Con đường trở thành kẻ sĩ hiện đại - Nguyễn Khắc Viện

con đờng trở thành kẻ sĩ hiện đại
(Trớch Bn v o Nho)
- Nguyn Khc Vin -
I - tìm hiểu chung
1. Tỏc gi: SGK trang 287-288
2. B cc
Chia lm 2 phn:
- T u n trng thnh: nờu nhng u im ca Nho giỏo.
- Cũn li: s tu dng ca bn thõn v nhng bi hc rỳt ra t ú.
II - đọc hiểu văn bản
1. Ch
on trớch tp trung th hin quỏ trỡnh tu dng, rốn luyn ca bn thõn ca tỏc gi, cng nh
gi ý v con ng phn u tr thnh k s hin i ca ngi trớ thc Vit Nam núi chung luụn
thm nhun o lớ Nho gia - nhng ngi trớ thc ca mt dõn tc vn cú truyn thng vn húa
riờng ca mỡnh. Qua ú tỏc gi cng mun gi gm n ngi c v chớnh kin v o lớ ca mt
k s trong bi cnh xó hi cú nhng thay i ln lao. Chớnh nhan Con ng tr thnh k s
hin i ó thõu túm ch on trớch.
2. Nhng u im ca Nho giỏo
- Nho giỏo cú cỏi gc duy lớ, khụng i lp vi khoa hc (Cỏi gc duy lớ ca o Nho khụng
i lp vi khoa hc, vi hc thuyt Mỏc).
- t vn x th mt cỏch rừ rng v y hn nhiu hc thuyt khỏc: C s nhõn bn, ly
con ngi, ly cuc sng xó hi lm gc, ỳng vy. Phõn tớch xó hi, hiu rừ lch s, xỏc nh
ng li thỡ ch ngha Mỏc hn hn, nhng Mỏc trong o lớ khụng c ni bt v c th nh
trong Nho giỏo. Cú th núi khụng cú hc thuyt ch ngha no t vn x th rừ rng v y
nh vy.
- Rt quan tõm n vn tu thõn v luụn cao trỏch nhim ca con ngi i vi xó hi. t
con ngi trong mi quan h vi ngi thõn yờu v trong cng ng. Tỏc gi khụng t mi quan
h gia cỏc thnh viờn trong cng ng ngang nhau m khuyờn con ngi ta phi yờu thng
nhng con ngi trong gia ỡnh mỡnh trc ri mi yờu n ngi khỏc (Khụng cng iu lờn v
yờu ht mi ngi ngang nhau, m phi yờu b m mỡnh, v con mỡnh ó ri mi n yờu ngi
khỏc).

- Trong h thng ng x ca Nho giỏo, tinh thn cú mc (khụng cc oan, thỏi quỏ) luụn
hin din, luụn gi c ý chớ lp trng: khụng yờu ht thy mi ngi ngang nhau, ly õn bỏo õn,
trng s cụng bng (Ly õn bỏo õn nhng cng khụng n mc ly õn bỏo oỏn, m bỏo oỏn thỡ ly
cụng bng m x lớ, nhn rừ iu gỡ l phi phỏp, nhng cng khụng nhn tõm n mc i t cỏo b
m vi nh chc trỏch. Vỡ cao hn phỏp lut l tỡnh ngi, l lũng nhõn).
Nhng u im núi trờn ca Nho giỏo xoay quanh vn tu dng o c cỏ nhõn.
3. S tu dng ca bn thõn v bi hc kinh nghim
- Khụng th thay i o lớ, vỡ o lớ l yu t c bn to nờn nhõn cỏch, lm cho con ngi
sng ra con ngi, bit khộp mỡnh vo l ngha, thu hiu bn thõn tri thiờn mnh, khụng vỡ giu
sang m sa o, khụng vỡ nghốo khú m xa ri, khụng khut phc trc uy quyn, giỳp con ngi
gn ni vi truyn thng
- Tác giả có một cái nhìn duy lí, thấu suốt vấn đề, có tinh thần tự chủ cao độ, không hề né tránh
đối thoại với người chê trách mình, thẳng thắn thừa nhận mình có thay đổi chính kiến, không ngại
ngần tuyên bố quan điểm có thể liêm minh chính trị với quỷ và liên minh chỉ nhất thời.
→ Cốt cách của một kẻ sĩ thấm nhuần đạo lí Nho gia kết hợp với tinh thần duy lí phương Tây.
- Đạo lí: làm sao duy trì đức nhân với những nội dung phong phú của nó theo lời Khổng Tử đã
dạy. (làm người cho ra con người, nên người, thành người…)
- Thầm nhuần truyền thống đạo lí Nho gia nhưng không thủ cựu mà biết rút tỉa tinh hoa từ
nhiều học thuyết khác để tự xác lập một tư thế dấn thân hợp lí và có hiệu quả.
- Dám bày tỏ chủ kiến trên cơ sở phân tích một cách duy lí, khoa học các mặt ưu, nhược điểm
của từng học thuyết.
- Giữ thái độ độc lập với thế quyền, không đồng nhất con người chính trị với con người đạo
lí…
4. Văn phong của tác giả
- Lời văn trong sáng, giản dị và cứng cỏi - văn phong của một cây bút báo chí lão luyện.
- Sử dụng câu văn không có chủ ngữ: phá vỡ khoảng cách giữa người viết và người tiếp nhận