Những ngôi chùa cổ Bình Định

NHỮNG NGÔI CHÙA CỔ
Chùa Linh Phong(Chùa Ông Núi) - Thuộc xã Cát Tiến, huyện Phù Cát
Chùa nằm ở lưng chừng sườn phía Đông Nam dãy núi Bà. Trải qua bao cuộc chiến tranh,
ngôi chùa đã đổ sụp hoàn toàn nhưng người dân Bình Định vẫn còn lưu truyền nhiều
truyền thuyết huyền bí, ly kỳ về ngôi chùa này.
Theo sách Đại Nam Nhất Thống chí, vào năm chính hoà thứ 11 nhà Lê(1702), lúc ấy ở
Đàng Trong chúa Nguyễn Phúc Chu (1691 –1725) đang trị vì, có một người tên gọi Lê
Ban đến đây tu hành. Ngôi chùa đầu tiên lợp bằng cỏ tranh được đặt tên là Dũng Tuyền.
Nhà sư sống ở trên núi quanh năm, hiếm khi xuống dưới đồng bằng. Dân gian truyền
tụng rằng nhà sư sống rất thanh bần, dùng vỏ cây làm quần áo, thỉnh thoảng mới quảy
một gánh củi xuống chân núi, nơi có ngã ba đường thường có người qua lại, để đó rồi về.
Người địa phương cần củi thì đem gạo muối đến đó để đổi. Ngày hôm sau nhà sư mới
quay lại lấy gạo muối nhưng không bao giờ quan tâm đến sự thiếu đủ, ít nhiều. Dân trong
vùbg gọi nhà sư là Ông Núi. Cũng bởi vậy mà ngôi chùa này trong dân gian còn có tên là
chùa Ông Núi. Cùng với việc tu luyện Phật pháp, nhà sư còn tìm hiểu được tính cỏ cây
trên núi, chế ra những thứ linh dược. Mỗi khi trong vùng có dịch bệnh, thầy chùa lại đem
thuốc xuống cứu chữa đặt biệt nhà sư không bao giờ lấy tiền thuốc hay công ơn chữa
bệnh.Sau đó, do trong nước sinh loạn, nhà sư bỏ đi không biết về đâu. Nhưng cũng có
người nói rằng, Ông Núi vẫn tu luyện ở chùa Linh Phong cho đến cuối đời rồi viên tịch
tại bảo tháp, truyền rằng đó chính là mộ phần của ông.
Sau nhiều thập kỷ bị bỏ hoang, ngày nay, chùa Linh Phong đã được phục dựng lại trông
bề thế và lộng lẫy hơn. Hằng năm, vào ngày hội chùa Linh Phong, đông đảo nhân dân và
du khách khắp nơi đổ về trẩy hội. Hiện nay, tại khu vực Chùa Ông Núi, tình Bình Định
cũng đang cho xây dựng một pho tượng Phật cao nhất Đông Nam Á (108m), và có cả cáp
treo phục vụ lên xuống.
Chùa Thập Tháp - Phía Bắc thành Đồ Bàn, cách Thành phố Quy Nhơn 27 km
Là một trong 5 ngôi chùa của tỉnh Bình Định được chép vào sách Đại Nam nhất thống
chí với lời đánh giá “Chùa này cùng chùa Linh Phong đều nổi tiếng là danh thắng”. Là
trung tâm Phật giáo lớn của Bình Định, là một quần thể kiến trúc có quy mô lớn, chùa
Thập Tháp là một danh lam có tiếng ở miền trung.
Tương truyền, vật liệu xây dựng chùa được dùng từ 10 ngọn tháp Chăm đổ nát phía sau

đồi Long Bích nên có tên gọi Thập Tháp. Đây là ngôi chùa cổ nhất ở Bình Định và là tổ
đình của Thiền Phái Lâm Tế. Chùa quay hướng đông , trước cổng Tam Quan là một ao
sen rộng chừng nữa mẫu có bờ xây bằng đá ong không bao giờ cạn nước, xa xa là ngọn
Thiên Đỉnh sơn (Núi Mò O) quanh năm lãng đảng sương mây. Phía nam là thành Đồ Bàn
có tháp Cánh Tiên sừng sững. Vậy bọc sau lưng,bên trái rồi lượn về đông là một nhánh
sông Quai Vạc, một chi lưu của sông Kôn. Chùa được nhà sư Nguyên Thiều (người
Quảng Đông, Trung Quốc) khởi dựng vào năm 1665, đến năm 1683 chùa mới được xây
dựng khang trang và bề thế.
Chùa Nhạn Sơn( Chùa Ông Đen – Ông Đỏ) - Nằm cạnh phía Nam Thành Đồ Bàn

Chùa Nhạn Sơn thờ Phật, ở phía bắc thành Bình Định, cách chừng bốn năm cây số. Từ
Bình Định đi xe lửa đến ga Vân Sơn, trông về hướng tây thì thấy một hòn núi đất sỏi, ba
ngọn tròn trịa, màu gạch chín, dưới chân một đám xoài xanh rậm làm nổi bật sắc sỏi đỏ
và màu đất xám ở chung quanh. Đó là núi Long Cốt, trước kia làm tiền án cho thành Đồ
Bàn, hiện nay làm bức bình phong yểm hộ chùa Nhạn Sơn nép mình dưới bóng xoài sum
mát. Núi nằm trong thôn Nhạn Tháp, nên cũng thường gọi là núi Nhạn Tháp, và chùa
nằm dưới chân núi nên mang tên là chùa Nhạn Sơn.
Kiến trúc của chùa không có nhiều điểm đặc biệt, và tên Nhạn Sơn cũng chỉ mới được đặt
gần đây. Trước kia gọi là Thạch Công Tự, tục gọi là chùa ông Đá, vì trong chùa có hai
tượng đá rất to lớn, một sơn đen và một sơn đỏ. Hai tượng này đứng đối diện nhau. Mỗi
tượng cao đến ba thước tây và lớn có đến hai ôm người lớn. Mình khoác áo đại bào, đầu
đội mũ vũ đằng, tay cầm vũ khí (một tượng cầm giản, một tượng cầm kiếm), mặt mày dữ
tợn và được đánh giá là rất sống động. Theo các nhà nghiên cứu, hai pho tượng này là tác
phẩm điêu khắc của một di tích kiến trúc Tháp Chăm trong khu vực thành Đồ Bàn xưa.
Chùa Long Khánh - Nằm ở trung tâm thành phố Quy Nhơn
Dựa vào những chứng cứ và tư liệu lịch sử, các nhà khoa học cho rằng Chùa Long Khánh
được xây dựng vào khoảng năm 1715 và người đã có công khởi dựng chùa là Thiền sư
Đức Sơn, ông tổ thứ 35 cùa dòng Lâm Tế Cánh tông.
Chùa được kiến trúc theo hình chữ “Khẩu” phía trước có chánh điện gồm thượng điện và
hậu điện. Phần thượng điện thờ Phật Adiđà và Quan âm Chuẩn đề, hậu điện thờ Phật tổ

Thích ca. hai bên có Đông phòng và Tây phòng. Hai dãy này là chỗ dành riêng chư tăng
ni. Phía sau là Tổ đình, thờ các vị khai sơn phá thạch. Tuy đây không phải là kiến trúc
nguyên thủy của chùa, song giá trị chính của ngôi chùa lại là những giá trị về lịch sử mà
ngôi chùa đã chứng kiến.
Ngày nay, chùa còn lưu giữ hai hiện vật quý là chiếc Khánh đồng được đúc năm 1715 và
Quả chuông đồng được đúc năm 1805. Trước sân chùa có pho tượng Đức Phật A Di Đà
cao 22m, được tôn trí vào năm 1972. Chùa Long Khánh ngày nay là trụ sở Ban trị sự
Giáo hội Phật giáo tỉnh, là nơi sinh hoạt lễ bái của giới tăng ni Phật tử và điểm thăm quan
du lịch hấp dẫn của khách du lịch khi đến thành phố Quy Nhơn.