Nghiên cứu thực trạng và biến động diện tích rừng ngập mặn ven biển huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng giai đoạn 2000 - 2015

B TÀIăNGUYÊNăVÀăMÔIăTR
TR

NGă

NG

I H CăTĨIăNGUYểNăVĨăMỌIăTR

NG HÀ N I

LU NăV NăTH CăS
NGHIÊN C U TH C TR NG VÀ BI Nă

NG

DI N TÍCH R NG NG P M N VEN BI N
HUY N TIÊN LÃNG, THÀNH PH

H I PHÒNG

GIAIă O N 2000 - 2015

CHUYÊN NGÀNH: KHOA H C MÔI TR

NGUY NăCỌNGă OĨN

HÀ N I,ăN Mă2019

NG

B TÀIăNGUYÊNăVÀăMÔIăTR
TR

NGă

NG

I H CăTĨIăNGUYểNăVĨăMỌIăTR

NG HÀ N I

LU NăV NăTH CăS
NGHIÊN C U TH C TR NG VÀ BI Nă

NG

DI N TÍCH R NG NG P M N VEN BI N
HUY N TIÊN LÃNG, THÀNH PH

H I PHÒNG

GIAIă O N 2000 - 2015

NGUY NăCỌNGă OĨN
CHUYÊN NGÀNH: KHOA H CăMỌIăTR

NG

MÃ S : 8440301

NG

IăH

NG D N KHOA H C:

H

NG D N 1: PGS.TS. MAI S TU N

H

NG D N 2: PGS.TS. NGUY N TH H NG H NH

HÀ N I,ăN Mă2019


i

L IăCAMă OAN
Tên tôi là: Nguy năCôngă oƠn
Hi nă đang là h c viên cao h c l p CH3A.MT2 - Khoaă Môiă tr
Tr

ngă

i h căTƠiănguyênăvƠăMôiătr

ng,

ng Hà N i.

Tôiăxinăcamăđoanălu năv nănƠyălƠă cơngătrìnhănghiênăc u do cá nhân tơi
th c hi năd

is h

ng d n c a PGS.TS. Mai S Tu n và PGS.TS. Nguy n Th

H ng H nh. S li u và k t qu c a lu năv năhoàn tồn trung th c và ch aăt ng
đ

c cơng b

b t k m t cơng trình khoa h c nào khác.
TÁC GI

Nguy năCôngă oƠn


ii

L I C Mă N
tƠiăắNghiênăc u th c tr ng và bi năđ ng di n tích r ng ng p m n ven
bi n huy n Tiên Lãng, thành ph H iăPhịngăgiaiăđo n 2000 - 2015”ălƠăn i dung
tơi ch năđ nghiên c u và làm lu năv năt t nghi p sau th i gian theo h căch
trình cao h c chuyên ngành Khoa h că môiă tr
nguyênăvƠăMôiătr
t i nh ngăng

Tr

ng Hà N i. Qua trang vi tănƠy,ătôiăxinăđ

ng

i h c Tài

c g i l i c mă nă

iăđƣăgiúpăđ tôi trong th i gian v a qua.

cătiên,ătơiăxinăđ

c bày t lịng bi tă năsơuăs c t i PGS.TS Mai S

Tu n và PGS.TS. Nguy n Th H ng H nhă lƠă ng
h

ng t iă Tr

ngă

iă h

ng d n tr c ti p,ă đ nh

ng và t o m i đi u ki n thu n l i cho tôi trong quá trình nghiên c u, th c

hi n và hồn thành lu năv n.

Xin chân thành c mă năTS. Ph m H ng Tính, ThS. Nguy n Xn Tùng,
ThS.ăLêă

căTr

ngăđƣăgópăỦ,ătruy năđ t nh ng kinh nghi m quý báu, h tr tôi

trong quá trình nghiên c u.
Xinăđ

c g i l i c mă năt i các b n Nguy n Hà My, Nguy n Th H

Giang,ăVõăV năThƠnhăậ L p Cao h căCH3A.MT2,ăTr
vƠăMôiătr

ngă

ngă

i h c Tài nguyên

ng Hà N iăđƣăluônăđ ng hành cùng tôi trong th iăgianăđiăth căđ a.

Tôi xin trân tr ng c mă nă lƣnhă đ o chính quy nă đ aă ph

ngă vƠă bƠă conă

nhân dân huy n Tiên Lãng nhi t tình h tr , h p tác, cung c p s li u v hi n
tr ng, hi n tr ng qu n lý r ng ng p m n t iăđ aăph
đ ng sinh k t iăđ aăph

ngăvƠăcácăthơngătinăv ho t

ng.

Trơnătr ngăc mă năđ ătƠiăắNghiênăc uăxơyăd ngămơăhìnhăd ăbáoăxuăh

ngă

thayăđ iăh ăsinhătháiăr ngăng păm nătrongăb iăc nhăbi năđ iăkhíăh uă ăcácăt nhă
venăbi năB căB ”,ămƣăs ăTNMT.2018.05.06ăđƣăh ătr ăkinhăphíăth căđ a,ăđi uătraă
t iăđ aăph

ng.

Cu i cùng, tôi xin g i l i tri ân sâu s căđ n Quý th yăcôăKhoaăMôiătr
Tr

ngăđ i h căTƠiăngunăvƠăMơiătr

ng,

ng Hà N iăđƣăt n tình gi ng d y, truy năđ t

nh ng ki n th căđ tơi có th th c hi năđ

c n i dung nghiên c u này.

Tôi xin chân thành c mă n!
H C VIÊN

Nguy năCôngă oƠn


iii

M CL C
L IăCAMă OAN ............................................................................................................ i
L I C Mă N ................................................................................................................. ii
M C L C ..................................................................................................................... iii
THÔNG TIN LU NăV N ............................................................................................ vi
DANH M C CH

VI T T T .................................................................................... vii

DANH M C B NG ................................................................................................... viii
DANH M C HÌNH ...................................................................................................... ix
M

U .........................................................................................................................1

1.ă

t v năđ ....................................................................................................................1

2. M c tiêu nghiên c u ....................................................................................................2
3. N i dung nghiên c u ...................................................................................................3
3.1. Nghiên c u th c tr ng, bi năđ ng di n tích c a r ng ng p m n huy n Tiên Lãng,
thành ph H iăPhòngăgiaiăđo n 2000 ậ 2015 ..................................................................3
3.2.

nhă h

ng c a các ho tă đ ng sinh k t i r ng ng p m n t i huy n Tiên Lãng,

thành ph H i Phịng .......................................................................................................3
3.3. nhăh

ng c aăđi u ki năkhíăt

ng, th yăv năđ n r ng ng p m n .........................4

3.4. Hi n tr ng qu n lý lý r ng ng p m n t i huy n Tiên Lãng, thành ph H i Phòng. 4
3.5.ăNguyênănhơnăvƠăđ xu t bi n pháp qu n lý r ng ng p m n ....................................4
CH

NGă1:ăT NG QUAN CÁC V Nă

NGHIÊN C U ........................................5

1.1. T ng quan v r ng ng p m n ...................................................................................5
1.1.1. Phân b r ng ng p m n trên th gi i ....................................................................6
1.1.2. Phân b r ng ng p m n t i Vi t Nam ...................................................................7
1.2.ăSinhăk ăvƠăsinhăk ăb năv ng ...................................................................................10
1.3.ăVaiătrịăc aăr ngăng păm n .....................................................................................14
1.3.1. Cung c pămơiătr

ng s ng và th că năchoăcácăloƠiăđ ng v t ..............................14

1.3.2. Làm ch m dòng ch y, gi măđ cao c a sóng khi tri uăc

ng ............................16

1.3.3. H n ch tác h i c a sóng th n và bão l n ...........................................................17
1.3.4. Tác d ng làm s chămôiătr

ngăn

c ...................................................................19

1.3.5. Vai trị trong chu trình Cacbon ............................................................................20
1.3.6. H n ch xâm nh p m n và b o v n

c ng m ....................................................21


iv
1.3.7. Cung c p sinh k cho con ng

i .........................................................................22

1.4. Các nghiên c u v th c tr ng và bi năđ ng r ng ng p m n t i Vi t Nam .................23
1.5.ă i u ki n t nhiên huy n Tiên Lãng, thành ph H i Phòng ..................................25
1.5.1. V tríăđ a lý ...........................................................................................................25
1.5.2.ă i u ki n khí h u, th yăv n .................................................................................28
1.6. Tình hình kinh t - xã h i .......................................................................................29
1.7. Hi n tr ng các ngu n tài nguyên ven bi n huy n Tiên Lãng .................................31
CH

NGă2:ă

IăT

NG, PH M VI, TH I GIAN NGHIÊN C UăVÀăPH

NGă

PHÁP NGHIÊN C U ...................................................................................................35
2.1.ă

iăt

ng nghiên c u .............................................................................................35

2.2. Ph m vi nghiên c u ................................................................................................35
2.3. Th i gian nghiên c u ..............................................................................................35
2.4.ăPh

ngăphápănghiênăc u ........................................................................................36

2.4.1.ăPh

ngăphápăthuăth p tài li u ..............................................................................36

2.4.2.ăPh

ngăphápăkh o sát th căđ a ............................................................................36

2.4.3.ăPh

ngăphápăđi u tra xã h i h c .........................................................................36

2.4.4.ăPh

ngăphápăchuyên gia .....................................................................................37

2.4.5.ăPh

ngăphápăx lý b năđ ...................................................................................37

2.4.6.ăPh

ngăphápăx lý và phân tích s li u ..............................................................38

CH

NGă3:ăK T QU NGHIÊN C U .....................................................................39

3.1. Hi n tr ng và bi năđ ng di n tích r ng ng p m n huy n Tiên Lãng, thành ph H i
phòngăgiaiăđo n 2000 - 2015 .........................................................................................39
3.2. nhăh
3.3.

nhăh

ng c aăkhíăt

ng và th yăv năđ n di n tích r ng ng p m n ....................45

ng c a các ho tăđ ng sinh k đ n qu n lý r ng ng p m n t i huy n Tiên

Lãng, thành ph H i Phòng ...........................................................................................52
3.3.1. Sinh k ,ăc ăc u ngành ngh và thu nh p bình quân ............................................52
3.3.2. nhăh

ng c a các ho tăđ ng sinh k đ n r ng ng p m n.................................56

3.4. Hi n tr ng qu n lý r ng ng p m n c a huy n Tiên Lãng ......................................61
3.4.1. Công tác ch đ o,ăđi uăhƠnh,ăbanăhƠnhăcácăv năb n ch đ oăliênăquanăđ n r ng
ng p m n........................................................................................................................61
3.4.2. Vi c phân c p qu n lý r ng ng p m n t i huy n Tiên Lãng ...............................62


v
3.4.3. V quy n khai thác, s d ng ngu n tài nguyên ven bi n t i huy n Tiên Lãng ..64
3.4.4. K ho ch v qu n lý và ph c h i RNM ..............................................................65
3.4.5. Các hình th c qu n lý và b o v RNM t i huy n Tiên Lãng, thành ph H i
Phòng. ............................................................................................................................66
3.4.6. Nh ngăkhóăkh n,ăcịnăt n t i trong cơng tác qu n lý, b o v , khôi ph c RNM ..68
3.5.

xu t bi n pháp qu n lý b o v r ng ng p m n .................................................69

3.5.1.ăT ngăc

ng th ch ,ăchínhăsáchăvƠăn ngăl c qu n lý ..........................................69

3.5.2. Th c hi năđ nh k vi căđánhăgiáăhi n tr ng, giámăsátămôiătr

ngăđ nh k ................71

3.5.3. S d ng các công c kinh t trong qu n lý, b o v RNM ...................................72
3.5.4.ăT ngăc
3.5.5.ă

ng công tác tuyên truy n, nâng cao nh n th c c aăng

i dân .............73

y m nh h p tác qu c t ...................................................................................74

K T LU N VÀ KI N NGH .......................................................................................75
TÀI LI U THAM KH O .............................................................................................77


vi

THÔNG TIN LU NăV N
H và tên h c viên: Nguy năCơngă oƠn
L p: CH3A.MT2
Cán b h

Khóa: 2017 - 2019

ng d n:

H

ng d n 1: PGS.TS. Mai S Tu n

H

ng d n 2: PGS.TS. Nguy n Th H ng H nh

Tên đ tài: Nghiên c u th c tr ng và bi n đ ng di n tích r ng ng p m n ven
bi n huy n Tiên Lãng, thành ph H i Phòng giai đo n 2000 - 2015
Tóm t t lu năv n:
cung c păthơngătinăvƠăc ăs khoa h c cho vi c b o v , qu n lý, phát
tri n r ng ng p m n trong b i c nh bi nă đ i khí h u,ăđ ng th i tìm hi u th c
tr ng bi năđ ng di n tích r ng ng p m n, s

nhăh

ng c a các mơ hình sinh k

t i h sinh thái r ng, lu nă v nă Nghiên c u th c tr ng và bi n đ ng di n tích
r ng ng p m n ven bi n huy n Tiên Lãng, thành ph H i Phòng giai đo n 2000
– 2015 đƣă đ

c tri n khai th c hi n. K t qu nghiên c u cho th y trong giai

đo n 2000 ậ 2015, di n tích r ng ng p m n t i huy n Tiên Lãng có s giaăt ngă
rõ r t. Bi u hi n c a bi năđ i khí h u,ătìnhăhìnhăbƣoăl ăth tăth
t i r ng, làm di n tích r ng ng p m năch aăphátătri năđ

ng có nhăh

ng

cănh ăk v ng, m t s

khu v c r ng ng p m n tr ng m i b ch t, m t s khu v c liên t c ph i tr ng b
sung. Bi năđ ng di n tích c a r ngăđƣăđ
quan. Các ho tăđ ng sinh k

nhăh

c th hi n b ng b năđ m t cách tr c

ng t i r ng ng p m n là Nuôi tr ng,ăđánhă

b t th y h i s n trong r ng. Ho tăđ ng sinh k ít nhăh

ng t i r ng ng p m n

là di l ch sinh thái, tr ng lúa, hoa màu g năđê,ănuôiăongăvƠăch năth gia súc trên
đê.ă Ho tă đ ng sinh k không nhă h

ngăđ n r ng ng p m n là s n xu t cơng

nghi p, xây d ngăvƠăkinhădoanh,ăch năniătheoămơăhìnhăVAC.ăLu năv năđƣăđ
xu t các nhóm gi i pháp nh m góp ph n qu n lý, b o v r ng ng p m n t iăđ a
ph

ngăm t cách hi u qu .


vii

DANH M C CH

B KH

Bi năđ khí h u

Cs

C ng s

IPCC

VI T T T

y ban liên chính ph v bi năđ i khí h u (Intergovernmental
Panel on Climate Change)

IUCN

Liên minh Qu c t B o t n thiên nhiên và Tài nguyên thiên
nhiên
(International Union for Conservation of Nature and Natural
Resources)

HST

H sinh thái

NTTS

Nuôi tr ng th y s n

NN&PTNT Nông nghi p và Phát tri n nông thôn
RNM

R ng ng p m n

CNM

Cây ng p m n

UBND

y ban nhân dân


viii

DANH M C B NG
B ngă1.1.ăHi nătr ngădi nătíchăvƠăđ ăcheăph ăr ngăcácăt nhăvenăbi nămi năB cătínhăđ nă
ngày 31/12/2015 ............................................................................................................10
B ng 1.2.

căđi m bãi tri u vùng ven bi n huy n Tiên Lãng .....................................32

B ng 1.3. Ch tiêu quy ho ch khơng gian c a t ng xã và tồn vùng ven bi n huy n
TiênăLƣngăđ năn mă2030 ...............................................................................................33
B ng 3.1. Bi nă đ ng di n tích r ng ng p m n huy nă Tiênă Lƣng,ă giaiă đo n t
2000 - 2015 ...................................................................................................... 40
B ng 3.2. Di n tích tr ng và ph c h i RNM t i huy n Tiên Lãng, H i Phòng do
ACTMANG tài tr ........................................................................................................42
B ng 3.3. Th ng kê v di n tích r ng ng p m năđƣăđ

c tr ng t i ba xã ven bi n theo

cácăgiaiăđo n v a qua ....................................................................................................43
B ngă3.4.ă i u ki năkhíăt

ng t nh H i Phòng t n mă2000ă- 2015 .............................45

B ng 3.5. Th ng kê s c nă bƣoă đ b , nhă h

ng t i Tiên Lãng, H i Phòng t

2000 ậ 2015 ...................................................................................................... 49
B ng 3.6. Tình hình dân s th ngăkêăt

ngă ng v i di nătíchăcácăxƣă ơngăH ng,ăTiênă

H ng,ăVinhăQuang,ăhuy n Tiên Lãng ...........................................................................52
B ngă 3.7.ă C ă c uă cácă l nhă v c ngh nghi p t iă xƣă Tiênă H ng,ă xƣă ôngă H ngă vƠă xƣă
Vinh Quang....................................................................................................................54
B ng 3.8. Thu nh p bình quân t cácăhoatăđ ng sinh k t iăxƣă ông H ng,ăTiênăH ngă
và Vinh Quang ...............................................................................................................56
B ng 3.9. Hi n tr ng sinh k c aăcácănhómăđ iăt

ng nghiên c u ...............................57

B ng 3.10. Di nătíchăđ m nuôi tr ng thu s n t i các xã ven bi n huy n Tiên Lãng ...58
B ng 3.11. K t qu đi u tra nguyên nhân chính nhăh

ng tiêu c căđ n di n tích r ng

ng p m n........................................................................................................................60


ix

DANH M C HÌNH
Hình 1.1 Phân b r ng ng p m n trên th gi i ...............................................................7
Hình 1.2.ăKhungăsinhăk ăb năv ngătheoăDFID..............................................................11
Hình 1.3. Hi u qu gi m sóng c a R ng ng p m n ......................................................17
Hình 1.4. V tríăđ a lý huy n Tiên Lãng, thành ph H i Phịng ậ Khu v c nghiên c u26
Hình 1.5.ăHìnhătháiăđ aăhìnhăkhuăv căhuy năTiênăLƣng ................................................27
Hìnhă3.1.ăS ăh a v trí r ng ng p m n huy n Tiên Lãng, H i Phịng ...........................39
Hình 3.2. Bi năđ ng di n tích r ng ng p m n huy n Tiên Lãng, thành ph H i Phịng
giaiăđo n 2000 ậ 2015 ...................................................................................................40
Hình 3.3. B năđ hi n tr ng và bi năđ ng di n tích r ng ng p m n huy n Tiên Lãng,
thành ph H i Phịng .....................................................................................................44
Hình 3.4. M iăt

ngăquanănhi tăđ - l

ngăm aăhuy n Tiên Lãng ..............................47

n mă2000ă- 2015 ............................................................................................................47
Hình 3.5. Bi uăđ t ng di n tích RNM và s ngày có dơng bão huy n Tiên Lãng
2000 ậ 2015 ...................................................................................................... 48
Hình 3.6. T ng di n tích RNM và s l

ngă c nă bƣoă t i huy nă Tiênă Lƣngă giaiă đo n

2000 - 2015 ....................................................................................................................50
Hìnhă3.7.ăSoăsánhăc ăc u ngành ngh t iăxƣă ôngăH ng,ăTiênăH ng ..........................55
và Vinh Quang ...............................................................................................................55
Hình 3.8. Bi uăđ th hi n k t qu đi u tra ngun nhân chính có nhăh

ng tiêu c c

đ n di n tích r ng ng p m n .........................................................................................60
Hình 3.9. S v vi ph m v RNM huy năTiênăLƣngăgiaiăđo n 2000 ậ 2015 ................67


1

M
1.ă

tăv năđ
R ng ng p m n là m t lo i r ng

m n hòa v iăn

nh ng c a sông l n ven bi n,ăn iăn

c

c ng t. Khu v c r ng ng p m n là m t h sinh thái quan tr ng

có vai trị r t l n
ng

U

các vùng c a sông, ven bi nănh :ăCungăc p sinh k cho con

i, b o v ch ng l i thiên tai, gi m xói l và b o v đ t, gi m ô nhi m, cung

c p th că n,ămôiătr

ng s ng cho nhi u loài sinh v t và làm gi mătácăđ ng c a

bi năđ i khí h u.
V iăđ

ng b bi n dài 3.260 km (không k cácăđ o), Vi t Nam là qu c

gia có di n tích r ng ng p m n l n, tr i dài d c t B c vào Nam. Vi c t n d ng
và phát huy t iăđaănh ng l i ích t r ng ng p m năđemăl i s giúp Vi t Nam gi i
quy tă đ
tr

c nhi u v nă đ bao g m c vi c phát tri n kinh t và b o v môi

ngăđ c bi t là trong tình hình bi năđ i khí h uăđangădi n ra ngày càng m nh

nhă h

ng l n t i ho tă đ ng sinh ho t, phát tri n kinh t c aă conă ng

nhiên, trong th i gian qua, di n tích r ng ng p m n t iăn

i. Tuy

cătaăđƣăb suy thoái

m t ph n do l ch s chi n tranh, do s c ép v dân s và kinh t . Tình tr ng khai
thác b a bãi, phá r ng s n xu t nông nghi p, làm ru ng mu i,ă lƠmă đ m nuôi
tôm...ăđƣăd n t i s suy gi m c v di n tích, c u trúc và ch tăl

ng c a r ng

ng p m n.
Tr

c nh ng th c tr ng trên, Chính ph đƣăcóăch tr

ng,ăbanăhƠnhăcácă

b Lu t, Quy tă đ nh,ă Quyă đ nh, h th ngăcácă V nă b n pháp lu t nh m b o v
môiă tr

ng, b o v r ng ng p m n, qu n lý và phát tri n hi u qu ngu n tài

ngunănƠy.ă

có nh ng thơng tin, d li u góp ph n ph c v cơng vi căđ aăraă

các bi n pháp, chính sách qu n lý phù h păchoăc ăquanănhƠăn

c, s nh n th c

chung và cùng vào cu c c a c ngăđ ngădơnăc ăt i khu v c r ng ng p m n ven
bi n thì vi c có nh ng nghiên c u,ăđánhăgiáăv th c tr ng và bi năđ ng c a r ng
ng p m n là r t c n thi t.
Huy n Tiên Lãng là m t huy năđ ng b ng ven sông, ven bi n n m

phía

Tây Nam c a thành ph H i Phịng v i ba m t giáp sơng và m t m t giáp V nh


2

B c b . Khu v c ven bi n Tiên Lãng là khu v c tr ng y u b i khu v c này
khơngăcóăđ o che ch năphíaăngoƠiănênăhƠngăn măn iăđơyăch u nhăh

ng tr c

ti p 5 - 6ă c nă bƣoă đ b t bi nă ông,ăgơyă thi t h i không nh đ nă đ i s ng
nhơnădơnăvƠăh nă7ăkmăđêăqu c gia. Chính vì v y, vi c tr ng và b o v th m th c
v t ng p m n ven bi năđ
b iăđóăth c s là b căt

c chính quy n và nhân dân

đơyăđ c bi t coi tr ng,

ng xanh che ch n, b o v cu c s ng c aăng

i dân ven

bi n. R ng tr ngăn iăđơyăch y u là tr ng thu n loài trang (Kandelia obovata),
b n chua (Sonneratia caseolaris) ho c tr ng h n giao hai loài trang và b n chua,
r ng phát tri n t t tr i dài d cătheoăđêăqu c gia và ti n ra bi n.
cung c păthôngătinăvƠăc ăs khoa h c cho vi c b o v r ng ng p m n trong
b i c nh bi nă đ i khí h u, đ ng th i tìm hi u th c tr ng bi nă đ ng di n tích
r ng ng p m n, nhăh

ng c a các mơ hình sinh k c aăng

iădơnăđ n r ng, t

đóă tìmă raă nh ng gi i pháp b o v r ng phát tri n b n v ng, tôi l a ch n n i
dung nghiên c uă đ tài lu năv n:ă ắNghiên c u th c tr ng và bi n đ ng di n
tích r ng ng p m n ven bi n huy n Tiên Lãng, thành ph H i Phòng giai
đo n 2000 - 2015”.ă

tài nghiên c u s đánhăgiáăv vai trò, s bi năđ ng di n

tích r ng qua các th i k , s tácăđ ng qua l i gi a r ng ng p m n v iăng

i dân

ven bi n huy n Tiên Lãng, thành ph H i Phịng, t đóăđ xu t các bi n pháp
qu n lý hi u qu .
2.ăM cătiêuănghiênăc uă
-

ánhăgiáăđ

c bi năđ ng di n tích r ng ng p m n t i huy n Tiên Lãng,

thành ph H iăPhòngăgiaiăđo n 2000 ậ 2015.
- Xácă đ nhă đ

c nguyên nhân bi n đ ng di n tích r ng ng p m n t i

huy n Tiên Lãng, thành ph H iăPhòngăvƠăđ xu tăđ
b o v r ng ng p m n hi u qu

c các gi i pháp qu n lý,


3

3.ăN iădungănghiênăc u
3.1.ăNghiênăc uăth cătr ng,ăbi năđ ngădi nătíchăc aăr ngăng păm năhuy nă
TiênăLƣng,ăthƠnhăph ăH iăPhòngăgiaiăđo nă2000ăậ 2015
i u tra kh o sát t i v trí nghiên c u. Thu th p tài li u t i huy n Tiên
Lãng, thành ph H i Phòng và Trung Tâm nghiên c u H sinh thái r ng ng p
m nv :
- Di n tích r ng ng p m n t i huy n Tiên Lãng, thành ph H i Phòng
th iăđi m hi n t iăvƠătrongăgiaiăđo nă2000ăđ n 2015.
- Di n tích các khu v c r ng ng p m năđ

c tr ng m i ho c b phá b .

- Báo cáo quy ho ch s d ngăđ t huy n Tiên Lãng, thành ph H i Phịng
- Thành ph n các lồi cây r ng ng p m n t i khu v c nghiên c u.
L p B năđ th hi n th c tr ng và bi năđ ng di n tích c a r ng ng p m n
huy n Tiên Lãng, thành ph H iăPhòngăgiaiăđo n 2000 ậ 2015

3.2.ă nhă h

ngă c aă cácă ho tă đ ngă sinhă k ă t iă r ngă ng pă m nă t iă huy nă

Tiên Lãng,ăthƠnhăph ăH iăPhòng
Thu th p tài li u t i huy n Tiên Lãng, thành ph H iăPhòngăliênăquanăđ n
kinh t - xã h i huy n Tiên Lãng, thành ph Hà N i
- Báo cáo kinh t - xã h i huy n Tiên Lãng, thành ph H i Phòng và các xã
tri n khai th c hi năđi u tra xã h i h c
- Báo cáo di n tích ni tr ng th y s n, nơng s n, lâm s n c a huy n Tiên
Lƣngăgiaiăđo n t n mă2000ăđ n 2015.
Xây d ng 02 m u phi uăđi u tra, ti năhƠnhăđi u tra xã h i h c v iă02ăđ i
t

ng (Nhà qu n lý c p huy n và c p xã (03 xã) v i t ng s phi u là 40;ă i u

traătrênăđ iăt

ng là các h giaăđìnhăthu c 03 xã v i t ng s phi u là 120). K t

qu đi uătraăxácăđ nh:
- Các ho tă đ ng sinh k c aă ng
m n, m c thu nh păbìnhăquơnăđ uăng

i dân sinh s ng t i khu v c r ng ng p
i qua các n m.

- M căđ hi u bi t, quan tâm c aăng
m n t iăđ aăph

ng.ă

iădơnăđ i v i vi c b o v r ng ng p


4

- Cácăkhóăkh n,ăb t c pămƠăng

i dân g p ph i trong quá trình khai thác ậ

b o v r ng ng p m n.
3.3.ă nhăh

ngăc aăđi uăki năkhíăt

- Thu th p s li u v Khíăt

ng,ăth y v năđ năr ngăng păm nă

ng, Th yăv năt i Tr măkhíăt

ng Th yăv năc a

huy năgiaiăđo n 2000 - 2015.
- Th ng kê các tr năbƣoătrongăgiaiăđo n 2000 - 2015
- nhăh

ng c a nhi tăđ ,ăl

ngăm a,ăcácătr năbƣoăđ n RNM

3.4. Hi nătr ngăqu nălýălýăr ngăng păm năt iăhuy năTiênăLƣng,ăthƠnhăph ă
H iăPhòng.
- Hi n tr ng qu nălỦ,ăph

ngăphápăqu n lý c aăc ăquanăqu nălỦăNhƠăn

c

đ i v i r ng ng p m n huy n Tiên Lãng, thành ph H iăPhòng.ăC ăc u s d ng
đ t t i huy n TiênăLƣngăgiaiăđo năn mă2000ăđ n 2015.
- CácăV năb n do UBND thành ph H i Phịng, S TƠiăngunăMơiătr
H i Phịng, UBND huy năTiênăLƣng,ăphịngăTƠiăngunăvƠăMơiătr

ng

ng huy n

TiênăLƣngăđƣăbanăhƠnhătrongăcơngătácăqu n lý, b o v và phát tri n r ng ng p
m n.
- Các thu n l iăvƠăkhóăkh nătrongăcơngătácăqu n lý, b o v r ng ng p m n.
3.5. NguyênănhơnăvƠăđ ăxu tăbi năphápăqu nălý r ngăng păm n
- Xácăđ nh nguyên nhân bi năđ ng di n tích r ng ng p m năgiaiăđo n
2000 ậ 2015.
mƠăng

xu t bi n pháp qu n lý nh m gi i quy t nh ngăkhóăkh năv
iădơnăvƠăc ăquanăqu nălỦăNhƠăn

r ng ng p m n.

ng m c

c g p ph i trong quá trình qu n lý


5

CH

NGă1:ăT NGăQUANăCỄCăV Nă

ăNGHIểNăC U

1.1. T ngăquanăv r ngăng păm nă
R ng ng p m n là qu nă xƣă đ

c h p thành t th c v t ng p m n nh

h

ng b iă n

c tri u ven bi n nhi tă đ i ho c bán nhi tă đ i. N m trong m i

t

ngătácăgi đ t li n và bi n, r ng ng p m n là sinh c nh quan tr ng và quý giá

v kh n ngăthíchănghi.ăPh bi n trong r ng ng p m n là cây ch u m n, h i s n,
chimăn

c,ăchimădiăc ,ăkh , l n r ng, k đƠ,ătr n,ăch n.

R ngăng păm năbaoăg mănhi uălo iăcơyăs ngătrongăcácăvùngăn

că m nă

venăbi nătrongăvùngănhi tăđ iăvƠăc nănhi tăđ i,ăn iănh ngăth căv tăkhácăr tăkhóă
sinhă tr

ng.ă Nh ngă khuă v că nƠyă l ă raă khiăth yă tri uă th pă vƠă ng pă trongă n

că

m năkhiătri uălên.ăV iăcácăđ cătínhăc aămình,ăcơyăng păm năv năcóăth ăs ngăvƠă
sinhătr

ngăt tătrongănh ngăđi uăki năkh cănghi tăđó.ă
R ng ng p m n là m t h sinhătháiăcóăn ngăsu t sinh h căcao,ăđ cătr ngă

vùng bi n nhi tăđ i và c n nhi tăđ i. R ng không ch mang l i l i ích kinh t mà
cịnăđóngăvaiătrịătoăl n trong vi căđi u hịa khí h u,ăl uăgi và phân h y các ch t
ô nhi m làm s chămơiătr

ng bi n, ch ng gió bão, h n ch xói l , gi phù sa,

t oăđi u ki n m r ngăđ t li n l n ra bi n...Ngồi ra, r ng ng p m n cịn có kh
n ngătíchăl yăcacbonătrongăcơy,ătrongăđ t, góp ph n làm gi m khí nhà kính, ng

phó v i bi năđ i khí h u (Nguy n Th H ng H nh, 2009)[7], (Nguy n Th H ng
H nh và cs, 2016)[9].
Trong RNM, các cây ng p m n (CNM) s ng
tr

vùng chuy n ti p gi a môi

ng bi năvƠăđ t li n.ăTácăđ ng c a các nhân t sinh thái nhăh

ngăđ n s t n

t i và phân b c a chúng. Tuyănhiên,ăđ nănayăch aăcóăỦăki n t ng nh t v vai
trò, m căđ tácăđ ng c a t ng nhân t . M tăkhóăkh năl năth

ng g p là các lồi

CNMăcóăbiênăđ thích nghi r t r ng v iăđi u ki n khí h u,ăđ t,ăn

c,ăđ m n.

Doăđó,ăkhiăđ aăvƠoăm t khu phân b c th nƠoăđóăđ nh năđ nh v tácăđ ng c a
mơiătr

ng, có th khơng áp d ngăđ

c

vùng khác ho c khơng th suy ra tính

ch t chung c a th m th c v t này (Phan Nguyên H ng, 1991)[14].

6

1.1.1.ăPhơnăb ăr ngăng păm nătrênăth ăgi i
Trênă th ă gi i, RNM phơnăb ă ch ă y uă ă vùngă ven bi nă nhi tăđ iă vƠă c nă
nhi tăđ iăhaiăbánăc u,ătrongăkho ngă32ºăB căvƠă38ºăNam,ăd căb ăbi năChơuăPhi,ă
Chơuă

iăD

ng,ăChơuăÁăvƠăChơuăM .ă

N mă 2010ă cácă nhƠă khoaă h că choă bi tă sauă khiă phơnă tíchă d ă li uă t ă H ă
th ngăv ătinhăch pă nhăTráiăđ tă(Landsat)ăc aăNASA, h ă
t iăchi mă12,3%ădi nătíchăb ăm tăTráiăđ tă(t
phơnăb ătrênă123ăn

ngăđ

cătínhăRNM cịnăt nă

ngăkho ngă137.760ăkm²)ăvƠă

cătrênăth ăgi i.ăCácăr ngăng păm năphơnăb ătrongăph măviă

r ngă ăcácăvùngăbi nă m.ăV ătríăxaănh tăc aăRNM ăB căbánăc uălƠăv nhăAgabaă
thu că H ngă H iă (30oB)ă vƠă Namă Nh tă B nă (32oB);ă ă Namă bánă c uă lƠă Namă
Autralia (38oN),ăđ oăChathamăvƠăphíaăTơyăNewăZeylandă(44oN) (Walter,1971;
Blasco F., 1984; Molony B. và M. Sheaves., 1995).

Trongă đóă cóă kho ngă 42%ă RNM trênă th ă gi iă đ

că tìmă th yă t iă chơuă Á,

theoăsauălƠăchơuăPhiăv iă21%,ă15%ăthu căB căvƠăTrungăM ,ă12%ăt iăchơuă
D

iă

ngă vƠă cu iă cùngă lƠă Namă M ă v iă 11%.ă Di nă tíchă RNM l nă nh tă lƠă t iă

Indonesiaăchi măt iă21%,ăBrasilăchi măkho ngă9%ăvƠăÚcăchi mă7%ăt ngădi nă
tích RNM trênăth ăgi i.ăConăs ătrênăs ti păt căgi mătrongăt

ngălai:ăRNM toàn

c uăđangăbi năm tănhanhăchóngădoăbi năđ iăkhíăh uălƠmă m căn

că bi nădơngă

cao,ăpháăr ngăđ ăphátătri năkinhăt ăvenăbi n,ălƠmănôngănghi păvƠănuôiătr ngăth yă
s n.ăTheoăbáoăcáoăm iăđơyăc aăLiênăH păQu căn mă2010,ăs ăbi n m tăc aăcácă
khu RNM nhanhăh năg pă4ăl năsoăv iăcácăkhuăr ngătrênăc n.ă
Theoă ƠiăQuanăsátăTráiăđ tă(EO)ăc aăNASA,ăIndonesiaăcóă17.000ăhịnăđ oă
nh ăvƠăchi măg năữădi nătíchăRNM trênăth ăgi i.ăTuyănhiên,ăcácăkhuăr ngănƠyă
đƣăb ăgi măm tăn aătrongăbaăth păk ăqua - c ăth ăgi măt ă4,2ătri uăhaăn mă1982ă
xu ngă cònă 2ă tri uă trongă n mă 2000.ă Trongă ph nă r ngă cònă l i,ă cóă g nă 70%ă lƠă
ắtrongătìnhătr ngănguyăk chăvƠăb ăthi tăh iăn ng”[54].

7

Hình 1.1 Phân b r ng ng p m n trên th gi i
(Ngu n: Giri, C., Z. Zhu, L.L. Tieszen, A. Singh, S. Gillette and J.A. Kelmelis,
2008) [43]
1.1.2.ăPhơnăb ăr ngăng păm năt iăVi tăNam
Theoă

ă ánă ph că h iă vƠă phátă tri nă r ngă ng pă m nă venă bi nă giaiă đo nă

2008-2015ă c aă B ă Nôngă nghi pă vƠă Phátă tri nă nôngă thônă (đƣă đ

că Th ă t

ngă

Chínhăph ăphêăduy tăt iăCVăs ă405/TTg-KTNăngƠyă16/3/2009),ăvùngăvenăbi nă
n

că taă cóă th ă chiaă lƠmă 5ă vùng.ă T ngă di nă tíchă quyă ho chăchoă m că đíchăphátă

tri năr ngăng păm nălƠă323.712ha.ă
Trongăđóăcóă209.741haăđƣăcóăr ngă(152.131haălƠăr ngătr ngăvƠă57.610haă
lƠăr ngăt ănhiên),ăphơn b ăt iăcácăvùngănh ăsau:ă
Vùngăvenăbi năt nhăQu ngăNinhăvƠăđ ngăb ngăB căB ,ăg mă5ăt nhă(Qu ngă
Ninh,ă H iă Phòng,ă H iă Phòng,ă Namă

nhă vƠă Ninhă Bình):ă 88.340ha.ă Trongă đó,ă

di nătíchăcóăr ngă37.651ha.ăPhơnăb ăch ăy uă ăt nhăQu ngăNinh.ă

8

Vùngă venă bi nă B că Trungă B ,ă g mă 6ă t nhă (Thanhă Hóa,ă Ngh ă An,ă HƠă
T nh,Qu ngăBình,ăQu ngăTr ăvƠăTh aăThiênăHu ):ă7.238ha.ăTrongăđó,ădi nătíchă
cóăr ngă1.885ha.ăPhơnăb ăch ăy uă ăt nhăThanhăHóa.ă
Vùngăvenăbi năNamăTrungăB :ăg mă6ăt nhă( ƠăN ng,ăQu ngăNam,ăQu ngă
Ngƣi,ăBìnhă

nh,ăPhú năvƠăKhánhăHịa):ă743ha.ăTrongăđó,ădi nătíchăcóăr ngă

khơngăđángăk .ă
Vùngăvenăbi nă ơngăNamăB :ăg mă5ăt nhă(NinhăThu n,ăBìnhăThu n,ăBƠă
R aă - V ngăTƠu,ă

ngăNaiăvƠă ThƠnhăph ăH ăChíăMinh):ă61.110ha.ăTrongăđó,ă

di nătíchăcóăr ngălƠă41.666ha.ăPhơnăb ăch ăy u ăthƠnhăph ăH ăChíăMinh.ă
Vùngă venă bi nă đ ngă b ngă sôngă C uă Long:ă g mă 8ă t nhă (Longă An,ă Ti nă
Giang,ă B nă Tre,ă TrƠă Vinh,ă Sócă Tr ng,ă B că Liêu,ă Kiênă Giangă vƠă CƠă Mau):ă
166.282ha.ăTrongăđóădi nătíchăcóăr ng128.537ha.ăPhơnăb ăch ăy uă ăcácăt nhăCƠă
Mau và Kiên Giang.
D aăvƠoăcácăy uăt ăđ aălỦ,ăkh oăsátăth căđ aăvƠăm tăph năk tăqu ă nhăvi nă
thám,ăPhanăNguyênăH ngă(1991,1999)[14][15] đƣăchiaăRNM Vi tăNamăthƠnhă4ă
khuăv căvƠă12ăti uăkhu:
- Khu v c I: Ven bi n

ông B c, t

m i Ng c đ n m i

S n (H i

Phịng).
B ăbi nă ơngăB călƠăkhuăv căph căt pănh t,ăth ăhi nă ăcácăđ căđi măv ăđ aă
m o,ăth yăv năvƠăkhíăh u;ăcóănh ngăm tăthu năl iăchoăs ăphơnăb ăc aăr ngăng pă
m nă nh ă cóă cácă đ oă cheă ch n,ă nh ngă c ngă cóănh ngă nhơnă t ă h năch ă s ă sinhă
tr

ngăvƠăm căđ ăphongăphúăc aăcácăloƠiăcơyănh :ăl

ngăm aăkhôngăcao,ănhi tă

đ ăth pătrongămùaăđơng,ăítăphùăsa. RNM t pătrungă ăcácăvùngăc aăsơngănh ăTiênă
n ậ BaăCh ,ăn iăcóăđi uăki năthu n l iăchoăcácăcơyăng păm n.ăKhuăv cănƠyă
g mănh ngăloƠiăch uăm năcao,ăkhơngăcóăcácăloƠiă aăn

căl ăđi năhình,ătr ăcácă

bƣiăl yăn măsơuătrongăn iăđ aănh ănăL păvƠăm tăph năphíaăNamăsơngăB chă
ng,ădoăch uă nhăh
bi nă ăđơyănh ăđ

ngăm nhăc aădòngăch y.ă ángăchúăỦălƠănh ngăloƠiăph

c,ăv tădù,ătrangăl iăr tăítăg pă ăr ngăng păm năNamăB .


9

- Khu v c II: Ven bi n đ ng b ng B c B , t m i
Tr

S n đ n m i L ch

ng (Thanh Hóa).
R ngăng păm năt ănhiênăphátătri nă ănh ngăvùngăc aăsơngăcóăd ngăhìnhă

ph uăv iăs ăcóăm tăc aăcácăđ oăcátăng mătr
c năm tăph năc
giƠuăphùăsa,ăl

căc aăsôngăvƠăm iă

ăS n,ăng nă

ngăđ ăc aăsóng.ă ăphíaăNam,ăcóăđ a hìnhăph ng,ăbƣiătri uăr ng,ă
ngăn

căng tănhi uăv ămùaăm a.ăNh ngădoăđ aăhìnhătr ngătr iă

nênăch uătácăđ ngăm nhăc aăsóngădoăgióăbƣoăvƠăgióămùaăđơngăb cănênăph nănƠoă
ng năc năhìnhăthƠnhăRNM t ănhiên.
- Khu v c III: Ven bi n Trung B , t m i L ch Tr

ng đ n m i V ng Tàu.

Doăđ aăhìnhătr ngătr i,ăsóngăl n,ăb ăbi năd c,ăcácăsơngăng n,ăítăphùăsaănênă
nói chung khơng có RNM d căb ăbi n,ătr ăcácăb ăbi năh păphíaăTơyăcácăbánăđ oă

nh ă ăNamăTrungăB nh ăbánăđ oăCamăRanh,ăbánăđ oăQuyăNh nă(nayăr ngă ă
đơy đƣăkhơngăcịnădoăb ăpháălƠmăđ mătơm).ăCh ă ăphíaătrongăcácăc aăsơng,ăcơyă
ng păm năm căt ănhiên,ăth

ngăphơnăb ăkhơngăđ u,ădoă nhăh

ngăc aăđ aăhìnhă

vƠătácăđ ngăc aăcátăbay.ăNgoƠiăcácăloƠiăcơyăng păm nă ăphíaăB c,ăcóăm tăs ăloƠiă
vơyă ng pă m nă ă phíaă Namă diă c ă đ nă nh ă b nă tr ngă (Sonneratia alba),ă m mă
tr ngă (Avicennia alba),ă v tă khoang (Bruguiera cylindrical),ă cócă đ ă (Lunizera
littorea),ầ
- Khu v c IV: Ven bi n Nam B , t m i V ng Tàu đ n m i N i - Hà Tiên
(Kiên Giang).
i uăki năt ănhiênă ăkhuăv cănƠyăr tăthu năl iăchoăcơyăng păm năphátătri nă
nh ănhi tăđ ăcao,ăl

ngăm aă l n,ăphùăsaămƠuă m ,ăítăkhiăcóăbƣoầăR ngăng pă

m nă ăkhuăv cănƠyăr tăđaăd ng,ăphongăphúăv iăs ăcóăm tăc aăh uăh tăcácăloƠiă
cây ng păm nă ăVi tăNam.ă

uăth ăk ăXXăt iăkhuăv cănƠyăcóăt iătrênă250.000ha

RNM. Tuy nhiên,ăph năl nădi nătíchăRNM t ănhiênă ăkhuăv cănƠyăđƣăb ăpháăh yă
doăchi nătranhăvƠădoăs căépăc aăs ăgiaăt ngădơnăs ăd năđ năvi căkhaiăthácăqă
m căvƠăpháăRNM niătơmăkhơngăcóăk ăho chălƠmăchoăh năm tăn aădi nătíchă
ng păm năc aăkhuăv cănƠyăb ăpháăh y.

10

C năc ăs ăli uăth ngăkêătínhăđ nă31/12/2015ăc aăB ăNơngănghi păvƠăphátă
tri nănơngăthơn,ătrongăs ăcácăt nhăvenăbi nămi năB căthìădi nătíchăvƠăđ ăcheăph ă
c aăr ngăc aăH iăPhòngăđ ngăth ă3ăv iă18.280haă(t ăl ăcheăph ă11.3%)
B ngă1.1.ăHi nătr ngădi nătíchăvƠăđ ăcheăph ăr ng cácăt nhăvenăbi n mi nă
B c tínhăđ năngƠyă31/12/2015
(
T nh,ăthƠnhăph

Di nătíchă Di nătíchă

Di nătíchă
r ngăt ă

Di nătíchă

T ăl ăcheăph

t ănhiên

cóăr ng

TP.ăH iăPhịng

151.895

18.280

10.773

7.507

11,3

Namă nh

165.320

3.112

-

3.112

1,7

H iăPhịng

157.079

3.709

-

3.709

2,1

Ninh Bình

137.758

26.192

22.048

4.144

18,1

Qu ngăNinh

617.77

369.880

124.295

245.585

53,6

nhiên

r ngătr ng

năv ătính:ăha)

(Ngu n: B Nơng nghi p và Phát tri n nông thôn n m 2016)

1.2.ăSinhăk ăvƠăsinhăk ăb năv ng
Sinhăk ăđ
đ

căxemănh ălƠăt păh păcácăngu năl căvƠăkh ăn ngăconăng

iăcóă

căk tăh păv iănh ngăquy tăđ nhămƠăh ăth căthiănh măđ ăs ngăc ngănh ăđ ă

đ tăđ

căm cătiêuăvƠă

cănguy năc aăh ă(DFID,ă1999)[40].

C ngătheo B Phát tri n Qu c t Anh (DFID) trong Khung phân tích sinh
k b n v ng thì sinh k bao g m các kh n ng,ăcácătƠiăs n (bao g m c ngu n
l c v t ch t và xã h i) và các ho tăđ ng c n thi tăđ ki m s ng. Nói cách khác,
sinh k bao g m toàn b nh ng ho tăđ ng c aăconăng

iăđ đ tăđ

c m c tiêu

d a trên nh ng ngu n l c s nă cóă nh ă cácă ngu n tài nguyên thiên nhiên, các
ngu n v n,ălaoăđ ng,ătrìnhăđ phát tri n c a khoa h c công ngh ầ
Sinh k khôngăđ năthu n ch là v năđ ki m s ng, ki mă năvƠăn iă mà nó
cịnăđ c păđ n v năđ ti p c n các quy n s h u, thông tin, k n ngăvƠăcácăm i
quan h . Xét m t cách t ng th , các ho tăđ ng sinh k đ u do m i cá nhân hay

h giaă đìnhăt quy tăđ nh d aătrênăn ngăl c c a h ,ăđ ng th i ch u nh ng th


11

ch , chính sách và các m i quan h xã h i mà h thi t l p trong cu c s ng. Khái
ni m sinh k hay ho tăđ ngăm uăsinh,ăph
t , t păquánăm uăsinhăđ

ngăcáchăki m s ng, ho tăđ ng kinh

c các nhà nghiên c u s d ng trong các nghiên c u

c a mình khi nghiên c u v ho tă đ ng kinh t c aă ng

i dân, c ngă đ ng.

(Nguy n Qu c Hoàn, 2018)[6].
Sinhă k ă b nă v ng lƠă khiă conă ng

i tránhă đ

că cácă tácă đ ng tiêu c c

(ho c gi m thi u t i m c t iăđa) các tác đ ng x u t iămôiătr

ng, các ngu n tài

nguyên thiên nhiên d a trên kh n ngăkhôiăph c,ăbùăđ p m t các t nhiên ho c
nhân t o, đ ng th i b oăđ m duy trì, phát tri năđ

t iăvƠăt

c các ngu n l c trong c hi n

ngălai.

Hình 1.2.ăKhungăsinhăk ăb năv ngă(theoăDFID,ă1999)ă[35]
Theo Nguy năQu căHoƠnă(2018)[6] thìăv iăm tăc ngăđ ngăhayănh ăh nălƠă
m tăh ăgiaăđìnhăđ uăcóă5ălo iăngu năv năt oăthƠnhăm tăng ăgiácănƠyăs ăb ăthayă
đ iăkhiăcóăcácăđi uăki năbênăngoƠiătácăđ ngăvƠo.ăTuyănhiên,ătùyăthu căvƠoăkh ă
n ngă ngăphóăc aăc ngăđ ngăhayăh ăgiaăđìnhătr
kh ă n ngă phátă tri nă sinhă k ă cóă th ă điă theoă h

căcácătácăđ ngăbênăngoƠiămƠă
ngă t tă h nă hayă t iă t ă đi.ă N mă

ngu năv năbaoăg m:ăngu năv nă(tƠiăs n),ăchi năl

că sinhăk ,ăk tăqu ă sinhăk ,ă

cácăquyătrìnhăv ăth ăch ăvƠăchínhăsách,ăng ăc nhăthayăđ iăbênăngoƠi.ăC ăth ,ăcácă
ngu năv nănƠyăđ

căđ nhăngh aănh ăsau:


12

- Ngu n v n hay tài s n sinh k : lƠătoƠnăb ăn ngăl căv tăch tăvƠăphiăv tă
ch tă mƠă conă ng

iă cóă th ă s ă d ngă đ ă duyă trìă hayă phátă tri nă sinhă k ă c aă h .ă

Ngu năv năhay tƠiăs năsinhăk ă đ

că chiaălƠmă5ălo iăv năchính:ăv nănhơnăl c,ă

v năv tăch t,ăv nătƠiăchính,ăv năxƣăh iăvƠăv năt ănhiên.
+ V n nhân l c (Human capital):ălƠăkh ăn ng,ăk ăn ngăki năth călƠmăvi că
vƠăs căkh eăđ ăgiúpăconăng
nh mă đ tă đ

iătheoăđu iănh ngăchi năl

căsinhăk ăkhácănhauă

că k tă qu ă sinhă k ă hayă m că tiêuă sinhă k ă c aă h .ă V iă m iă h ă giaă

đình,ă v nănhơnăl că bi uăhi nă ă trênă khíaă c nhă l

ngă vƠă ch tă v ă l că l

ngă lao

đ ngă ătrongăgiaăđìnhăđó.ăV n nhơnăl călƠăđi uăki năc năđ ăcóăth ăs ăd ngăvƠă
phátăhuyăhi uăqu ăb nălo iăv năkhác.
+ V n tài chính (Financial capital):ăV nătƠiăchínhăhayăv nătrongătƠiăchínhă
vƠăk ătoánălƠăcácăqu ăđ

căcungăc păb iănh ngăng

iăchoăvayă(vƠ cácănhƠăđ uă

t )ăchoăcáăkinhădoanhăđ ămuaăv năth căt ătrangăb ăchoăvi căs năxu tăcácăhƠngă
hóa/d chăv .ăV nătƠi chínhăth
đ

ngădùngăđ ăl uăgi ăc aăc iătƠiăchính,ăđ căbi tălƠă

căs ăd ngăđ ăb tăđ uăho căduyătrìăm tăkinhădoanh.
+ V n t nhiên (Natural capital): lƠăcácăngu nătƠiănguyênănhiênănh ăđ t,ă

n

cầă mƠăconăng

iăcóăđ

căhayăcóăth ăti păc nănh măph căv ăchoăcácăho tă

đ ngăvƠăm cătiêuăsinhăk ăc aăh .ăNgu năv năt ănhiênăth ăhi năkh ăn ngăs ăd ngă
cácă ngu nătƠiănguyênă thiênănhiênă đ ăt oă raă thuă nh pă ph că v ă cho cácă m că tiêuă
sinhăk ăc aăh .ă ơyă cóăth ălƠăkh ăn ngă nhăh
ch tăl

ngăcu căs ngăc aăconăng

ngătr căti păho căgiánăti păđ nă

iăt ăcácăngu nătƠiănguyênăthiênănhiên.ăNgu nă

v năt ănhiênăth ăhi năquyămôăvƠăch tăl

ngăđ tăđai,ăquyămơăvƠăch tăl

ngăngu nă

n

c,ăquyămơăvƠăch tăl

l

ngătƠiăngunăth yăs năvƠăngu năkhơngăkhí.ă ơyălƠănh ngăy uăt ăt ănhiênăvƠă

conă ng

ngăcácăngu nătƠiăngunăkhốngăs n,ăquyămơăvƠăch tă

iă cóă th ă s ă d ngă đ ă ti n hƠnhă cácă ho tă đ ngă sinhă k ă nh ă đ t,ă n

c,ă

khống s năvƠăth yăs năhayănh ngăy uăt ăt ănhiênăcóătácăđ ng tr căti păho căgiánă
ti păđ năcu căs ngăc aăconăng

iănh ăkhơngăkhíăhayăs ăđaăd ngăsinhăh c.

+ V n v t ch t (Physical capital): V năv tăch tăbaoăg măcácăc ăs ăh ăt ngă
c ăb năvƠăhƠngăhóaăv tăch tănh măh ătr ăchoăsinhăk .ăNgu năv nă v tăch tăth ă

13

hi nă ăc ăc păc ăs ăc ngăđ ngăhayăc păh ăgiaăđình.ăTrênăgócăđ ăc ngăđ ng,ăđóă
chínhălƠăc ăs ăh ăt ngănh măh ătr ăchoăsinhăk ăc aăc ngăđ ngăhayăcáănhơnăg mă
h ăth ngăđi n,ăđ
th ngăt

ng,ătr

ng,ătr m,ăh ăth ngăc păn

căvƠăv ăsinhămôiătr

ng,ăh ă

iătiêuăvƠăh ăth ngăch .ă ơyălƠăph năv năv tăch tăh ătr ăchoăho tăđ ngă

sinhăk ăphátăhuyăhi uăqu .ă ăgócăđ ăh ăgiaăđình,ăv năv tăch tălƠătrangăthi tăb ă
s năxu tănh ămáyămóc,ăd ngăc ăs năxu t,ănhƠăx

ngăhayăcácătƠiăs nănh măph că

v ănhuăc uăcu căs ngăhƠngăngƠy nh ănhƠăc aăvƠăthi tăb ăsinhăho tăgiaăđình.
+ V n xã h i (Social capital): V năxƣăh iălƠălo iătƠiăs năsinhăk .ăNóăn mă
trongăcácăm iăquanăh ăxƣăh iă(ho căcácăngu năl căxƣăh i)ăch nhăth ămƠăquaăđóă
ng

iădơnăcóăth ăt oăraăc ăh iăvƠăthuăđ

căl iăíchătrongăqătrìnhăth căthiăsinhăk .

Ngu nă v nă sinhă k ă khôngă ch ă th ă hi nă ă tr ngă tháiă hi nă t iă mƠă cịnă th ă
hi năkh ăn ngăthayăđ iătrongăt

ngălai.ăChínhăvìăth ăkhiăxemăxétăv n,ăconăng

iă

khơngăch ăxemăxétăhi nătr ngăcácăngu năv năsinhăk ămƠăcònăc năs ăxemăxétăkh ă
n ngăhayăc ăh iăthayăđ iăc aăngu năv năđóănh ăth ănƠoătrongăt

ngălai.

- Ti n trình và c u trúc (Structure and processes) đơyălƠăy uăt ăth ăch ,ăt ă
ch c,ă chínhă sáchă vƠă phápă lu tă xácă đ nhă nhă h

ngă kh ă n ngă ti pă c nă đ nă cácă

ngu năv n,ăđi uăki nătraoăđ iăc aăcácăngu năv năvƠăthuănh păt ăcácăchi năl

că

sinhăk ăkhácănhau.ăNh ngăy uăt ătrênăcóătácăđ ngăthúcăđ yăhayăh năch ăđ năcácă
chi năl

căsinhăk .ăChínhăvìăs ăhi uăbi tăđ năcácăc uătrúc,ăti nătrìnhăcóăth ăxácă

đ nhăđ

cănh ngăc ăh iăchoăcácăchi năl

căsinhăk ăthơngăquaăqătrìnhăchuy nă

đ iăc uătrúc.
- K t qu c a sinh k (livelihood outcome) lƠăm cătiêuăhayăk tăqu ăc aăcácă
chi năl
ng

căsinhăk .ăK tăqu ăc aăsinhăk ănhìnăchungălƠăc iăthi năphúcăl iăc aăconă

iănh ngăcóăs ăđaăd ngăv ătr ngătơmăvƠăs ă uătiên.ă óăcóă th ăc iăthi năv ă

m tă v tă ch tă hayă tinhă th nă c aă conă ng

iă nh ă xốă đói,ă gi mă nghèo,ă t ngă thuă

nh păhayăs ăd ngăb năv ngăvƠăhi uăqu ătƠiănguyênăthiênănhiên.ăCùngătùyătheoă
m cătiêuăc aăsinhăk ămƠăs ănh năm nh cácăthƠnhăph nătrongăsinhăk ăc ngănh ă
nh ngăph

ngăti năđ ăđ tăđ

nh ngăquanăni măkhácănhau.

căm cătiêuăsinhăk ăgi aăcácăt ăch c,ăc ăquanăs ăcóă


14

- Chi n l

c sinh k lƠăs ăph iăh păcácăho tăđ ngăvƠăl aăch nămƠăng

iă

dơnăs ăd ngăđ ăth căhi năm cătiêuăsinhăk ăc aăh ăhayăđóălƠăm tălo tăcácăquy tă
đ nhănh măkhaiăthácăhi uăqu ănh năngu năv năhi năcó.ăVíăd ,ăm tăh ăng ădơnă
ki măs ng b ngăngh ăđ nh b tăthìăc năs ăd ngăcácăngu năsinhăk ănh :ăngu năl că
t ănhiênă(tƠiănguyênăth yăh iăs n);ăngu năl căv tăch tă(tƠuăthuy năđánhăcá,ăng ă
c ,ăb nătƠu);ăngu năl căconăng

iă(l căl

ngălaoăđ ng,ăs căkh e,ătriăth căvƠăkinhă

nghi măv ăkhaiăthácăcá);ăngu năl căxƣăh iă(th ătr

ngăbánăs năph m)ăvƠăngu nă

l cătƠiăchínhă(ti năvayăt ăngơnăhƠng,ăbƠăcon,ăb năbèầ).ăCácănhómădơnăc ăkhácă
nhauătrongăc ngăđ ngăcóănh ngăđ căđi m kinhăt ă- xƣăh iăvƠăcácăngu năl căsinhă
k ăkhácănhauănênăcóănh ngăl aăch năv ăchi năl
l

căsinhăk ăkhácănhau.ăCácăchi nă

că sinhă k ă cóă th ă th că hi nălƠă s nă xu tă nôngănghi p,ăđánhăb tă th yă s n,ă s nă

xu tăcôngănghi păquyămơănh ,ăbnăbán,ăduăl ch,ădiădơnầ
1.3.ăVaiătrịăc aăr ngăng păm nă
1.3.1.ăCungăc pămơiătr

ngăs ngăvƠăth că năchoăcácăloƠiăđ ngăv t

R ng ng p m n cung c pămơiătr

ng s ng và th că năchoănhi u lồi, là

ngơi nhà cho nhi u loài sinh v t nh :ănhi u lo i cá, chim, cua, sò huy t, nghêu,
hàu, tôm, c, ong, chu t,ă d iă và kh . R t nhi uă loƠiă chimă diă c ă ph thu c vào
r ng ng p m nănh ăs u, b nơng, cị thìa.
R ng ng p m n là khu v c ki mă n,ă n iă sinhă s nă vƠă nuôiă d

ng quan

tr ng c a nhi uăloƠiăcá,ăđ ng v t có v và tơm. Lá và thân cây ng p m n, khi b
phân h y s cung c p nh ng v n ch t h uăc ăv n là ngu n th că năquanătr ng
cho các loài th yăsinh.ăT

ngăt nh ăv y, các loài sinh v t phù du s ngăd

ir

c a các cây ng p m n là ngu n th că năquanătr ng cho nhi u lồi cá.
Trongăvịngăđ i c a m t s l n các lồi cá, tơm, cuaầăcóăm t ho c nhi u
giaiă đo n b t bu c ph i s ngă trongă cácă vùngă n

c nông, c a sơng có RNM.

Lồi tơm th (Penaeus merguiensis) có t pă tínhă đ

bi n, cách xa b ch ng

12km,ădoătácăđ ng c aădòngăn

c tri u, sau khi tr ng th

căvƠăthayăđ i c aăn

tinh, u trùng chuy năvƠoăvùngăn
tri uălên,ăth

ng tìm nh ngăvùngăn

c ven b ,ăb iăd n vào c aă sơngătheoăn

c

cănơngăcóăgiáăbámănh ăb i c , r cơyầ,ă