Phân tích khái niệm quyết định hành chính và nêu vai trò của quyết định hành chính trong quản lý hành chính nhà nước (điểm cao)

I. LỜI MỞ ĐẦU
Luật hành chính với tư cách là một ngành luật trong hệ thống pháp luật
Việt Nam đã đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nên một hệ thống quy
phạm pháp luật sắc bén, có tính ứng dụng cao. Để thực hiện được nhiệm vụ
quản lý hành chính nhà nước thì quyết định hành chính đóng vai trò quan
trọng. Vì vậy, em xin chọn đề tài: “Phân tích khái niệm quyết định hành
chính và nêu vai trò của quyết định hành chính trong quản lý hành chính
nhà nước” để hoàn thiện bài tập lớn học kì môn Luật hành chính Việt Nam.
II. NỘI DUNG
1. Phân tích khái niệm quyết định hành chính
1.1.Khái niệm quyết định hành chính
Đầu tiên, cần hiểu khái niệm quyết định. Theo từ điển tiếng Việt, “quyết
đinh” là định một cách chắc chắn, với ý nhất định phải thực hiện. Từ “quyết
định” được bắt nguồn từ tiếng Latinh “Actus”-hành động.
Các tài liệu nước ngoài khi nói về quyết định cũng xuất phát từ nghĩa đó
của “Actus” để chỉ những hành vi cụ thể. Vì thế, trong khoa học pháp lý,
quyết định là tạo ra hiệu lực pháp luật và đó là quyết định pháp luật. Quyết
định hành chính là một dạng của quyết định pháp luật
Theo Từ điển giải thích thuật ngữ Luật học (Nhà xuất bản Công an nhân
dân Hà Nội, 1999) thì “quyết định hành chính” còn được hiểu là: “Kết quả
của sự thể hiện ý chí quyền lực đơn phương của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền, những người có chức vụ, các tổ chức và cá nhân được trao quyền, thực
hiện trên cơ sở và để thi hành pháp luật, theo trình tự và hình thức do pháp
luật quy định hướng tới việc thực hiện nhiệm vụ quản lý hành chính trong lĩnh
vực hoặc vấn đề phân công phụ trách”
Trong bài làm này, khái niệm “quyết định hành chính” được hiểu như
sau: Quyết định hành chính là một dạng của quyết định pháp luật, nó là kết
quả của sự thể hiện ý chí quyền lực của nhà nước thông qua những hành vi
của các chủ thể được thực hiện quyền hành pháp trong hệ thống các cơ quan
hành chính nhà nước tiến hành theo một trình tự dưới những hình thức nhất
định theo quy định của pháp luật, nhằm đưa ra những chủ trường, biện pháp,

đặt ra những quy tắc xử sự hoặc áp dụng những quy tắc đó giải quyết một
công việc cụ thể trong đời sống xã hội nhằm thực chức năng quản lý hành
chính nhà nước
Ví dụ quyết định hành chính: Nghị quyết của Chính phủ số 03/CP ngày
2/2/2000 về kinh tế trang trại; Quyết định của Thủ tướng Chính phủ số

1


21/QĐ-TTg ngày 16/2/2000 về việc chỉ định đấu thầu đối với công tác xây
dựng, tu bổ đê điều; Chỉ thị của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng số 867/CT-QP
ngày 10/05/1996 về việc thi hành Nghị định của Chính phủ về xử phạt vi
phạm hành chính trong lĩnh vực quốc phòng….
1.2. Phân tích khái niệm quyết định hành chính
Quyết định hành chính là một dạng của quyết định pháp luật
Như đã nói ở trên, từ “quyết định” được bắt nguồn từ tiếng Latinh
“Actus”, nghĩa là hành động. Từ ý nghĩa đó, trong khoa học pháp lý, quyết
định có nghĩa là tạo ra hiệu lực pháp luật hay gọi là quyết định pháp luật.
Quyết định hành chính là một dạng của quyết định pháp luật
Quyền lực nhà nước được thực hiện chủ yếu thông qua hoạt động của
bộ máy nhà nước trên các lĩnh vực lập pháp, hành pháp và tư pháp. Một trong
những biểu hiện của việc thực hiện quyền lực nhà nước là ra quyết định pháp
luật
Vì quyết định hành chính là một dạng của quyết định pháp luật vì vậy
quyết định hành chính mang những đặc điểm chung như sau
● Tính quyền lực nhà nước
Theo quy định của pháp luật thì chỉ có cơ quan nhà nước mới được đơn
phương đưa ra quyết định xuất phát từ lợi ích chung. Còn các tổ chức xã hội
chỉ được phép kết hợp với cơ quan nhà nước để ra một số quyết định cần thiết
( theo quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật). Đồng thời,

tính quyền lực của quyết định hành chính còn thể hiện ở nội dung và mục đích
của quyết định hành chính, tính bảo đảm thi hành của quyết định. Xét về mặt
nguyên tắc, mọi nguyên tắc đều phải được thi hành, kể cả có những quyết
định phản kháng từ phía đối tượng quản lý. Điều này có nghĩa là quyết định
hành chính được đảm bảo thi hành bằng những biện pháp cưỡng chế khi cần
thiết
● Tính pháp lý
Tính pháp lý của quyết định hành chính được thể hiện 2 nội dung
Thứ nhất, quyết định hành chính xuất hiện đã tác động ngay đến cơ chế
điều chỉnh của pháp luật, quyết định hành chính có thể đưa đến những biện
pháp khác hoặc những chủ trương lớn trong lĩnh vực quản lý hành chính.
Thứ hai, quyết định hành chính làm xuất hiện quy phạm pháp luật, thay
thế hoặc hủy bỏ quy phạm pháp luật hoặc làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm
dứt một quan hệ pháp luật cụ thể
2


Quyết định hành chính là kết quả của sự thể hiện ý chí quyền lực nhà
nước thông qua những hành vi của các chủ thể được thực hiện quyền hành
pháp trong hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước
Điều 12 Hiến pháp 1992 quy định : “Nhà nước quản lý xã hội bằng
pháp luật…” Những quy định đã được ghi nhận trong Luật ban hành văn bản
quy phạm pháp luật năm 1996 đều thể hiện rằng Nhà nước muốn quản lý xã
hội nói chung nhất là trong lĩnh vực công thì không thể không thể hiện ý chí
thông qua quyền lực của mình dưới hình thức là những quyết định pháp luật.
Mặt khác, quyết định hành chính là một dạng của quyết định pháp luật, vì vậy,
ý kiến này cũng đúng với quyết định hành chính
Như đã phân tích ở trên, tính quyền lực là một đặc điểm của quyết định
hành chính. Như vậy, chỉ có cơ quan nhà nước mới đơn phương ra quyết định
pháp luật xuất phát từ lợi ích chung, qua đó thể hiện ý chí của quyền lực nhà

nước, vì vậy , quyết định hành chính được đảm bảo thi hành.
Quyết định hành chính được nhiều chủ thể trong hệ thống cơ quan hành
chính nhà nước ban hành, đó là những chủ thể ở trung ương, địa phương,
những chủ thể có thẩm quyền chung cũng như những chủ thể có thẩm quyền
chuyên môn…Như vậy, quyết định hành chính do nhiều chủ thể khác nhau
ban hành với những nội dung phong phú, đa dạng liên quan đến các lĩnh vực
khác nhau của quản lý hành chính nhà nước. Trong đó các chủ thể trong hệ
thống cơ quan hành chính nhà nước có vị trí đặc biệt quan trọng vì đó là
những chủ thể cơ bản, chủ yếu thực hiện hoạt động quản lí hành chính nhà
nước trên các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội
Xuất phát từ vị trị là cơ quan chấp hành của cơ quan quyền lực nhà nước,
quyết định hành chính do các chủ thể có thẩm quyền trong hệ thống hành
chính do các chủ thể có thẩm quyền trong hệ thống hành chính nhà nước ban
hành là những văn bản dưới luật nhằm thi hành pháp luật. Đây cũng là một
trong những đặc điểm của quyết định hành chính: tính dưới luật.
Quyết định hành chính được tiến hành theo một trình tự dưới những
hình thức nhất định theo quy định của pháp luật
●
Về mặt hình thức, quyết định hành chính có những hình thức tên
gọi khác nhau theo quy định của pháp luật như nghị quyết, nghị định, thông
tư, chỉ thị.
+Căn cứ vào hiến pháp, luật. nghị quyết của Quốc hội; pháp lệnh, nghị
quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội; lệnh, quyết định của Chủ tịch nước thì
Chính phủ ra quyết định hành chính dưới hình thức là những nghị quyết, nghị
định. Ví dụ: Nghị quyết của Chính phủ số 03/CP ngày 2/2/2000 về kinh tế
3


trang trại
+Căn cứ vào hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội; pháp lệnh, nghị

quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hôi; lệnh, quyết định của Chủ tịch nước;
nghị quyết, nghị định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ra quyết định
hành chính dưới hình thức là các quyết định và chỉ thị. Ví dụ: Chỉ thị của Thủ
tướng Chính phủ số 29/CT-TT ngày 25/08/1998 về tăng cường công tác sử
dụng thuôc bảo vệ thực vật…
+Người đứng đầu mỗi bộ và cơ quan ngang bộ có quyền ra quyết định
hành chính dưới hình thức là những quyết định, chỉ thị, thông tư. Ví dụ Thông
tư của Bộ tài chính số 120/TT-BTC ngày 27/8/1998 hướng dẫn chế độ thu lệ
phí kiểm định phương tiện đo
+Ủy ban nhân dân trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn do pháp luật quy
định được quyền ra quyết định, chỉ thị và kiểm tra việc thi hành văn bản đó.
Chủ tịch ủy ban nhân dân cũng có quyền ban hành quyết định hành chính
dưới hình thức quyết định và chỉ thị nhưng đó chỉ là những quyết định cá biệt
ví dụ quyết định xử phạt vi phạm hành chính
+Các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân( gồm các sở, phòng,
ban) với tư cách là cơ quan giúp việc về chuyên môn cho Ủy ban nhân dân
được quyền ra quyết định hành chính dưới hình thức là quyết định và chỉ thị
(quyết định cá biệt)
+Quyết định hành chính liên tịch được ban hành bởi nhiều cơ quan nhà
nước khác nhau thậm chí có cả sự phối hợp của tổ chức xã hội. Quyết định
hành chính liên tịch có hình thức là những thông tư liên tịch, nghị quyết liên
tịch. Ví dụ: Thông tư liên tịch của Bộ tư pháp-Bộ tài nguyên và môi trường số
20/2011/TTLT-BTP-BTNVMT Hướng dẫn việc đăng ký thế chấp quyền sử
dụng đất, tài sản gắn liền với đất
●
Quyết định hành chính được nhiều chủ thế ban hành với những
mục đích và nội dung khác nhau vì vậy trình tự xây dựng và ban hành các loại
quyết định cũng không giống nhau. Sau đây em trình bày sơ lược về trình tự
xây dựng và ban hành quyết định hành chính quy phạm bởi đây là loại quyết
định đặt ra những quy tắc xử sự cũng như xác định quyền và nghĩa vụ của các

chủ thể khi tham gia vào quan hệ pháp luật hành chính. Ngoài ra, trình tự xây
dựng và ban hành loại quyết định này cũng đã được pháp luật quy định tương
đối đầy đủ
Có bốn bước xây dựng và ban hành quyết định hành chính quy phạm
thông thường

4


+ Sáng kiến ban hành ra quyết định
+Dự thảo quyết định: Đây là giai đoạn tiếp theo của sáng kiến ban hành
quyết định song lại là khâu rất quan trọng vì mục đích của quyết định được
thể hiện trong nội dung dự thảo mà việc dự thảo từng loại quyết định không
giống nhau
+Trình dự thảo: Đây là khâu đánh giá quyết định hành chính cả về nội
dung lẫn hình thức. Việc đánh giá một quyết định bao giờ kèm theo việc
thông qua hoặc không thông qua dự thảo quyết định, việc đánh giá một quyết
định hành chính càng không thể đánh giá một cách tùy tiện mà phải dựa trên
những quy định của pháp luật đối với từng loại quyết định
+Truyền đạt quyết định: Thực chất đây là việc đăng tải quyết định hành
chính trên các phương tiện thông tin đại chúng hoặc bằng một số hình thức
khác nhằm thông tin đến các đối tượng thi hành. Việc đánh giá tính khả thi
của quyết định phụ thuộc phần lớn vào đối tượng thi hành, chính vì vậy, việc
truyền đạt quyết định rất có ý nghĩa đối với việc thực thi quyết định.
● Quyết định hành chính nhằm thực hiện chức năng quản lý hành
chính nhà nước thông qua việc đưa ra những chủ trường, biện pháp, đặt ra
những quy tắc xử sự hoặc áp dụng những quy tắc đó giải quyết một công việc
cụ thể trong đời sống xã hội
Để thực hiện quyền lực nhà nước, không thể phủ nhận vị trí và vai trò
của hệ thống cơ quan nhà nước có chức năng quản lý hành chính nhà nước

trên cơ sở quyền hành pháp cả về mặt lý luận cũng như thực tiễn. Đây là lĩnh
vực thể hiện quyền lực nhà nước một cách thiết thực nhất bởi đó là những
hoạt động với mục đích thực hiện luật nhằm cụ thể hóa các quy định của luật
vào các lĩnh vực của đời sống xã hội . Do vậy, hình thức hoạt động của các cơ
quan nhà nước trong lĩnh vực này chủ yếu và quan trọng đó là ra quyết định
hành chính để đề ra những chủ trương, chính sách lớn, xây dựng quy tắc xử
sự hoặc áp dụng pháp luật cho một công việc cụ thể (quyết định hành chính cá
biệt) nhằm mục đích thực hiện chức năng nhà nước thông qua quyền hành
pháp
2. Vai trò của quyết định hành chính trong quản lí hành chính nhà nước
Quản lý hành chính nhà nước là một hình thức hoạt động của Nhà nước
được thực hiện trước hết và chủ yếu bởi các cơ quan hành chính nhà nước, có
nội dung là bảo đảm sự chấp hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của các cơ quan
hành chính nhà nước, có nội dung là bảo đảm sự chấp hành luật, pháp lệnh,
nghị quyết của các cơ quan quyền lực nhà nước, nhằm tổ chức và chỉ đạo một
5


cách trực tiếp và thường xuyên công cuộc xây dựng kinh tế, văn hóa-xã hội và
hành chính-chính trị. Nói cách khác, quản lý hành chính nhà nước là hoạt
động chấp hành-điều hành của nhà nước. Vậy quyết định hành chính có vai
trò gì trong quản lý hành chính nhà nước?
2.1. Quyết định hành chính đề ra những chủ trương, chính sách lớn
trong quản lí hành chính nhà nước
Quyết định hành chính nhằm đưa ra những chủ trương chính sách, những
giải pháp lớn về quản lý hành chính đối với cả nước, một vùng hay với đơn vị
hành chính nhất định. Như đã phân tích ở trên, quyết định hành chính được
nhiều chủ thể trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước ban hành, đó là
những chủ thể ở trung ương, địa phương, những chủ thể có thẩm quyền chung
cũng như những chủ thể có thẩm quyền chuyên môn… Vì vậy, ứng với mỗi

chủ thể khác nhau thì phạm vi quyền lực của quyết định hành chính khác nhau
Quyết định hành chính còn có giá trị cụ thể hóa, chi tiết hóa quy định của
cơ quan lập pháp. Có vai trò này vì trong thực tiễn, đôi khi quy định lập pháp
chỉ điều chỉnh mức độ chung, trong khi đó hành pháp cần linh hoạt, cụ thể,
đáo ứng nhu cầu đa dạng của thực tiễn cuộc sống. Hơn nữa, các cơ quan lập
pháp không thể giải quyết vấn đề chuyên môn một cách hoàn hảo mà thực tế
lại luôn xuất hiện những quan hệ xã hội mới.
Ví dụ như Nghị quyết số 8/2004/NQ-CP ngày 30/06/2004 của Chính phủ
về tiếp tục đẩy mạnh phân cấp quản lý nhà nước giữa Chính phủ và chính
quyền tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã đề ra chủ trương, biện pháp về
vấn đề phân cấp quản lý. Nghị quyết này ban hành nhằm phân cấp quản lý
nhà nước thông qua việc Chính phủ giao cho Ủy ban nhân dân các cấp thẩm
quyền mới trong hướng dẫn quản lý hành chính nhà nước cũng như giải quyết
những vấn đề còn tồn đọng trên
Như vậy, quyết định hành chính là phương thức quản lý hiệu quả mà các
cơ quan hành chính nhà nước sử dụng thong qua đó đạt được những mục tiêu,
nhiệm vụ của mình
2.2. Quyết định hành chính đặt ra những chủ trương, biện pháp hay quy
tắc xử sự để điều chỉnh các mối quan hệ phát sinh trong thực tiễn quản lý
hành chính nhà nước
Trong thực tiễn quản lý hành chính nhà nước, những mối quan hệ phát
sinh ngày càng nhiều cùng với sự vận động không ngừng của xã hội. Do vậy,
quyết định hành chính điều chỉnh những mối quan hệ đó cũng cần được ban
hành để phù hợp với yêu cầu của thực tiễn. Các quyết định hành chính cũng
6


bao quát được phạm vi rộng lớn các quan hệ.
Ví dụ Quyết định số 54/2012/QĐ-UBND của UBND Tỉnh Hà Tĩnh : Ban
hành quy định việc ghi chép, thống kê, xây dựng hồ sơ, báo cáo về công tác

tiếp dân, xử lý đơn thư, giải quyết khiếu nại, tố cáo xã hội cần điều chỉnh.
2.3. Quyết định hành chính được dùng để giải quyết một công việc cụ
thể trong đời sống xã hội nhằm thực hiện hoạt động quản lí hành chính nhà
nước
Để giải quyết các vấn đề cụ thể phát sinh trong hoạt động quản lí, số
lượng và nhu cầu ban hành các quyết định hành chính của các chủ thể có thẩm
quyền ngày càng nhiều. Chẳng hạn ngày nay, cùng với sự phát triển của các
ngành nông nghiệp, công nghiệp, vấn đề ô nhiễm môi trường do sử dụng tùy
tiện các loại hóa chất trong công nghiệp và thuốc bảo vệ thực vật trong nông
nghiệp ngày càng trở nên nghiêm trọng. Vì vậy Chỉ thị của Thủ tướng Chính
phủ số 29/CT-TT ngày 25/08/1998 về tăng cường công tác sử dụng thuôc bảo
vệ thực vật…đã được ban hành nhằm mục đích khắc phục tình trạng trên,
thực hiện nghiêm chỉnh Luật Bảo vệ Môi trường và Pháp lệnh Bảo vệ và kiểm
dịch thực vật, ngăn chặn và tiến tới chấm dứt việc sử dụng trái phép các loại
thuộc bảo vệ thực vật nguy hiểm
2.4.Quyết định hành chính có vai trò trong việc tổ chức và điều hành
hoạt động của các cơ quan hành chính
Cơ quan hành chính nhà nước là bộ phận cấu thành của bộ máy nhà
nước, trực thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp cơ quan quyền lực nhà nước cùng
cấp, có phương diện hoạt động chủ yếu là hoạt động chấp hành – điều hành,
có cơ cấu tổ chức và phạm vi thẩm quyền do pháp luật quy định, bao gồm:
Chính phủ, các bộ, các ủy ban nhà nước, các cơ quan khác thuộc Chính phủ
cũng như ủy ban nhân dân các cấp (tỉnh, huyện, xã và cấp tương đương) và
các sở, phòng, ban thuộc ủy ban nhân dân. Do vậy, các cơ quan hành chính có
tính độc lập tương đối về tổ chức và hoạt động. Việc ban hành quyết định
hành chính giúp phối hợp hoạt động giữa các cơ quan hành chính, nhằm đảm
bảo việc tổ chức và điều hành hoạt động giữa các cơ quan này
2.5. Quyết định hành chính hướng dẫn thi hành Luật, cụ thể hóa, chi tiết
hóa Luật, thể chế đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng
Quyết định hành chính là một dạng của quyết định pháp luật, là phương

tiện không thể thiếu của cơ quan hành chính nhà nước trong công tác quản lý
7


hành chính nhà nước. Quyết định hành chính được ban hành nhằm thực hiện
pháp luật, góp phần tạo nên giá trị thực tiễn của luật.
Mặt khác, pháp luật là sự thể chế hóa đường lối, chủ trương, chính sách
của Đảng. Vì vậy, pháp luật cần kịp thời thể chế hóa những chủ trương này
để có thể triển khai kịp thời, nhanh chóng, hiệu quả định hướng chính trị trong
quản lý hành nhà nước nói chung và quản lý hành chính nhà nước nói riêng.
Với tính chất là phương tiện điều chỉnh trực tiếp của pháp luật, quyết định
hành chính cũng có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo cho việc đảm bảo
thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước
Ví dụ: Nghị định Số 181/2004/NĐ-CP của Chính phủ về hướng dẫn thi
hành Luật Đất đai
3. Một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò của quyết định hành chính
trong quản lý hành chính nhà nước
Bên cạnh những thuận lợi và thành công đã đạt được, thì trong hoạt động
xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện các quyết định hành chính vẫn còn
nhiều những hạn chế, bất cập như chưa đảm bảo tính hợp lý và hợp pháp cũng
như yêu cầu đối với nội dung và hình thức quyết định; nhiều địa phương còn
né tránh việc kiểm tra văn bản nên đã không ban hành văn bản quy phạm
pháp luật mà thay vào đó ban hành nhiều văn bản cá biệt có chứa quy phạm
pháp luật… Vì vậy, cần đặt ra một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò của
quyết định hành chính trong quản lý hành chính nhà nước
●
Hoàn thiện các quy định của pháp luật về quyết định hành chính
●
Đảm bảo tính hiệu lực và hiệu quả của quyết định hành chính
●

Tăng cường biện pháp bảo đảm quyết định hành chính
●
Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, quản lý Nhà nước về
ban hành, thực hiện quyết định hành chính
●
Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức nói chung, cán
bộ công chức làm công tác liên quan đến việc ban hành, thực hiện quyết định
hành chính
III. KẾT LUẬN
Qua những phân tích trên đây về khái niệm quyết định hành chính cũng
như vai trò của quyết định hành chính trong quản lý hành chính nhà nước,
nhận thấy quyết định hành chính có khả năng tác động đến quản lý hành chính
nhà nước cũng như toàn xã hội. Tuy nhiên để tác động này mang tính tích
cực cần quan tâm đến tính hợp pháp cũng như tính hợp lý của quyết định hành
chính cũng như cần có những phương hướng hoàn thiện hành lang pháp luật
8


nhằm đưa pháp luật đi sâu vào đời sống thực tiễn
Trong quá trình làm bài không tránh khỏi những sai sót về nội dung và
hình thức, em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của cô để bài làm
hoàn chỉnh hơn.
Em xin chân thành cảm ơn !

9