện dạy học ở trường
THCS theo hướng phát triển năng lực tự học ................................................. 53
Bảng 2.7.Thực trạng việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các
trường THCStheo hướng phát triển năng lực tự học ...................................... 54
Bảng 2.8. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của quản lý hoạt động dạy
học ở các trường THCS thị xã Phú Thọ tỉnh Phú Thọ theo hướng phát triển
năng lực tự học ................................................................................................ 56
Bảng 2.9. Quản lý việc thực hiện mục tiêu dạy học ở các trường THCS thị xã
Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học .............................................. 57
Bảng 2.10.Quản lý thực hiện nội dung chương trình, kế hoach dạy họcở các
trường THCS thị xã Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học ............ 58
Bảng 2.11.Quản lý công tác đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học ở
các trường THCS thị xã Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học ...... 60
Bảng 2.12. Quản lý công tác kiểm tra, đánh giá hoạt động dạy họcở các
trường THCS thị xã Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học ............ 62
Bảng 2.13.Thực trạng quản lý điều kiện, cơ sở vật chất phục vụ hoạt động dạy
học ở các trường THCS thị xã Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học
......................................................................................................................... 63
vii


Bảng 2.14. Kết quả tổng hợp thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở các
trường THCS thị xã Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học ............ 65
Bảng 2.15. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học ở các trường
THCS thị xã Phú Thọtheo hướng phát triển năng lực tự học ......................... 66
Bảng 3.1.Tính cấp thiết của các biện pháp biện pháp quản lý hoạt động dạy
học ở các trường THCS Thị xã Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học
......................................................................................................................... 83
Bảng 3.2.Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt

động dạy học ở các trường THCS Thị xã Phú Thọ theo hướng phát triển năng
lực tự học ......................................................................................................... 85
Bảng 3.3: Mối tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thi của các biện
pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS Thị xã Phú Thọ theo
hướng phát triển năng lực tự học .................................................................... 87

viii


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1: Tính cấp thiết của các biện pháp biện pháp quản lý hoạt động
dạy học ở các trường THCS Thị xã Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự
học ................................................................................................................... 84
Biểu đồ 3.2: Tính khả thi của các biện pháp biện pháp quản lý hoạt động dạy
học ở các trường THCS Thị xã Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học
......................................................................................................................... 86
Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa tính cấp thiết và tính khả thicủa các biện pháp
......................................................................................................................... 89

ix


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Dạy học là một hoạt động vô cùng quan trọng trong một nhà trường.
Ngày nay việc dạy học theo lối truyền thụ một chiều, lấy người thầy làm trung
tâm đang được thay thế bằng việc lấy người học làm trung tâm.Nghị quyết 29NQ/TW, Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn
diê ̣n giáo du ̣c và đào tạo đã nhấn mạnh : “Đối với giáo dục phổ thông, tập
trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực công dân,
phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh.

Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý tưởng, truyền
thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng thực hành,
vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng tạo, tự học,
khuyến khích học tập suốt đời”.
Dạy học theo hướng phát triển năng lực của học sinh đặc biệt là năng lực tự
học đang ngày càng được quan tâm. Bởi tự học là hoạt động có vai trò hết sức
quan trọng trong quá trình học tập của người học. Trong các nhà trường,
HĐDH theo hướng phát triển năng lực tự học nếu được quản lý, tổ chức tốt sẽ
phát huy được sự chủ động, sáng tạo của người học; nâng cao hiệu quả của
việc dạy và học; góp phần thúc đẩy chất lượng đào tạo trong các nhà trường.
Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam,
khóa VII và Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ IX đã nhấn mạnh:“Đảm bảo
thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, phát triển mạnh phong trào tự
học, tự đào tạo thường xuyên và rộng khắp trong toàn dân”, “…Tạo ra năng
lực tự học sáng tạo của mỗi học sinh”. Điều 36 của Luật Giáo dục cũng quy
định: “…Phải coi trọng việc bồi dưỡng năng lực tự học, tự nghiên cứu, tạo
điều kiện cho người học phát triển tư duy sáng tạo”.
Thực tế hiện nay cho thấy, HĐDH theo hướng phát triển năng lực tự
học của học sinh các cấp nói chung và của học sinh THCS thị xã Phú Thọ nói
riêng chưa được sự quan tâm đúng mức, các nhà trường chưa có các biện pháp
1


quản lý thực sự hiệu quả đối với hoạt động này. Những biện pháp quản lý
HĐDH theo hướng phát triển năng lực tự học của học sinh hiện nay đang tiến
hành trong các nhà trường phần lớn chỉ đạt tới mục đích là quản lý về mặt thời
gian và con người; tác động quản lý của nhà trường tới việc tự học của học
sinh thường chỉ dừng ở mức độ tuyên truyền kêu gọi, nhắc nhở. HĐDH theo
hướng phát triển năng lực tự học hầu như vẫn diễn ra một cách tự phát , ít có
sự quản lý, giám sát nên hiệu quả không cao.

Từ những lý do nêu trên tác giả lựa chọn đề tài: “Quản lý hoạt động
dạy họcở các trường Trung học cơ sở thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ theo
hướng phát triển năng lực tự học” để nghiên cứu làm đề tài luận văn tốt
nghiệp của mình.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát thực tiễn, đề xuất các biện
pháp QL hoạt động dạy học ở các trường THCSthị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ
theo hướng phát triển năng lực tự học nhằm nâng cao kết quả hoạt động dạy
học ở các THCS thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo
dục hiện nay.
3. Đối tƣợng, khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú
Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học ở các trường THCS theo hướng phát triển năng lực
tự học.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở trường
Trung học cơ sở theo hướng phát triển năng lực tự học.
4.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS
thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học.
2


4.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường
THCS thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học.
5. Câu hỏi nghiên cứu
Cầnnhững biện pháp quản lý nào để nâng cao kết quả hoạt động dạy
họcở các trường THCSthị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọtheo hướng hướng phát

triển năng lực tự họcđáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay?
6. Giả thuyết nghiên cứu
Quản lý hoạt động hoạt động dạy học ở các trường THCSthị xã Phú
Thọ, tỉnh Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học đã đạt những kết quả
nhất định. Tuy nhiên để nâng cao kết quả hoạt động dạy học, phát triển năng
lực tự học cho học sinh đáp ứng được tốt hơn yêu cầu đổi mới giáo dục thì
công tác quản lý còn có những bất cập, chưa phù hợp. Nếu đề xuất và áp dụng
các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực tự
học phù hợp hơn thì sẽ nâng cao được hiệu quả dạy học, từ đó nâng cao chất
lượng giáo dục của thị xã Phú Thọ đáp ứng được yêu cầu đổi mới trong giáo
dục hiện nay.
7. Phạm vi nghiên cứu
7.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý hoạt động dạy họcở
các trường THCS thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ theo hướng phát triển năng
lực tự học.
7.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Nghiên cứu3 trườngTHCS trong thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ: Trường
THCS Hùng Vương, THCS Sa Đéc, THCS Trần Phú.
7.2. Giới hạn về đối tượng khảo sát
Đề tài khảo sát lấy ý kiến 3 nhóm đối tượng: Cán bộ quản lý và giáo
viên, chuyên viên phòng Giáo dục đào tạo thị xã Phú Thọ
- Khảo sát thực trạng hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học ở
các trường THCS thị xã Phú Thọ: 110 người là cán bộ quản lý và giáo viên
3


của 3 trường THCS thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ.
- Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thị của các biện pháp quản lý hoạt
động dạy học ở các trường THCS thị xã Phú Thọ: 116 người gồm chuyên viên

phòng Giáo dục và đào tạo, cán bộ quản lý, giáo viên của 3 trường THCS thị
xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ.
8. Phƣơng pháp nghiên cứu
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Nghiên cứu các tài liệu: sách, các công trình nghiên cứu, các bài viết
trong các tạp chí về hoạt động dạy học và quản lý HĐDH theo hướng phát
triển năng lực tự học ở trường THCS.
- Nghiên cứu các văn bản, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước, Bộ
GD&ĐT về quản lý HĐDH ở trường THCS.
Trên cơ sở nghiên cứu tài liệu trên, phân tích, khái quát hóa, so sánh, tổng
hợp các thông tin, tư liệu có liên quan đến đề tài để làm sáng tỏ các vấn đề lý luận
về quản lý HĐDH ở trường THCS theo hướng phát triển năng lực tự học.
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Mục đích của phương pháp này là:khảo sát thực trạng hoạt động dạy học
và quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú
Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học.
- Phương pháp phỏng vấn:
Phỏng vấn CBQL, GV để trao đổi, thu thập thông tin, phân tích, so sánh
và đối chiếu với những thông tin đã thu được qua bảng hỏi.
- Phương pháp quan sát:
Quan sát việc tổ chức hoạt động dạy học của giáo viên, hoạt động học
tập của học sinh. Mục đích của phương pháp này nhằm thu thập thêm thông
tin để hiểu rõ hơn về thực trạng hoạt động dạy học bổ sung số liệu cho
phương pháp điều tra để phân tích, đánh giá thực trạng khách quan hơn.

4


8.3. Phương pháp thống kê toán học

Sử dụng các công thức toán thống kê để định lượng kết quả nghiên cứu.
9. Ý nghĩa lí luận và thực tiễn
9.1. Ý nghĩa lý luận
Hệ thống hóa được những vấn đề lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở
các trường THCS theo hướng phát triển năng lực tự học. Cung cấp cơ sở khoa
học để nghiên cứu thực trạng và đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động
dạy học ở các trường THCS Thị xã Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự
học.
9.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả nghiên cứu này có thể được áp dụng cho công tác quản lý hoạt
động hoạt động dạy học theo hướng phát triển năng lực tự học cho học sinh ở
các trường THCS thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ.
10. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục
luận văn bao gồm các chương:
Chương 1:Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học ở các trường
THCS theo hướngphát triển năng lực tự học
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS
thị xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường THCS thị
xã Phú Thọ, tỉnh Phú Thọ theo hướng phát triển năng lực tự học

5


Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở CÁC
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC TỰ HỌC
1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề

Hoạt động dạy học là một hoạt động rất quan trọng, đóng vai trò chủ yếu
trong việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, nâng cao ý
thức dân tộc, tinh thần trách nhiệm với bản thân và cộng đồng, đặt nền tảng
cho sự đổi mới và phát triển khoa học công nghệ của đất nước đồng thời có
tác động mạnh mẽ đến tiến trình phát triển quốc gia. Đầu tư cho giáo dục, cho
các hoạt dộng dạy học là đầu tư cho phát triển, tạo nên sự phát triển nhanh và
bền vững cho mỗi quốc gia. Hoạt động quản lý xuất hiện như một tất yếu
khách quan nhằm tổ chức, phối hợp, điều khiển hoạt động của con người
trong quá trình sinh hoạt tự vệ, lao động sản xuất, mưu sinh theo mục tiêu
chung đã định. Quản lý được hình thành cùng với sự xuất hiện của xã hội loài
người. Quản lí hoạt dộng dạy học là một hoạt động quản lí chuyên biệt được
nhiều nhà nghiên cứu giáo dục đề cập từ thế kỷ 20 đến nay.
Quản lí hoạt động dạy học, quản lí nhà trường là những vấn đề được
nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nước hết sức quan tâm. Việc chú trọng
đến các biện pháp quản lí nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động trong nhà trường
luôn giữ vị trí đặc biệt quan trọng. Nhiều công trình nghiên cứu của các nhà
quản lí nước ngoài đã đề cập đến vấn đề cốt lõi của quản lí và quản lí hoạt
động dạy học như:
Nhà triết học Socate(469-399 TCN), Platon(427-347 TCN), Nicola
Copecnich(1473-1543), H.Fayol(1841-1925), F.Taylo(1841-195).......Ở phương
đông có Khổng Tử (551-479 TCN), thời chiến quốc có Mạnh Tử(372-289
TCN)...là những người có cống hiến lớn cho khoa học quản lí, cho sự phát triển
giáo dục của thế giới ngày càng phát triển mạnh mẽ.
Từ cuối thế kỷ XIV, khi chủ nghĩa tư bản bắt đầu xuất hiện, vấn đề DH
6


và quản lý hoạt động dạy học đã đươc nhiều nhà GD thực sự quan tâm. Nổi
bật là các công trình nghiên cứu của các tác giả Cômenxki, M.I.Kônđakôp,
Xukhômlinxki, Zakharôp. Cômenxki khi đưa ra nguyên tắc DH như nguyên

tắc trực quan, nguyên tắc nhất quán, nguyên tắc đảm bảo tính khoa học và tính
hệ thống… Qua đó thể hiện gián tiếp rằng hiệu quả DH có liên quan đến chất
lượng người dạy trong việc vận dụng có hiệu quả các nguyên tắc DH. Về quản
lý quá trình DH, Zakharôp rất quan tâm thu thập, phân tích những số liệu, chỉ
số phản ánh tình hình giảng dạy, học tập, việc phối hợp trong Ban giám hiệu
nhằm giúp đỡ GV tiến bộ về chuyên môn.
Nghiên cứu của tác giả nước ngoài cho thấy vấn đề DH và quản lý
HĐDH được nghiên cứu một cách có hệ thống, những lý luận đó được đúc kết
từ thực tiễn quản lý và thể hiện các tư tưởng triết học khác nhau, phát triển
theo từng giai đoạn lịch sử. Các nghiên cứu đều coi trọng vị trí của giáo dục.
Kết quả giáo dục phụ thuộc rất nhiều vào công tác quản lý HĐDH và nhân tố
người thầy với khả năng tự học và sáng tạo.
Nhân loại đã bước sang thế kỉ 21, trong bối cảnh chung của một kỷ
nguyên mới của thế giới và của đất nước, giáo dục Việt Nam cũng đang đứng
trước những xu thế mới và thách thức mới.Vì vậy nhiều nhà khoa học Việt
Nam thời kì hiện đại cũng đã có những công trình nghiên cứu về quản lí họat
động dạy học đã đạt được nhữn thành tựu nhất định như: Đặng Quốc Bảo,
Đặng Bá Lãm, Nguyễn Đức Chính, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đặng Xuân Hải,
Phạm Minh Hạc...
Đảng và Nhà nước ta luôn nhận thức thấu đáo về vai trò giáo dục đối
với sự phát triển của đất nước. Vì lẽ đó, giáo dục được xác định là quốc sách
hàng đầu. Sự nghiệp giáo dục cần phải được toàn xã hội chăm lo.Tháng 11
năm 2013, Ban chấ p hành Trung ương Đảng ban hành

Nghị quyết số 29-

NQ/TW về việc đổi mới căn bản , toàn diện giáo dục và đào ta ̣o đã đặt ra mục
tiêu đến năm 2030: "Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu
quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ
7

Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân. Giáo dục con người Việt Nam phát
triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá
nhân, chú trọng phát triển năng lực toàn diện cho học sinh”. Một trong những năng
lực của học sinh là năng lực tự học.
Việc quản lý hoạt động dạy học là một vấn đề rất quan trọng, được coi là
tiêu điểm của nhà trường và được đề cập trong các tài liệu bồi dưỡng cho cán bộ
quản lý giáo dục các cấp. Các công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy
học cũng được công bố trong các cuốn sách, các bài báo trong các tạp chí.
Các công trình nghiên cứu còn được thể hiện trong các đề tài luận văn, luận
ánquản lý giáo dục. Có thể kể ra một số luận văn :
Đỗ Ngọc Thạch (2010), Biện phápquản lí hoạt động dạy hoc các trường
trung học phổ thông Huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên đáp ứng yêu cầu phân ban,
Luận văn thạc sĩ Quản lý giáo dục- Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc
Gia Hà Nội.[31]
Vũ Anh Tuấn (2016), Quản lí hoạt động dạy hoc theo hướng phân hóa
ở trường trung học phổ thông Kẻ Sặt, Huyện Gia Bình, tỉnh Hải Dương,
Luận văn thạc sĩ Quản lý giáo dục- Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc
Gia Hà Nội.[34]
Nguyễn Hồng Sơn (2015), Quản lí hoạt động dạy hoc nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục ở trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Tả Sìn Thàng,
huyện Tủa Chùa - tỉnh Điện Biên. Luận văn thạc sĩ Quản lý giáo dục- Trường
Đại học Giáo dục, Đại học Quốc Gia Hà Nội.[30]
Trần Thanh Tuấn (2015), Quản lý hoạt động dạy - học ở trường Trung
học Phổ thông chuyên Lê Quý Đôn, tỉnh Ninh Thuận trong bối cảnh đổi mới
giáo dục phổ thông hiện nay. Luận văn thạc sĩ Quản lý giáo dục- Trường Đại
học Giáo dục, Đại học Quốc Gia Hà Nội.[33]
Mặc dù có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học, song
có rất ít đề tài nghiên cứu về quản lí hoạt động dạy học theo hướng tiếp cận năng

lực, đặc biệt là năng lực tự học. Xét thấy việc quản lý dạy học theo hướng tiếp cận
8


năng lực là rất cần thiết trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Tác giả muốn đi
sâu nghiên cứu tìm hiểu xem làm thế nào để quản lí được hoạt động dạy học theo
hướng phát triển năng lực tự học. Đây là vấn đề tác giả rất quan tâm.
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường
1.2.1.1. Quản lý:
Quản lý là một thuộc tính gắn liền với xã hội ở một giai đoạn phát triển
của nó, để đương đầu với sức mạnh của thiên nhiên, duy trì sự tồn vong của
mình, từ xa xưa con người đã biết đoàn kết, biết phối hợp tạo thành tập thể,
điều này cho thấy rằng: phải có sự tổ chức, phân công và phối hợp nhằm thực
hiện mục đích chung. Quản lý là hoạt động cần thiết cho tất cả các lĩnh vực
của đời sống con người là một nhân tố của sự phát triển. Quản lý là một phạm
trù tồn tại khách quan được ra đời từ bản thân nhu cầu của mọi xã hội, mọi
quốc gia và trong mọi thời đại. Có nhiều quan điểm khác nhau về quản lý:
Theo H.Koontz( Mỹ) : "Quản lý là hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo sự
phối hợp những nỗ lực của cá nhân nhằm đạt được những mục đích của nhóm
( tổ chức). Mục đích của mọi nhà quản lý là hình thành môi trường mà trong
đó con người có thể đạt được các mục đích của mình với thời gian, tiền bạc,
vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất" [11, tr33]
K.Marx đã từng nóiđến sự cần thiết của quản lý: “Bất kỳ một lao
động xã hội nàođược tiến hành trên một quy mô tương đối lớn cũngđều cần
có sự quản lý, nó xác lập mối quan hệ hài hoà giữa các công việc riêng rẽ
và thực tiễn những chức năng chung nhất xuất phát từ sự vậnđộng của toàn
cơ cấu sản xuất khác với vậnđộng của từng bộ phậnđộc lập trong nền sản
xuấtấy. Một nghệ sĩ vĩ cầm tựđiều khiển mình, còn dàn nhạc thì phải có
nhạc trưởng”[6, tr.480].

Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang:"Quản lý là tác động có mục đích, có
kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (nói chung là
khách thể quản lý) nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến"[27, tr17]
9


Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng: Hoạt
động quản lý là "Tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý(
người quản lý) đến khách thể quản lý(người bị quản lý) trong một tổ chức
nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức " [7, tr1]
Tác giả Hà Sỹ Hồ cho rằng: "Quản lý là quá trình có tác động có định
hướng, có tổ chức dựa trên các thông tin về tình trạng của đối tượng và môi
trường, nhằm giữ cho sự vận hành của đối tượng được ổn định và làm cho nó
phát triển tới mục đích đã định " [15,tr 25]
Có nhiều quan niệm khác nhau về quản lý, song tựu chung đều thể hiện:
- Quản lý bao giờ cũng là một tác động hướng đích, có mục tiêu xác định.
- Quản lý là sự tác động tương hỗ, biện chứng giữa chủ thể và khách thể
quản lý.
- Quản lý vừa là sự tác động mang tính chủ quan nhưng phải phù hợp
với quy luật khách quan.
- Quản lý vừa là khoa học vừa là nghệ thuật.
- Quản lý là một thuộc tính bất biến nội tại của mọi quá trình lao động
xã hội. Lao động quản lý là điều kiện quan trọng để làm cho xã hội loài người
tồn tại, vận hành và phát triển. Quản lý phải bao gồm các yếu tố như: Phải có
mục tiêu đặt ra cho cả đối tượng và chủ thể làm căn cứ định hướng cho mọi
hoạt động của tổ chức, phải có nội dung, phương pháp, phương tiện và kế
hoạch hành động , một môi trường nhất định.
Do vậy có thể khái quát: QL là sự tác động có tổ chức, có mục đích của
chủ thể QL lên đối tượng QL nhằm sử dụng có hiệu quả các tiềm năng, cơ hội
của tổ chức để đạt được mục tiêu đã đề ra trong điều kiện biến động của môi

trường.
1.2.1.2 Quản lý giáo dục
QLGD là những tác động có hệ thống, có kế hoạch, có ý thức và hướng
đích của chủ thể quản lý ở mọi cấp khác nhau đến tất cả các mắt xích của toàn bộ
hệ thống nhằm mục đích đảm bảo sự hình thành nhân cách cho thế hệ trẻ trên cơ
10


sở nhận thức và vận dụng những quy luật của xã hội cũng như các quy luật của
quá trình giáo dục về sự phát triển thể lực, trí lực và tâm lực của con người.
Quản lý giáo dục theo nghĩa rộng là quản lý các hoạt động giáo dục trong
xã hội. Quá trình đó bao gồm các hoạt động giáo dục và có tính giáo dục của bộ
máy nhà nước, của các tổ chức xã hội, của cả hệ thống giáo dục quốc dân. Theo
nghĩa hẹp, quản lý GD là quản lý các hoạt động GD&ĐT diễn ra trong đơn vị
hành chính (xã, phường, quận, huyện...) các cơ sở GD như nhà trường.
- Có nhiều cách tiếp cận khác nhau về quản lý GD:
Tác giả Phạm Minh Hạc cho rằng: "Quản lý nhà trường, quản lý giáo
dục nói chung là thực hiện đường lối giáo dục của Đảng trong phạm vi trách
nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành theo nguyên lý giáo dục để
tiến tới, mục tiêu đào tạo đối với ngành Giáo dục - Đào tạo, đối với thế hệ trẻ
và với từng học sinh, hay cụ thể hơn " Quản lý nhà trường, quản lý giáo dục là
tổ chức hoạt động dạy học... Có tổ chức hoạt động dạy học, thực hiện được
các tính chất của nhà trường phổ thông Việt Nam XHCN... mới quản lý được
giáo dục, tức là cụ thể hóa đường lối giáo dục của Đảng và biến đường lối đó
thành hiện thực, đáp ứng yêu cầucủa nhân dân, của đất nước"[12].
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo:" Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quát là
hoạt động điều hành, phối hợp của các lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công
tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu xã hội" [2,tr45].
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang: "Quản lý giáo dục là hệ thống những
tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm

làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng thực hiện
được các tính chất mà nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm
hội tụ là quá trình DH, giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục tới mục tiêu dự
kiến, tiến lên trạng thái mới về chất "[28,tr 20].
Từ những khái niệm về quản lý giáo dục nêu trên, chúng tôi cho rằng:
Quản lý giáo dục là thực hiện đầy đủ các chức năng kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ
đạo, kiểm tra trên toàn bộ các hoạt động giáo dục. Quản lý hoạt động giáo dục
11


trong nhà trường là nhằm cho các hoạt động này phát huy được vai trò định
hướng và thực hiện một cách tương ứng, phù hợp với hoạt động của học sinh.
Nhìn chung các định nghĩa về quản lý giáo dục được các tác giả nêu trên
đưa ra vừa khái quát vừa cụ thể, hợp lý, dễ hiểu. Như vậy quản lý GD có thể
xem là: sự tác động có ý thức nhằm điều khiển, hướng dẫn các quá trình GD,
những hoạt động của cán bộ, giáo viên và học sinh, sinh viên huy động tối đa
các nguồn lực khác nhau để đạt tới mục đích của nhà quản lý GD và phù hợp
với quy luật khách quan.
1.2.1.3. Quản lý nhà trường
- Khái niệm nhà trường:Trường học là một tổ chức, ở đó tiến hành quá
trình dạy học. Hoạt động đặc trưng của trường học là hoạt động dạy học, đó là
hoạt động có tổ chức, có nội dung, có phương pháp, phương tiện, có mục
đích, có sự lãnh đạo của nhà giáo dục, có hoạt động tích cực tự giác của người
học. Theo tác giả Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc:"Nhà trường là một
tổ chức chuyên biệt trong hệ thống tổ chức xã hội thực hiện chức năng tái tạo
nguồn nhân lực phục vụ cho sự duy trì và phát triển xã hội"[9, tr21]
- Khái niệm quản lý nhà trường:
Theo M.I Kondacov: " Không đòi hỏi một định nghĩa hoàn chỉnh, chúng
ta hiểuquản lý nhà trường (công việc nhà trường là một hệ thống xã hội - sư
phạm chuyênbiệt). Hệ thống này đòi hỏi những tác động có ý thức, có kế

hoạch và hướng đích của chủ thể quản lý đến tất cả các mặt của đời sống nhà
trường, nhằm đảm bảo sự vận hành tối ưu về các mặt xã hội - kinh tế, tổ chức
- sư phạm của quá trình dạy - học và giáo dục thế hệ đang lớn lên" [20]
Theo tác giả Phạm Minh Hạc:" Quản lý nhà trường là thực hiện đường
lối của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận
hành theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo
đối với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ và từng học sinh"[13, tr19]
Theo tác giả Phạm Viết Vượng:" Quản lý trường học là hoạt động của
các cơ quan quản lý, về cơ bản là huy động các nguồn lực để tổ chức các hoạt
12


động giáo dục trong nhà trường theo mục tiêu giáo dục"[35, tr15]
Có nhiều cấp quản lý nhà trường, cấp cao nhất là Bộ GD&ĐT, cơ quan
quản lý hệ thống giáo dục quốc dân bằng các biện pháp vĩ mô. Hai cấp quản
lý trung gian là Sở GD&ĐT cấp tỉnh, thành phố và Phòng GD&ĐT cấp quận,
huyện nơi chỉ đạo và giám sát nhà trường thực hiện chương trình giáo dục. Cơ
quan quản lý trực tiếp các hoạt động giáo dục trong nhà trường là các nhà
trường, các cơ sở giáo dục.
Mục đích của quản lý nhà trường là đưa nhà trường từ trạng thái đang
có, tiến lên một trạng thái phát triển mới, có chất lượng ngày càng cao, bằng
phương thức khai thác, phát triển và định hướng các nguồn lực GD vào việc
tăng cường các hoạt động của nhà trường, để nâng cao chất lượng quá trình
GD học sinh trở thành những công dân có ý thức, sáng tạo trong lao động, biết
phấn đấu vì hạnh phúc của bản thân, gia đình và xã hội.
Trong quản lý và thực tiễn khẳng định, quản lý nhà trường gồm hai loại:
- QL các chủ thể bên ngoài nhà trường nhằm định hướng và tạo điều
kiện cho nhà trường hoạt động và phát triển.
- QL các chủ thể bên trong nhà trường nhằm cụ thể hóa các chủ trương
đường lối, chính sách giáo dục thành các kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra

để đưa nhà trường đạt các mục tiêu đề ra.
Tóm lại: Quản lý nhà trường là hệ thống tác động có mục đích, có kế
hoạch, hợp quy luật của chủ thể quản lý nhà trường làm cho nhà trường vận
hành theo quan điểm, đường lối giáo dục của Đảng, thực hiện mục tiêu chung
của giáo dục: nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài phục vụ
sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước.
1.2.2. Hoạt động dạy học, quản lí hoạt động dạy học
1.2.2.1. Hoạt động dạy học
Dạy học là quá trình sư phạm, với nội dung khoa học được thực hiện
theo phương pháp sư phạm đặc biệt do nhà trường tổ chức giáo viên thực hiện
nhằm giúp học sinh nắm vững kiến thức khoa học và đồng thời hình thành hệ
13


thống kĩ năng hoạt động, nâng cao trình độ học vấn, phát triển trí tuệ hoàn
thiện nhân cách.
Dạy học là những hoạt động giao tiếp mang ý nghĩa xã hội bao gồm
hoạt động dạy và hoạt động học. Chủ thể của hoạt động dạy là GV, chủ thể
của hoạt động học là học sinh. Đó là hai hoạt động khác nhau nhưng không
đối lập nhau mà có sự thống nhất biện chứng để cùng hướng tới mục đích.
Hoạt động dạy của giáo viên là truyền thụ tri thức, lãnh đạo, tổ chức,
điều khiển, uốn nắn hoạt động chiếm lĩnh tri thức cho học sinh. Người giáo
viên giữ vai trò dẫn dắt, hướng dẫn, đồng hành cùng học sinh trên con đường
chiếm lĩnh tri thức tạo nên sự gắn kết chặt chẽ giữa người dạy và người học.
Hoạt động học của học sinh là quá trình nhận thức, nó trở nên có ý nghĩa
và kết quả khi nó là tự giác, tích cực, nỗ lực. Hoạt động học không chỉ dừng
lại ở việc ghi nhớ, lặp lại bài học mà hơn thế nó giúp học sinh phát huy tính
tích cực, chủ động, sáng tạo trong quá trình lĩnh hội, chiếm lĩnh tri thức.
Dạy và học là hai hoạt động của một quá trình, có mối quan hệ chặt chẽ
thống nhất với nhau. Kết quả học tập của học sinh không chỉ là kết quả của

hoạt động học mà còn là kết quả của hoạt động dạy. Không thể tách rời kết
quả học tập của trò trong việc đánh giá kết quả dạy của thầy. Bởi vì, nếu như
hoạt động dạy là việc tổ chức, điều khiển tối ưu quá trình học sinh chiếm lĩnh
tri thức, hình thành và phát triển nhân cách thì trong hoạt động học, học sinh
chiếm lĩnh tri thức khoa học một cách tự giác, tích cực dưới sự điều khiển của
GV. Nói cách khác, hoạt động dạy học gồm hai hoạt động đó là hoạt động dạy
và hoạt động học. Hai hoạt động này luôn gắn bó mật thiết với nhau, tồn tại
cùng nhau để tạo nên hiệu quả cho quá trình dạy học.
Hoạt động dạy học là một hoạt động trung tâm chi phối các hoạt động
giáo dục khác trong nhà trường, là con đường để HS lĩnh hội tri thức một cách
có hệ thống, giúp HS phát triển tư duy, hình thành những năng lực cơ bản về
nhận thức và hành động, hình thành thế giới quan khoa học, lòng yêu nước,
yêu dân tộc. Mặt khác hoạt động dạy học là hoạt động cơ bản, có chức năng
14