Tài liệu sửa chữa và bảo dưỡng hệ thống di chuyển

t r ì n h đ ộ đ à o t ạ o


Trục tay lái

Trục tay lái
1
bộ lao động - thơng binh và x hộiã
Tổng cục dạy nghề
Dự án giáo dục kỹ thuật và dạy nghề (VTEP)
Giáo trình
a)
b)
c)
Hà nội 2004
Mô đun: sửa chữa và bảo dỡng
Hệ thống di chuyển
M sốã : har 01 31
Nghề : SửA CHữA ÔTÔ
Trình độ lành nghề
Logo
(Mặt sau trang bìa)
Mã tàI liệu: .
Mã quốc tế ISBN : ..
2
Tuyên bố bản quyền :
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình
Cho nên các nguồn thông tin có thể đợc
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho
các mục đích về đào tạo và tham khảo
Mọi mục đích khác có ý đồ lệch lạc hoặc

sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành
mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Tổng Cục Dạy nghề sẽ làm mọi cách để
bảo vệ bản quyền của mình.
Tổng Cục Dạy Nghề cám ơn và hoan nghên
các thông tin giúp cho việc tu sửa và hoàn
thiện tốt hơn tàI liệu này.
Địa chỉ liên hệ:
Dự án giáo dục kỹ thuật và nghề nghiệp
Tiểu Ban Phát triển Chơng trình Học liệu
................................................................
Lời tựa
(Vài nét giới thiệu xuất xứ của chơng trình và tài liệu)
Tài liệu này là một trong các kết quả của Dự án GDKT-DN ..

(Tóm tắt nội dung của Dự án)
(Vài nét giới thiệu quá trình hình thành tài liệu và các thành phần tham gia)
(Lời cảm ơn các cơ quan liên quan, các đơn vị và cá nhân đ tham gia )ã
(Giới thiệu tài liệu và thực trạng)
TàI liệu này đợc thiết kế theo từng mô đun/ môn học thuộc hệ thống mô đun/môn
học của một chơng trình, để đào tạo hoàn chỉnh
Nghề Sửa chữa ôtô ở cấp trình độ ..II
và đợc dùng làm Giáo trình cho học viên trong các khoá đào tạo, cũng có thể đợc sử
dụng cho đào tạo ngắn hạn hoặc cho các công nhân kỹ thuật, các nhà quản lý và ngời sử
dụng nhân lực tham khảo.
Đây là tài liệu thử nghiệm sẽ đợc hoàn chỉnh để trở thành giáo trình chính thức
trong hệ thống dạy nghề.
Hà nội, ngày . tháng năm
Giám đốc Dự án quốc gia
3

Mục lục
đề mục Trang
1. Lời tựa 3
2. Mục lục 4
3. Giới thiệu về mô đun 5
4. Sơ đồ quan hệ theo trình tự học nghề 6
5. Các hình thức học tập chính trong mô đun 7
6. Bài 1 : -Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu treo phụ thuộc 8
- Thực tập sửa chữa cơ cấu treo phụ thuộc 12
7. Bài 2 : - Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu treo độc lập 16
- Thực tập sửa chữa cơ cấu cấu treo độc lập 20
8. Bài 3 : - Sửa chữa và bảo dỡng bộ giảm chấn 23
- Thực tập sửa chữa và bảo dỡng bộ giảm chấn 27
9. Bài 4 : - Sửa chữa và bảo dỡng khung xe 31
- Thực tập sửa chữa khung xe 34
10. Bài 5 ; - Sửa chữa và bảo dỡng vỏ xe 37
- Thực tập sửa chữa vỏ xe 40
13. Đáp án các câu hỏi và bài tập 43
14. Các thuật ngữ chuyên môn 44
15. Tài liệu tham khảo 44
4
Giới thiệu về mô đun
Vị trí, ý nghĩa, vai trò mô đun :
Hệ thống di chuyển (hệ thống treo và khung vỏ xe) ôtô là cụm chi tiết của gầm xe, dùng
để nối đàn hồi và truyền lực giữa khung vỏ xe với cầu xe và lắp (treo) các bộ phận, cơ cấu
của ôtô và đảm bảo mối liên hệ hình học chính xác giữa khung vỏ xe và các bánh xe. Hệ
thống di chuyển bao gồm : Cơ cấu treo, khung xe và vỏ xe.
Sửa chữa và bảo dỡng hệ thống di chuyển là một công việc có tính thờng xuyên và quan
trọng đối với nghề sửa chữa ôtô, nhằm nâng cao tuổi thọ ôtô và đáp ứng cảm giác êm, an
toàn của ngời lái xe và hành khách đi trên xe. Do đó công việc sửa chữa hệ thống di

chuyển không chỉ cần những kiến thức cơ học ứng dụng và kỹ năng sửa chữa cơ khí, mà
nó còn đòi hỏi tinh thần trách nhiệm cao và sự yêu nghề của ngời thợ sửa chữa ôtô.
Mục tiêu của mô đun:
Nhằm đào tạo cho học viên có đầy đủ kiến thức về cấu tạo, nhiệm vụ và nguyên tắc
hoạt động của các bộ phận của hệ thống di chuyển ôtô. Đồng thời có đủ kỹ năng phân
định để tiến hành bảo dỡng và kiểm tra, sửa chữa các h hỏng của các bộ phận của hệ
thống di chuyển ô tô. Với việc sử dụng đúng và hợp lý các trang thiết bị, dụng cụ đảm bảo
đúng quy trình yêu cầu kỹ thuật, an toàn và năng suất cao.
Mục tiêu thực hiện của mô đun:
1. Trình bày đầy đủ các yêu cầu, nhiệm vụ, phân loại của hệ thống di chuyển ôtô
2. Trình bày đợc cấu tạo và nguyên lý hoạt động của các bộ phận: cơ cấu treo và khung
vỏ xe
3. Giải thích đúng những hiện tợng, nguyên nhân h hỏng các bộ phận: cơ cấu treo và
khung vỏ xe.
4. Trình bày đợc các phơng pháp kiểm tra, sữa chữa và bảo dỡng những h hỏng của các
bộ phận: cơ cấu treo và khung vỏ xe
5. Tháo lắp, kiểm tra, bảo dỡng và sửa chữa các chi tiết của các bộ phận : cơ cấu treo và
khung vỏ xe đúng quy trình, quy phạm và đúng các tiêu chuẩn kỹ thuật trong sửa chữa.
6. Sử dụng đúng, hợp lý các dụng cụ kiểm tra, bảo dỡng và sửa chữa đảm bảo chính xác
và an toàn.
Nội dung chính của mô đun:
1. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại của cơ cấu treo và khung vỏ xe ôtô.
2. Cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của: Cơ cấu treo và khung vỏ xe
3. Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng và phơng pháp bảo dỡng, kiểm tra, sửa chữa các chi
tiết, bộ phận của : cơ cấu treo và khung vỏ xe.
4. Bảo dỡng, tháo lắp, kiểm tra và sửa chữa các bộ phận : Cơ cấu treo và khung vỏ xe
Bài Danh mục các bài học Lý
thuyết
Thực
hành

Các hoạt
động khác
Bài 1 Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu treo phụ thuộc 4 16
Bài 2 Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu treo độc lập 4 16
Bài 3 Sửa chữa và bảo dỡng bộ giảm chấn 2 8
Bài 4 Sửa chữa và bảo dỡng khung xe 3 12
Bài 5 Sửa chữa và bảo dỡng vỏ xe 2 8
Cộng 15 60
5
Sơ đồ quan hệ theo trình tự học nghề

6
HAR 01 01
Điện kỹ
thuật
HAR 01 19
SC-BD phần cố định
động cơ
HAR 01 18
Kỹ thuật về động cơ
đốt trong
HAR 01 08
Kỹ thuật
đIện tử
HAR 01 10
Vật liệu cơ
khí
HAR 01 11
Dung sai
lắp ghépvà

ĐLKT
HAR 01 12
Vẽ kỹ thuật
HAR 01 13
An toàn
HAR 01 17
Nhập môn
nghề s/c ô tô
HAR 01 14
Thực hành
nghề bổ trợ
HAR 01 20
SC- BD phần
C/động động cơ
HAR 01 21
SC-BD Cơ cấu
phân phối khí
HAR 01 22
SC-BD Hệ thống
bôi trơn
HAR 01 23
SC-BD Hệ
thống làm mát
HAR 01 24
SC-BD Hệ thống
nhiên liệu xăng
HAR 01 25
SC-BD Hệ thống
nhiên liệu dieden
HAR 01 26

SC-BD Hệ thống
khởi động
HAR 01 27
SC-BD Hệ thống
đánh lửa
HAR 01 28
SC-BD Trang
thiết bị điện ô
HAR 01 29
SC-BD Hệ thống
truyền lực
HAR 01 30 SC-BD
Cầu chủ động
HAR 01 31
SC-BD Hệ thống di
chuyển
HAR 01 32
SC-BD Hệ thống lái
HAR 01 33
SC-BD Hệ thống
phanh
HAR 01 35
SC Pan ô tô
HAR 01 34
K.tra tình trạng kỹ
thuật Đcơ và ô tô
HAR 01 36
nâng cao hieụ quả
công việc
Bằngcông

nhân lành
nghề
HAR 02 06
Xác suất thống kê
HAR 02 07
Kỹ thuật tự động điều
khiển bằngđiện
HAR 02 08
Vẽ Auto CAD
HAR 02 19
Tổ chức
quản lý và
sản xuất
Chứng chỉ
bậc cao
HAR 02 11
Chẩn đoán
động cơ
HAR 02 12
Chẩn đoán
HT truyền
động ôtô
HAR 02 14
SC-BD bộ
tăng áp
HAR 02 15
SC-BD Hệ
thống phun
xăng điện tử
HAR 02 16

SC-BD BCA
điều khiển bằng
điện từ
HAR 02 17
SC-BD HT
đ/khiển bằng
khí nén
Bằngcông
nhận
bậc cao
Chứng
chỉ
nghề
HAR 01 09
Cơ kỹ thuật
HAR 02 13
Công nghệ phục hồi
chi tiết trong s/chữa
HAR 02 09
Công nghệ khí nén
và thủy lực
HAR 02 10
Nhiệt kỹ thuật
HAR 02 18
SC-BD Biến
mômen thủy
lực
Các hình thức học tập chính trong mô đun
1. Học trên lớp về :
- Nhiệm vụ , yêu cầu và phân loại của các bộ phân : Cơ cấu treo, khung và vỏ xe

- Cấu tạo, nguyên tắc hoạt động của : Cơ cấu treo, khung và vỏ xe
2. Học tại phòng học chuyên môn hoá về :
- Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của : Cơ cấu treo, khung và vỏ xe
- Quy trình bảo dỡng và tháo lắp : Cơ cấu treo, khung và vỏ xe
- Phơng pháp kiểm tra, sửa chữa và bảo dỡng các bộ phận của : Cơ cấu treo,
khung và vỏ xe
3. Thực tập tại xởng trờng về
- Thực hành tháo lắp, bảo dỡng, kiểm tra và sửa chữa các bộ phận : Cơ cấu treo,
khung và vỏ xe trong các xởng sửa chữa ôtô.
4. Tham quan thực tế về :
- Bảo dỡng và sửa chữa Cơ cấu treo, khung và vỏ xe trong cơ sở sửa chữa ôtô
hiện đại.
5. Tự nghiên cứu và làm bài tập về :
- Các tài liệu tham khảo về bộ phận của hệ thống di chuyển ôtô.
- Vẽ sơ đồ cấu tạo, trình bày đợc nhiệm vụ, yêu cầu, phân loại và nguyên tắc hoạt
động của cơ cơ cấu treo, khung và vỏ xe.
Yêu cầu về đánh giá hoàn thành mô đun
1. Kiến thức :
- Trình bày đợc đầy đủ các nhiệm vụ, yêu cầu, cấu tạo và nguyên tắc
hoạt động các bộ phận của cơ cấu treo, khung và vỏ xe
- Giải thích đúng những hiện tợng, nguyên nhân h hỏng và phơng pháp
bảo dỡng, kiểm tra, sữa chữa các bộ phận của cơ cấu treo, khung và
vỏ xe
2. Kỹ năng :
- Tháo lắp, kiểm tra và bảo dỡng, sửa chữa đợc các h hỏng chi tiết, bộ
phận của cơ cấu treo, khung và vỏ xe đúng quy trình, quy phạm và
đúng các tiêu chuẩn kỹ thuật trong sửa chữa.
- Sử dụng đúng, hợp lý các dụng cụ kiểm tra, bảo dỡng và sửa chữa
đảm bảo chính xác và an toàn.
- Chuẩn bị, bố trí và sắp xếp nơi làm việc vệ sinh, an toàn và hợp lý.

3. Thái độ :
- Chấp hành nghiêm túc các quy định về kỹ thuật, an toàn và tiết kiệm
trong bảo dỡng, sửa chữa cơ cấu treo, khung và vỏ xe ôtô.
- Có tinh thần trách nhiệm hoàn thành công việc đảm bảo chất lợng và
đúng thời gian .
- Cẩn thận, chu đáo trong công việc luôn quan tâm đúng, đủ không để
xảy ra sai sót.
7
Bài 1
Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu treo phụ thuộc
- M bài: HAR.01 31 01ã
Giới thiệu :
Cơ cấu treo phụ thuộc là một bộ phận của hệ thống di chuyển ôtô. Cơ cấu treo
đợc lắp nối giữa cầu xe và khung xe, dùng để truyền lực, nối đàn hồi, giảm các tải
trọng động, dập tắt các dao động giữa cầu xe và khung xe và đảm bảo mối liên hệ
hình học chính xác giữa khung vỏ xe và các bánh xe.
- Cơ cấu treo phụ thuộc bao gồm các bộ phận : lò xo (nhíp), giảm chấn và các
chi tiết lắp ráp.
Do yêu cầu làm việc của hệ thống treo liên tục, chịu lực lớn, thẳng đứng và chịu
nhiệt độ cao của các bề mặt ma sát nên các chi tiết dễ bị h hỏng cần đợc tiến hành
kiểm tra, bảo dỡng thờng xuyên và sửa chữa kịp thời để đảm bảo các yêu cầu kỹ
thuật về chức năng truyền lực, nối êm dịu và nâng cao tuổi thọ của hệ thống treo
ôtô.
Mục tiêu thực hiện:
1. Phát biểu đúng yêu cầu, nhiệm vụ và phân loại của cơ cấu treo.
2. Giải thích đợc cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của cơ cấu treo phụ thuộc.
3.Trình bày đúng các hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của cơ cấu treo phụ thuộc.
4. Giải thích đợc các phơng pháp kiểm tra bảo dỡng, sửa chữa cơ cấu treo phụ
thuộc
5.Tháo lắp, bảo dỡng và sửa chữa đợc cơ cấu treo phụ thuộc đúng yêu cầu kỹ

thuật.
Nội dung chính:
1. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại cơ cấu treo
2. Cấu tạo và hoạt động của cơ cấu treo phụ thuộc
3. Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của cơ cấu treo phụ thuộc.
4. Phơng pháp kiểm tra bảo dỡng, sửa chữa cơ cấu treo phụ thuộc
5.Tháo lắp, bảo dỡng và sửa chữa cơ cấu treo phụ thuộc.
học taị phòng học chuyên môn hoá
I. Giới thiệu chung về cơ cấu treo
II. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại cơ cấu lái


a) b)
Hình 1-1: Sơ đồ cấu tạo chung cơ cấu treo ôtô
a) Cơ cấu treo phụ thuộc b) Cơ cấu treo độc lập

Lò xo (nhíp) Các đòn liên kết
Dầm cầu
Dầm cầu
Giảm chấn Giảm chấnBánh xe
Lò xo
8
1. Nhiệm vụ
- Cơ cấu treo dùng để nối đàn hồi giữa khung xe với cầu xe, giảm các tải trọng
động và dập tắt các dao động thẳng đứng của khung vỏ xe do ảnh hởng của mặt
đờng không bằng phẳng.
2. Yêu cầu
- Dập tắt nhanh các dao động từ bánh xe lên khung xe.
- Đảm bảo tính điều khiển và ổn định chuyển động của ôtô ở tốc độ cao.
- Cấu tạo đơn giản, vận hành êm và có độ bền cao.

3. Phân loại
a) Theo sơ đồ bố trí bộ phận dẫn hớng
- Cơ cấu treo phụ thuộc lắp với dầm cầu liền (đợc dùng nhiều trên ôtô tải)
- Cơ cấu treo độc lập lắp với dầm cầu cắt ( dùng cho cầu trớc ôtô du lịch)
b) Theo phần tử đàn hồi
- Cơ cấu treo cơ khí (lò xo lá, lò xo trụ) đợc dùng rộng rải (cấu tạo đơn giản)
- Cơ cấu treo hơi (khí nén)
- Cơ cấu treo thuỷ lực, thuỷ khí
* Ưu điểm của cơ cấu treo phụ thuộc :độ cứng vững cao, định vị cầu xe chính
xác, không cần sử dụng các thanh nối cấu tạo đơn giản, chịu lực và các tải trọng
động lớn dễ bảo dỡng, sửa chữa nên đợc dùng nhiều trên ôtô tải và cầu sau của xe
con.
III. Cấu tạo và hoạt động của cơ cấu treo phụ thuộc
1. Cấu tạo bộ nhíp (hình 1-2 )
Bộ nhíp chính đợc lắp từ nhiều lá nhíp ( 5 12 lò xo lá) có chiều dài khác nhau
nhờ các ốp nhíp và bulông định tâm, trong đó có từ một đến hai lá nhíp chính đợc
uốn tai nhíp để lắp với khung xe thông qua chốt và bạc chốt nhíp.
Bộ nhíp phụ (không có lá nhíp chính), dùng để lắp phía trên bộ nhíp chính trên
các ôtô tải lớn. Khi tải nhỏ chỉ có bộ nhíp chính làm việc, nh khi tải lớn cả nhíp
chính và nhíp phụ cùng làm việc.
a) Lá nhíp chính (lá nhíp cái)
- Lá nhíp chính làm bằng thép lò xo, mặt cắt hình thang và có chiều dài, độ cong
tuỳ theo từng loại xe, hai đầu (hoặc một đầu) đợc uốn cong tạo thành tai nhíp để
lắp bạc, chốt nhíp trên khớp nhíp ở khung xe.

Hình 1-2 Sơ đồ cấu tạo cơ cấu treo phụ thuộc (loại nhíp)
Giảm chấn Giá nhíp di động
Lá nhíp
Quang nhíp
Chốt và bạc nhíp

Dầm cầu
ốp nhíp
9
b) Lá nhíp phụ
- Lá nhíp phụ có cấu tạo nh lá nhíp chính, có chiều dài ngắn ngắn hơn lá nhíp
chính và các lá nhíp phụ ngắn dần và có độ cong lớn hơn lá phía trên để tạo sự cọ
xát ma sát dập tắt nhanh sự dao động và giảm độ cứng của bộ nhíp.
Khi lắp các lá nhíp trên mặt các lá nhíp đợc bôi một lớp phấn chì để giảm ma sát.


Hình 1-3 Sơ đồ cấu tạo bộ nhíp
c) ốp nhíp
- ốp nhíp đợc tán chặt vào hai đầu của một số lá nhíp, dùng để ốp chặt một số lá
nhíp phụ với lá nhíp chính, số ốp nhíp có từ 4 -6 cái trong một bộ nhíp.
d) Chốt nhíp, bạc chốt nhíp, giá lắp nhíp và các vấu cao su
- Chốt và bạc chốt nhíp làm bằng thép tốt, dùng để lắp bộ nhíp vào khớp nhíp ở
khung xe, chốt có khoan lỗ để bơm mỡ bôi trơn.
- Giá nhíp cố định đợc tán chặt vào khung xe dùng để lắp chốt nhíp, dẫn hớng và
truyền lực từ cầu xe lên khung xe, giá di động lắp với khung xe qua chốt xoay,
dùng để lắp chốt nhíp và dịch chuyển khi lá nhíp chính đàn hồi.
- Các vấu cao su lắp chặt trên khung xe, dùng để hạn chế hành trình đàn hồi và
tăng độ cứng của các lá nhíp khi qua tải.
- Ngoài ra còn có các đệm nhíp để cải thiện sự trợt và giảm nội ma sát.
e) Quang nhíp và bulông định vị
- Quang nhíp có ren, đai ốc hãm và các tấm đệm, dùng lắp chặt bộ nhíp vào dầm
cầu
- Bulông định vị dùng để lắp và định vị các lá nhíp của bộ nhíp có nhiều lá với
nhau, tránh bị xô lệch trong quá trình chịu lực. Đối với bộ nhíp có bulông định tâm,
các lá nhíp có khoan một lỗ ở giữa lá nhíp.
Ngày nay cơ cấu treo phụ thuộc loại nhíp (lò xo lá) đợc sử dụng rộng rải. Vì có

điểm : có độ cứng vững, định vị cầu xe chính xác, không cần sử dụng các thanh
nối, cấu tạo đơn giản, đàn hồi giảm chấn êm dễ bảo dỡng nhng có khối lợng lớn,
chiếm diện tích lắp đặt lớn. Riêng đối với cơ cấu lò xo hình trụ còn sử dụng trên
một số ôtô con, do có cấu tạo diện tích lắp đặt nhỏ, gọn.
2. Nguyên tắc hoạt động
Khi ôtô vận hành, các lực truyền, các tải trọng động từ cầu xe và các dao động từ
mặt đờng đều thông qua bộ nhíp và truyền lên khung xe, làm cho các lá nhíp biến
dạng tự do để thực hiện các chức năng :
- Đàn hồi theo phơng thẳng đứng làm cho các lá nhíp đàn hồi, cọ xát ma sát làm
giảm các tải trọng động từ bánh xe lên khung xe.
- Dẫn hớng và truyền lực dọc từ cầu xe lên khung xe thông qua giá nhíp cố định
làm cho ôtô chuyển động ổn định.
Bộ nhíp phụ
Lá nhíp phụ
Lá nhíp cái
Dầm cầu
Bộ nhíp chính
Khung xe
10
- Giảm chấn (giảm dao động) nhờ ma sát trợt biến thành nhiệt giữa các lá nhíp và
quá trình chất lỏng lu thông bị nén qua các lỗ van nhỏ của giảm chấn làm giảm và
dập tắt các va đập từ mặt đờng và bánh xe truyền lên khung vỏ xe.
- Do hai bánh xe cùng lắp trên dầm cầu liền, nên chuyển động và các dao động
từ mặt đờng của các bánh xe có ảnh hởng (phụ thuộc) lẫn nhau gọi là treo phụ
thuộc. Vì có khối lợng lớn, chiếm diện tích lắp đặt lớn, nên đối với cơ cấu treo phụ
thuộc loại lò xo hình trụ còn sử dụng trên một số ôtô con, do có cấu tạo diện tích
lắp đặt nhỏ, gọn.
.IV. Hiện tợng và nguyên nhân h hỏng của cơ cấu treo
A. HƯ HỏNG CƠ CấU treo
1. Cơ cấu treo hoạt động có tiếng ồn

a) Hiện tợng
Khi ôtô hoạt động nghe tiếng ồn khác thờng ở cụm cơ cấu treo, tốc độ càng lớn
tiếng ồn càng tăng.
b) Nguyên nhân
- Các lá nhíp mòn nhiều, nứt gãy, giảm độ đàn hồi, khô mỡ bôi trơn
- Chốt, bạc chôt nhíp mòn, khô mỡ bôi trơn
- Giá lắp nhíp, quang nhíp nứt, gãy
- Giảm chấn khô dầu
2. ôtô vận hành không ổn định
a) Hiện tợng
. Khi ôtô vận hành, khung xe và thùng xe rung không ổn định..tốc độ càng lớn sự
rung không ổn định càng tăng
b) Nguyên nhân
- Gía lắp nhíp, quang nhíp gãy đứt
- ốp nhíp, bulông định vị : gãy, đứt làm các lá nhipó xô lệch
B. kiểm tra cơ cấu treo phụ thuộc
1. Kiểm tra khi vận hành
- Khi vận hành ôtô chú ý nghe ồn khác thờng ở cụm cơ cấu treo, nếu có tiếng ồn
khác thờng và xe vận hành không ổn định cần phaỉ kiểm tra và sửa chữa kịp thời.
2. Kiểm tra bên ngoài cơ cấu treo
- Kiểm tra sự gãy, lỏng của các ốp nhíp, quang nhíp và giá lắp nhíp.
- Dùng kính phóng đại để quan sát các vết nứt bên ngoài các lá nhíp.
V. nội dung bảo dỡng cơ cấu treo
1. Làm sạch bên ngoài các bộ phận
2. Tháo rời các bộ phận nhíp và và làm sạch.
3. Kiểm tra h hỏng chi tiết
4. Thay thế chi tiết theo định kỳ ( đệm và các ốp nhíp)
5. Tra mỡ và lắp các chi tiết và bộ phận.
6. Thay dầu giảm chấn
7. Kiểm tra cơ cấu treo

VI. Câu hỏi và bài tập
1. Trình bày các nguyên nhân h hỏng của cơ cấu treo làm cho ôtô không ổn định?
2. Nhiệm vụ và u nhợc điểm của cơ cấu treo phụ thuộc?
3. (Bài tập) Trình bày cấu tạo các loại bộ nhíp dùng trên các loại ôtô ?


11
tHựC tập sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu treo phụ thuộc
I. tổ chức chuẩn bị nơi làm việc
1. Mục đích:
- Rèn luyện kỹ năng tháo lắp cơ cấu treo
- Nhận dạng các bộ phân chính của cơ cấu treo
2. Yêu cầu:
- Tháo, lắp thành thạo, đúng quy trình và đúng yêu cầu kỹ thuật.
- Nhận dạng đợc các bộ phận cơ cấu treo
- Sử dụng dụng cụ hợp lý, chính xác.
- Đảm bảo an toàn trong quá trình tháo, lắp
- Tổ chức nơi làm việc khoa học, ngăn nắp, gọn gàng.
3. Chuẩn bị:
a) Dụng cụ:
- Dụng cụ tháo lắp cơ cấu treo
- Khay đựng dụng cụ, chi tiết
- Giá nâng cầu xe, kích nâng và gỗ chèn kê lốp xe.
- Đồng hồ so
- Pan me, thớc cặp
b) Vật t:
- Giẻ sạch
- Giấy nhám
- Nhiên liệu rửa, dầu bôi trơn

- Chốt bạc nhíp và các ốp nhíp
- Tài liệu phát tay về các quy trình và tra cứu các yêu cầu kỹ thuật sửa chữa
cơ cấu treo.
- Bố trí nơi làm việc cho nhóm học viên đủ diện tích, ánh sáng và thông gió.
II. tháo lắp cơ cấu treo
A. quy trình Tháo cơ cấu treo
1.Chuẩn bị dụng cụ và nơi làm việc
- Bộ dụng cụ tay nghề tháo lắp
- Kích nâng, giá kê chèn lốp xe.
2. Làm sạch bên ngoài cụm hệ cơ cấu treo và cầu xe
- Dùng bơm nớc áp suất cao và phun nớc rửa sạch các cặn bẩn bên ngoài gầm
ôtô.
- Dùng bơm hơi và thổi khí nén làm sạch cặn bẩn và nớc bám bên ngoài cụm cơ
cấu treo
Hình 1-4 Sơ đồ cấu tạo cơ cấu treo phụ thuộc (loại nhíp)
Khung xe
Nhíp xe
Giảm chấnCầu xe
Quang nhíp
Giá lắp nhíp
Chốt nhíp
12
3. Tháo bộ nhíp từ xe ôtô (hình. 1-5)
- Kích kê khung xe và cầu xe
- Tháo các quang nhíp
- Tháo chốt, bạc nhíp và giá lắp nhíp

4. Tháo rời bộ nhíp (hình. 1-5)
- Làm sạch bộ nhíp
- Tháo chốt và bạc nhíp

- Tháo rời các lá nhíp
- Tháo bulông định vị
- Tháo các ốp nhíp


a) b) c)
Hình 1 -5: Tháo cơ cấu treo từ xe ôtô
a) Kích, kê khung xe và cầu xe
b) Tháo quang nhíp
c) Tháo chốt và bạc chốt nhíp

a) b)



c) d)
Hình 1 -5. Tháo rời bộ nhíp
a) Tháo chốt nhíp; b) Tháo rời các lá nhíp;
c) Tháo bulông định vị; d) Tháo ốp nhíp
ốp nhíp
Chôt và bạc nhípBộ nhíp
ốp nhíp
Đột chốt nhíp
Khoan đinh tánBulông định vi
13
b. Quy trình lắp
Ngợc lại quy trình tháo (sau khi sửa chữa và thay thế các chi tiết h hỏng)
Các chú ý
- Kê kích và chèn lốp xe an toàn khi làm việc dới gầm xe.
- Tra mỡ bôi trơn các chi tiết : bạc và chốt nhíp, bề mặt các lá nhíp.

- Thay thế các chi tiết theo định kỳ bảo dỡng.

III. Bảo dỡng cơ cấu treo
1. Chuẩn bị dụng cụ và nơi làm việc
- Bộ dụng cụ tay tháo lắp cơ cấu treo và các bộ vam, cảo chuyên dùng
- Kính phóng đại
- Mỡ bôi trơn và dung dịch rửa
2. Tháo và làm sạch các chi tiết cơ treo
- Tháo cơ cấu treo từ ôtô
- Tháo rời bộ nhíp
- Dùng dung dịch rửa, bơm hơi, giẻ sạch để làm sạch, khô bên ngoài các chi tiết
3. Kiểm tra bên chi tiết
- Kiểm tra bên ngoài các chi tiết : các lá nhíp, chốt và bạc chốt nhíp
4. Lắp và bôi trơn các chi tiết
-Tra mỡ bôi trơn
- Lắp các chi tiết.
- Thay dầu giảm chấn
5. Lắp cơ cấu treo lên ôtô
- Lắp bộ nhíp
- Lắp giảm chấn
6. Kiểm tra tổng hợp và vệ sinh công nghiệp
- Vệ sinh dụng cụ và nơi bảo dỡng sạch sẽ, gọn gàng

Các chú ý
- Kê kích khung xe và chèn lốp xe an toàn
- Kiểm tra và quan sát kỹ các chi tiết bị nứt và chờn hỏng ren.
- Sử dụng dụng cụ đúng loại và vặn chặt đủ lực quy định.
- Thay thế các chi tiết theo định kỳ và bị h hỏng.
- Bơm mỡ các chốt nhíp và bôi trơn các lá nhíp
IV. Sửa chữa cơ cấu treo phụ thuộc

1. Chốt, bạc nhíp và giá lắp nhíp
a) H hỏng và kiểm tra
- H hỏng bạc, chốt nhíp và giá lắp nhíp : nứt và mòn .
- Kiểm tra : Dùng pan me và đồng hồ so để đo độ mòn bạc và chốt nhíp (độ mòn
không lớn hơn 0,5 mm) và dùng kính phóng đại để kiểm tra các vết nứt.
b) Sửa chữa
- Chốt và nhíp mòn quá giới hạn cho phép có thể hàn đắp gia công lại kích thớc
ban đầu, bị nứt phải thay thế.
- Giá lắp nhíp nứt, mòn cần phải thay thế
2. Bộ nhíp
a) H hỏng và kiểm tra
- H hỏng của bộ nhíp : các lá nhíp nứt, mòn bề mặt, đứt gãy các ốp nhíp, quang
nhíp và bu lông định vị.
14
- Kiểm tra : Dùng thớc cặp để đo độ mòn của các lá nhíp so với tiêu chuẩn kỹ
thuật. Dùng kính phóng đại để quan sát các vết nứt bên ngoài lá nhíp và các
quang nhíp, ốp nhíp.
b) Sửa chữa
- Các lá nhíp mòn, nứt đều đợc thay thế đúng loại.
- Thay thế các quang nhíp và bulông định vị chờn hỏng ren hoặc nứt gãy
- Các ốp nhíp sau mỗi lần tháo rời bộ nhíp đều phải thay thế
3. Giảm chấn
a) H hỏng và kiểm tra
- H hỏng giảm chấn : mòn pittông, xi lanh và các đệm cao su, gãy các đầu định
vị.
- Kiểm tra : Dùng pan me, đồng hồ so để đo độ mòn của pittông, xi lanh và dùng
kính phóng đại để kiểm tra các vết nứt.
b) Sửa chữa
- Giảm chấn mòn hỏng phải thay thế đúng loại.
- Giảm chấn khô dầu phải thay dầu đúng loại

Các bài tập mở rộng và nâng cao
i. Tên bài tập
1. Cơ cấu treo phụ thuộc?
2. Lập bảng kiểm tra, phân loại chi tiết cơ cấu treo phụ thuộc của xe TOYOTA
Bảng kiểm tra phân loại chi tiết
Ngày kiểm tra : Ngày tháng năm 2004
Nhóm ( ngời) kiểm tra :
Tên chi tiết, bộ phận : Cơ cấu treo Loại ôtô : TOYOTA
T
T
Tên chi tiết Đ vị
tính
Số
Lợng
Đủ,
thiếu
Kích
thớc
mòn
Tình
trạng
KT
Thay
thế
Sửa
chữa
1 Lá nhíp chính Cái 02 đủ - Nứt x
2 Lá nhíp phụ - 10 Đủ 0,3 - Mòn x
3 Chốt nhíp - 2 - 0,2 - Mòn x
4 Bạc chốt nhíp 2 - - Nứt x

Phòng kỹ thuật Ngời kiểm tra
II. Yêu cầu cần đạt
1. Trình bày đợc cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của cơ cấu treo phụ thuộc
2. Lập bảng kiểm tra chi tiết của cơ cấu treo đầy đủ và chính xác
III. Thời gian
- Sau 2 tuần nộp đủ các bài tập.
15
Bài 2
Sửa chữa và bảo dỡng cơ cấu treo độc lập
- M bài: HAR.01 31 02ã
Giới thiệu :
Cơ cấu treo độc lập là một bộ phận của hệ thống di chuyển ôtô con. Cơ cấu treo
đợc lắp nối giữa cầu xe và khung vỏ xe, dùng để nối đàn hồi, giảm các tải trọng
động, dập tắt các dao động giữa cầu xe với khung vỏ xe và đảm bảo mối liên hệ
hình học chính xác giữa khung vỏ xe và các bánh xe.
- Cơ cấu treo độc lập bao gồm các bộ phận : lò xo xoắn hình trụ, giảm chấn và
các đòn và khớp cầu.
Do yêu cầu làm việc của hệ thống treo liên tục, chịu lực lớn, thẳng đứng và chịu
nhiệt độ cao của các bề mặt ma sát nên các chi tiết dễ bị h hỏng cần đợc tiến hành
kiểm tra, điều chỉnh thờng xuyên và bảo dỡng, sửa chữa kịp thời để đảm bảo các
yêu cầu kỹ thuật về chức năng truyền lực, nối êm dịu và nâng cao tuổi thọ của hệ
thống treo ôtô.
Mục tiêu thực hiện:
1. Phát biểu đúng yêu cầu, nhiệm vụ và phân loại của cơ cấu treo độc lập.
2. Giải thích đợc cấu tạo và nguyên tắc hoạt động của cơ cấu treo độc lập.
3.Trình bày đúng các hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của cơ cấu treo độc lập
4. Giải thích đợc các phơng pháp kiểm tra bảo dỡng, sửa chữa cơ cấu treo độc lập
5.Tháo lắp, bảo dỡng và sửa chữa đợc cơ cấu treo độc lập đúng yêu cầu kỹ thuật.
Nội dung chính:
1. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại cơ cấu treo độc lập

2. Cấu tạo và hoạt động của cơ cấu treo độc lập
3. Hiện tợng, nguyên nhân h hỏng của cơ cấu treo độc lập.
4. Phơng pháp kiểm tra bảo dỡng, sửa chữa cơ cấu treo độc lập
5.Tháo lắp, bảo dỡng và sửa chữa cơ cấu treo độc lập.
học taị phòng học chuyên môn hoá
I. Giới thiệu chung về cơ cấu treo
II. Nhiệm vụ, yêu cầu và phân loại cơ cấu treo độc lập
Hình 2-1: Sơ đồ cấu tạo cơ cấu treo độc lập


Đòn ngang Dầm cầu
Khung vỏ xe
Trục bánh xe
Giảm chấn
Bánh xe
Lò xo
Đòn đứng
16
1. Nhiệm vụ
- Cơ cấu treo độc lập dùng để nối đàn hồi và dẫn hớng giữa cầu xe với khung vỏ
ôtô con, giảm các tải trọng động và dập tắt các dao động thẳng đứng của khung vỏ
xe do ảnh hởng của mặt đờng không bằng phẳng.
2. Yêu cầu
- Dập tắt nhanh các dao động từ bánh xe lên khung vỏ xe.
- Đảm bảo tính điều khiển và ổn định chuyển động của ôtô ở tốc độ cao.
- Cấu tạo đơn giản, vận hành êm và có độ bền cao.
3. Phân loại
- Cơ cấu treo độc lập một đòn ngang thờng lắp với dầm cầu sau của ôtô con
- Cơ cấu treo độc lập loại hai đòn ngang thờng lắp với dầm cầu cầu trớc ôtô con.
* Ưu điểm của cơ cấu treo độc lập : Do cơ cấu treo của từng bánh xe độc lập với

nhau, có khối lợng treo nhỏ và có chuyển động tơng đối với khung vỏ xe thông qua
các đòn, nên hạ thấp trọng tâm xe, giảm lực ly tâm nâng cao tính ổn định và êm
của ôtô khi vận hành tốc độ cao và đi trên đờng gồ ghề.( nhợc điểm cấu tạo phức
tạp, chịu lực, tải trọng động nhỏ và chiếm không gian lớn nên chỉ dùng cho cầu trớc
xe con)
III. Cấu tạo và hoạt động của cơ cấu treo độc lập
1. Cấu tạo (hình 2-2 )
Cơ cấu treo độc lập bao gồm : một lò xo xoắn hình trụ, một giảm chấn và các đòn
ngang, đòn đứng liên kết với nhau bằng các khớp cầu.
a) Lò xo xoăn hình trụ
- Lò xo xoắn hình trụ làm bằng thép lò xo, có chiều dài và đờng kính tuỳ thuộc
từng loại xe, hai đầu có đế định vị lắp với đòn ngang và lắp với khung vỏ xe. Do lò
xo không có sự cản lực ngang và không có nội ma sát nh lá nhíp nên lò xo không
tự kiểm soát sự dao động của bản thân, nên cần phải sử dụng giảm chấn lắp cùng
với lò xo.
- Lò xo có thể làm có đờng khính khác nhau, hai đầu nhỏ hơn giữa, hoặc bớc
không đều, hoặc lò xo hình côn để làm tăng tính mềm và êm khi chịu tải nhỏ.
b) Các đòn liên kết
Các đòn liên kết dùng để lắp bánh xe dẫn hớng và cố định một đầu lò xo và giảm
chấn.
- Đòn ngang một đầu lắp trên khung vỏ xe bằng chốt xoay và một đầu lắp với
đòn đứng bằng chốt cầu.
- Đòn đứng lắp với các đòn ngang bằng các chốt cầu, có mặt bích dùng để lắp
trục bánh xe, đòn đứng có tác dụng xoay dẫn hớng bánh xe.
d) Giảm chấn

a) b)
Hình 2-2 Sơ đồ cấu tạo cơ cấu treo độc lập
a) Cơ cấu treo hai đòn ngang; b) Cơ cấu treo một đòn ngang (lắp cho cầu sau)
Lò xo Trục bánh xe

Lò xo
Đòn ngang dư
ới
Trục bánh xe
Lò xo
Khung xe
Giảm chấn
Giảm chấn
Đòn ngang dư
Đòn ngang
Thanh ổn định
Đòn đứng
17
- Giảm chấn dùng trên ôtô là loại giảm chấn thuỷ lực, dùng để hấp thụ năng lợng
cơ học giữa báng xe và khung vỏ xe đảm bảo cho ôtô vận hành êm trên đờng.
e) Thanh ổn định, thanh xoắn và váu cao su
Do đặc điểm lò xo không có sự cản lực ngang,nê cần các thanh ổn định và thanh
xoắn để đỡ cầu xe và nâng cao tính ổn định, dẫn hớng của ôtô.
- Thanh ổn định có dạng hình chữ U, hai đầu nối với bánh xe và khung nối với
khung vỏ xe nhờ các ổ đỡ bằng cao su. Thanh ổn định có tác dụng san đều tải
trọng thẳng đứng của bánh xe, giảm độ nghiêng và mô mem lật làm tăng tính ổn
định của ôtô khi vào đờng vòng hoặc đi trên đờng xấu.
- Thanh xoắn là một thanh thép lò xo có chiều xoắn nhất định, một đầu lắp chặt
vào khung hoặc vỏ xe đầu còn lại gắn vào một kết cấu chịu tải xoắn.
- Các vấu cao su dùng để hấp thụ các dao động nhờ sinh ra nội ma sát khi bị đàn
hồi, biến dạng nh một bạc đệm hoặc vấu chặn.
2. Nguyên tắc hoạt động
Khi ôtô vận hành, các lực truyền, các tải trọng động từ cầu xe và các dao động từ
mặt đờng đều thông qua các đòn liên kết, lò xo và giảm chấn để truyền lên khung
vỏ xe, làm cho lò xo xoắn và giảm chấn biến dạng tự do để thực hiện các chức

năng :
- Đàn hồi theo phơng thẳng đứng làm cho lò xo bị nén, xoắn và đàn hồi để giảm
các tải trọng động từ bánh xe và mặt đờng.
- Dẫn hớng và truyền lực từ cầu xe lên khung vỏ xe thông qua đòn đứng làm
quay bánh xe dẫn hớng để ôtô chuyển động đúng hớng và ổn định.
- Giảm chấn (giảm dao động) nhờ quá trình chất lỏng lu thông bị nén qua các lỗ
van nhỏ làm giảm và dập tắt các va đập từ mặt đờng và bánh xe truyền lên khung
vỏ xe.
Hình 2-3 Sơ đồ cấu tạo cơ cấu treo độc lập lắp cầu sau
Khung xe
Lò xo
Giảm chấn
Thanh ổn định
Moayơ bánh xe
Đòn ngang
18