BIỆN PHÁP GIÁO dục lối SỐNG CHO HS TIỂU học dựa vào CỘNG ĐỒNG ở QUẬN KIẾN AN, THÀNH PHỐ hải PHÒNG

BIỆN PHÁP GIÁO DỤC LỐI
SỐNG CHO HS TIỂU HỌC
DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG Ở
QUẬN KIẾN AN, THÀNH PHỐ
HẢI PHÒNG

1


- Định hướng đề xuất biện pháp
- Chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam
về giáo dục lối sống cho HS Tiểu học
Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 Hội nghị Trung
ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT: "Đổi
mới căn bản, toàn diện nền GD Việt Nam theo hướng chuẩn
hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc
tế, trong đó, đổi mới cơ chế QLGD, phát triển đội ngũ GV và
CBQL GD là khâu then chốt" [14] và quan điểm của Nhà
nước về chiến lược GD phổ thông giai đoạn 2011-2020:
"Chất lượng GD toàn diện được nâng cao, đặc biệt chất
lượng GD văn hóa, đạo đức, KNS, pháp luật, ngoại ngữ, tin
học" [4]
Chỉ thị số 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22/7/2008, về việc
phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực” trong các trường phổ thông giai đoạn
2008-2013. [15]
Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học bậc tiểu học của
Bộ, Sở, Phòng GD&ĐT có nội dung quy định quản lí hoạt
động GD lối sống và hoạt động GD ngoài giờ chính khóa.

2

- Văn bản chỉ đạo của thành phố Hải Phòng, quận Kiến An
về giáo dục lối sống cho HS Tiểu học
Quyết định số 2541/QĐ-UBND ngày 09/11/2015 của
Ủy ban nhân dân thành phố về việc ban hành Kế hoạch thực
hiện

Chương

trình

hành

động

số

34-CTr/TU ngày

04/02/2015 của Ban Thường vụ Thành ủy thực hiện Nghị
quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục
và đào tạo thành phố.
Chương trình Hành động số 02 - CTr/QU ngày
16/10/2015 của Quận ủy Kiến An về việc thực hiện chương
trình hành động số 34-CTr/TU ngày 04/2/2015 của Ban
Thường vụ Thành ủy Hải Phòng.
Báo cáo số: 25/BC-PGDĐT của Phòng Giáo dục và Đào
tạo quận Kiến An ngày 25/8/2017 về đánh giá kết quả thực
hiện nhiệm vụ năm học 2016 -2017 và phương hướng, nhiệm

vụ chủ yếu năm học 2017 – 2018
- Nguyên tắc đề xuất các biện pháp
- Tính pháp lý
Việc xây dựng biện pháp GD lối sống cho HS tiểu học
phải dựa trên cơ sở của khoa học GD; tuân thủ các quy luật
3


khách quan của sự phát triển xã hội, dựa trên quan điểm đường
lối của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh về GD&ĐT: GD là để
giải phóng con người, tạo điều kiện để con người làm chủ bản
thân, phát triển tài năng phục vụ lợi ích chung của toàn xã hội,
vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ,
văn minh”, góp phần xóa đói, giảm nghèo, làm cho đất nước ta
ngày càng đàng hoàng hơn, to đẹp hơn.
Kế thừa quan điểm chỉ đạo ở các đại hội trước, nhất là
Nghị quyết 29 của Hội nghị Trung ương 8 (khóa XI) về
GD&ĐT, Đại hội XII tiếp tục chủ trương “Đổi mới căn bản
và toàn diện GD&ĐT”. Cụ thể:
Trước hết, phải kiên trì quan điểm coi“GD&ĐT là quốc
sách hàng đầu”, “Đầu tư cho GD là đầu tư phát triển”, đầu
tư cho GD phải được ưu tiên đi trước trong các chương trình,
kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.
Thứ hai, mục tiêu GD phải chuyển mạnh từ chủ yếu chú
trọng trang bị kiến thức (nâng cao dân trí) sang tập trung
phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học (năng
lực công dân).

4

Thứ ba, phát triển GD&ĐT trong thời kỳ hội nhập phải
phù hợp với quy luật phát triển khách quan. Theo đó,
GD&ĐT phải quán triệt và thực hiện tốt các nguyên lí GD:
“Học đi đôi với hành, GD kết hợp với lao động sản xuất, lí
luận gắn với thực tiễn, GD nhà trường kết hợp với GD gia
đình và GD xã hội”, nhằm khắc phục có hiệu quả hiện tượng
“thừa thầy, thiếu thợ”.
Thứ tư, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố
cơ bản của GD&ĐT, từ chương trình, nội dung, PP,… đến
chính sách, cơ chế tài chính, nâng cao chất lượng, hiệu quả
nghiên cứu, ứng dụng khoa học - công nghệ vào GD, quản lí
GD; việc đổi mới hướng mạnh vào phát triển toàn diện năng
lực, phẩm chất người học, chuyển mạnh quá trình đào tạo
thành quá trình tự đào tạo, bồi dưỡng khát vọng học tập suốt
đời cho người học; đảm bảo sản phẩm đào tạo đáp ứng tốt
yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc thời kỳ mới.
- Tính mục tiêu
Mục tiêu giáo dục luôn định hướng cho mọi hoạt động
giáo dục, định hướng việc xây dựng nội dung, lựa chọn
phương pháp, lựa chọn hình thức giáo dục và kiểm tra, đánh

5


giá. Mỗi cấp học, ngành học lại có mục tiêu riêng trên cơ sở
định hướng của mục tiêu chung.
Giáo dục lối sống cho học sinh tiểu học dựa vào
cộng đồng cũng nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục chung
vừa có mục đích riêng. Chính vì vậy, các biện pháp đề

xuất phải nhằm vào việc vừa thực hiện mục tiêu riêng
của hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống vừa nhằm mục đích
chung của giáo dục. Có nghĩa là mọi hoạt động giáo dục đạo
đức, lối sống đều phải căn cứ vào mục tiêu giáo dục để
xây dựng nội dung, chương trình, lựa chọn phương pháp,
xây dựng tiêu chí kiểm tra, đánh giá…
Giáo dục đạo đức lối sống phải trở thành một bộ phận,
một nhiệm vụ thực hiện mục tiêu giáo dục. Nói cách khác,
mục tiêu giáo dục là kim chỉ nam định hướng cho mọi hoạt
động giáo dục, trong đó có giáo dục đạo đức, lối sống.
Đây là nguyên tắc quan trọng nhất chỉ đạo để tiến hành xây
dựng các biện pháp giáo dục đạo đức, lối sống.
Mục đích của giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh
tiểu học dựa vào cộng đồng là nhằm tăng cường sức mạnh
giáo dục, bảo đảm sự thống nhất về mục tiêu, nội dung,

6


phương pháp, cách thức tổ chức giáo dục, tránh sự chồng
chéo, mâu thuẫn, triệt tiêu các tác động giáo dục.
- Tính thực tiễn
Nguyên tắc này đòi hỏi biện pháp đề xuất phải được
tổng kết từ thực tiễn. Nhà trường phải đổi mới tư duy, nhanh
nhạy phát hiện các vấn đề nảy sinh của thực tế, từ đó đúc kết
thành các biện pháp có tính thực tiễn. Khi xây dựng biện
pháp, cần chỉ ra ý nghĩa, nội dung và cách tiến hành công việc
một cách cụ thể. Biện pháp phải phù hợp với điều kiện CSVC
và các nguồn lực khác của nhà trường và địa phương.
- Tính kế thừa phát triển

Để nâng cao hiệu quả của công tác GD lối sống cho HS
tiểu học dựa vào công đồng, các biện pháp phải kế thừa, phát
huy những kinh nghiệm đã có trong mỗi nhà trường, gia đình
và cộng đồng. Sự kế thừa và phát triển cần được triển khai
theo hướng: đảm bảo tính liên tục trong quá trình tổ chức GD
lối sống; phát huy tính tích cực của các lực lượng tham gia
giáo dục lối sống cho HS tiểu học, đảm bảo đầy đủ các chức
năng, phù hợp với thực tế của nhà trường, địa phương và tâm
sinh lí lứa tuổi HS tiểu học.
7


- Tính khả thi
Yêu cầu này đòi hỏi các biện pháp đề xuất có khả năng
áp dụng vào thực tiễn một cách thuận lợi, trở thành hiện thực
và đem lại hiệu quả. Các biện pháp phải được kiểm chứng,
khảo nghiệm khách quan, có thể áp dụng rộng rãi và điều
chỉnh để ngày càng hoàn thiện.
- Tính hiệu quả
Để đạt được điều này, các biện pháp phải đảm bảo tính
khoa học, chính xác với các bước tiến hành cụ thể, dễ làm, dễ
hiểu, dễ vận dụng. Các biện pháp đề xuất cần đảm đảo tính
kinh tế và hữu dụng. Chúng dễ dàng triển khai và thực hiện
trong nhà trường, không vượt ra ngoài các điều kiện cụ thể
của giáo viên và nhà trường hiện nay…
- Biện pháp giáo dục lối sống cho HS Tiểu học dựa vào
cộng đồng ở quận Kiến, thành phố Hải Phòng
- Bồi dưỡng nâng cao nhận thức cho các LLXH về tầm
quan trọng của giáo dục lối sống cho HS tiểu học và ý
nghĩa của việc giáo dục lối sống cho HS tiểu học dựa vào

cộng đồng
- Mục tiêu của biện pháp
8


Làm cho các LLGD, các tổ chức xã hội trên địa bàn và
HS nhận thức rõ ý nghĩa và tầm quan trọng, sự cần thiết phải
GD lối sống cho HS tiểu học, từ đó có trách nhiệm thực hiện
nội dung GD này một cách hiệu quả.
- Nội dung của biện pháp
Giúp các LLGD nhận thức được mục tiêu, ý nghĩa của
GD lối sống cho HS tiểu học. Bên cạnh nhận thức chung, tùy
theo nhiệm vụ, vai trò của mình, mỗi LLGD lại cần có nhận
thức riêng, sâu hơn về các khía cạnh khác nhau của GD lối
sống. Cụ thể:
* Nâng cao nhận thức cho GV về trách nhiệm GD lối
sống cho HS ( qua môn học, lồng ghép các môn học khác trên
lớp, tổ chức đa dạng hóa các HĐTT, HĐGNGLL); qua thái độ
lao động tận tụy, phong cách, lối sống mẫu mực của nhà sư
phạm để HS noi theo. Việc nâng cao nhận thức cho GV cần có
tính hệ thống, cập nhật liên tục từ các nội dung định hướng
như Chủ trương, đường lối của Đảng, quy định của Bộ
GD&ĐT, bối cảnh đổi mới GD lối sống cho HS ở Việt Nam
và thế giới cho đến các nội dung thời sự cụ thể tại địa phương,
nhà trường.

9


* Nâng cao nhận thức cho các LLGD trong nhà trường:

Xác định rõ GD lối sống là một nội dung GD toàn diện, cần
có môi trường, thời gian, sự đồng thuận giữa các LLGD. Các
LLGD phải nhận thức rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm trong tập
thể sư phạm về công tác GD lối sống, có ý thức phối hợp với
các LLGD khác nâng cao chất lượng GD toàn diện cho HS.
Chi bộ Đảng có nhiệm vụ chỉ đạo, định hướng đường
lối. Tổ chức Công đoàn chăm lo vật chất, tinh thần, động viên
cán bộ, GV tích cực thực hiện nhiệm vụ GD lối sống thông
qua GD trên lớp và phối hợp tham gia HĐNGLL để GD lối
sống cho HS. Đoàn Thanh niên, Liên đội Thiếu niên là tổ
chức tiên phong, năng động, đi đầu trong tổ chức GD lối sống
cho HS.
* Nâng cao nhận thức cho CMHS, giúp họ hiểu gia đình
có vai trò vô cùng quan trọng trong GD lối sống cho HS. Đây
là cái nôi hình thành nhân cách đầu tiên cho HS trong hệ
thống giáo dục phổ thông. GD lối sống trong nhà trường sẽ bị
hạn chế, khuyết thiếu nếu không nhận được sự phối hợp, hỗ
trợ, sự cộng hưởng của GD gia đình, trước hết của các bậc
làm cha làm mẹ. Nhà trường giới thiệu các nội dung giáo dục
lối sống cần trang bị cho HS để CMHS kết hợp GD tại gia

10


đình; tuyên truyền cách thức phối hợp với CMHS trong GD
lối sống thông qua HĐNGLL, hoạt động TNST, các buổi thảo
luận, tọa đàm về những tình huống thực tế, những vấn đề có
liên quan đến GD lối sống cho HS.
* Nâng cao nhận thức cho HS: Hiệu trưởng quan tâm
chỉ đạo các LLGD thực hiện nhiệm vụ GD lối sống một cách

có hệ thống làm cho HS ý thức được GD mục tiêu, nội dung,
từ đó, các em có ý thức tự bồi dưỡng, rèn luyện, tự nguyện
tham gia, thực hiện theo yêu cầu của nhà GD.
* Nâng cao nhận thức cho các tổ chức chính trị xã hội:
Tuyên truyền, bồi dưỡng về vai trò của môi trường tự nhiên,
xã hội trong việc GD lối sống cho HS, cách thức phối hợp
nhằm thu hút lực lượng này vào tổ chức các hoạt động cộng
đồng nhằm GD lối sống cho HS.
- Cách thức tiến hành
* Lập kế hoạch: Khảo sát thực trạng nhận thức của đội
ngũ GV, HS, CMHS, các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể
về GD lối sống cho HS tiểu học. Lập kế hoạch phổ biến, tuyên
truyền với nhiều hình thức, xây dựng khung thời gian và xác
định điều kiện thực hiện hiệu quả, phù hợp thực tế nhà trường.
11


* Tổ chức thực hiện: Phân công bộ phận phụ trách công
tác tuyên truyền GD lối sống. Tập huấn KN phổ biến tuyên
truyền về GD lối sống cho CBQL, GV và Tổng phụ trách Đội.
Triển khai đầy đủ các văn bản chỉ đạo về GD lối sống
của ngành tới đội ngũ GV, HS trong nhà trường và các LLGD.
Cụ thể:
Tổ chức cho các LLGD tham gia nghe báo cáo tình hình
thời sự, chính trị trong và ngoài nước, tình hình địa phương để
giúp các LLGD nắm rõ yêu cầu phát triển con người trong đổi
mới đất nước, và GD lối sống góp phần tạo nên những con
người phát triển toàn diện.
Mời chuyên gia, tổ chức hội thảo, chuyên đề, tập huấn,
nghe nói chuyện về tầm quan trọng của GD lối sống trách

nhiệm của CBQL, GV trong công tác này. Thành phần khách
mời của các buổi hội thảo và các khóa tập huấn nên có đại
diện lãnh đạo các cấp, đại diện các LLXH, đại diện CMHS
(tạo điều kiện cho 100% các LLGD được tập huấn).
Tuyên truyền về GD lối sống thông qua các cuộc vận
động và các phong trào thi đua “Dạy tốt- Học tốt”, “Dân chủKỉ cương- Tình thương- Trách nhiệm”, “Mỗi thầy cô giáo là
12


một tấm gương sáng về đạo đức, tự học và sáng tạo”, “Xây
dựng trường học thân thiện, HS tích cực” của Bộ GD&ĐT.
Xây dựng môi trường GD tốt ở nhà trường và cộng đồng tạo
khối đoàn kết, nhất trí cao trong GD HS.
Phát động thi đua nhân các ngày lễ lớn trong năm. Tổ
chức các buổi lễ chu đáo, trang trọng và ấn tượng để nhen lên
trong các em tình cảm gắn bó, yêu thương với trường, với
lớp, với gia đình, thầy cô và bạn bè.
Tổ chức cho các thầy cô, HS và đại diện tổ chức đoàn
thể đi tham quan, giao lưu, học tập những tập thể, cá nhân
điển hình trong công tác GD lối sống ở các trường bạn trong
và ngoài thành phố.
Tham mưu, phối hợp với Hội phụ nữ, Hội khuyến học
của phường, của quận, trung tâm dân số... tổ chức tọa đàm,
trao đổi, hướng dẫn cách nuôi dạy con trong gia đình, hoặc
cách giải quyết những tình huống khó xử xảy ra giữa người
lớn và trẻ em, hướng dẫn trẻ cách phòng chống xâm hại,
phòng chống bạo lực gia đình, triển khai sâu rộng, thực chất
phong trào xây dựng “Gia đình văn hóa”.

13

Tuyên truyền để HS, CMHS hiểu vị trí vai trò, nội dung
của GD lối sống trong hình thành và phát triển nhân cách toàn
diện cho các em. Qua họp CMHS hoặc gặp gỡ gia đình, GV
và CBQL trao đổi các nội dung thiết thực về GD lối sống, về
đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi HS,… để gia đình phối hợp giáo
dục cho các em. Thường xuyên liên hệ với CMHS bằng cách
gặp trực tiếp hoặc gián tiếp qua liên lạc điện tử, tiếp nhận
đánh giá từ CMHS về ý thức của các em trong quan hệ với gia
đình, hàng xóm, khu dân cư...
Chủ động xây dựng trang web của trường với nội dung
GD lối sống phong phú, hấp dẫn, giới thiệu những liên kết
hay để các LLGD tham khảo. Trang bị tài liệu, tạp chí, sách
báo phục vụ công tác GD lối sống, giới thiệu tài liệu để
CBQL, GV và Tổng phụ trách Đội tự nghiên cứu.
* Kiểm tra, đánh giá : Thông qua kết quả đạt được của
HS về năng lực và phẩm chất, qua thực tế phối kết hợp công
việc, qua trao đổi trực tiếp... hiệu trưởng có thể đánh giá được
sự thay đổi nhận thức của các LLGD, từ đó có sự điều chỉnh
cần thiết.
- Điều kiện thực hiện biện pháp

14


- Các LLXH cần có hiểu biết về lí luận, thực tiễn GD lối
sống cho HS trong bối cảnh hiện nay.
- Nhà trường phải có kế hoạch tuyên truyền cụ thể. Ban
hành văn bản tuyên truyền, hướng dẫn tổ chức thực hiện GD

lối sống cho HS kịp thời, chi tiết, tranh thủ mọi thời gian,
phương tiện để tuyên truyền.
- Đầu tư kinh phí tổ chức hội nghị, tập huấn, in ấn, mua tài
liệu GD lối sống ... để hỗ trợ công tác tuyên truyền; bồi dưỡng
năng lực tuyên truyền GD lối sống cho các LLGD xã hội tham
gia giáo dục lối sống cho HS.
- Xác định rõ mục tiêu, lựa chọn nội dung giáo dục lối sống
cho học sinh tiểu học phù hợp với điều kiện của quận Kiến
An, thành phố Hải Phòng
- Mục tiêu
Hiện tại, GD đạo đức, lối sống cho HS tiểu học có
chương trình độc lập song mới có thời lượng 1 tiết/ tuần trong
chương trình chính khóa. Khối lượng giáo dục lối sống cần
hình thành cho HS tiểu học trong bối cảnh hiện nay là rất lớn.
Vì vậy, xác định rõ mục tiêu, làm cho mục tiêu và nội dung

15


GD lối sống phù hợp tình hình địa bàn, phù hợp với từng lứa
tuổi HS là nhiệm vụ đầu tiên trước khi bắt tay vào thực hiện
GD lối sống cho các em.
Đảm bảo sự đồng bộ giữa mục tiêu và nội dung. Các nội
dung GD lối sống phải giúp hoạt động GD đạt được mục tiêu
và để mục tiêu là cơ sở xác định các nội dung GD lối sống.
Ngược lại, việc xác định nội dung phù hợp đặc điểm địa bàn,
đặc điểm lứa tuổi là điều kiện để GD lối sống đạt được mục
tiêu xác định.
- Nội dung
Như phần đầu chương 2 đã đề cập, Kiến An là quận mới

thành lập, diện tích nhỏ, cách khá xa trung tâm thành phố,
điều kiện kinh tế và dân trí chưa cao. An ninh chính trị ổn
định, người dân hiền hòa. CMHS đã quan tâm đầu tư cho GD,
song không có đầu tư lớn. GD Kiến An chưa thể bứt phá
mạnh mà cần quan tâm đến chiều sâu, các hoạt động thiết
thực, phối hợp hợp lí việc dạy học- GD, đặc biệt GD lối sống
sao cho tạo hiệu quả bền vững. Cần phát huy nội lực chất
lượng đội ngũ, nâng cao hiệu quả quản lí, tận dụng nguồn lực
hiện có, xây dựng môi trường để GD lối sống cho HS đạt kết

16


quả bằng các hình thức phù hợp điều kiện kinh tế và dân trí
địa bàn:
- Tích hợp nội dung GD lối sống trong một số môn học
có tiềm năng: Đây là con đường cơ bản nhất mà hiện nay Bộ
GDĐT đang chỉ đạo và con đường này ít tốn kém, tận dụng
được nguồn lực hiện có (nhân lực: GV nhà trường, vật lực:
sách giáo khoa, đồ dùng dạy học…).
- Tổ chức lồng ghép vào các HĐTT: Đây cũng là con
đường thiết thực, ít tốn kém, tận dụng được nguồn lực GV
chủ nhiệm và phương thức GD qua tập thể, bằng tập thể. Tập
thể lớp là nhóm nhỏ, có khả năng GD lối sống hiệu quả hơn
nhóm lớn (toàn trường).
- Tổ chức lồng ghép HĐNGLL : Như đã nêu ở chương 2,
hình thức lồng ghép GD lối sống vào các HĐNGLL theo
hướng tăng cường hoạt động trải nghiệm sáng tạo, tham quan
dã ngoại… là đạt hiệu quả cao nhất, vì nó tạo cơ hội để HS
trải nghiệm, tương tác với xung quanh, tích lũy và rèn các

năng lực và phẩm chất cần thiết trong xã hội hiện đại. Song,
các hoạt động này kinh phí rất lớn, cần tính kế hoạch cao và
sự tham gia của nhiều LLGD. Do vậy, các nhà trường trên địa
bàn quận cần xây dựng kế hoạch từ đầu năm, lựa chọn một số

17


hoạt động TNST, tham quan dã ngoại phù hợp đối tượng, địa
bàn, phù hợp kinh phí, vận động xã hội hóa GD, kêu gọi các
LLGD tham gia, có thể liên kết các trường để tìm đơn vị tổ
chức phù hợp. Cụ thể, với địa bàn quận Kiến An, là quận đặc
thù về thiên nhiên có cả núi, sông, hồ…; về địa lí hành chính
có nhiều cơ quan quân đội (Bộ tư lệnh Quân khu Ba…); về
kinh tế có làng nghề thủ công, có nông nghiệp sinh thái,… là
cơ sở để tổ chức các HĐNGLL theo định hướng TNST. Phòng
GD& ĐT quận Kiến An đã quan tâm đến nội dung này, năm
học 2015-2016 đã có kí giao ước với Sư đoàn phòng không
363 tổ chức các hoạt động trải nghiệm, GD truyền thống cho
HS Kiến An.
- Thông qua các chương trình liên kết, các dự án hợp
tác: Thông qua tư vấn của Phòng GD&ĐT, nhà trường trên
địa bàn lựa chọn cơ sở GDKNS chuyên trách có tư cách pháp
nhân, có uy tín chuyên môn để phối hợp tổ chức câu lạc bộ,
chương trình rèn KNS cho HS (chương trình trại hè…). Cần
đảm bảo sự giám sát, phối hợp để kiểm soát chất lượng cũng
như phát huy hiệu quả bồi dưỡng đội ngũ
qua liên kết đào tạo.

18

Các hình thức GD lối sống cho HS trên, nhà trường trên
địa bàn cần tuyên truyền, triển khai khai từng bước hiệu quả
để tạo sự tin tưởng, đồng thuận trong CMHS và các lực lượng
xã hội, làm cơ sở cho triển khai các hoạt động diện rộng sắp
tới, đáp ứng yêu cầu đổi mới GD.
Mục tiêu GD lối sống phải được xây dựng trên cơ sở làm
rõ được yêu cầu của cuộc sống đối với HS tiểu học. Trên cơ
sở xác định rõ đặc điểm tâm sinh lí HS tiểu học, đặc điểm địa
phương, GD lối sống phù hợp lứa tuổi.
Trên cơ sở hoàn thiện mục tiêu GD lối sống cho từng
khối lớp, xây dựng kế hoạch cụ thể về tổ chức, chỉ đạo triển
khai, kiểm tra đánh giá.
- Cách thức tiến hành
Việc hoàn thiện mục tiêu GD lối sống là vấn đề quan
trọng của công tác quản lí GD lối sống cho HS nên cần phải
tập hợp được trí tuệ của tập thể sư phạm. Cụ thể:
- Tìm hiểu đặc điểm HS của trường, lớp mình, điều kiện
địa phương (nhân lực, vật lực…) để xác định những nội dung
cần GD. Trước hết là những KN giúp các em sống, học tập và

19


sinh hoạt trong tập thể rồi đến KN tư duy, KN ra quyết định,
giải quyết vấn đề...
- Ban GD đạo đức, lối sống, xây dựng các chủ đề GD lối
sống cho HS trong toàn năm học với từng khối lớp, lựa chọn
hoạt động trải nghiệm sáng tạo trọng tâm sẽ tiến hành, đưa ra

Hội nghị để thống nhất thực hiện.
- Bồi dưỡng chuyên môn giúp đội ngũ GV nắm vững các
giá trị sống, cần hình thành cho HS khối lớp mình dạy, có ý
thức cập nhật các giáo dục lối sống mới, tích hợp hiệu quả
vào các môn học, các tiết HĐTT cũng như các HĐNGLL.
Chú trọng GD đạo đức, GD giá trị sống gắn với GDKNS cho
HS.
- Điều kiện thực hiện
Ban giám hiệu nhà trường và các tổ trưởng chuyên môn
phải nắm vững điều kiện địa phương, điều kiện của CMHS
từng lớp; nắm vững mục tiêu GD tiểu học, mục tiêu môn học
và các hoạt động GD để xác định cụ thể mục tiêu GD lối
sống; có thể điều chỉnh mục tiêu, nội dung linh hoạt theo thời
điểm khi đối tượng, điều kiện địa phương, điều kiện lớp học
có biến động. Đảm bảo tính hiệu quả và khả thi, tạo sự tin
20


tưởng, đồng thuận trong các lực lượng xã hội, làm cơ sở cho
triển khai hoạt động GD lối sống lâu dài đáp ứng yêu cầu đổi
mới GD.
- Đa dạng hóa hình thức tổ chức giáo dục lối sống cho học
sinh tiểu học
- Mục tiêu
Đa dạng hóa hình thức tổ chức GD lối sống cho HS tiểu
học để kích thích HS và thu hút sự tham gia của các LLGD
trong, ngoài nhà trường, mở rộng không gian, thời gian, môi
trường GD lối sống cho HS.
- Nội dung:
* GD lối sống cho HS thông qua môn học chính khóa

và tích hợp trong các môn học, các hoạt động GD khác:
GD đạo đức lối sống cho HS trong các môn văn hóa cơ
bản như Đạo đức, GD lối sống và qua tích hợp trong các môn
học khác như: Tự nhiên và Xã hội, Tiếng Việt,… theo đúng
đặc thù môn học. Sử dụng các PPGD lối sống theo hướng lấy
HS làm trung tâm, tích cực hóa hoạt động học của HS, hình
thành các quy tắc, hành vi đạo đức. Hiện nay, theo quy định

21


của Bộ GD&ĐT, đây vẫn là con đường cơ bản nhất để GD lối
sống cho HS tiểu học.
* GD lối sống cho HS thông qua các HĐNGLL:
GD lối sống thông qua HĐNGLL đảm bảo thống nhất về
nội dung, chương trình, thời gian hoạt động trong toàn trường,
phát huy được sự tham gia của các LLGD, đạt hiệu quả thiết
thực với HS.
Bên cạnh nội dung triển khai chương trình “Rèn luyện đội
viên” và “Dự bị đội viên” với 13 chuyên hiệu Đội (Nghi thức
Ðội viên, thông tin – liên lạc, nghệ sĩ nhỏ, thầy thuốc nhỏ tuổi,
an toàn giao thông, khéo tay, hay làm, vận động viên nhỏ tuổi,
nhà sinh học nhỏ tuổi, chăm học, nhà sử học nhỏ tuổi, hữu nghị
quốc tế, kĩ năng trại, thiếu nhi bảo vệ an toàn đường sắt) và
chương trình Sinh hoạt Sao Nhi đồng, nhà trường tiến hành tổ
chức HĐNGLL xoay quanh trục chủ điểm hàng tháng, theo
định hướng hoạt động trải nghiệm sáng tạo.
Trải nghiệm sáng tạo là hoạt động bước đầu đang triển
khai thử nghiệm tại trường phổ thông nhằm đáp ứng đổi mới
GD. Hoạt động trải nghiệm tạo điều kiện cho HS tham gia các

hoạt động thực tiễn, định hướng cho các em cách quan sát, suy
nghĩ, khuyến khích nghiên cứu, tìm giải pháp mới, sáng tạo trên
22


cơ sở kiến thức đã học trong nhà trường và những gì đã trải qua
trong thực tiễn cuộc sống, từ đó hình thành ý thức, phẩm chất
và năng lực cho HS. Nội dung GD của hoạt động cần thiết thực
và gần gũi với cuộc sống thực tế. Hoạt động trải nghiệm có thể
tổ chức theo các quy mô khác nhau như: theo nhóm, theo lớp,
theo khối lớp, theo trường hoặc liên trường. Tuy nhiên, tổ chức
theo quy mô nhóm và quy mô lớp có ưu thế hơn như: đơn giản,
không tốn kém, mất ít thời gian, HS tham gia được nhiều hơn
và có nhiều khả năng hình thành, phát triển các năng lực cho
HS hơn. Hoạt động này có khả năng thu hút sự tham gia, phối
hợp, liên kết nhiều LLGD trong và ngoài nhà trường.
Có thể kể ra một số hình thức hoạt động trải nghiệm cho
HS tiểu học như sau:
- Hình thức có tính khám phá: thực địa, thực tế, tham
quan, dã ngoại, cắm trại, trò chơi lớn... (Tham quan các danh
lam thắng cảnh, di tích lịch sử, văn hóa; các công trình công
cộng, nhà máy, xí nghiệp; các cơ sở sản xuất, làng nghề; viện
bảo tàng...; dã ngoại theo các chủ đề học tập, theo các hoạt
động nhân đạo…).

23


- Hình thức có tính triển khai tham gia lâu dài : dự án
nghiên cứu khoa học, sáng tạo khoa học kĩ thuật, hội thảo, câu

lạc bộ... Các CLB có thể là CLB Sao đỏ, phát thanh măng
non; CLB sở thích: CLB học thuật (tin học, tiếng Anh, toán
học TNST Pomath...); CLB thể dục thể thao, võ thuật (võ thể
dục, cờ vua, erobic...); CLB văn hóa nghệ thuật, khéo tay kĩ
thuật; CLB hoạt động thực tế (chăm sóc cây trồng, vật nuôi,
chăm sóc di tích lịch sử); CLB trò chơi dân gian…
- Hình thức các hội thi, cuộc thi: thi viết, vẽ, hội thi
học tập, thi tìm hiểu, đố vui, giải ô chữ, thi tiểu phẩm, thiết kế
thời trang, thi học sinh thanh lịch, thi kể chuyện, sáng tác bài
hát, chụp ảnh, thuyết trình, tạo video clip,... theo chủ đề.
- Hình thức có tính trình diễn, thể nghiệm: giao lưu, sân
khấu hóa, tổ chức trò chơi, tổ chức sự kiện (lễ khai trường, đón
trẻ vào lớp 1, lễ ra trường, lễ kỉ niệm, …; các buổi triển lãm, hội
diễn nghệ thuật; hội khỏe Phù Đổng, thi đấu giao hữu; hoạt
động tìm hiểu di sản văn hóa, phong tục tập quán; chuyến đi
khám phá đất nước,…)
- Hình thức có tính cống hiến xã hội: thực hành lao
động việc nhà, việc trường, lao động công ích (quét dọn vệ

24


sinh lớp học, sân trường, quét dọn lăng liệt sĩ...), tổ chức sự
kiện, hoạt động chiến dịch (chiến dịch giờ trái đất; chiến dịch
làm sạch môi trường xung quanh trường học; chiến dịch ứng
phó với biến đổi khí hậu; chiến dịch rừng ngập mặn; ...) , hoạt
động nhân đạo – hoạt động tình nguyện vì xã hội (mua tăm tre
ủng hộ Hội người mù, tặng quà Tết cho các bạn học sinh có
hoàn cảnh khó khăn, tổ chức nuôi lợn “Siêu trọng” Những
đồng tiền lẻ vì nghĩa tình lớn, chung tay ủng hộ nạn nhân chất

độc da cam đi-ô- xin..., quyên góp cho chương trình “Trái tim
cho em”; quyên góp đồ dùng học tập cho các bạn học sinh
vùng cao; tổ chức trung thu cho các em trại trẻ mồ côi …)
* GD lối sống thông qua các chương trình liên kết, các
dự án hợp tác:
Liên kết với các trung tâm GDKNS đã được cấp phép
để thực hiện các khóa học KNS; với Trung tâm Thể dục thể
thao, Quận đoàn, Nhà thiếu nhi để dạy các KN thiết yếu cho
HS như KN bơi lội, phòng chống bạo lực, xâm hại, hoặc phát
triển năng khiếu hát, múa, võ thuật, hùng biện… trong dịp hè.
- Cách thực hiện:

25