Đánh giá thực trạng quản lý, sử dụng quỹ đất nông nghiệp công ích trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm, Thành phố Hà Nội

B
TR

NGă

TĨIăNGUYểNăVĨăMỌIăTR

NG

I H CăTĨIăNGUYểNăVĨăMỌIăTR

NG HÀ N I

===*****===

H

C TÙNG

ỄNHăGIỄăTH C TR NG QU N LÝ, S
QU

D NG

T NÔNG NGHI PăCỌNGăệCHăTRểNă
QU N B C T

LIÊM , THÀNH PH

LU NăV NăTH CăS ă

Hà N i ậ N mă2019

A BÀN

HÀ N I


B
TR

NGă

TĨIăNGUYểNăVĨăMỌIăTR

NG

I H CăTĨIăNGUYểNăVĨăMỌIăTR

NG HÀ N I

===*****===

H

C TÙNG

ỄNHăGIỄăTH C TR NG QU N LÝ, S
QU

D NG

T NÔNG NGHI PăCỌNGăệCHăTRểNă
QU N B C T

LIÊM , THÀNH PH

LU NăV NăTH CăS
CHUYÊN NGÀNH : QU NăLụă
MÃ S

Tă AI

: 8850103

NG

IăH

NG D N KHOA H C

TS. NGUY N TH KHUY

Hà N i ậ N mă2019

A BÀN

HÀ N I


i

CỌNGăTRỊNHă
TR
Cánăb ăh

NGă

CăHOĨNăTHĨNHăT Iă

IăH CăTĨIăNGUYểNăVĨăMỌIăTR

NGăHĨăN I

ngăd năchính: TS.ăNguy năTh ăKhuy

Cánăb ăch măph năbi nă1: PGS.TS.ăPhană ìnhăBinh
Cánăb ăch măph năbi nă2: PGS.TS.ăTr năTr ngăPh

Lu năv năth căs ăđ

căb oăv ăt i:
H Iă

TR

NGă

ng

NGăCH MăLU NăV NăTH CăS

IăH CăTĨIăNGUYÊNăVĨăMỌIăTR
Ngàyăă19ăăthángăă1ăăn mă2019

NGăHĨăN I


ii

Tôi xin ca
Nh ngăk tăqu ănghiênăc uăđ

cătrìnhăbàyătrongălu năv nălàăhoànătoànătrungăth c,

khôngăviăph măb tăc ăđi uăgìătrongălu tăs ăh uătríătu ăvàăphápălu tăVi tăNam.ăN uă
sai,ătôiăhoànătoànăch uătráchănhi mătr

căphápălu t.

TỄCăGI ăLU NăV N

H ă

căTùng


iii

L IăC Mă N
c s nh t trí c aă tr

ngă

i h că Tàiă nguyênă vàă Môiă tr

ng Hà N i,

Khoa Qu nă lỦă đ tă đai,ă tôi đưă ti n hành nghiên c u đ tài “ ánh giá th c tr ng
qu n lý, s d ng qu đ t nông nghi p công ích trên đ a bàn qu n B c T Liêm,
Thành ph Hà N i”. Trong quá trình h c t p và hoàn thành lu năv n tôi đưănh n
đ

c s giúpăđ c a các th y cô giáo, các cán b t iăn iăth c t păcùngăgiaăđìnhăvàă

b n bè.
Tôi xin chân thành c mă năBanăgiámăhi u; Ban ch nhi m khoa Qu nălỦăđ t
đaiă tr

ngă

i h că Tàiă nguyênă vàă Môiă tr

ng Hà N i cùng toàn th các th y cô

giáoăđư gi ng d y, quan tâm và t oăđi u ki n thu n l i cho tôi trong quá trình h c
t p và rèn luy n t iătr

ng th i gian qua.

Tôi xin chân thành c mă năgiáoăviênăh
t nătâmăh

ng d n TS. Nguy n Th Khuy cô đưă

ng d n,ăgiúpăđ tôi trong su t quá trình th c hi n lu năv nănày.

Tôi xin g i l i c mă năđ năbanălưnhăđ o, các cán b Phòng Tài nguyên và
Môiătr

ng, cán b đ a chính c aăcácăph

ngătrênăđ a bàn qu n qu n B c T Liêm -

Thành ph Hà N i và cácăc ăquanăbanăngànhăcóăliênăquanăđưăgiúpăđ tôi trong su t
quá trình làm lu năv năt t nghi p.
Xin trân tr ng c mă năcácăb n h c viên cùng l p, nh ngăng

i thân trong gia

đìnhăvàăb năbèăđưăgiúpăđ vàăđ ng viên tôi trong quá trình h c t p, nghiên c uăđ
hoàn thành lu năv nănày.

H c viên th c hi n

H

c Tùng


iv

M CL C

TỌIăXINăCAMă OAN: .................................................................................. ii
L I C Mă N ................................................................................................. iii
M C L C ....................................................................................................... iv
THÔNG TIN LU NăV N ............................................................................ vii
DANH M C VI T T T ............................................................................... ix
DANH M C B NG ........................................................................................ x
DANH M C BI Uă
M

................................................................................. xii

U .......................................................................................................... 1

1.Tính c p thi t c aăđ tài ................................................................................. 1
2.M c tiêu c aăđ tài ......................................................................................... 2
3.ăụăngh aăc aăđ tài .......................................................................................... 2
3.1.ăụăngh aăkhoaăh c ....................................................................................... 2
3.2.ăụăngh aăth c ti n ........................................................................................ 2
CH

NGă1.ăT NG QUAN V V Nă

NGHIÊN C U......................... 4

1.1.C ăs khoa h c ............................................................................................ 4
1.1.1.Khái ni m chung v đ tăđai...................................................................... 4
1.1.2. Qu nălỦănhàăn

c v đ tăđai.................................................................... 6

1.1.3. Chính sách qu n lý, s d ngăđ t nông nghi p công ích ......................... 9
1.2.ăC ăs pháp lý ........................................................................................... 20
1.2.1. Ngu n g c hình thành, ch đ qu n lý, s d ngăđ t công ích các th i k ...20
1.2.2. Chính sách pháp lu t,ăcácăv năb n pháp quy hi nănayăliênăquanăđ n vi c
qu n lý, s d ng qu đ t công ích................................................................... 23
1.3.ăC ăs th c ti n ......................................................................................... 39
1.3.1. Tình hình qu n lý, s d ngăđ tăđaiă c păc ăs c a m t s qu c gia
trên th gi i .................................................................................................... 39


v
1.3.2. Tình hình qu n lý, s d ngăđ t công ích c a m t s t nh

Vi t Nam . 44

1.3.3. Tình hình qu n lý, s d ngăđ t công ích c a thành ph Hà N i .......... 47
CH

NG 2.

2.1.

iăt

2.1.1.ăă

IT

NG, N I DUNG, PH

NG PHÁP NGHIÊN C U .... 50

ng, ph m vi nghiên c u ............................................................... 49
iăt

ng nghiên c u ........................................................................... 49

2.1.2. Ph m vi nghiên c u ............................................................................... 49
2.2. N i dung nghiên c u ................................................................................ 49
2.2.1.ă i u ki n t nhiên, kinh t - xã h iătrênăđ a bàn Qu n B c T Liêm .. 49
2.2.2. Tình hình qu n lý, s d ngăđ tătrênăđ a bàn Qu n B c T Liêm ......... 49
2.2.3.ă ánhăgiáăth c tr ng qu n lý, s d ng qu đ t nông nghi p công ích trên
đ a bàn Qu n B c T Liêm ............................................................................. 49
2.2.4.ă

xu t m t s gi iăphápănângăcaoăn ngăl c qu n lý, s d ng qu đ t

nông nghi păcôngăíchătrênăđ a bàn Qu n B c T Liêm .................................. 49
2.3.ăPh

ngăphápănghiênăc u.......................................................................... 50

2.3.1 Ph

ngăphápăđi u tra, thu th p s li u................................................... 50

2.3.2. Ph

ngăpháp th ng kê, mô t ................................................................ 50

2.3.3. Ph

ngăpháp phân tích t ng h p và x lý s li u................................. 51

2.3.4. Ph

ngăphápăk th a............................................................................. 51

2.3.5. Ph

ngăphápăso sánh .............................................................................. 51

2.3.6. Ph

ngăphápăch năđi m nghiên c u ....................................................... 51

CH

NGă3.ăK T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N .................... 53

3.1.ă i u ki n t nhiên, kinh t - xã h iătrênăđ a bàn Qu n B c T Liêm ..... 53
3.1.1.ă i u ki n t nhiên ................................................................................. 53
3.1.2.ă i u ki n kinh t - xã h i ...................................................................... 56
3.1.3.ă ánhăgiáăchungăv đi u ki n t nhiên, kinh t xã h i và nhăh

ngăđ n

công tác qu n lý, s d ngăđât .......................................................................... 59

3.2. Tình hình qu n lý, s d ngăđ tătrênăđ a bàn Qu n B c T Liêm ............ 61


vi
3.2.1. Tình hình qu nălỦăđ tăđaiăc a Qu n B c T Liêm ................................ 61
3.2.2. Hi n tr ng s d ngăđ tătrênăđ a bàn Qu n B c T Liêm ...................... 65
3.2.3.ă ánhăgiáăchungăv tình hình qu n lý, s d ngăđ tăđaiătrênăđ a bàn Qu n
B c T Liêm.................................................................................................... 68
3.3.ă ánhăgiáăth c tr ng qu n lý, s d ngăđ t nông nghi păcôngăíchătrênăđ a
bàn Qu n B c T Liêm ................................................................................... 70
3.3.1. Qu đ t nông nghi păcôngăíchătrênăđ a bàn Qu n B c T Liêm .......... 70
3.3.2. Th c tr ng qu n lý, s d ngă đ t nông nghi pă côngă íchă trênă đ a bàn
Qu n B c T Liêm .......................................................................................... 77
3.3.3. K t qu đi u tra tình hình s d ngăđ t nông nghi p công ích .............. 82
3.3.4.ă ánhăgiáăchungăv th c tr ng qu n lý, s d ngăđ tăcôngăíchătrênăđ a bàn
Qu n B c T Liêm .......................................................................................... 88
3.4.ă

xu t các gi iăphápănângăcaoăn ngăl c qu n lý, s d ngăđ t công ích

trênăđ a bàn Qu n B c T Liêm ...................................................................... 98
3.4.1. Nhóm gi i pháp v c ăch chính sách................................................... 98
3.4.2. Nhóm gi i pháp v k thu t .................................................................. 99
3.4.3. Nhóm gi i pháp v t ch c th c hi n ................................................. 102
K T LU N VÀ KI N NGH ...................................................................... 103
1. K T LU N ............................................................................................... 103
2. KI N NGH .............................................................................................. 104
TÀI LI U THAM KH O ........................................................................... 105

vii

THỌNGăTINăLU NăV N
H và tên h c viên: H

c Tùng

L p: CH3A.Q
Cán b h

Khóa: 2017 - 2019

ng d n: TS. Nguy n Th Khuy

Tênăđ tài:ă“ ánhăgiáăth c tr ng qu n lý, s d ng qu đ t nông nghi p công
íchătrênăđ a bàn qu n B c T Liêm, Thành ph Hà N i”
Nh ng n iădungăchínhăđ
- Qu n B c T Liêmăđ

c nghiên c u trong lu năv năvàăk t qu đ tăđ

c:

c thành l p theo Ngh quy t s 132/NQ-CP ngày 27

tháng 12 n m 2013 c a Chính ph ,ătrênăc ăs đi u ch nh toàn b di n tích t nhiên
và dân s c a 9 xã c a huy n T Liêm c ,ă đ ng th i thành l pă 13ă ph
qu n B c T Liêm.ăN iăđâyăcóăcácătuy năđ

ng thu c

ng giao thông quan tr ngăl uăthông,ă

phát tri năhàngăhoáăc ngănh ăt p trung khá nhi uătr

ngăđ i h căvàăcácăc ăs đàoă

t o l n,ă khuă đôă th , khu công nghi p. Chính nh ng y u t thu n l iă nh ă v y thúc
đ y qu n B c T Liêm phát tri n nhanh, m nh và b n v ng v kinh t - xã h i, là
qu năđiăđ u trong vi c th c hi n CNH - H Hăc a thành ph . Trong nh ngăn măqua,ă
công tác qu nălỦăNhàăn

c v đ tăđaiănóiăchungăvàăqu đ t nông nghi p công ích

nóiăriêngătrênăđ aăbànăđiăvào n n p, ngày càng ch t ch đưăđ
s d ng năđ nh, h p lý, hi u qu và th c hi năđúngăLu tă

c giao ho c cho thuê
tăđaiăn mă2013ăvàăcácă

v năb n pháp lu t hi n hành.
- T ng di nătíchăđ t nông nghi p công ích trên toàn qu n là 57,89 ha, trong
đóătheoăm căđích s d ngăđưăchoăcácăh giaăđình,ăcáănhânăvàăt ch c thuê 50,7 ha,
còn l i 7,19 ha dùng vào các m căđíchăxâyăd ng các công trình, b iăth

ng và m t

ph năch aăđ aăvàoăs d ng. Quy mô di nătíchăđ t nông nghi păcôngăíchăđ

c giao

c a các h giaăđình,ăcáănhân là r t nh , manh mún m i th a có di n tích t 30,0 ậ
200,0 m2, cá bi t có th a di n tích nh h nă10,0ăm2; các ao, h có quy mô di n tích
kho ng t 1000,0 ậ 3000,0 m2 làm gi m hi u qu s n xu t nông nghi p, gây khó
kh năchoăcôngătácăqu n lý, s d ngăđ tăđai

đ aăph

ngănh ăkhóăb tríăc ăc u cây

tr ng theo quy ho ch do di n tích nh , xen k nhi u ch s d ng, m i ch có nh ng
khuynhăh

ngăvàătrìnhăđ s n xu t khác nhau.


viii
- Theo k t qu đi u tra t iă3ăph
s d ngăđúng m căđíchăđ tăđ

ng thì h u h t các h giaăđình,ăcáănhânăđ u

c thuê, tuy v y có 03 h t iăph

ng C Nhu 2 t ý

chuy n m căđíchăs d ng t đ t tr ngăcâyălâuăn măsangăm căđíchătr ng cây hang
n m,ăxâyăd ngănhàăx

ng. T ngăthuăngânăsáchăđ aăph

ngăt đ t nông ngh p công

íchălàă95.437.000ăđ ng/n m,ăngu năthuăđưăđápă ng m t ph n nhu c u t i thi u c a
qu n trong vi c th c hi n các nhi m v công ích.
-

qu n lý, s d ng qu đ t nông nghi p công ích hi u qu , c n ph i th c

hi năđ ng b các nhóm gi iăphápănh ănhóm gi i pháp v c ăch chính sách; nhóm gi i
pháp v k thu t; nhóm gi i pháp v t ch c th c hi n làăc ăs đ thúcăđ y quá trình
phát tri n kinh t , xã h i choăcácăph

ngănóiăriêngăvàătrênăđ a bàn qu n nói chung.


ix

DANH M C VI T T T

Ch vi t t t
QSD

Gi i thích
Quy n s d ngăđ t, quy n s h u nhà

và tài s n

khác g n li n v iăđ t
GCN

Gi y ch ng nh n quy n s d ngăđ t quy n s h u
nhà

và các tài s năkhácăliênăquanăđ năđ t

H ND

H iăđ ng nhân dân.

L

Lu tă

QLNN

Qu nălỦăNhàăn

CI

t công ích

TNMT
UBND

tă ai
c

TàiănguyênăvàăMôiătr
y ban nhân dân.

GPMB

Gi i phóng m t b ng

SXNN

S n xu t nông nghi p

ng.


x

DANH M C B NG

B ngă1.1ăT ăl ă%ăđ tănôngănghi păcôngăíchăt iăcácăxưăđi uătra,ăkh oăsát ...... 47
B ng 3.1. Hi n tr ng s d ngăđ tăn mă2018ăqu n B c T Liêm ................... 66
B ng 3.2. Di n tích qu đ t nông nghi p công ích c a qu n B c T Liêm ... 70
B ng 3.3. T l % qu đ tăcôngăíchătrênăđ a bàn Qu n B c T Liêm ............ 71
B ng 3.4. S phân b các th aăđ tăcôngăíchătrênăđ a bàn qu n B c T Liêm75
B ng 3.5. Tình hình s d ng qu đ tăcôngăíchătrênăđ a bàn qu n B c T Liêm ...77
B ng 3.6. Ti năthuêăđ t công ích hàng n m .................................................... 81
B ng 3.7. K t qu đi u tra cán b trênăđ a bàn qu n B c T Liêm ................ 82
B ng 3.8. K t qu đi u tra 30 h trênăđ aăbànăph

ng Tây T u .................... 83

B ng 3.9. K t qu đi u tra 30 h trênăđ aăbànăph

ng C Nhu 2 ................. 84

B ng 3.10. K t qu đi u tra 30 h trênăđ aăbànăph

ng Minh Khai ............... 85

B ng 3.11. T ng h p k t qu đi u tra ............................................................. 86
B ng 3.12. K t qu đi u tra h giaăđình,ăcáănhânătrênăđ aăbànă3ăph

ng ....... 88


xi

DANH M C HÌNH

Hình 3.1 V trí d án tr m trung chuy năđaăph
Hình 3.2 Ph i cánh d án nhà

xã h i t iăph

ngăth c t i P. Minh Khai ... 73
ng C Nhu 2 ...................... 74


xii

DANH M C BI Uă

Bi uăđ 1.1: T l % di nătíchăđ t công ích c a 8 t nh ................................... 46

Bi uăđ 3.1: Bi uăđ th hi năc ăc u kinh t qu n B c T Liêm ................... 57
Bi uăđ ă3.2:ăBi uăđ ăc ăc uăs ăd ngăđ tăn mă2018 ....................................... 67


1

M

U

1.Tính c p thi t c aăđ tài
tăđaiălàăngu n tài nguyên quỦăgiá,ălàăt ăli u s n xu tăđ c bi t không gì thay
th đ
tr

c c a m t qu c gia. Ngu n l c này còn là thành ph n quan tr ng c a môi

ng s ng,ălàăđ a bàn phân b c aăcácăkhuădânăc ,ăxâyăd ngăcácăc ăs kinh t ,ăv nă

hóa xã h i, an ninh qu că phòng.
xu tăvàăđ i s ng.ă âyăđ

tă đaiă g n bó v iă conă ng

i ch t ch trong s n

c xem là m t trong nh ng v năđ c a m i th iăđ i, ph n

ánh nh ng bi năđ ng v chính tr , kinh t , xã h i.
Sauăh nă20ăn măth c hi năgiaoăđ t nông nghi p cho h giaăđình,ăcáănhânătheoă

Ngh đ nh 64/CP c a Chính ph , ch tr
h i, gi i quy tăđ
n

ngănàyăđưăgópăph n phát tri n kinh t - xã

c m i quan h l i ích gi aăng

i s n xu t nông nghi p và Nhà

c, không ng ng c i thi n,ă nângă caoă đ i s ngă ng

i nông dân. Tuy nhiên, trên

th c t vi c qu n lý và s d ng qu đ t nông nghi p nh tălàăđ t nông nghi p công
ích còn g p nhi uăkhóăkh n,ăb t c p.ă

t công ích là m t trong nh ng n i dung v

qu n lý, s d ngăđ tăđaiătrongăh th ng pháp lu tăđ tăđaiăVi tăNam.ă óălàăđ tăđ xây
d ng các công trình công c ng ph c v cho l i ích chung c a m iăng
h i.ă
đ

i trong xã

tăcôngăíchăc ngălàăm t v năđ n m trong s còn nhi u b t c păđó,ălàălo iăđ t

c hình thành, v i s t ch trong vi c t ch u trách nhi m qu n lý và s d ng

đ t công ích c a chính quy năđ aăph

ng;ătìnhăhìnhălưngăphíăgiaăt ng,ătìnhătr ngăđ

l iă khôngă đúngă di n tích, qu n lý, s d ngă khôngă đúngă th m quy n,ă khôngă đúngă
m căđích,…di n ra ngày càng nhi u,ăđi uănàyăđưă nhăh
đ tăđaiăvàătìnhăhìnhăphátătri n chung c a c n

ng nhi uăđ n chính sách

c.ăKhiăđiăvàoănghiên c u v năđ này,

s th yărõăh nănh ngă uăđi m,ăc ngănh ănh ng thi u sót trong quá trình qu n lý, s
d ngăđ tăđaiănóiăchungăvàăđ t công ích nói riêng.
Qu n B c T

Liêm là m t qu n thu c Hà N i n m d c phía b

nam

c a sông H ng. Phíaă ôngă giápă qu n Tây H ,ă phíaă ôngă Namă giápă qu n C u
Gi y, phía Tây giáp huy n

anăPh

ng, Hoàiă

Liêm, phía B c giáp sông H ng.Qu nă đ

c, phía Nam giáp qu n Nam T

c thành l p theo Ngh quy t s


2

132/NQ-CP ngày 27 tháng 12 n m 2013 c a Chính ph ,ă trênă c ă s
Th

ng Cát, Liên M c, Tây T u, Th yă Ph

Ng c,ăXuână

nh, C Nhu thànhă13ăph

tách 9 xã:

ng,ă Minhă Khai,ă Phúă Di n,ă ôngă

ng.

Nh ngătrongăth căt ăhi nănayăvi căqu nălỦ,ăs ăd ngăqu ăđ tăcôngăíchătrênăđ aă
bànăqu năB căT ăLiêmăcònănhi uăb tăc pănh ăvi căchoăthuêăs ăd ngăđ tăcôngăích
ch aăđúngăđ iăt

ng,ăth iăgianăthuê;ăchoăm

n,ăchuy nănh

m căđíchăs ăd ngăđ t,ăs ăd ngăkhôngăđúngăm căđíchăđ

tranhăch p.ăV năđ ănàyă c năđ

ngătráiăphép;ăchuy nă

căgiao,ăđ ăb ăl năb ăchi m,ă

cătháoăg ătrongăth iăgianăt iănh mănângăcaoăn ngă

l căqu nălỦ, s ăd ngăqu ăđ t nôngănghi p côngăíchătrênăđ aăbànăQu năB căT ăLiêm.ăă
Xu tă phátă t ă th că t ă đó,ă vi că th că hi nă đ ă tài" ánh giá th c tr ng qu n lý, s
d ng qu đ t nông nghi p công ích trên đ a bàn Qu n B c T Liêm , thành ph
Hà N i" làăc năthi t.
2.M c tiêu c aăđ tài
- Phână tích,ă đánhă giáă th c tr ng tình hình qu n lý, s d ng qu đ t nông
nghi p công ích nh măxácăđ nh nh ng m t tích c c, tiêu c c trong vi c th c hi n
chính sách pháp lu t c aăNhàăn

căđ i v iăđ tăcôngăíchătrênăđ a bàn qu n B c T

Liêm.
-

xu t gi iăphápănângăcaoăn ngăl c qu n lý, s d ng qu đ t nông nghi p

côngăíchătrênăđ a bàn Qu n B c T Liêm, thành ph Hà N i.
3.ăụăngh aăc aăđ tài
3.1. Ý ngh a khoa h c
Làmă rõă c ă s khoa h c v qu n lý, s d ngă đ tă đaiă nóiă chungă vàă đ t nông
nghi p công ích nói riêng. K t qu nghiên c u c aăđ tàiăđ aăraăcáchănhìnănh n v n
đ v iăgócăđaăchi u t chính sách qu n lý, s d ng c a nhà n

ngu n l i c aăng

c, nhu c uăc ngănh ă

iădânăđ i v iăđ tăcôngăích;ăđ t đóăcóăcáchăgi i quy t hài hòa

các l i ích này.
3.2. Ý ngh a th c ti n
- K t qu nghiên c uăđ tàiăgiúpăđ aăph

ngăn mărõăđ

c di n tích, quy mô,


3

th c tr ng qu n lý, s d ng đ t nông nghi p công ích,ăquaăđóăcóănh ng gi i pháp
nângăcaoăn ngăl c qu n lý, s d ng qu đ t nông nghi p công ích t i qu n B c T
Liêm, thành ph Hà N i.
- K t qu nghiên c u c a lu năv năcóăth dùng làm tài li u tham kh o cho h c
viên cao h c,ă sinhă viênă c ngă nh ă nh ng nhà qu nă lỦă đ tă đaiă v vi c qu n lý, s
d ngăđ tăđaiănóiăchungăvàăđ t nông nghi p công ích nói riêng.


4

CH

NGă1.ăT NG QUAN V V Nă

NGHIÊN C U

1.1.C ăs khoa h c
1.1.1.Khái ni m chung v đ t đai
1.1.1.1.Khái ni m v đ t đai
tătheoă ngh aăth nh

ng là v t th thiên nhiên có c u t oăđ c l pălâuăđ i,

hình thành do k t qu c a nhi u y u t :ăđáăm ,ăđ ng th c v t, khí h u,ăđ a hình, th i
gian. Giá tr tàiănguyênăđ tăđ

căđánhăgiáăb ng s l

ng di nătíchă(ha,ăkm2)ăvàăđ

phì nhiêu, màu m .
tăđaiăđ

c nhìn nh n là m t nhân t sinh thái, v i khái ni mănàyăđ tăđaiăbaoă

g m t t c các thu c tính sinh h c và t nhiên c a b m t tráiăđ t có nhăh
đ nhăđ n ti măn ngăvàăhi n tr ng s d ngăđ t.ă

ng nh t

tătheoăngh aăđ tăđaiăbaoăg m: y u

t khí h u,ă đ aă hình,ă đ a m o, tính ch t th nh

ng, th yă v n,ă th m th c v t t

nhiên,ăđ ng v t và nh ng bi năđ i c aăđ t do các ho tăđ ng c aăconăng

i.

V m tăđ i s ng - xã h i,ăđ tăđaiălàăngu n tài nguyên qu c gia vô cùng quý
giá,ă làă t ă li u s n xu t không gì thay th đ

c c a ngành s n xu t nông - lâm

nghi p, là thành ph n quan tr ngăhàngăđ u c aămôiătr

ng s ng,ălàăđ a bàn phân b

khuădânăc ,ăxâyăd ngăc ăs kinh t ,ăv năhoáăvàăanăninhăqu căphòng.ăNh ngăđ tăđaiă
là tài nguyên thiên nhiên có h n v di n tích, có v trí c đ nh trong không gian [2].
1.1.1.2. V n đ qu n lý đ t đai
Qu nălỦăđ tăđaiăbaoăg mănh ngăch căn ng,ănhi măv ,ăliênăquanăđ năvi căxác
l păvàăth căthiăcácăquyăt căchoăvi căqu nălỦ,ăs ăd ngăvàăphátătri năđ tăđaiăcùngăv iă
nh ngă l iă nhu nă thuă đ

căt ă đ tă (thôngă quaă vi că bán,ă choă thuêă ho că thuă thu )ă vàă

gi iăquy tănh ngătranhăch păliênăquanăđ năquy năs ăh uăvàăquy năs ăd ngăđ t.
Qu nălỦăđ tăđaiălàăquáătrìnhăđi uătraămôăt ănh ngătàiăli uăchiăti tăv ăth aăđ t,ă
xácă đ nhă ho că đi uă ch nhă cácă quy nă vàă cácă thu că tínhă khácă c aă đ t,ă l uă gi ,ă c pă
nh tăvàăcungăc pănh ngăthôngătinăliênăquanăv ăs ăh u,ăgiáătr ,ăs ăd ngăđ tăvàăcácă
ngu nă thôngă tină khácă liênă quană đ nă th ă tr

quanăđ năc ăhaiăđ iăt

ngă b tă đ ngă s n.ă Qu nă lỦă đ tă đaiă liênă

ngăđ tăcôngăvàăđ tăt ăbaoăg măcácăho tăđ ngăđoăđ c,ăđ ngă


5

kỦăđ tăđai,ăđ nhăgiáăđ t,ăgiámăsátăvàăqu nălỦăs ăd ngăđ tăđai,ăc ăs ăh ăt ngăchoăcôngă
tácăqu nălỦ.
Nhàăn

căđóngăvai tròăchínhătrongăvi căhìnhăthànhăchínhăsáchăđ tăđaiăvàăcácă

nguyênăt căc aăh ăth ngăqu nălỦăđ tăđaiăbaoăg măPhápăLu tăđ tăđaiăvàăphápălu tăliênă
quanăđ năđ tăđai.ă

iăv iăcôngătácăqu nălỦăđ tăđai,ăNhàăn

dungăch ăy u:ăS ăph iăh păgi aăcácăc ăquanănhàăn

căxácăđ nhăm tăs ăn iă

c;ăt pătrungăvàăphânăc păqu nă

lỦ;ăv ătríăc aăc ăquanăđ ngăkỦăđ tăđai;ăqu nălỦăcácătàiăli uăđ aăchính;ăqu nălỦăcácăt ă
ch căđ aăchính;ăqu nălỦăngu nănhânăl c;ăh pătácăqu căt [4].
1.1.1.3. V n đ s d ng đ t đai
S ăd ngăđ tăliênăquanăđ năch căn ngăho căm căđíchăc aălo iăđ tăđ

Vi căs ăd ngăđ tăcóăth ăđ

căđ nhăngh aălà:ă“ănh ngăho tăđ ngăc aăconăng

căs ăd ng.ă
iăcóăliênă

quanătr căti păt iăđ t,ăs ăd ngăngu nătàiănguyênăđ tăho căcóătácăđ ngălênăchúng”.
S ă li uă v ă quáă trìnhă vàă hìnhă tháiă cácă ho tă đ ngă đ uă t ă (laoă đ ng,ă v n,ă
n

c…),ăk tăqu ăs năl

ngă(lo iănôngăs n,ăth iăgian,ăchuăk ămùaăv ă…)ăchoăphépă

đánhăgiáăchínhăxácăvi căs ăd ngăđ t,ăphânătíchătácăđ ngămôiătr
môăhìnhănh ngă nhăh

ngăvàăkinhăt ,ăl pă

ngăc aăvi căbi năđ iăs ăd ngăđ tăho căvi căchuy năđ iăvi că

s ăd ngăđ tănàyăsangăm căđíchăs ăd ngăđ tăkhác.
Ph măviăs ăd ngăđ t,ăc ăc uăvàăph

ngăth căs ăd ngăđ tăm tăm tăb ăchiăph iă

b iăcácăđi uăki năvàăquyălu tăsinhătháiăt ănhiên,ăm tăkhácăb ăki măch ăb iăcácăđi uă
ki n,ăquyălu tăkinhăt ăxưăh i vàăcácăy uăt ăk ăthu t.ăVìăv yăcóăth ăkháiăquátăm tăs ă
đi uăki năvàănhânăt ă nhăh

ngăđ năvi căs ăd ngăđ t.

i uăki nă t ănhiên:ă khiăs ăd ngăđ tăđai,ă ngoàiăb ă m tă khôngă giană nh ădi nă
tíchătr ngătr t,ăm tăb ngăxâyăd ng…ăc năchúăỦăđ năvi căthíchă ngăv iăđi uăki năt ă
nhiênăvàăquyălu tăsinhătháiăt ănhiênăc aăđ tăc ngănh ăcácăy uăt ăbaoăquanhăm tăđ tă
nh :ăy uăt ăkhíăh u,ăy uăt ăđ aăhình,ăy uăt ăth ănh

ng.

i uăki năkinhăt ă- xưăh i:ăbaoăg măcácăy uăt ănh ăch ăđ ăxưăh i,ădânăs ,ălaoă
đ ng,ăthôngătinăvàăcácăchínhăsáchăqu nălỦăv ămôiătr

ng,ăchínhăsáchăđ tăđai,ăyêuăc uă

v ă qu că phòng,ă cácă đi uă ki nă v ă côngă nghi p,ă nôngă nghi p,ă th

ngă nghi p,ă giaoă


6

thông,ăv năt i,ăs ăphátătri năkhoaăh căk ăthu t,ătrìnhăđ ăqu nălỦ,ăs ăd ngălaoăđ ng,ă
đ aăkhoaăh căk ăthu tăvàoăs năxu t.
Y uăt ăkhôngăgian:ăđâyălàăm tătínhăch tă“đ căbi t”ăkhiăs ăd ngăđ tădoăđ tăđaiă
làăs năph măt ănhiên,ăt năt iăngoàiăỦăchíăvàănh năth căc aăconăng
ch ăv ăs ăl

i.ă

tăđaiăh nă

ng,ăcóăv ătríăc ăđ nhăvàălàăt ăli uăs năxu tăkhôngăth ăthayăth ăđ

căkhiă

tham gia vàoăho tăđ ngăs năxu tăc aăxưăh iă[5].
1.1.2. Qu n lý nhà n

c v đ t đai

1.1.2.1. Khái ni m qu n lý nhà n
Qu nălỦănhàăn

c v đ t đai

c v đ tăđaiălàăt ng h p các ho tăđ ng c aăc ăquanănhàăn

c

v đ tăđai.ă óălàăcácăho tăđ ng trong vi c n m và qu n lý tình hình s d ngăđ tăđai,ă
trong vi c phân b đ tă đaiă vàoă cácă m că đíchă s d ngă đ t theo ch tr
sách c aă

ng, pháp lu t c a nhàăn

ng,ă chínhă

c, trong vi c ki m tra, giám sát quá trình s

d ngăđ tăđai.ăM c tiêu cao nh t c qu nălỦănhàăn

c v đ tăđaiălàăb o v ch đ s

h u toàn dân v đ tăđai,ăđ m b o s qu n lý th ng nh t c a nhàăn

c,ăđ m v o vi c

khai thác s d ng ti t ki m, h p lý, b n v ng và ngày càng có hi u qu cao [4].
1.1.2.2. Vai trò qu n lý nhà n

c v đ t đai

- B oăđ m s d ngăđ tăđaiăh p lý, ti t ki m và có hi u qu .
- ánhăgiá,ăphânălo i, phân h ngăđ tăđai,ănhàăn

c n măđ

c qu đ t t ng th

vàăc ăc u t ng lo iăđ t.
- Banăhànhăcácăchínhăsách,ăcácăquyăđ nh n i dung còn thi u,ăch aăphùăh p v i
th c t v s d ngăđ tăđaiăt o ra m t hành lang pháp lý cho vi c s d ngăđ tăđai,ă
b oăđ m l iăíchăchínhăđángăc aăng
c aăNhàăn

i s d ngăđ t.ă

ng th i,ăc ngăb oăđ m l i ích

c trong vi c s d ng, khai thác qu đ t.

- Ki m tra, giám sát qu n lý và s d ngăđ tăđai;ăphátăhi n nh ng m t tích c c
đ phát huy, đi u ch nh và gi i quy t nh ng sai ph m [4].
1.1.2.3. Nguyên t c qu n lý nhà n

c v đ t đai

- Qu n lý toàn b v năđ t c a qu c gia, không qu n lý l t t ng vùng.


7

- S li u qu n lý ph i bao hàm c s l

ng, ch tăl

ng, lo i, h ng ph c v cho

m căđíchăs d ngănàoăđó.
- Nh ngă quyă đ nh, nh ng bi u m u ph i th ng nh t trên toàn qu c và trong
ngànhăđ a chính.
- Qu n lý m t cách h th ngăvàăph

ngăphápăph i th ng nh t trên toàn qu c.

- S li u so sánh không ch theo t ngăđ năv nh mà ph i th ng nh t so sánh
trong c n

c.

- Tài li u trong qu n lý ph iăđ năgi n và ph thông; ph i ph năánhăđ
ki n riêng bi t c a t ngăvùngăđ aăph
- Qu nălỦăNhàăn
m uă quyă đ nh,ă h

căđi u

ng.

c trênăc ăs pháp lu t, Lu tă

ng d n c aă Nhàă n

tăđaiăvàăcácăv năb n, bi u

că vàă cácă c ă quan chuyên môn t trung

ngăđ năc ăs .
- Qu nălỦăđ tăđaiăph iăkháchăquan,ăchínhăxác,ăđúngăv i s li u nh năđ

c và

đúngă m că đích;ă tàiă li u trong qu n lý ph iă đ m b o tính pháp lu t, ph iă đ yă đ ,
đúngăth c t .
- Qu nălỦăđ tăđaiătuânătheoănguyênăt c ti t ki m và mang l i hi u qu kinh
t cao [4].
1.1.2.4. S c n thi t ph i qu n lý nhà n
Ho tăđ ng c a th tr

c v đ t đai

ng có hai m t tích c c và tiêu c c,ădoăđóăc n có s qu n

lý, can thi p,ăđi u ch nh c aăNhàăn

c b ng các công c và chính sách thích h p

nh m phát huy tích tích c c và h n ch nh ng tiêu c c c a th tr
lỦăNhàăn

ng. Vì v y, qu n

c v đ tăđaiăph iăđ m b o 4 m căđíchăsau:

- B o v quy n s
l i h p pháp c aăng

h u c aă Nhàă n

c đ i v iă đ tă đai,ă b o v quy n

i s d ng.

- B oăđ m s d ng h p lý v năđ t c aăNhàăn
- T ngăc

c.

ng hi u qu kinh t s d ngăđ t.

- B o v đ t, c i t oăđ t và b o v môiătr

ng s ng.

- Qu n lý toàn b v năđ t c a qu c gia, không qu n lý l t t ng vùng.


8

- S li u qu n lý ph i bao hàm c s l

ng, ch tăl

ng, lo i, h ng ph c v cho

m căđíchăs d ngănàoăđó.
- Nh ngă quyă đ nh, nh ng bi u m u ph i th ng nh t trên toàn qu c và trong
ngànhăđ a chính.
- Qu n lý m t cách h th ngăvàăph

ngăphápăph i th ng nh t trên toàn qu c.

- S li u so sánh không ch theo t ngăđ năv nh mà ph i th ng nh t so sánh
trong c n

c.

- Tài li u trong qu n lý ph iăđ năgi n và ph thông; ph i ph năánhăđ
ki n riêng bi t c a t ngăvùngăđ aăph

- Qu nălỦăNhàăn
m uă quyă đ nh,ă h

căđi u

ng.

c trênăc ăs pháp lu t, Lu tă

ng d n c aă Nhàă n

tăđaiăvàăcácăv n b n, bi u

că vàă cácă c ă quană chuyênă mônă t trung

ngăđ năc ăs .
- Qu nălỦăđ tăđaiăph iăkháchăquan,ăchínhăxác,ăđúngăv i s li u nh năđ

c và

đúngă m că đích;ă tàiă li u trong qu n lý ph iă đ m b o tính pháp lu t, ph iă đ yă đ ,
đúng th c t .
- Qu nălỦăđ tăđaiătuânătheoănguyênăt c ti t ki m và mang l i hi u qu kinh
t cao [4].
1.1.2.5. N i dung qu n lý Nhà n
T iă i uă22ăLu tă

c v đ t đai

tăđaiăn mă2013ăquyăđ nhăvi căqu nălỦăNhàăn

căv ăđ tăđaiă

baoăg mă15ăn iădung,ăđóălà:
- Ban hànhăv năb năquyăph măphápălu tăv ăqu nălỦ,ăs ăd ngăđ tăđaiăvàăt ăch că
th căhi năv năb năđó.
- Xácăđ nhăđ aăgi iăhànhăchính,ăl păvàăqu nălỦăh ăs ăđ aăgi iăhànhăchính,ăl pă
b năđ ăhànhăchính.
- Kh oăsát,ăđoăđ c,ăl păb năđ ăđ aăchính,ăb năđ ăhi nătr ngăs ăd ngăđ tăvàăb nă
đ ăquyăho chăs ăd ngăđ t;ăđi uătra,ăđánhăgiáătàiănguyênăđ t;ăđi uătraăxâyăd ngăgiáăđ t.
- Qu nălỦăquyăho ch,ăk ăho chăs ăd ngăđ t.
- Qu nălỦăvi căgiaoăđ t,ăchoăthuêăđ t,ăthuăh iăđ t,ăchuy năm căđíchăs ăd ngăđ t.


9

- Qu nălỦăvi căb iăth
-

ng,ăh ătr ,ătáiăđ nhăc ăkhiăthuăh iăđ t.

ngăkỦăđ tăđai,ăl păvàăqu nălỦăh ăs ăđ aăchính,ăc păGi yăch ngănh năquy nă

s ăd ngăđ t,ăquy năs ăh uănhàă ăvàătàiăs năkhácăg năli năv iăđ t.
- Th ngăkê,ăki măkêăđ tăđai.
- Xâyăd ngăh ăth ngăthôngătinăđ tăđai.
- Qu nălỦătàiăchínhăv ăđ tăđaiăvàăgiáăđ t.
- Qu nălỦ,ăgiámăsátăvi căth căhi năquy năvàăngh aăv ăc aăng

iăs ăd ngăđ t.

- Thanhătra,ăki mătra,ăgiámăsát,ătheoădõi,ăđánhăgiáăvi căch păhànhăquyăđ nhăc aă
phápălu tăv ăđ tăđaiăvàăx ălỦăviăph măphápălu tăv ăđ tăđai.
- Ph ăbi n,ăgiáoăd căphápălu tăv ăđ tăđai.
- Gi iăquy tătranhăch păv ăđ tăđai;ăgi iăquy tăkhi uăn i,ăt ăcáoătrongăqu nălỦăvàă
s ăd ngăđ tăđai.
- Qu nălỦăho tăđ ngăd chăv ăv ăđ tăđai.
1.1.3. Chính sách qu n lý, s d ng đ t nông nghi p công ích
1.1.3.1. Khái ni m đ t công ích
a) Khái ni m chung
Trongăcácăquyăđ nh c a pháp lu tăđ tăđaiătr

căkia,ăc ngănh ăLu tă

tăđaiăhi n

hành không có m t khái ni m c th nàoăchoăđ tăcôngăích,ănh ngăcóăth rút ra t các
quyăđ nhăđóăm tăcáchăkháiăquát:ă

t công ích là di nătíchăđ t mà m iăxư,ăph

c vào qu đ t,ăđ căđi m và nhu c u c aăđ aăph

ng,ămàăđ

ngăc nă

c gi l iăkhôngăquáăn mă

ph nătr mă(5%)ătrongăt ng di nătíchăđ t tr ngăcâyăhàngăn m,ăđ t tr ngăcâyălâuăn măvàă

đ t nuôi tr ng th y s n c aăđ aăph
ph

ng thu căđ aăph

ngăđ th c hi n các m căđíchă côngă ích t i xã,

ngăđóă[18].

T khái ni m trên nên hi u r ng,ăđ t công ích là lo iăđ t thu cănhómăđ t nông
nghi p, trích ra nh m s d ng vào m căđíchăcôngăíchăvàăch đ

c gi l i trong gi i

h n pháp lu t cho phép là t 5% ho căítăh n,ăsoăv i t ng di nătíchăđ t s n xu t nông
nghi p có trong ph măviăđ aăbànăđ aăph

ng.


10

Nhómăđ t nông nghi p: Theo quan ni m truy n th ng c aăng
đ t nông nghi păth

ngăđ

s n và các lo i cây khácăđ

i Vi t Nam thì

c hi uălàăđ t tr ng lúa, tr ngăhoaămàuănh :ăngô,ăkhoaiă
c g iălàăcâyăl

ngăth c. Tuy nhiên, vi c s d ngăđ t

nông nghi p trên th c t không ch ph c v gói g n trong các ho tăđ ng s n xu t
đó,ă cònă m t s m că đíchă khácă màă đ t nông nghi pă làă ph

ngăti n th c hi nă nh :ă

ch nănuôiăgiaăsúc,ăgiaăc m, nuôi tr ng th y s n, tr ng các lo iăcâyălâuăn măvàăc đ t
làm mu i, tùy theo t ngăquyă đ nh, t ngăc năc khác nhau mà có s phân lo iăđ t
khác nhau.
Lu tă

tăđaiăn mă1987ăc năc vào m căđíchăs d ngăđưăphânăđ tăđaiăthànhăn mă

lo i: đ t nông nghi p,ăđ t lâm nghi p,ăđ t khuădânăc ,ăđ tăchuyênădùng,ăđ tăch aăs
d ng.ă Theoă đóă đ t nông nghi pă vàă đ t lâm nghi pă đ

c tách riêng thành hai nhóm

khácănhauănênăđ t nông nghi p ch bao g m tr ng cây ng n ngày, nuôi gia súc, nuôi
tr ng th y s n.ă

tăcôngăíchătrongăgiaiăđo nănàyăch aăđ

c kh ngăđ nhănh ngăn u có

t n t i thì qu đ t này s c ăb n không bao g măđ t tr ng các lo iăcâyălâuăn mănh ă
tr ng r ngămàăđúngătheoăkháiăni m ch đ năl là lo iăđ t nông nghi p [13].
Lu tă

tă đaiă n mă 1993ă tuyă đưă phână chiaă đ tă đaiă thànhă sáuă lo i và khác h nă

cách phân lo i c a Lu tă

tăđaiăn mă1987,ăxétăchoăcùngăv n có s tách bi t gi aăđ t

nông nghi pă vàă đ t lâm nghi p,ă đ tă côngă íchă đưă đ
nh ngăv năcònăítăđaăd ng, khi ch đ

că ghiă tênă trongă v nă b n này

căquyă đ nhălàăđ t nông nghi p không có s

góp m t c a lo iăđ t lâm nghi p. Sau g năm

iăn măđ

c c th hóaătrongăquyăđ nh

c a pháp lu tăđ tăđai,ăđ t công ích v n gi v trí và tính ch tănh ăc ,ăchoăđ n khi có
Lu tă

tăđaiăn mă2013ăđưăth hi n tính m i trong cách phân lo iăđ t khi gom các

lo iăđ t l i và chia thành ba nhóm chính :Nhómăđ t nông nghi p,ănhómăđ t phi nông
nghi păvàănhómăđ tăch aăs d ng [18].

T đó,ăđ t nông nghi p bao g m c đ t lâm nghi p tr ng các lo iăcâyălâuăn m,ă
đ t r ng s n xu t, r ngăđ c d ng và r ng phòng h , thêm n aăcònăcóăđ t dùng trong
diêm nghi p.ăNh ăv y, có th th yăđ t nông nghi p là lo iăđ t s d ng vào m căđíchă
s n xu t, nghiên c u, thí nghi m v nông nghi p, lâm nghi p, nuôi tr ng th y s n,


11

làm mu i và m c tiêu b o v , phát tri n r ng, bao g m các lo iăđ t s n xu t nông
nghi p,ăđ t lâm nghi p, tr ngăcâyăhàngăn m,ătr ngăcâyălâuăn m,ăđ t nuôi tr ng th y
s n.ăNgoàiăra,ăcònăcóăđ t nông nghi păkhácătheoăquyăđ nh c a Chính ph .
tăcôngăíchăđ
là qu đ tă đ

c kh ngăđ nh trong đi u 132 Lu tă

tăđaiă2013,ăđ

c ch rõ

c l p v i ba lo i c th :ă đ t tr ngă câyă hàngă n m,ă đ t tr ng cây lâu

n mă vàă đ t nuôi tr ng th y s nă khôngă nóiă đ n các lo iă đ t nông nghi p khác mà
Chính ph quyăđ nh,ădùngăđ ph c v nhu c u công ích c aăđ aăph
nhi u l n Lu tă

tă đaiă đ

ng.ăTuyăquaă

c s aă đ i, b sung,ă đ t nông nghi pă đưă mangă n i hàm

r ngăh n,ăcóăthêmănhi u lo iăđ t khác góp m tăvàoănhómăđ tănày.ăNhìnăchung,ăđ t
côngăíchăkhôngăthayăđ i, v n gi nguyên b n ch tăbanăđ uălàăđ

c sinh ra t đ t s n

xu t nông nghi p t i c p xã.
b) M c đích c a vi c đ l i đ t công ích
M i m t lo iăđ t có tên g i khác nhau, s có nh ng tính ch t,ăđ căđi m riêng
đápă ngăđ

c các m căđíchăs d ng khác nhau. V i tên g i,ăc ngănh ăcácăquyăđ nh

c a Lu tă

tăđaiăv đ t nông nghi p s d ng vào m căđíchăcôngăích,ăthìăđ t công

ích ch y u nh m ph c v vào các ho tă đ ng công c ng c aă cácă xư,ă ph
tr n. M că đíchă côngă íchă màă qu đ tă nàyă đ

ng, th

că đ l i nh mă đápă ng nhu c u xây

d ngă cácă côngă trìnhă v nă hóa,ă yă t , th d c th thao,ă vuiă ch iă gi i trí công c ng,
ngh aătrang,ăngh aăđ a và các công trình khác theo quy tăđ nh s d ng c a UBND
t nh, thành ph tr c thu cătrungă

ng.

Bên c nhăđóăcònăs dungăđ t vào vi c xây d ngănhàătìnhăth

ng,ănhàătinhăngh aă

cho nh ngăgiaăđìnhănghèo,ăneoăđ năho căgiaăđìnhăcóăcôngăv i cách m ng, b iăth

ng

khi s d ng đ tăkhácăđ xây d ngăcácăcôngătrìnhănóiătrên.ăCóăngh aălàăth iăđi m xây
d ng các công trình công ích theo quy tă đ nh c a chính quy n c p xã mà qu đ t
côngăíchăch aăđ

căhìnhăthành,ăch aăcóăquy tăđ nh v di nătíchăđ

ch aăxácăđ nh v trí rõăràngăthìăUBNDăxư,ăph
thu c qu đ t chung c aăNhàăn

căđ l iăc ngănh ă

ng ti n hành xây d ngătrênăđ t khác

c qu nălỦ,ăđ năkhiăcóăđ t công ích thì s d ng di n

tíchăđ tăđóătr vào qu đ tăcôngăđưăs d ng ho cătrongătr

ng h p,ăđưăxácăđ nhăđ

c