Phát triển các sản phẩm tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển việt nam chi nhánh vĩnh phúc

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––

ĐỖ HƯƠNG QUỲNH

PHÁT TRIỂN CÁC SẢN PHẨM TÍN DỤNG TẠI
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ
VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
CHI NHÁNH VĨNH PHÚC
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: GS.TSKH Lê Du Phong

THÁI NGUYÊN - 2014


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả đã nêu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, trung thực, xuất
phát từ tình hình thực tế của Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và phát
triển Việt Nam -chi nhánh Vĩnh Phúc.
Thái Nguyên, tháng 3 năm 2014
Tác giả luận văn

Đỗ Hương Quỳnh

ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu,
Khoa sau đại học, cùng các thầy, cô giáo trong trường Đại học kinh tế và
Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho
tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài.
Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS.TSKH Lê Du Phong Giáo viên trực tiếp hướng dẫn đã tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu,
giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám đốc, đồng nghiệp tại BIDV đã
tạo điều kiện cung cấp số liệu, đóng góp ý kiến và động viên tác giả trong
suốt thời gian học tập và hoàn thành luận văn tốt nghiệp.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 3 năm 2014
Tác giả luận văn

Đỗ Hương Quỳnh


3

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC .......................................................................................................... iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................... vi
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ ......................................................................................... viii

MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu...................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................. 3
4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................ 4
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu .................................... 5
6. Bố cục luận văn ............................................................................................. 5
Chương 1: TỔNG QUAN SẢN PHẨM TÍN DỤNG CỦA NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ PHÁT TRIỂN CÁC SẢN PHẨM CỦA
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI....................................................................... 6
1.1. Tín dụng của Ngân hàng thương mại.......................................................... 6
1.1.1. Khái niệm ................................................................................................. 6
1.1.2. Đặc điểm .................................................................................................. 6
1.2. Sản phẩm tín dụng của Ngân hàng thương mại .......................................... 7
1.2.1. Khái niệm ................................................................................................. 7
1.2.2. Đặc điểm của sản phẩm tín dụng ............................................................. 8
1.2.3. Mối quan hệ giữa sản phẩm tín dụng và các sản phẩm dịch vụ
Ngân hàng ........................................................................................................ 10
1.2.4. Các sản phẩm tín dụng của NHTM........................................................ 10
1.3. Phát triển các sản phẩm tín dụng của Ngân hàng thương mại .................. 14


4

1.3.1. Khái niệm ............................................................................................... 14
1.3.2. Nội dung phát triển các sản phẩm tín dụng của NHTM........................14
1.3.3. Các chỉ tiêu đánh giá việc phát triển các sản phẩm tín dụng ................. 15
1.3.4. Sự cần thiết phải phát triển hoạt động tín dụng của Ngân hàng
thương mại ....................................................................................................... 18

1.3.5. Các nhân tố ảnh hưởng........................................................................... 20
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.............................................. 28
2.1. Câu hỏi đặt ra cần nghiên cứu ................................................................... 28
2.2. Phương pháp nghiên cứu........................................................................... 28
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................. 28
2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin .................................................................. 28
2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin ........................................................... 29
2.3. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu .............................................................. 30
2.4. Mô hình phân tích ..................................................................................... 31
Chương 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC SẢN PHẨM TÍN
DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT
NAM CHI NHÁNH VĨNH PHÚC ................................................................ 32
3.1. Giới thiệu chung về Chi nhánh ngân hàng BIDV Vĩnh Phúc ................... 32
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của chi nhánh .................................. 32
3.1.2. Đặc điểm hoạt động kinh doanh của Chi nhánh ngân hàng BIDV
Vĩnh Phúc ......................................................................................................... 36
3.2. Hoạt động kinh doanh của BIDV Vĩnh Phúc trong thời gian qua............39
3.2.1. Hoạt động tín dụng................................................................................. 40
3.2.2. Hoạt động huy động vốn ........................................................................ 48
3.2.3. Hoạt động dịch vụ .................................................................................. 50
3.3. Thực trạng phát triển các sản phẩm tín dụng tại BIDV Vĩnh Phúc .......... 51
3.3.1. Các sản phẩm tín dụng tại BIDV Vĩnh Phúc giành cho khách hàng
doanh nghiệp .................................................................................................... 51
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

5

3.3.2. Các sản phẩm tín dụng bán lẻ tại BIDV Vĩnh Phúc .............................. 64

3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác phát triển sản phẩm tín dụng ......... 68
3.4.1. Các nhân tố khách quan ......................................................................... 68
3.4.2. Các nhân tố chủ quan ............................................................................. 71
Chương 4: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÁC SẢN PHẨM TÍN DỤNG TẠI
NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM CHI NHÁNH
VĨNH PHÚC ................................................................................... 78
4.1. Mục tiêu, định hướng của hoạt động phát triển các sản phẩm tín dụng
BIDV Vĩnh Phúc giai đoạn 2014 - 2016.......................................................... 78
4.1.1. Bối cảnh nền kinh tế............................................................................... 78
4.1.2. Định hướng và chiến lược ...................................................................... 79
4.2. Giải pháp phát triển các sản phẩm tín dụng giai đoạn 2014 - 2016.......... 81
4.2.1. Nhóm giải pháp từ những nhân tố chủ quan .......................................... 81
4.3. Kiến nghị ................................................................................................... 93
4.3.1. Đối với Chính phủ.................................................................................. 93
4.3.2. Đối với Ngân hàng nhà nước ................................................................. 94
4.3.3. Đối với BIDV ......................................................................................... 94
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 97
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 99
PHỤ LỤC ...................................................................................................... 100

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

6

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

NHTM

Ngân hàng thương mại

BIDV

Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam

HSBC

Ngân hàng TNHH một thành viên HSBC (Việt Nam)

VCB

Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

7

ACB

Ngân hàng Á Châu

Vietinbank

Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam

Techcombank

Ngân hàng thương mại cổ phần Kỹ thương Việt Nam

TDNH

Tín dụng ngân hàng

TD

Tín dụng

HĐTD

Hoạt động tín dụng

KD

Kinh doanh

KH

Khách hàng

DV

Dịch vụ

SXKD

Sản xuất kinh doanh

DNNN

Doanh nghiệp nhà nước

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1:

Một số chỉ tiêu kinh tế qua các năm........................................ 33

Bảng 3.2:

Một số chỉ tiêu hoạt động của BIDV Vĩnh Phúc các năm
2011 – 2013................................................................................. 40

Bảng 3.3:

Thị phần tín dụng của BIDV Vĩnh Phúc (2011 - 2012) ............ 42

Bảng 3.4:

Cơ cấu dư nợ tín dụng theo kỳ hạn của BIDV Vĩnh Phúc ........ 44

Bảng 3.5:

Cơ cấu dư nợ tín dụng theo loại hình của BIDV Vĩnh Phúc ..... 45

Bảng 3.6:

Cơ cấu dư nợ tín dụng theo tài sản bảo đảm của BIDV
Vĩnh Phúc ........................................................................... . 46

Bảng 3.7:

Cơ cấu dư nợ tín dụng theo ngành nghề của BIDV Vĩnh Phúc . 46

Bảng 3.8:

Nợ quá hạn, nợ xấu của BIDV Vĩnh Phúc............................... 48

Bảng 3.9:

Cơ cấu nguồn vốn huy động của BIDV Vĩnh Phúc giai đoạn
2010 - 2013.......................................................................... . 48

Bảng 3.10: Thu dịch vụ ròng của BIDV Vĩnh Phúc giai đoạn 2010 - 2013 .....
49
Bảng 3.11: Chỉ tiêu lợi nhuận giai đoạn 2010 - 2013 ................................ 50
Bảng 3.12: Các chỉ tiêu hoạt động của chi nhánh các năm 2011 - 2013...... 60
Bảng 3.13: Kết quả hoạt động tín dụng bán lẻ năm 2011, 2012 và 2013..... 64
Bảng 3.14: Cơ cấu dư nợ tín dụng bán lẻ theo sản phẩm của BIDV Vĩnh Phúc
giai đoạn 2011 - 2013………………………………………….66
Bảng 3.15: Kết quả khảo sát trình độ lãnh đạo của doanh nghiệp với quy
mô, chất lượng tín dụng tại BIDV Vĩnh Phúc năm 2013 .......... 68

Bảng 3.16: Bảng trình độ học vấn của cán bộ tín dụng.............................. 74
Bảng 3.17: Tỉ lệ cho vay trên tổng vốn đầu tư theo định hạng khách hàng tại
BIDV Vĩnh Phúc………………………………………………81


viii

DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 3.1: Bộ máy quản lý .............................................................................. 38


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Quá trình toàn cầu hóa làm tăng thêm mức độ phụ thuộc lẫn nhau giữa
các nền kinh tế trên thế giới. Trong lĩnh vực tài chính, Ngân hàng cũng không
ngoại lệ. Khủng hoảng tín dụng đã có những ảnh hưởng không nhỏ đến nền
kinh tế. Thời gian qua, cuộc khủng hoảng tín dụng tại Mỹ là khởi nguồn cho
cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Các quốc gia phải thực hiện cải cách, xây
dựng hệ thống quản lý tài chính và cơ chế phòng ngừa rủi ro tài chính quốc tế,
công khai, minh bạch trong hoạt động Ngân hàng để tránh những nguy cơ biến
động mạnh của thị trường tài chính, hoạt động tuân theo quy luật của thị
trường.
Nền kinh tế Việt Nam đang từng bước hội nhập với nền kinh tế thế giới
đã và đang thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước chủ động trong việc nâng
cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường không chỉ ở trong nước mà còn ở
nước ngoài đồng thời Việt Nam phải mở cửa thị trường tài chính, các ngân
hàng trong nước được tiếp cận với thị trường tài chính quốc tế, có điều kiện
học hỏi, nâng cao trình độ quản trị điều hành, phát triển các sản phẩm dịch vụ

mới và kỹ năng kinh doanh, nhất là về các hoạt động nghiệp vụ mà các ngân
hàng trong nước chưa có hoặc ít có kinh nghiệm như: kinh doanh ngoại hối,
thanh toán quốc tế, tín dụng thương mại quốc tế, dịch vụ ngân hàng điện tử,
quản lý quỹ, môi giới tiền tệ, quản lý rủi ro; Hội nhập cũng tạo cho các ngân
hàng trong nước có điều kiện thuận lợi để tăng vốn, tiếp thu kiến thức, kinh
nghiệm quản lý và công nghệ hiện đại trong hoạt động ngân hàng với sự tham
gia của các đối tác chiến lược là các ngân hàng có danh tiếng trên thế giới.
Bên cạnh những cơ hội trên, ngành Ngân hàng đối mặt với không ít
thách thức, ngành Ngân hàng cần đẩy mạnh quá trình cải cách để có thể hoạt
động an toàn, hiệu quả và phát triển bền vững. Một lĩnh vực ảnh hưởng nhiều
nhất đến hiệu quả của hoạt động của các NHTM đó chính là nguồn thu từ việc


2

cung ứng các sản phẩm tín dụng. Trước bối cảnh nền kinh tế vĩ mô còn khó
khăn trong khi các ngân hàng đang dư thừa nguồn vốn khả dụng, không cho
vay được dẫn đến lãi xuất cho vay và huy động tại các ngân hàng thương mại
liên tục giảm sâu trong thời gian dài. Vấn đề đặt ra trong lúc này là tăng trưởng
mạnh tín dụng trong điều kiện an toàn, chất lượng tín dụng đặt lên hàng đầu,
gia tăng kiểm soát nợ xấu và cho vay bất động sản.
Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam là một trong những
ngân hàng thương mại quốc doanh hàng đầu của Việt Nam hiện nay. Những
năm qua, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam đã đạt được nhiều
thành tựu đáng kể, không ngừng tăng trưởng về quy mô, nâng cao trình độ
công nghệ, nâng cao năng lực hoạt động và kinh doanh, nâng cao năng lực
quản trị điều hành, quản trị rủi ro, tác nghiệp, tăng hiệu quả hoạt động kinh
doanh góp phần phát triển kinh tế xã hội.
Là đơn vị thành viên của Ngân hàng TMCP đầu tư và phát triển Việt
Nam, Chi nhánh ngân hàng BIDV Vĩnh Phúc đang đứng trước những vấn đề

cấp thiết đó. Trong những năm qua, cùng với sự khó khăn chung của nền kinh
tế, các ngân hàng đang đứng trước tình trạng dư thừa vốn nhưng lại gặp khó
khăn trong phát triển công tác tín dụng. Chi nhánh ngân hàng BIDV Vĩnh
Phúc cũng đang đứng trước những khó khăn đó và đang từng bước hoàn thiện
công tác phát triển các sản phẩm tín dụng. Song tất cả những vấn đề đó cần
phải được phân tích, xem xét một cách khoa học về mặt lý luận, về môi
trường bên trong, bên ngoài để đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm nhằm
phát triển các sản phẩm tín dụng ngày càng hoàn thiện, để đa dạng hóa sản
phẩm dịch vụ và đối tượng khách hàng. Từ yêu cầu đó tôi chọn đề tài “Phát
triển các sản phẩm tín dụng tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và
Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Vĩnh Phúc” làm đề tài luận văn thạc sĩ.
2. Mục đích nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Nghiên cứu và phân tích các sản phẩm tín dụng hiện nay đang phổ biến
và công tác phát triển sản phẩm tín dụng tại các ngân hàng thương mại cổ


3

phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Vĩnh Phúc từ đó đề xuất giải
pháp nâng cao chất lượng của công tác phát triển sản phẩm tín dụng trong
hoạt động kinh doanh tại Chi nhánh.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về các sản phẩm tín dụng,
công tác phát triển sản phẩm tín dụng, các nhân tố ảnh hưởng đến công tác
phát triển sản phẩm tín dụng.
- Nghiên cứu thực trạng phát triển các sản phẩm tín dụng, công tác phát
triển sản phẩm tín dụng của Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam
– Chi nhánh Vĩnh Phúc (BIDV Vĩnh Phúc) trong giai đoạn 2010-2013. Đánh
giá phân tích những nhân tố ảnh hưởng đến công tác phát triển sản phẩm tín

dụng, đánh giá các sản phẩm tín dụng hiện nay tại BIDV Vĩnh Phúc. Từ đó đề
xuất các giải pháp nhằm phát triển các sản phẩm tín dụng tại Ngân hàng
TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Vĩnh Phúc một cách hiệu
quả nhất, giúp ngân hàng có những định hướng cụ thể trong thời gian tới.
(2014-2016).
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng
Đối tượng nghiên cứu của đề tài này là Các sản phẩm tín dụng và công
tác phát triển sản phẩm tín dụng của các Ngân hàng thương mại nói chung và
tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam- Chi nhánh Vĩnh Phúc
nói riêng.
3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
3.2.1. Phạm vi về nội dung
Do thời gian có hạn tôi chỉ tập trung nghiên cứu những vấn đề thực
tiễn, cụ thể về các sản phẩm tín dụng, công tác phát triển sản phẩm tín dụng
tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam- Chi nhánh Vĩnh Phúc
và đặc biệt phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến các sản phẩm tín dụng và


4

công tác phát triển sản phẩm tín dụng để nâng cao hiệu quả trong công tác
phát triển sản phẩm tín dụng nâng cao hiệu quả kinh doanh của ngân hàng.
3.2.2. Phạm vi về không gian
Nghiên cứu hoạt động kinh doanh, thực trạng sản phẩm tín dụng và
công tác phát triển sản phẩm tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát
triển Việt Nam- Chi nhánh Vĩnh Phúc.
3.2.3. Phạm vi về thời gian
Đề tài được thực hiện thông qua số liệu tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và
Phát triển Việt Nam- Chi nhánh Vĩnh Phúc từ năm 2010 đến năm 2013

4. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu lý thuyết kết hợp với thực tiễn, phương pháp phân tích tổng
hợp, thống kê, phương pháp so sánh…
- Các dữ liệu cần thu thập:
Công tác tín dụng và phát triển tín dụng tại một số Chi nhánh Ngân
hàng thương mại trong và ngoài nước và trên địa bàn Vĩnh Phúc.
Công tác tín dụng, công tác phát triển sản phẩm tín dụng, số liệu hoạt
động kinh doanh trong giai đoạn 2010 -2013 của Ngân hàng TMCP Đầu tư và
Phát triển Việt Nam- Chi nhánh Vĩnh Phúc và một số ngân hàng thương mại
trên địa bàn.
Bảng tổng hợp kế hoạch và thực hiện kế hoạch kinh doanh hàng năm,
Bảng tổng kết tài sản hàng năm, Bảng định hạng doanh nghiệp, bảng phân
loại nợ và xếp hạng khoản vay hàng năm.… của Ngân hàng TMCP Đầu tư và
Phát triển Vĩnh Phúc.
- Cách thức thu nhập dữ liệu:
Thu thập điều tra nhóm dữ liệu và điều tra chuyên đề từ thực tế hoạt
động tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Vĩnh Phúc.
Thu thập thông tin dữ liệu thông qua các kênh thông tin đại chúng,
internet, thông qua báo cáo tín dụng, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh


5

của các ngân hàng trong và ngoài nước theo các tạp chí chuyên ngành, theo
kênh ngân hàng nhà nước Vĩnh Phúc.
Thông qua tài liệu giáo trình, văn kiện Đại hội đảng…
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
Việc nghiên cứu đề tài “Phát triển các sản phẩm tín dụng tại Ngân
hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh
Vĩnh Phúc” sẽ giúp chúng ta đánh giá được những mảng sản phẩm tín dụng

hiện có và quan điểm về phát triển sản phẩm tín dụng; kết hợp với thực tiễn
hoạt động của BIDV Vĩnh Phúc chúng ta sẽ thấy được bức tranh tổng thể về
một số hoạt động BIDV Vĩnh Phúc trong những năm qua cũng như cơ hội và
thách thức đặt ra đối với Ngân hàng. Đồng thời những giải pháp phát triển các
sản phẩm tín dụng trong cho vay sẽ là những bài học để chúng ta có thể xem
xét và đưa ra giải pháp nhằm nâng cao chất lượng phục vụ của ngân hàng.
6. Bố cục luận văn
Ngoài lời mở đầu, kết luận, Luận văn gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan sản phẩm tín dụng của ngân hàng thương mại và
phát triển các sản phẩm của ngân hàng thương mại.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng phát triển các sản phẩm tín dụng tại ngân hàng
tmcp đầu tư và phát triển Việt Nam - chi nhánh Vĩnh Phúc.
Chương 4: Giải pháp phát triển các sản phẩm tín dụng tại ngân hàng
tmcp đầu tư và phát triển Việt Nam - chi nhánh Vĩnh Phúc.


6

Chương 1

TỔNG QUAN SẢN PHẨM TÍN DỤNG CỦA NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ PHÁT TRIỂN CÁC SẢN
PHẨM CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. Tín dụng của Ngân hàng thương mại
1.1.1. Khái niệm
Khái niệm tín dụng Ngân hàng đã xuất hiện từ rất lâu, rộng khắp trên
thế giới và ngay cả tại Việt Nam. Nó xuất phát từ gốc La tinh là CREDO có
nghĩa là sự tin tưởng, tín nhiệm hay chính là lòng tin. Còn theo ngôn ngữ dân
gian Việt Nam thì tín dụng biểu hiện một hay nhiều mối quan hệ vay mượn và

hoàn trả. Theo cách hiểu này thì tín dụng là quan hệ vay vốn lẫn nhau dựa
trên sự tin tưởng số vốn đó sẽ được hoàn lại vào một thời điểm xác định trong
tương lai.
Có thể hiểu tổng quát: “Tín dụng là quan hệ chuyển nhượng tạm thời
một lượng giá trị (dưới hình thái tiền tệ hay hiện vật) từ người sở hữu sang
người sử dụng sau một thời gian nhất định và thu về một lượng giá trị lớn
hơn giá trị ban đầu”.
1.1.2. Đặc điểm
Mối quan hệ tín dụng bao gồm hai mặt cơ bản là quan hệ cho vay và
quan hệ hoàn trả được thể hiện như sau:
+ Người cho vay chuyển giao cho người đi vay một lượng giá trị nhất
định. Giá trị này có thể dưới hình thái tiền tệ hoặc dưới hình thái hiện vật như
hàng hoá, máy móc, thiết bị, bất động sản…
+ Người đi vay chỉ được sử dụng tạm thời trong một thời gian nhất
định sau khi hết thời hạn sử dụng theo thoả thuận người đi vay phải hoàn trả
cho người cho vay. Thông thường, giá trị khi hoàn trả lớn hơn giá trị lúc cho
vay, nói cách khác người đi vay phải trả thêm phần lợi tức.


7

Trong thực tế cuộc sống quan hệ tín dụng được hình thành hết sức đa
dạng và phong phú có đầy đủ các loại chủ thể tham gia vào các quan hệ tín
dụng, ví dụ như:
+ Quan hệ giữa Nhà nước với các doanh nghiệp và công chúng thể hiện
dưới hình thức Nhà nước thực hiện phát hành các giấy nợ như công trái, trái
phiếu kho bạc…
+ Quan hệ tín dụng giữa các doanh nghiệp với nhau thể hiện dưới hình
thức mua bán chịu (tín dụng thương mại).
+ Quan hệ tín dụng giữa các doanh nghiệp với công chúng thể hiện

dưới hình thức phát hành các loại trái phiếu, bán hàng trả góp…
+ Quan hệ tín dụng giữa Ngân hàng, các tổ chức tài chính phi Ngân
hàng với các doanh nghiệp và công chúng, thể hiện dưới các hình thức nhận
tiền gửi của khách hàng và cho khách hàng vay, tài trợ, thuê mua…
+ Quan hệ tín dụng giữa Nhà nước với các tổ chức quốc tế, chính phủ
các nước thể hiện dưới hình thức vay nợ.
Các tổ chức Ngân hàng tham gia vào quan hệ tín dụng với hai tư cách:
(1) Ngân hàng đóng vai trò là người đi vay bao gồm nhận tiền gửi của
khách hàng, phát hành trái phiếu để vay vốn trong xã hội, vay vốn của Ngân
hàng TW và các Ngân hàng khác.
(2) Ngân hàng đóng vai trò là người cho vay, bao gồm các chủ thể
trong xã hội vay, được tài trợ, thuê, thuê mua…
1.2. Sản phẩm tín dụng của Ngân hàng thương mại
1.2.1. Khái niệm
Sản phẩm tín dụng của NHTM là một tập hợp những đặc điểm, tính
năng, công dụng do các hoạt động tín dụng của Ngân hàng tạo ra nhằm thoả
mãn những nhu cầu về vốn của khách hàng trên thị trường tài chính.
Sản phẩm tín dụng của Ngân hàng được cấu thành bởi ba cấp độ: Sản
phẩm cốt lõi, sản phẩm hữu hình và sản phẩm bổ sung.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

8

- Sản phẩm cốt lõi: là phần có thể đáp ứng nhu cầu thiết yếu của khách
hàng, là giá trị cốt yếu mà ngân hàng bán cho khách hàng. Đó chính là sự đáp
ứng đầy đủ về vốn một cách kịp thời với lãi suất hợp lý.
- Sản phẩm hữu hình: là biểu hiện bên ngoài của sản phẩm như tên gọi
của sản phẩm, ví dụ như cho vay Tiêu dùng, cho vay tài trợ XNK, cho vay tài

trợ dự án… và những điều kiện để cấp sản phẩm đó. Đây chính là phần giúp
khách hàng nhận biết và phân biệt với các sản phẩm khác.
- Sản phẩm bổ sung: đây là phần tiện ích tăng thêm mà ngân hàng tạo
ra cho khách hàng để tạo ra sự khác biệt với sản phẩm cùng loại của các ngân
hàng khác nhằm thu hút khách hàng và nâng cao khả năng cạnh tranh của
ngân hàng, ví dụ như cùng một loại sản phẩm cho vay mua nhà ở các ngân
hàng đều có những tên sản phẩm khác nhau nhằm thu hút khác hàng.
Như vậy, khi cung ứng sản phẩm tín dụng ngân hàng phải xác định
được phần cốt lõi của sản phẩm, tạo được hình ảnh, tên gọi của sản phẩm và
không ngừng gia tăng các tiện ích của sản phẩm tín dụng để đáp ứng tốt nhu
cầu của khách hàng, đồng thời tạo được lợi thế cạnh tranh, giúp ngân hàng thu
hút khách hàng, mở rộng mạng lưới, tăng trưởng về doanh thu và lợi nhuận
kinh doanh.
1.2.2. Đặc điểm của sản phẩm tín dụng
Ngân hàng là một ngành hoạt động dịch vụ nên các sản phẩm của ngân
hàng có những đặc điểm khác với các ngành sản xuất vật chất khác và cũng
có những nét khác so với các ngành dịch vụ khác. Đặc điểm chung của ngành
ngân hàng với những ngành dịch vụ khác là tính vô hình, không tách biệt,
không ổn định và khó xác định. Ngoài những đặc điểm chung như trên, sản
phẩm tín dụng mang tính đặc thù riêng là tính rủi ro.
- Tính rủi ro: là đặc điểm cơ bản và nổi bật nhất của sản phẩm tín
dụng. Rủi ro xảy ra khi sản phẩm tín dụng được cung cấp cho đối tượng khách

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

9

hàng đã không thực hiện đúng các cam kết đã ký với ngân hàng do những

nguyên nhân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

10

khách quan cũng như chủ quan ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của khách hàng
hay những nguyên nhân khách quan như lũ lụt, hạn hán, chính sách vĩ mô…
chính đặc điểm này là một trong những yếu tố cần chúng ta nghiên cứu và phát
triển sản phẩm tín dụng sản cho tốt để đảm bảo tỷ lệ rủi ro thấp nhất.
- Tính vô hình: Sản phẩm tín dụng là một loại sản phẩm dịch vụ nên
không thể nhìn thấy hay sờ thấy được, người sử dụng chỉ biết đến nó thông
qua tên gọi và chỉ có thể đánh giá chất lượng của sản phẩm dịch vụ sau khi sử
dụng chúng. Do các hoạt động của ngân hàng thường gắn liền với tiền nên
việc kinh doanh của ngân hàng phải dựa trên cơ sở lòng tin, phải tạo được sự
tin tưởng của khách hàng thì mới phát triển được. Chính vì vậy ngân hàng
phải không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng sản phẩm đem lại cho khách
hàng sự hài lòng nhất, tiện ích nhất khi sử dụng sản phẩm tín dụng mà ngân
hàng cung cấp. Từ tính vô hình của sản phẩm tín dụng mà các ngân hàng
muốn khách hàng biết sản phẩm tín dụng của mình thì cần có chính sách
marketing đối với các sản phẩm đó, để khách hàng khi nghĩ đến sản phẩm tín
dụng là nghĩ tới ngân hàng, từ đó giúp nâng cao khả năng cạnh tranh với các
ngân hàng khác cũng như phát triển sản phẩm tín dụng được hiệu quả.
- Tính không tách biệt: sản phẩm dịch vụ của ngân hàng khi ra đời
phải có sự kết hợp của ba yếu tố là khách hàng, công nghệ và nhân viên bán
hàng của ngân hàng. Nếu thiếu một trong ba yếu tố này thì không thể hình
thành sản phẩm dịch vụ của ngân hàng được. Sản phẩm của ngân hàng chỉ ra
đời khi có nhu cầu của khách hàng, đo đó ngân hàng không có sản phẩm dở

dang, sản phẩm tồn kho như ngành sản xuất vật chất khác. Chính vì vậy,
chúng ta nói rằng sản phẩm tín dụng của ngân hàng thương mại có tính không
tách biệt, các yếu tố này phải đi liền với nhau.
- Tính không ổn định và khó xác định: trường hợp một trong ba yếu
tố trong tính không tách biệt thay đổi sẽ làm cho chất luợng sản phẩm dịch vụ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

11

của ngân hàng thay đổi. Đặc biệt yếu tố nhân viên giao dịch là yếu tố quyết
định

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

12

nhưng luôn biến động khiến chất lượng sản phẩm dịch vụ ngân hàng luôn
không có sự đồng nhất. Ngoài ra, sản phẩm dịch vụ ngân hàng thường được
tiến hành ở thời gian và không gian khác nhau, tạo ra tính không đồng bộ về
thời gian, cách thức thực hiện và điều kiện thực hiện. Chính sự không đồng
nhất này tạo ra tính không ổn định và khó xác định đối với các sản phẩm tín
dụng của ngân hàng.
Với những đặc điểm này của sản phẩm tín dụng, các ngân hàng cần phải
nỗ lực không ngừng để nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ của mình,
nghiên cứu để cung cấp ngày càng nhiều các sản phẩm dịch vụ mới những thoả

mãn tối đa nhu cầu của khách hàng.
1.2.3. Mối quan hệ giữa sản phẩm tín dụng và các sản phẩm dịch vụ
Ngân hàng
Sản phẩm tín dụng hiện nay vẫn là sản phẩm chiếm ưu thế trong danh
mục sản phẩm của ngân hàng, đồng thời là sản phẩm đem lại nguồn thu nhập
lớn nhất cho ngân hàng cũng như tạo nguồn thu cho các sản phẩm dịch vụ có
liên quan. Các sản phẩm dịch vụ của ngân hàng thường không phải là những
sản phẩm dịch vụ đơn lẻ mà chúng thường có mối quan hệ với nhau. Khi một
khách hàng có quan hệ tín dụng với ngân hàng họ sẽ mở tài khoản tiền gửi tại
ngân hàng, từ đó ngân hàng có thể huy động được một phần tiền nhàn rỗi từ
khoản tiền gửi này. Khách hàng có thể sử dụng dịch vụ bảo lãnh để tham gia
đấu thầu công trình, nhận hàng… dịch vụ chuyển tiền trong và ngoài nước để
thực hiện hợp đồng kinh tế… Nghĩa là có rất nhiều dịch vụ kèm theo mà ngân
hàng có thể cung cấp cho một khách hàng có quan hệ tín dụng với ngân hàng.
Chính vì thế, mặc dù xu hướng hiện nay của các ngân hàng là nâng cao tỷ
trọng thu dịch vụ trong nguồn thu của mình, ngân hàng cũng không thể bỏ
qua được các sản phẩm tín dụng vì nó chính là cốt lõi tạo mảng thị trường cho
các nghiệp vụ khác cùng phát triển.
1.2.4. Các sản phẩm tín dụng của NHTM

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

13

Có rất nhiều cách phân loại tín dụng ngân hàng vì vậy cũng có bấy
nhiêu cách phân loại các sản phẩm tín dụng, sau đây là một số cách phân loại
sản phẩn tín dụng của NHTM.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

14

1.2.4.1. Căn cứ vào thời hạn cho vay
Theo tiêu thức này người ta chia tín dụng thành ba loại:
- Tín dụng ngắn hạn: là những khoản vay mà thời hạn không quá 12
tháng nhằm đáp ứng nhu cầu vốn ngân hàng như bổ sung ngân quỹ, đảm bảo
yêu cầu thanh toán đến hạn, bổ sung nhu cầu vốn lưu động hoặc đáp ứng nhu
cầu tiêu dùng cá nhân.
- Tín dụng trung hạn: là loại tín dụng có thời hạn từ 1 đến 5 năm,
thường được sử dụng cho nhu cầu đầu tư của doanh nghiệp, cấp vốn cho xây
dựng các xí nghiệp mới, các công trình thuộc cơ sở hạ tầng (đường xá, bến
cảng, sân bay…) cải tiến và mở rộng sản xuất với quy mô lớn.
- Tín dụng dài hạn: là loại tín dụng có thời hạn trên 5 năm, được sử
dụng để cấp vốn cho xây dựng cơ bản, đầu tư xây dựng cơ bản, đầu tư xây
dựng các xí nghiệp mới, các công trình thuộc cơ sở hạ tầng.
1.2.4.2. Căn cứ vào đảm bảo tín dụng
Trước kia bảo đảm tín dụng được coi là một yêu cầu đối với những
khách hàng có tình hình tài chính và quản lý yếu kém và khách hàng giao dịch
lần đầu. Tuy vậy, hiện nay bảo đảm tín dụng đã trở thành yêu cầu thiết yếu
đối với các doanh nghiệp trong hồ sơ vay vốn của ngân hàng. Hiện nay, các
loại tín dụng có đảm bảo bao gồm:
- Tín dụng có đảm bảo đối vật: là hình thức cấp tín dụng mà số tiền cho
vay được xác định dựa trên tài sản đảm bảo của khách hàng gồm tài sản hữu
hình và tài sản vô hình như nhà cửa đất đai, phương tiện đi lại, giấy tờ có giá,
bằng phát minh sáng chế, hàng hoá, chuyển nhượng nợ phải thu của khách
hàng đi vay… dưới hình thức thế chấp và cầm cố.

- Tín dụng có đảm bảo đối nhân: là sự cam kết của một hay nhiều
người về việc trả nợ ngân hàng thay cho khách hàng vay vốn khi người vay
không có khả năng trả nợ.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>

15

1.2.4.3. Căn cứ vào phương thức cho vay
Căn cứ vào tiêu thức này người ta chia tín dụng thành hai phương thức:
- Cho vay từng lần: là tiến trình cấp tín dụng dựa trên cơ sở nhu cầu
của từng đối tượng vay cụ thể theo từng lần vay như mua hàng, vay dự trữ
hàng tồn kho (nguyên vật liệu, thành phẩm, bán thành phẩm cho sản xuất
hàng hoá….)
- Cho vay theo hạn mức tín dụng: là phương thức cho vay vốn lưu động
để đáp ứng nhu cầu vốn lưu động thiếu hụt của doanh nghiệp với một hạn
mức nhất định duy trì trong thời gian nhất định hoặc theo chu kỳ sản xuất
kinh doanh.
1.2.4.4. Căn cứ vào đối tượng tín dụng
Căn cứ vào tiêu thức này, người ta chia tín dụng thành hai loại:
- Tín dụng vốn lưu động: là loại tín dụng được sử dụng hỗ trợ vốn lưu
động cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bao gồm cho vay
dự trữ hàng hoá, cho vay chi phí sản xuất, cho vay để thanh toán công nợ.
-Tín dụng vốn cố định: là loại tín dụng được sử dụng để hình thành tài
sản cố định, tức là để đầu tư mua sắm tài sản cố định, cải tiến và đổi mới kỹ
thuật, mở rộng sản xuất, xây dựng các xí nghiệp và công trình mới.
1.2.4.5. Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn
Căn cứ vào tiêu thức này, người ta chia tín dụng thành hai loại:
- Tín dụng sản xuất và lưu thông hàng hoá: là loại tín dụng cấp cho các

doanh nghiệp, các chủ thể kinh doanh để tiến hành lưu thông hàng hoá.
- Tín dụng tiêu dùng: là tín dụng cấp cho các cá nhân để đáp ứng nhu
cầu tiêu dùng như mua sắm nhà cửa, xe cộ, các loại hàng hoá bền chắc như tủ
lạnh, máy giặt, điều hoà….
1.2.4.6. Căn cứ vào phương thức chi trả lãi suất

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên

/>