Đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý các công trình thủy lợi trên địa bàn huyện yên thủy, tỉnh hòa bình

B

GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

B

NÔNG NGHI P VÀ PTNT

I H C TH Y L I

BÙI H NH LINH

ÁNH GIÁ TH C TR NG VÀ
XU T GI I PHÁP NÂNG CAO
HI U QU QU N LÝ CÁC CÔNG TRÌNH TH Y L I
TRÊN A BÀN HUY N YÊN TH Y, T NH HÒA BÌNH

LU N V N TH C S

HÀ N I, N M 2018


B

GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

B

NÔNG NGHI P VÀ PTNT

I H C TH Y L I

BÙI H NH LINH

ÁNH GIÁ TH C TR NG VÀ
XU T GI I PHÁP NÂNG CAO
HI U QU QU N LÝ CÁC CÔNG TRÌNH TH Y L I
TRÊN A BÀN HUY N YÊN TH Y, T NH HÒA BÌNH

Chuyên ngành: Qu n lý xây d ng
Mã s :

NG

IH

60-58-03-02

NG D N KHOA H C: PGS.TS. inh Tu n H i

HÀ N I, N M 2018


L I CAM OAN
Tác gi xin cam đoan đây là công trình nghiên c u c a b n thân tác gi . Các k t qu

nghiên c u và các k t lu n trong Lu n v n là trung th c, không sao chép t b t k m t
ngu n nào và d

i b t k hình th c nào. Vi c tham kh o các ngu n tài li u đã đ

th c hi n trích d n và ghi ngu n tài li u tham kh o đúng quy đ nh.
Tác gi Lu n v n

Bùi H nh Linh

i

c


L I CÁM

N

Tác gi xin bày t lòng bi t n sâu s c đ n PGS.TS

inh Tu n H i là th y h

ng d n

tr c ti p tác gi th c hi n Lu n v n. Xin cám n các th y đã dành nhi u công s c, trí
tu , h

ng d n, giúp đ trong th i gian tác gi th c hi n Lu n v n.

Tác gi xin bày t lòng bi t n đ n Tr
ào t o
ban c a Tr

ng

i h c Th y l i, Khoa Công trình, Phòng

i h c và Sau đ i h c, B môn Công ngh và Qu n lý xây d ng, các phòng
ng đã có nh ng giúp đ , t o đi u ki n thu n l i cho tác gi trong quá

trình th c hi n Lu n v n.
Tác gi xin cám n các b n đ ng nghi p, b n bè trong và ngoài n

c đã giúp đ , đ ng

viên tác gi nghiên c u.
Cu i cùng, tác gi xin cám n gia đình đã luôn đ ng viên, khích l , là ch d a v ng
ch c đ tác gi hoàn thành vi c nghiên c u c a mình.

ii


M CL C
DANH M C HÌNH NH ..............................................................................................vi
DANH M C B NG BI U .......................................................................................... vii
DANH M C CÁC T
M

VI T T T ............................................................................. viii

U .........................................................................................................................1
1. Tính c p thi t c a đ tài...........................................................................................1
2. M c đích nghiên c u ...............................................................................................2
3.

it

ng và ph m vi nghiên c u ...........................................................................2

4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u..............................................................2

5. C u trúc c a Lu n v n .............................................................................................2
CH

NG 1 T NG QUAN V CÔNG TÁC QU N LÝ CÔNG TRÌNH TH Y L I 4

1.1 T ng quan v công trình th y l i ..........................................................................4
1.1.1 Khái ni m v công trình th y l i ....................................................................4
1.1.2

c đi m công trình th y l i ..........................................................................5

1.1.3 Vai trò c a công trình th y l i .......................................................................5
1.1.4 Phân lo i công trình th y l i ..........................................................................6
1.2 Công tác qu n lý công trình th y l i .....................................................................8
1.2.1 Công trình h ch a đ p dâng..........................................................................8
1.2.2 Kênh m

ng và các công trình trên kênh ....................................................12

1.2.3 Công trình tr m b m ....................................................................................15
1.3 Kinh nghi m qu n lý công trình th y l i trên th gi i và Vi t Nam ................19
1.3.1 Kinh nghi m trên th gi i.............................................................................19
1.3.2 Kinh nghi m
1.4 K t lu n ch

Vi t Nam .............................................................................21

ng 1 ...............................................................................................24

CH NG 2 C S KHOA H C V NÂNG CAO HI U QU QU N LÝ CÁC
CÔNG TRÌNH TH Y L I ...........................................................................................25
2.1 C s pháp lý v qu n lý công trình th y l i ......................................................25
2.1.1 Ngh đ nh 46/2015/N -CP ngày 12/05/2015 c a Th t ng Chính Ph v
Qu n lý ch t l ng và b o trì công trình xây d ng ...............................................25
2.1.2 Pháp l nh s 32/2001/PL-UBTVQH10 ngày 04/04/2001 c a y ban
Th ng v Qu c h i v Khai thác và b o v công trình th y l i .........................29

iii


2.2 Phân c p qu n lý các công trình th y l i ............................................................ 34
2.2.1 i u ki n th c hi n phân c p ....................................................................... 34
2.2.2 Tiêu chí phân c p qu n lý, khai thác công trình thu l i ............................. 34
2.2.3 Th c hi n phân c p ...................................................................................... 35
2.3 Qu n lý các công trình th y l i ........................................................................... 36
2.3.1 Nguyên t c qu n lý, khai thác công trình th y l i ....................................... 36

2.3.2 Yêu c u c a công tác qu n lý, khai thác công trình th y l i ....................... 36
2.3.3 Trách nhi m qu n lý công trình th y l i ...................................................... 37
2.3.4 Trách nhi m c a ch s h u, ch qu n lý công trình th y l i ..................... 37
2.3.5 N i dung qu n lý các công trình th y l i ..................................................... 38
2.4 Hi u qu qu n lý các công trình th y l i ............................................................ 40
2.4.1 Các bi n pháp nâng cao hi u qu qu n lý khai thác công trình th y l i ..... 40
2.4.2 Các thành t u đ t đ
2.5 K t lu n ch

c trong qu n lý khai thác công trình th y l i............ 44

ng 2 ............................................................................................... 48

CH NG 3 TH C TR NG VÀ GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU QU N LÝ
CÔNG TRÌNH TH Y L I TRÊN A BÀN HUY N YÊN TH Y, T NH HÒA
BÌNH ............................................................................................................................. 49
3.1 Khái quát chung v huy n Yên Th y t nh Hòa Bình .......................................... 49
3.1.1 i u ki n t nhiên ........................................................................................ 49
3.1.2 i u ki n kinh t xã h i ............................................................................... 50
3.2 Th c tr ng công tác qu n lý các công trình th y l i trên đ a bàn huy n Yên
Th y t nh Hòa Bình ................................................................................................... 52
3.2.1 Hi n tr ng h th ng công trình th y l i trên đ a bàn huy n Yên Th y, t nh
Hòa Bình ............................................................................................................... 52
3.2.2 Th c tr ng v công tác qu n lý các công trình th y l i trên đ a bàn huy n
Yên Th y, t nh Hòa Bình ...................................................................................... 59
3.2.3 Nh ng u đi m trong công tác qu n lý công trình th y l i trên đ a bàn
huy n ..................................................................................................................... 65
3.2.4 Nh ng v n đ còn h n ch , t n t i trong công tác qu n lý công trình th y l i
trên đ a bàn huy n ................................................................................................. 66
3.2.5 Nguyên nhân c a nh ng v n đ còn h n ch , t n t i trong công tác qu n lý

công trình th y l i trên đ a bàn huy n .................................................................. 68

iv


3.3
xu t m t s gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý các công trình th y l i trên
đ a bàn huy n .............................................................................................................69
3.3.1 Gi i pháp chung ............................................................................................69
3.3.2 Gi i pháp v phân c p qu n lý .....................................................................71
3.3.3 Gi i pháp v k thu t....................................................................................72
3.3.4 Gi i pháp trong qu n lý khai thác, v n hành các công trình th y l i...........73
3.4 K t lu n ch

ng 3 ...............................................................................................74

K T LU N VÀ KI N NGH .......................................................................................75
TÀI LI U THAM KH O .............................................................................................77

v


DANH M C HÌNH NH
Hình 1.1 S đ b trí h th ng các công trình tr m b m .............................................. 16
Hình 1.2 S đ

công trình các ki u tr m b m ............................................................. 17

Hình 3.1 Mô hình c c u t ch c b máy qu n lý Nhà n

vi

c v qu n lý KTCTTL ..... 70


DANH M C B NG BI U
B ng 3.1 T ng h p công trình H ch a trên đ a bàn huy n Yên Th y ........................53
B ng 3.2 T ng h p công trình đ p dâng trên đ a bàn huy n Yên Th y .......................55
B ng 3.3 Công trình th y l i do UBND huy n qu n lý...............................................59
B ng 3.4 Công trình th y l i Công ty TNHH MTV KTCT Th y l i qu n lý ..............61
B ng 3.5 Công trình th y l i Công ty TNHH MTV 2-9 Hòa Bình qu n lý .................62

vii


DANH M C CÁC T

VI T T T

BNNPTNT

B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn

CNH

Công nghi p hóa

CTTL

Công trình th y l i

H H

Hi n đ i hóa

KTCT

Khai thác công trình

KT-XH

Kinh t - xã h i

MTQG

Môi tr

N

Ngh đ nh

NN

Nông nghi p

PTNT

Phát tri n nông thôn

ng Qu c gia

QLKTCTTL Qu n lý khai thác công trình th y l i
TCVN

Tiêu chu n Vi t Nam

TNHHMTV

Trách nhi m h u h n m t thành viên

UBND

y ban nhân dân

viii


M

U

1. Tính c p thi t c a đ tài
H th ng công trình th y l i là c s h t ng thi t y u, ph c v t

i, tiêu cho di n tích

l n cây tr ng, góp ph n quan tr ng làm t ng n ng su t, ch t l

ng s n ph m nông

nghi p, th y s n; phòng, ch ng gi m nh thiên tai và thúc đ y phát tri n các ngành
kinh t khác.
Cùng v i các c quan qu n lý nhà n

c, quá trình phát tri n thu l i trong nh ng n m

qua đã hình thành 2 khu v c qu n lý v n hành các công trình thu l i: khu v c các
doanh nghi p nhà n

c qu n lý các h th ng l n bao g m các công trình đ u m i, tr c

d n chính và các kênh đ n xã. Khu v c nông dân t qu n lý các công trình nh và h
th ng kênh m

ng trong n i b xã.

n nay, c n

c có 172 doanh nghi p nhà n

c

v i g n 20.000 cán b công nhân, trong đó có 1.800 cán b đ i h c và trên đ i h c.
Nh ng n m qua, các doanh nghi p nhà n

c khai thác công trình thu l i đã c g ng

trên c 3 n i dung c a công tác qu n lý là qu n lý công trình, qu n lý n

c và qu n lý

kinh t . Nh ng h u h t các doanh nghi p đ u r i vào tình tr ng tài chính khó kh n, công
trình xu ng c p, đ i s ng c a ng

i lao đ ng th p d n đ n hi u qu khai thác ch a cao.

Huy n Yên Thu t nh Hoà Bình

vùng Trung du phía B c Vi t Nam. Yên Thu là

huy n duy nh t c a t nh Hoà Bình ti p giáp v i vùng lãnh th : Tây B c -

ng b ng

sông H ng và B c Trung b và là huy n thu n nông. Trong nh ng n m qua công tác
th y l i luôn đ

c quan tâm chú tr ng t huy n đ n c s xã, th tr n b i các ch

trình d án c a t nh và Trung

ng

ng, đã th c hi n t t vi c c i t o, nâng c p xây m i h

th ng kênh m

ng n i đ ng ph c v cho vi c t

th y l i đã đ

c c i t o nâng c p hoàn thành đi vào ph c v s n xu t nh : h S m

V n (L c L

ng), h Bèo ( a Phúc), h R c Bót (H u L i), h Cây Chu ( oàn

i tiêu.

n nay có m t s công trình

K t),... góp ph n không nh trong vi c nâng cao n ng l c s n xu t nông nghi p và đ i
s ng dân sinh, c i t o môi tr

ng sinh thái.

Tuy nhiên, nhi u n i do công tác qu n lý, b o v , đ u t xây d ng, duy tu b o d

ng

công trình ch a t t, ch a k p th i nên nhi u h th ng công trình th y l i h h ng,

1


không phát huy đ

c n ng l c ph c v , th m chí b xu ng c p, gây lãng phí n

c. Bên

c nh đó chính sách phân c p, phân quy n qu n lý h th ng công trình th y l i v n còn
nhi u b t c p t trách nhi m thu c v ai ch a đ
tác dùng n

c

các xã, ng

c rõ ràng, các công ty nhà n

c, h p

i dân tham gia và ch u trách nhi m đ n đâu, UBND ( y

ban nhân dân) huy n có trách nhi m gì v c ch chính sách,… Chính vì v y, tác gi
l a ch n đ tài: “ ánh giá th c tr ng và đ xu t gi i pháp nâng cao hi u qu qu n
lý các công trình th y l i trên đ a bàn huy n Yên Th y, t nh Hòa Bình” đ nghiên
c u, v i mong mu n Lu n v n s là m t đóng góp thi t th c trong vi c nâng cao hi u
qu qu n lý các công trình th y l i trên đ a bàn huy n.
2. M c đích nghiên c u
Nâng cao hi u qu qu n lý các công trình th y l i trên đ a bàn huy n Yên Th y, t nh
Hòa Bình.
it

3.
it

ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u: Công tác qu n lý các công trình th y l i;

Ph m vi nghiên c u: Qu n lý các công trình th y l i trên đ a bàn huy n Yên Th y,
t nh Hòa Bình.
4. Cách ti p c n và ph

ng pháp nghiên c u

Cách ti p c n: Trên c s nghiên c u c s lý lu n v qu n lý h th ng công trình
th y l i và nghiên c u đ làm rõ các v n đ v th c tr ng trong công tác qu n lý các
công trình th y l i trên đ a bàn huy n Yên Th y, t nh Hòa Bình. Qua đó đ xu t các
gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý các công trình th y l i trên đ a bàn huy n Yên
Th y, t nh Hòa Bình.
Ph

ng pháp nghiên c u: Vi c nghiên c u đ tài d a trên ph

li u th c t và các ph

ng pháp k thu t c th nh ph

ng pháp so sánh, phân tích,

t ng h p các v n đ .
5. C u trúc c a Lu n v n
Ngoài ph n m đ u và k t lu n, Lu n v n g m có 3 ch

2

ng pháp th ng kê s

ng:


Ch

ng 1 T ng quan v công tác qu n lý công trình th y l i

Ch

ng 2 C s khoa h c và c s pháp lý v nâng cao hi u qu qu n lý các công

trình th y l i
Ch

ng 3 Th c tr ng và gi i pháp nâng cao hi u qu qu n lý công trình th y l i trên

đ a bàn huy n Yên Th y, t nh Hòa Bình

3


CH
NG 1 T NG QUAN V CÔNG TÁC QU N LÝ CÔNG TRÌNH
TH Y L I
1.1 T ng quan v công trình th y l i
1.1.1 Khái ni m v công trình th y l i
Hi n nay, v n đ phát tri n nông thôn đang là m i quan tâm hàng đ u
Vi t Nam nói riêng c ng nh thu hút đ

th gi i nói chung và

nhà khoa h c.

các n

c trên

c s chú ý c a nhi u

t o đi u ki n cho s phát tri n toàn di n, đáp ng đ

c yêu c u

trong đ i s ng c a nhân dân, đòi h i nông thôn ph i có m t c s h t ng đ m b o, mà
tr

c h t là thu l i - m t l nh v c c b n có tính ch t quy t đ nh. Thu l i đáp ng

các yêu c u v n

c m t trong nh ng đi u k n tiên quy t đ t n t i và phát tri n cu c

s ng c ng nh các lo i hình s n xu t.
nghi p phát tri n b n v ng c a đ t n

ng th i thu l i góp ph n không nh cho s
c, không ng ng nâng cao đ i s ng c v kinh t

và v n hoá - xã h i. Tuy nhiên, khái ni m v công trình th y l i m i ch đ

c đ a ra

m t s tài li u sau:
Theo Pháp l nh c a

y ban th

ng v Qu c h i s 32/2001/PL-UBTVQH10 ngày 04

tháng 04 n m 2001 v khai thác và b o v công trinhg th y l i đ a ra khái ni m công
trình th y l i nh sau: “Công trình thu l i là công trình thu c k t c u h t ng nh m
khai thác m t l i c a n

c; phòng, ch ng tác h i do n

cân b ng sinh thái, bao g m: h ch a n
d nn

c gây ra, b o v môi tr

c, đ p, c ng, tr m b m, gi ng, đ

ng và
ng ng

c, kênh, công trình trên kênh và b bao các lo i” [1].

Theo Lu t Th y l i s 08/2017/QH14 ngày 19 tháng 06 n m 2017 thì: “Công trình
th y l i là công trình h t ng k thu t th y l i bao g m đ p, h ch a n
b m, h th ng d n, chuy n n

c, c ng, tr m

c, kè, b bao th y l i và công trình khác ph c v qu n

lý, khai thác th y l i” [2].
Theo Tiêu chu n Vi t Nam TCVN 8418:2010, công trình th y l i đ

c đ nh ngh a

nh sau: “công trình th y l i là công trình thu c k t c u h t ng nh m khai thác các
m tl ic an

c; phòng, ch ng tác h i do n

sinh thái, bao g m: h ch a n

c gây ra, b o v môi tr

ng và cân b ng

c, đ p, c ng, tr m b m, kênh, công trình trên kênh và

b bao các lo i” [3].

4


Theo giáo trình Th y công: “Công trình đ

c xây d ng đ s d ng ngu n n

c g i là

công trình th y l i” [4].
Nh v y, có th th y công trình th y l i là công trình thu c k t c u h t ng đ

c xây

d ng đ s d ng ngu n n

cv i

l

ng n

c và đây làbi n pháp đi u hoà gi a yêu c u v n

c đ n c a thiên nhiên trong khu v c; đó c ng là s t ng h p các bi n pháp

nh m khai thác, s d ng và b o v các ngu n n
do n
1.1.2

c, đ ng th i h n ch nh ng thi t h i

c có th gây ra.
c đi m công trình th y l i

Các h th ng th y l i đ u ph c v đa m c tiêu, trong đó có t

i, tiêu, c p n

c sinh

ho t, th y v n, s n xu t công nghi p, phát đi n, giao thông, du l ch, ch ng l , ng n
m n, c i t o đ t đai, môi tr

ng, sinh thái.

V n đ u t xây d ng công trình th y l i th

ng r t l n, bình quân ph i đ u t th p

nh t c ng 50÷100 tri u đ ng.
Công trình th y l i mu n phát huy hi u qu cao ph i đ
kín t đ u m i (ph n do Nhà n

c xây d ng đ ng b , khép

c đ u t ) đ n t n ru ng (ph n do dân t xây d ng).

M i công trình, h th ng công trình th y l i ch ph c v cho m t vùng nh t đ nh theo
thi t k , không th di chuy n t vùng đang th a n

c đ n vùng thi u n

c theo yêu

c u th i v ; đ u ph i có m t t ch c c a nhà n

c, t p th hay cá nhân tr c ti p qu n

lý, v n hành theo yêu c u c a các h s d ng n

c.

H th ng công trình th y l i n m r i rác ngoài tr i, tr i trên di n r ng, có khi qua các
khu dân c , nên ngoài tác đ ng c a thiên nhiên, còn ch u tác đ ng tr c ti p c a con
ng

i (ng

i dân).

Hi u qu c a công trình th y l i h t s c l n và đa d ng, có lo i có th xác đ nh đ
b ng ti n ho c b ng kh i l

ng v t ch t c th , nh ng có lo i không th xác đ nh đ

c
c.

1.1.3 Vai trò c a công trình th y l i
- T ng di n tích canh tác c ng nh m ra kh n ng t ng v nh ch đ ng v n

c, góp

ph n tích c c cho công tác c i t o đ t. Nh có h th ng thu l i mà có th cung c p
5

n

c cho nh ng khu v c b h n ch v n

ph c đ

ct

i tiêu cho nông nghi p đ ng th i kh c

c tình tr ng khi thi u m a kéo dài và gây ra hi n t

ng m t mùa mà tr

c

đây tình tr ng này là ph bi n. M t khác nh có h th ng thu l i cung c p đ n

c

cho đ ng ru ng t đó t o ra kh n ng t ng v , vì h s quay vòng s d ng đ t t ng t
1,3 lên đ n 2,0÷2,2 l n đ c bi t có n i t ng lên đ n 2,4÷2,7 l n. Nh có n
đ ng nhi u vùng đã s n xu t đ

ct

i ch

c4v ;

- Góp ph n vào vi c xoá đói gi m nghèovà ch ng hi n t

ng sa m c hoá;

- T ng n ng su t cây tr ng, t o đi u ki n thay đ i c c u nông nghi p, gi ng loài cây
tr ng, v t nuôi, làm t ng giá tr t ng s n l
- C i thi n ch t l

ng môi tr

khó kh n v ngu n n

ng c a khu v c;

ng và đi u ki n s ng c a nhân dân nh t là nh ng vùng

c, t o ra c nh quan m i;

- Thúc đ y s phát tri n c a các ngành khác nh công nghi p, thu s n, du l ch,...;
- T o công n vi c làm, góp ph n nâng cao thu nh p cho nhân dân, gi i quy t nhi u v n
đ xã h i, khu v c do thi u vi c làm, do thu nh p th p. T đó góp ph n nâng cao đ i
s ng c a nhân dân c ng nh góp ph n n đ nh v kinh t và chính tr trong c n

c;

- Thu l i góp ph n vào vi c ch ng l l t do xây d ng các công trình đê đi u,... t đó b o
v cu c s ng bình yên c a nhân dân và t o đi u ki n thu n l i cho h t ng gia s n xu t.
Tóm l i, thu l i có vai trò vô cùng quan tr ng trong cu c s ng c a nhân dân nó góp

ph n vào vi c n đ nh kinh t và chính tr tuy nó không mang l i l i nhu n m t cách
tr c ti p nh ng nó c ng mang l i nh ng ngu n l i gián ti p nh vi c phát tri n ngành
này thì kéo theo r t nhi u ngành khác phát tri n theo. T đó t o đi u ki n cho n n kinh
t phát tri n và góp ph n vào vi c đ y m nh công cu c CNH-H H đ t n

c.

1.1.4 Phân lo i công trình th y l i
ph c v cho các l nh v c th y l i khác nhau và do đi u ki n khí h u th y v n, đ a ch t
và đ a hình khác nhau chia ra các lo i công trình th y l i có k t c u khác nhau nh sau:
1.1.4.1 Các lo i đ p
ây là nh ng công trình ch n ngang sông, làm dâng cao m c n

c

phía tr

thành h ch a. V t li u làm đ p là bê tông, bê tông c t thép, g , đá, đ t và đ
6

ct o
c g i là


đ p bê tông, đ p bê tông c t thép, đ p g , đ p đá, đ p đ t. Lo i đ p đ
rãi nh t là đ p v t li u t i ch và đ p bê tông.

p v t li u t i ch đ

c dùng r ng

c xây d ng b ng

các lo i đ t nh đ t th t, sét, cát, th t pha cát, đá và h n h p đ t đá.
-

p bê tông: g m có đ p bê tông tr ng l c; đ p b n ch ng và đ p vòm

-

p đ t: đ

c xây d ng b ng các lo i đ t, thân đ p đ

nhi u lo i đ t khác nhau.N
-

c đ p b ng m t lo i hay

c th m qua thân đ p t o thành dòng th m.

p đá: lo i này thân đ p đ

c đ p b ng đá ho c đ

c đ p b ng n a đ t n a đá.

- Các lo i đ p khác: đ p đá đ b c bê tông, đ p cao su, đ p g ,…
1.1.4.2 Các công trình đi u ch nh
Các công trình đi u ch nh bao g m:

- H th ng đê d c các b sông đ ch ng n

c l tràn vào đ ng ru ng, các khu dân c ,

các khu kinh t ,…
- Các đ p m hàn, t
cho l y n
- Các ng

ng h

ng dòng đ lái dòng ch y trong sông theo h

ng có l i

c, ch ng xói l b ;
ng đáy đ đi u khi n bùn cát, ch ng b i l p c a l y n

c và ch ng xói b sông;

- Các kè đ b o v b sông, mái đê kh i b xói do sóng đánh hay do dòng ch y m t
thúc vào trong mùa l ;
- Các h th ng lái dòng đ c bi t dùng đ h

ng dòng ch y m t vào c a l y n

c, xói

trôi các bãi b i, c i t o lu ng l ch ph c v giao thông th y.
1.1.4.3 Các công trình d n n

Các công trình d n n

c

c bao g m:

- Kênh là m t d ng sông nhân t o, đ
thành. M t c t ngang th
- Máng n

c, d c n

c đào, đ p ho c n a đào n a đ p hay xây mà

ng có d ng hình thang, đôi khi là hình ch nh t, n a tròn,…;

c, b c n

c, c u máng là kênh nhân t o đ

c xây trên m t đ t

ho c cao h n m t đ t, làm b ng bê tông c t thép, thép, g , g ch, đá xây. Các công
trình này đ

c s d ng khi đi u ki n đ a hình, đ a ch t không cho phép làm kênh;
7


-

ng h m đ

c xây d ng d

không th đào kênh đ
chuy n n

i đ t, trong núi.Khi các đ

c thì ng

c. C ng có th là đ

i ta ph i làm đ

ng h m d n n

ng d n n

c g p núi cao

ng h m đ n i ti p các kênh

c vào nhà máy th y đi n, ho c đ

ng

h m tháo l c a h ch a,...;
-

ng ng là nh ng ng d n n

ho c d

c làm b ng thép, bê tông c t thép đ

i đ t ho c b trí trong thân đ p, d

i kênh m

c đ t trên m t

ng, đê,… đ d n n

c.

1.1.4.4 Các công trình chuyên môn
Là nh ng công trình đ

c dùng cho m t s m c đích kinh t th y l i nh :

- Tr m th y đi n, bu ng xo n, b áp l c, tháp đi u áp;
- Công trình giao thông th y: âu tàu, máy nâng tàu, công trình chuy n g , b n c ng,…;
- Công trình th y nông: c ng đi u ti t, h th ng t
- Công trình c p n

c và thoát n

trình cho v sinh, thoát n

- Công trình cho cá: đ

i tiêu, h th ng thoát n

c: công trình l y n

c, d n n

c;

c, tr m b m, công

c,…;

ng cá đi, đ

ng chuy n cá, h nuôi cá,…

1.2 Công tác qu n lý công trình th y l i
1.2.1 Công trình h ch a đ p dâng
1.2.1.1 Các khái ni m và phân lo i
(1) Các khái ni m:
-

p: là công trình làm nhi m v ng n n

ch a n

c nh m th c hi n các m c đích sau đây:

+ Tích tr n
+

c và các công trình có liên quan, t o h

c, cung c p cho các nhu c u dùng n

c;

i u ti t ho c phân chia dòng ch y l , gi m ng p l t cho vùng h du;

+ T o áp l c n

c đ ph c v phát đi n.

- Các công trình có liên quan đ n h ch a n
tháo n

c, công trình x l , âu thuy n;
8

c, g m: công trình l y n

c, công trình


- Vùng h du đ p: Là vùng b ng p l t khi h x n

c theo quy trình; x l trong tình

hu ng kh n c p ho c v đ p;
- An toàn đ p, h ch a n

c: Là vi c th c hi n các bi n pháp thi t k , thi công, qu n

lý, khai thác nh m b o đ m an toàn cho đ p, h ch a n
quan, an toàn cho ng

c, các công trình có liên

i và tài s n vùng h du đ p;

- Ch đ p: Là t ch c, cá nhân s h u đ p đ khai thác l i ích c a h ch a n
đ

c c quan nhà n

c ho c

c có th m quy n giao qu n lý, v n hành khai thác h ch a n

c.

(2) Phân lo i đ p
p g m có các lo i sau đây:
-

p quan tr ng qu c gia là đ p c a h ch a n

+ H ch a n

+ H

c quan tr ng qu c gia g m:

c có dung tích l n h n 1.000.000.000m3 (m t t mét kh i);

ch a n

c có dung tích t

1.000.000m3 (m t tri u mét kh i) đ n

1.000.000.000m3 (m t t mét kh i) nh ng n m

đ a bàn dân c t p trung và đ a bàn

có công trình qu c phòng, an ninh;
-

p l n là đ p có chi u cao tính t m t n n đ n đ nh đ p b ng ho c l n h n 15m

ho c đ p c a h ch a n

c có quy mô dung tích b ng ho c l n h n 3.000.000m3 (ba

tri u mét kh i);
-

p v a là đ p có chi u cao tính t m t n n đ n đ nh đ p t 10÷15m ho c đ p c a

h ch a có dung tích tr t 1.000.000m3 đ n 3.000.000m3 (ba tri u mét kh i);
-

p nh là đ p có chi u cao tính t m t n n đ n đ nh nh h n 15m và t o h ch a

n

c có dung tích tr nh h n 3.000.000m3 (ba tri u mét kh i).

1.2.1.2 Nguyên t c qu n lý an toàn h ch a đ p dâng
Qu n lý an toàn h ch a đ p dâng đ m bao nguyên t c sau:
- B o đ m an toàn đ p bao g m an toàn cho b n thân đ p, vùng h du đ p và các công
trình lân c n đ p;
- B o đ m an toàn đ p là u tiên cao nh t trong xây d ng, qu n lý, khai thác và b o
v h ch a n

c;
9


- Công tác qu n lý an toàn đ p ph i đ

c th c hi n th

trình xây d ng và qu n lý khai thác h ch a n

ng xuyên, liên t c trong quá

c;

- B o đ m tính ch đ ng trong qu n lý an toàn đ p;
- Xác đ nh rõ trách nhi m c a ch đ p, c a các B , ngành và

y ban nhân dân các

c p, đ cao ý th c c a c ng đ ng trong công tác qu n lý an toàn đ p.
1.2.1.3 N i dung qu n lý công trình h ch a đ p dâng
- i u ti t n

c h ch a:

+ Ch đ p ph i l p quy trình đi u ti t n
h , trong đi u ki n bình th
nhà n

c

ng và trong tình hu ng kh n c p, trình c quan qu n lý

c h ch a n

c trong h v

đ nh; tr

c, x n

c có th m quy n phê duy t và t ch c th c hi n;

+ Vi c đi u ti t n

tr n

c h ch a, quy đ nh vi c tích n

c ph i tuân theo các quy đ nh sau: Không đ

t trên m c do c quan qu n lý nhà n

c tích

c có th m quy n quy

ng h p đ p b h h ng ho c s c , có yêu c u tháo n

c đ h th p m c

n

c h , ph i kh ng ch t c đ h th p m c n

c sao cho không gây s t tr

th

ng l u đ p; trong mùa l , các h ch a có nhi m v đi u ti t l , vi c v n hành tích

n

c, x l ph i u tiên đ m b o an toàn đ p, th c hi n đi u ti t c t l và tích tr n

t mái

c

h theo nhi m v công trình.
- V n hành c a van các công trình: vi c v n hành c a van các công trình l y n
công trình tháo n

c,

c, công trình x l , âu thuy n thì Ch đ p ph i xây d ng, trình c p

có th m quy n ban hành ho c ban hành theo th m quy n v n b n quy đ nh v th m
quy n ra l nh v n hành và quy trình thao tác, v n hành c a van c a t ng công trình
(sau đây g i là v n hành công trình);
- o đ c quan tr c đ p và các y u t khí t
+

ng thu v n:

i v i đ p l n: sau khi ti p nh n bàn giao đ qu n lý, ch đ p ph i t ch c đo đ c,

quan tr c ho c h p đ ng v i các đ n v chuyên ngành th c hi n đo đ c quan tr c, thu
th p các y u t khí t
n

ng, thu v n trên l u v c h ch a, các di n bi n v th m, rò r

c qua thân đ p, n n đ p, vai đ p, chuy n v c a đ p, di n bi n n t n , s t tr

tt i

thân, n n và ph m vi lân c n công trình, tình tr ng b i l ng c a h ch a.và các tài li u
quan tr c, đo đ c ph i đ

c hi u ch nh, h th ng hoá, phân tích, đánh giá, so sánh v i

10


s li u thi t k d báo; phát hi n các đ t bi n đ k p th i có quy t đ nh x lý; th c
hi n l u tr tài li u theo quy đ nh;
+

i v i các đ p nh : ph i th c hi n vi c quan tr c m c n

c h và các đo đ c quan

tr c khác do đ n v t v n thi t k đ p quy đ nh c a pháp lu t.
- Duy tu b o d

ng h ch a đ p dâng:

+ Ch đ p ph i quy đ nh c th n i dung và ch đ duy tu, b o d

ng cho t ng công

trình, b ph n công trình và các thi t b ;
+ Vi c duy tu, b o d

ng đ p và các trang thi t b ph i đ

c ti n hành đ nh k , th

ng

xuyên theo quy đ nh đ b o đ m công trình v n hành tin c y, an toàn, d dàng ki m
tra, phát hi n các h h ng đ khôi ph c, s a ch a k p th i và b o đ m v m t m
quan công trình.
- Ki m h ch a đ p dâng: Ch đ p ph i th c hi n ki m tra đ p theo n i dung và ch
đ quy đ nh sau:
+ Ki m tra th

ng xuyên thông qua phân tích, đánh giá tài li u đo đ c, quan tr c đ p

và b ng tr c quan t i hi n tr
+ Ki m tra đ nh k tr

ng;

c và sau mùa m a l hàng n m;

+ Ti n hành ki m tra đ t xu t ngay sau khi x y ra m a l l n, đ ng đ t m nh ho c
phát hi n đ p có h h ng đ t xu t;
+ Ki m tra, kh o sát chi ti t đ p: Khi đ p b h h ng n ng, ch đ p ph i t ch c đi u
tra, kh o sát chi ti t đ xác đ nh nguyên nhân, m c đ , ph m vi h h ng; ti n hành
thi t k s a ch a; đ ng th i ph i th c hi n các bi n pháp ch đ ng phòng, ch ng, b o
đ m an toàn đ p và an toàn vùng h du.
- Khôi ph c, s a ch a, nâng c p công trình h ch a đ p dâng:
+ Ph i th c hi n khôi ph c, s a ch a, nâng c p đ p khi x y ra các tình hu ng sau đây:

p b h h ng n ng, không b o đ m an toàn; công trình x l thi u kh n ng x l
theo tiêu chu n thi t k quy đ nh; do thay đ i tiêu chu n thi t k d n đ n vi c đ p
không tho mãn đi u ki n n đ nh theo tiêu chu n thi t k m i; x y ra hi n t
t o b h ch a n

c có nh h

ng tái

ng đ n an toàn đ p;

+ Vi c khôi ph c, s a ch a, nâng c p đ p ti n hành theo các quy đ nh v qu n lý đ u
t xây d ng hi n hành.
11


- Báo cáo hi n tr ng an toàn đ p: hàng n m, ch đ p ph i l p và g i báo cáo cho B
Công nghi p, B Nông nghi p và Phát tri n nông thôn và các c quan liên quan theo
quy đ nh c a pháp lu t v hi n tr ng an toàn đ p. Khi đ p x ra s c ch đ p ph i báo
cáo k p th i c quan qu n lý nhà n

c có th m quy n;

- Ki m đ nh an toàn đ p: ph i đ nh k ki m đ nh an toàn đ i v i đ p c a các h ch a
n

c có dung tích tr b ng ho c l n h n 10.000.000m3 (m

1.2.1.4 Qu n lý Nhà n

i tri u mét kh i).

c v an toàn h ch a đ p dâng

Xây d ng, ban hành và ki m tra vi c th c hi n các v n b n quy ph m pháp lu t v
qu n lý an toàn đ p, các quy chu n, tiêu chu n k thu t v qu n lý an toàn đ p;
- Th c hi n ki m tra, thanh tra, giám sát vi c ki m đ nh v an toàn đ p;
- Quy t đ nh vi c nghi m thu, bàn giao đ p;
- Phê duy t quy trình đi u ti t n

c h ch a, ph

ch ng l t bão b o đ m an toàn đ p, ph

ng án b o v đ p, ph

ng án phòng

ng án phòng ch ng l , l t vùng h du đ p;

- Quy t đ nh bi n pháp x lý, huy đ ng l c l

ng, v t t , ph

ng ti n đ x lý s c đ p;

- C p, thu h i, gia h n gi y phép đ i v i các ho t đ ng ph i có phép trong ph m vi
b o v đ p;
- T ch c nghiên c u, áp d ng ti n b k thu t và công ngh vào vi c xây d ng, qu n
lý, khai thác và b o v đ p, phòng ch ng l , l t vùng h du;

- T ch c tuyên truy n, ph bi n pháp lu t và các thông tin có liên quan đ n qu n lý
an toàn đ p;
-

ào t o, b i d

ng nghi p v cho cán b , nhân viên làm công tác qu n lý, v n hành,

b o v đ p và qu n lý an toàn đ p;
- T ch c th c hi n vi c h p tác qu c t trong l nh v c qu n lý an toàn đ p.
1.2.2 Kênh m

ng và các công trình trên kênh

1.2.2.1 Các khái ni m
- Kênh m
+ Kênh m

ng:
ng: kênh m

ng đ

c ph n đào và đ p kênh), đ

c xây d ng b ng v t li u đ t, đá, xi m ng (bao g m

c b c ho c không b c b ng l p áo gia cô đáy kênh, gia

12

c mái kênh (mái trong và mái ngoài) dùng đ d n n

c (t

i, tiêu, c p n

c) trong

công trình th y l i;
+ Kênh m

ng trong h th ng th y l i là công trình làm b ng đ t, đá, g ch, bê tông ho c

m t s v t li u khác dùng đ d n n

ct

i, tiêu đ ph c v cho s n xu t nông nghi p;

- Công trình trên kênh: là các công trình xây d ng trong ph m vi kênh (b kênh, lòng
kênh ho c d

i kênh) đ l y n

c, chuy n n

c, tiêu n

c qua kênh ho c ph c v các

yêu c u khác c a dân sinh,… Các công trình này g m: đ p, c ng, b ng n;
- H th ng kênh m

ng th y l i: là h th ng t

nh khác nhau và các công trình trên kênh m
n

c t đ u m i đ n t ng cánh đ ng và ng

kênh m

ng th

ng làm thành m t m ng l
cl iđ

ct

i ho c tiêu n

ng bao g m: h , tr m b m, c ng, đ p, h th ng m

- Qu n lý h th ng kênh m
Nhà n

i tiêu bao g m nhi u c p kênh m

ng: th

ng là qu n lý Nhà n

c đ u t xây d ng nh m b o đ m t

i, tiêu n

ng t

ng to

i d n và tiêu
c. H th ng
i tiêu;

c h th ng kênh m

ng do

c k p th i, hi u qu cho các

ngành s n xu t, đ c bi t là s n xu t nông nghi p.
M c tiêu c a qu n lý h th ng kênh m
nâng cao hi u ích dùng n
lý h th ng kênh m

ng s kéo dài th i gian s d ng công trình,

c và hi u qu s d ng công trình. Thông qua công tác qu n

ng đ ki m tra và đánh giá m c đ chính xác c a các khâu quy

ho ch, thi t k , thi công. Vì v y, không ng ng c i ti n qu n lý h th ng kênh m
làm cho công tác này ngày càng t t h n là trách nhi m r t l n c a nh ng ng

ng

i làm

công tác qu n lý.
1.2.2.2 Vai trò qu n lý kênh m

ng và công trình trên kênh

Hi n nay, công tác th y l i đã th c s phát tri n c v chi u r ng và chi u sâu, m c đ
s d ng ngu n n

c cao (t tr ng gi a ngu n n

c tiêu dùng và l

ng n

c ngu n do

thiên nhiên cung c p) thì không nh ng t ng qu c gia mà ti n hành liên qu c gia đ
gi i quy t v n đ l i d ng t ng h p ngu n n

c ph c v cho phát tri n s n xu t nông

nghi p, công nghi p, th y s n,… Ngoài ra, th y l i còn đóng góp to l n trong vi c c i
t o và b o v môi tr

ng n

c b ô nhi m.
13


- Xu t phát t vai trò ngành th y l i trong h th ng kinh t qu c dân. Qu n lý h th ng
kênh m
+
n

ng có vai trò quan tr ng trong s n xu t nông nghi p và n n kinh t qu c dân:

i v i s n xu t nông nghi p: qu n lý t t h th ng kênh m
c đ y đ và k p th i cho s n xu t nông nghi p; tiêu n

ng nh m cung c p

c nhanh tránh gây thi t h i

cho cây tr ng v t nuôi;
+

i v i ngành kinh t khác: qu n lý h th ng kênh m

ngu n n

ng giúp cho vi c cung c p

c s ch cho dân sinh, các ngành nông nghi p, công nghi p và xây d ng d n

và x lý n

c th i hàng ngày.

- Qu n lý t t h th ng kênh m
c b n c a Nhà n

ng góp ph n s d ng có hi u qu v n đ u t xây d ng

c;

- Ngoài ra, qu n lý t t h th ng kênh m

ng còn có vai trò phòng ch ng l l t, b o v

đê đi u, tránh thi t h i v ngu n v n, tài s n đ m b o an sinh xã h i, môi tr

ng;

Nh v y, phát huy hi u qu đ m b o ph c v s n xu t nông nghi p, dân sinh và các
ngành kinh t khác đáp ng yêu c u công nghi p hoá, hi n đ i hoá s n xu t nông nghi p.
1.2.2.3 Nguyên t c yêu c u qu n lý kênh m
- Nguyên t c: qu n lý kênh m
+ Ti t ki m n

ng và các công trình trên kênh theo nguyên t c sau:

c: cung c p đ n

khác, tránh th t thoát n

c cho s n xu t nông nghi p, các ngành kinh t

c không c n thi t;

+ K p th i đ m b o đúng th i v t
hi u qu cho ng

ng và các công trình trên kênh

in

c, tiêu thoát n

c theo h th ng mang l i

i dân, cho các ngành kinh t , cho các nhà qu n lý và m t s t ch c

xã h i khác;
+ Kéo dài tu i th các công trình kênh m

ng, đ u t s a ch a th

kh i dòng ch y không b ch n dòng làm nh h
n

ng

ng xuyên, n o vét

đ ng c c b n i c p và thoát

c khu cánh đ ng th a ru ng và cho các ngành kinh t khác.

- Yêu c u: qu n lý, v n hành, nâng c p, duy tu, b o d
c pn

ng công trình t

i, tiêu n

c,

c theo đúng quy chu n, tiêu chu n k thu t, đ m b o an toàn công trình, ph c

v s n xu t, xã h i, dân sinh k p th i và hi u qu .
14


1.2.2.4 N i dung qu n lý kênh m
- Qu n lý ngu n n
th ng kênh m

ng và các công trình trên kênh

c: đi u hòa phân ph i t

i, tiêu n

c công b ng, h p lý trong h

ng th y l i và các công trình th y l i, đáp ng yêu c u ph c v s n

xu t nông nghi p, đ i s ng dân sinh, môi tr

ng và các ngành ngh kinh t khác;

- Qu n lý công trình: ki m tra, theo dõi, phát hi n và x lý k p th i các s c trong h
th ng kênh m
b od

ng th y l i và công trình th y l i, đ ng th i th c hi n t t vi c duy tu,

ng, s a ch a nâng c p công trình, máy móc, thi t b ; b o v và v n hành công

trình theo đúng quy chu n, tiêu chu n k thu t, đ m b o công trình v n hành an toàn,
hi u qu và s d ng lâu dài và ti t ki m n
- Qu n lý cung c p t

i, tiêu n

c;

c: xây d ng mô hình t ch c h p lý đ qu n lý, s

d ng có hi u qu ngu n v n, tài s n và m i ngu n l c đ

c giao nh m th c hi n và

hoàn thành t t nhi m v khai thác, b o v công trình th y l i, kinh doanh t ng h p
theo quy đ nh c a pháp lu t;
- Qu n lý tài chính: cân đ i ngu n chi phí s a ch a th
công trình kênh m
n

ng xuyên, đ u t xây d ng các

ng th y l i h p lý v i kinh phí t ngu n th y l i phí đ

c c p bù ho c các ngu n h tr t ngân sách trung

c Nhà

ng đ n ngân sách tính đ s a

ch a nâng c p các công trình th y l i và h th ng kênh m

ng th y l i v i m c tiêu

ch ng h n, úng, bão l t hàng n m.
- Tùy vào đi u ki n c th c a t ng đ a ph
h th ng kênh m

ng th y l i đ

ng mà mô hình t ch c qu n lý, khai thác

c xây d ng cho phù h p theo các quy đ nh c a pháp

lu t, đ m b o khai thác tính hi u qu c a công trình.
1.2.3 Công trình tr m b m
1.2.3.1 Các khái ni m
(1) Các khái ni m
- Máy b m: máy b m là m t lo i máy th y l c ti p nh n n ng l
truy n n ng l

ng cho đ t l ng ch y qua máy. Nh có n ng l

kh i ch t l ng t ng lên, ch t l ng s chuy n đ ng lên đ cao t
15

ng t đ ng c đ

ng đó mà áp l c c a
ng ng;