Nghiên cứu đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quan trắc môi trường nước sông hồng đoạn chảy qua địa phận hà nội

c tr  xut gii
u qu quan trng
ng - n cha phn
i


Nguyn Th 


ng
Lu ThS.  n bn vng
ng dn: PGS.TS. Phn
o v: 2012


Abstract. u tng n v quan
tru tc trng c
trn cha ph
          c; T chc quan tr 
u khoa h
ng d liu trong thit k c hit
qu quan tr n t xut mt s gi
nhu qu quan trc chng - n
cha phi.

Keywords. ng; Quan trng; c; ng
c; ng


Content
MỞ ĐẦU



- - -   

 



-STNMT-KHTH).



(tại Phủ Lý, Hà Nam) 



Nhn khc phc nhng v n ti  c hi 
“Nghiên cứu đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quan trắc môi
trường nước sông Hồng - Đoạn chảy qua địa phận Hà Nội” .
Mục tiêu nghiên cứu
- c trc cht lng nng on
chy qua a phi trong thi gian qua.
-  xut gi   u qu c cht l 
trng nn chy qua a phi.
Đối tượng nghiên cứu:
- Chc cn chy qua a phi phc v u
qum bo cht lt lng nc.
- C s khoa hc tin quan trng nHng on chy qua a
phi.
Phạm vi nghiên cứu:

ong ch huyi huyn

Kết cấu luận văn





 

Chƣơng 1
TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1.  KHOA HC V QUAN TRC
1.1.1 Khái niệm
Quan trắc môi trường 






, , 

 









 , , 







 , 








 , 

























.
Kê
́
hoa
̣
ch quan tră
́
c m ôi trươ
̀
ng: 

























 , 




 , , , 



 , 



, 



, , 

; 









.
Bảo đảm chất lượng (QA: Quality Assurance) trong quan tră
́
c môi trươ
̀
ng 





















































.
Kiê
̉
m soa
́
t châ
́
t lươ
̣
ng (QC: Quality Control) trong quan tră
́
c môi trươ
̀
ng 















, 























































.
1.1.2 Mục tiêu quan trắc môi trƣờng nƣớc
Mng,
 m, kh  dp s liu
phc v qung.
1.1.3 Nguyên lý quan trắc môi trƣờng
t hoc
nhiu ch  t vc cng, theo
mt k hoch lp sn v thi gi cung
c tin c nhm c din bin cht
ng.
1.1.4 Đặc điểm các loại trạm quan trắc nƣớc
Hi gii Vit Nam ph bin bn loi trm quan trng bao
gm:
a. Các trạm biên: t ti vc t) hay ranh gia
phn ginh
b. Các trạm cơ sở: t ti khu v    ng trc tip c   
nhim.
c. Các trạm tác động: t ti khu vc b ng ci hay khu v
cu c t.
d. Các trạm xu hướng: c bii diu long
ci.
1.1.5 Phƣơng pháp quan trắc và phân tích môi trƣờng
Quan trng c thc hing.
M rn ca quan trc cht k 

quan tr u quan trng nht trong thit k nh
quan trc i thit lc mc cn thi nh loi
 quan trc phi cung cnh dng quan trc. 
1.1  khctrong  

.

Hnh 1.1: Các bước ch yếu trong quan trắc và phân tch môi trường





m















o

























1.2 C  TH GIT NAM
1.2.1 Một số chƣơng trnh quan trắc môi trƣờng nƣớc sông hồ trên thế giới
H thng quan trc chc thit
lp t c tham gia hong trong h th
tng s 448 trm quan trc chu m quan tr
trm quan trc h cha, 85 trm quan trc ngm quan trc chng
c c c b m nng do
c tht thc M c thi
Ti khu v     
i hu hc trong khu vc c
. H thm quan trc chc hii trm n
trm kiu t v chng
c c ph bin t  t r

lng, cht rn tng s cc t
T gii , Nht Bp hay mt s c
 [29, 30, 32, 33, 34], vic hin rt
sm t nh u quan trc
  t s    c  c
a chn .
- Chương trình quan trắc chất lượng nước lưu vực sông Fuji (Nhật Bản) (Shrestha, F.
Kazama, 2006)
- Chương trình quan trắc chất lượng nước ở hệ thống cửa sông Albemarle-Pamlico
(Bắc Carolina - Mỹ)(C. P. Buzzelli, J. Ramus and H. W. Paerl, 2003)
- Chương trình quan trắc chất lượng nước hồ Uluabat (Thổ Nhĩ Kỳ)(Cansu Filik Iscen,
2007)
- Chương trình giám sát chất lượng nước sông Murray(Úc)(Murray  Darling Basin
Commission, 2007)
- Chương trình đánh giá chất lượng nước và xác định các nguồn ô nhiễm dọc theo sông
Axios-Vardar, Đông Nam Châu Âu (Theo Mimoza Milovanovic, 2007)
- Chương trình đánh giá chất lượng và khối lượng nước mặt tại sông Pinios ở Hy Lạp
(Loukas. A, 2010)
1.2.2 Một số chƣơng trnh quan trắc môi trƣờng nƣớc sông hồ ở Việt Nam
Sau Quy nh s          a Th ng
 t Quy hoch tng th mi quan trc tng quc
ng quan trc
y mnh. Mi quan trng  Vip t 
nh lm Quan
trthc hin quan trc mt la.
Ti, t c hic chng c mt 
 i. c thit k la chn cm quan trc d
  chc ln vi tn sut quan trc hai
t mt 
T t  nm ven bi  Hu a 

 , ng ca hong sn
xu nng
trc tip hop ca thu triu. y, tnh ven bin mi quan tri
ng ng c thit k i mi y   v n theo 3 mt ct/
u - m gia - m cui v m) ly 02 mm (hai b
  v .
Tph H  mi quan trng t rt
sm. M qui
c phc kp th c n bo v ngung.
Sau k ng th bo v  - 
n bin hin tr
n.
D lc quc ti Vit Nam (SCOWEM 2011 -
2013)    bi     c t ca Nht Bn (JICA)   
2011/2013  ng dn thit k h thng quan trc ch.
u mtrc ch   
u - Tt BVit Nam thc
hin ng k hoch quan trc chc chi tit dm
chng d liu (DQO).


Chƣơng 2
ĐỊA ĐIỂM, THỜI GIAN, NỘI DUNG VÀ
PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1 ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU
Phc chng c
ph ng cha ph 
 huyi huy
2.2 THỜI GIAN NGHIÊN CỨU

Thi u c  - 10/2012
2.3 NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
u tn v quan tr
c.
u tc trng cc
nn cha phi
 xut mt s giu qu quan trc chng
ng - n cha phi
2.4 PHƢƠNG PHÁP TIẾP CẬN
2.1.1 Phƣơng pháp tiếp cận hệ thống
Tiếp cận hệ thống n th gii qua c thng, th bng lc
cp cng. Tip c n chng
nhi v n -  thng ma mm. Trong
u  dp cn h th
c quan trc, hin trng chc, ngu
binh.
2.1.2 Phƣơng pháp tiếp cận hệ sinh thái
Tiếp cận hệ sinh thái  t chi   qu  ng h     
ng nhng bo v  dng bn vng. Trong
 dp cn h  thu th
tin v ng t nng ca ch
ng, kinh ti vi cc
.
2.1.3 Phƣơng pháp tiếp cận độc học
Tiếp cận độc học 

 
 
        


2.5. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.5.1 Phƣơng pháp thu thập thông tin thứ cấp



u.
2.5.2 Phƣơng pháp thu thập thông tin sơ cấp (thực địa)
Kh
 s m:
+ Kha dn t huyn huy
 
+ Phng vn thu th  s 
tri
2.5.3 Phƣơng pháp phân tích SWOT
t k thut mnh trong vim m
m y t m mm yt
 ni ti nhng
 t 
2.5.4 Phƣơng pháp phân tích các bên có liên quan
 thng, vn
d th thng trong vic chun b  
v d liu
ng nhnh lng c  n
mt s i trong d .
2.5.5 Phƣơng pháp phân tích dữ liệu


  








  









 
n gia d liu thu thu m
suy rng ra cho tng th u. Vi kt qu n tng th u)
c ta s   din gia d li u.
c thc hi k thng hu,
u, s lin lc, t u
u.


Chƣơng 3
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

   C TRNG QUAN TR     NG
N CHA PHI
3.1.1 Nội dung và tổ chức thực hiện Chƣơng trnh quan trắc môi trƣờng nƣớc sông

Hồng đoạn chảy qua địa phận Hà Nội
   c din bin ch c c ng, t 
  o S i thc hin vi
chng cn ch i vi tn sut 2
l  an tr i thuc S 
 c giao thc hi 
n cha phi.
3.1.1.1 Mục tiêu chương trình
n trng chng nng
n bin chng nc theo th
c) Si bng ca chng nc nhm cnh
ng.
d) Cung cp s liu v hin trng ch 
ng ca Trung 
3.1.1.2 Kiểu quan trắc
Quan chc chng thuc kiu quan trc hin trng).
3.1.1.3 Địa điểm, vị tr quan trắc
ng cha ph nh
chng nng chm cum nm 
ranh gii t    m quan tr     c ngun th  nh
n chc la chn 40 v c, bao
gm:
- Trong khu vc ni la chn 18 v c t n
T 
- T ng ngung bu cha phi ti  
ng la chn 15 v c.
- T , huya chn 7
v c.
3.1.1.4 Thông số quan trắc
 quan trc la chn theo QCVN 08:2008/BTNMT  Quy chun k thut

quc gia v chc mt, bao gm: pH, DO, BOD
5
, COD, Tng cht rng
(TSS), Amoni (NH
4
+
), Clorua, Florua, Nitrat (NO
3
-
), Nitrit (NO
2
-
), Phosphat (PO
4
3-
), Cyanua
(CN
-
           ng (Cu), Km (Zn),
Niken (Ni), St (Fe), Thu t hong b mt, Du mt bo
v thc vt (clo ht tr c), Colifo c, nhi.
3.1.1.5 Thời gian và tấn suất quan trắc
- Tn sut: 2 l
- Thi gian ly mu:
ng t 
ng thi gian t 
3.1.1.6 Tổ chức thực hiện lấy mẫu và quan trắc hiện trường
T chc thc hin ly mc hing bao g
- Nhân lực thực hiện quan trắc tại hiện trường:  thu
ng  ng

- Chuẩn bị trang thiết bị và dụng cụ quan trắc tại hiện trường
- Lấy mẫu ngoài hiện trường và bảo quản mẫu:
y mc ti hi theo TCVN 6663-6:2008
i ISO 5667-i vi mi.
+ Mc sau khi ly, bo qu theo TCVN 6663-
ISO 5667-3:2003.
3.1.1.7 Phân tch mẫu trong phòng th nghiệm
i vi m quan tr s dt
b  t b chu, UV/VIS, AAS
         n qu   
chun quc t (ISO) ho chng
dn s dt b  ng.
3.1.1.8 Kế hoạch thực hiện bảo đảm chất lượng và kiểm soát chất lượng trong quan trắc
môi trường
m chng trong quan tr
th a b ng s 10/2007/TT-

3.1.1.9 Quản lý, xử lý số liệu và lập báo cáo quan trắc
D li u gii 
quan tr i
3.1.2 Hiệu quả của chƣơng trnh quan trắc chất lƣợng nƣớc sông Hồng trong quản lý
lƣu vực sông
Kt qu quan trnh k i s lic trong nhiu
 c mt s hiu qu trong qu
sau:
a. Nắm được dữ liệu nền giúp đánh giá hiện trạng chất lượng nước mặt sông Hồng
đoạn chảy qua địa phận Hà Nội. c
 t m hoch qug.
b. So sánh kết quả quan trắc chất lượng nước sông Hồng với các Tiêu chuẩn chất
lượng nước nhằm đánh giá mức độ phù hợp với các Tiêu chuẩn cho phép môi trường

nước. T n m dc ti tng khu vc dc chi
p a ch ti
c. Đánh giá diễn biến CLN theo thời gian và không gian nhằm xác định xu hướng
CLN, từ đó xác định hiệu quả ca chiến lược quản lý lưu vực.
d. Dữ liệu quan trắc CLN tại vùng bị ảnh hưởng bởi nguồn nước thải sẽ giúp xác
định vùng có nguồn ô nhiễm nghiêm trọng. T m
ngun l ti
3.1.3 Những vấn đề tồn tại cần bổ sung, chỉnh sửa
c cht n cha phi
u v tn ti cn b sung chnh sa mt s n
3.1.3.1 Thiết kế chương trình quan trắc
 c la chn t n nay mt s v 
p vi mc c
- m v kinh t - i ti khu vc quan tri
- Mt s ngut hin thi mi
- n thi ng h thm quan tru ho
.
- Mt s v p cn   ly mu.
c chn cha phi
n sut quan trn m liu quan tr  
ch bii theo th t qu i din cho tng
n sut ly mu ti thiu pht 4 ln mc 2 ln
 bic kt qu 
3.1.3.2 Thực hiện chương trình quan trắc
Hin nay vt s c hi
- Hn ch, thiu nguc thc hin bao g hi

- Thiu trang thit b phc v c hi
nghim.
- c hi thu 

 .
u tng hp ngun l  quan trc ht tt c m theo
 vic la chm quan trc c thc hin theo th t 
ng thi k hoch quan trc u chnh.
3.1.3.3 Phân tch dữ liệu và lập báo cáo
 ng mc chng n li
c thc him: kim tra s liu, x 
kt qu t qu quan trc.
  XUT BI   U QU     
NN CHA PHI
c nhng v tn tc ch
c hiu qu trong hong quc m
quan tr i phi trong thit k c, thc
hi liu, lt qu quan trc
ng dn thit k h thng quan trc chc
  xung h thng quan trc chng
c nhm qu p.
3.2.1 Thiết kế chƣơng trnh quan trắc
3.2.1.1 Các thông tin liên quan để xây dựng chương trình quan trắc
n thi thit k cng
n cha ph dng bao gm: c th
ch dt d m l
c thm du kiu khu
vc, ch  thc thu th
  nh v m quan trn sut quan trc.
 Cấu trúc hệ thống dòng chảy sông Hồng
ng thua ph i bu t
tm hn t 
ViSa phi ch  nhc t  
c t  

 qua cng Cng,
 qua cc, cho h thng thy li Bi qua c
cung cp cho h thng thy l
 Tình hình sử dụng đất
a ph i ch
nghi Vi (t), th  c ni
i dng ch yp trc.
 nhn ngun thi t 
 Vị trí các trạm lấy nước thủy nông
Don ch n cui c
m lm 12 trng lc ch
y phc v nhu cu cp.
 Các trạm bơm tiêu nước và nước thải vào sông Hồng
Dng hitrc thng 
kin s     m b  mi c  ng theo quy hoch trong
-TTg.
 Các cơ sở ô nhiễm dọc sông Hồng
Kt qu kha ph21  ng nghi
ng trc tip ti chc dc bi 
nghip nm da ph Vi, 21 ngum
tinng dng.
 Lượng mưa và lưu lượng dòng chảy sông
ng ln ch
y, khi ly mt qu 
n s a khu vcu ki
ng, th 3.2.1.2 Xác định địa điểm và vị tr quan trắc
m quan trc chi bao gm tham
chim kim kic s dc.
Dmc chm cng
cha ph   dt, v 

trm lc, ngun x c thi, v m thc thit
k  m quan trm quan tr 
quan trc nh im, t c th chi tian
trc ca tm quan trc.
3.2.1.3 Thời gian và tần suất quan trắc
-BTNMT ca B ng tn sut quan
trng ti thi kin ch  u
  ng dn cn sut quan trc
 xui 2 ln ly m
C th, thi gian ly m xu

3.2.2 Thực hiện chƣơng trnh quan trắc
Theo mc ch c bao gm tham
chim kim kic s dc. Tng
hn l  quan trc ht tt c m  xut trong 
 tm quan trc, m 
 cp trong Bng 3.1.

Bảng 3.1: Mức độ ưu tiên các điểm quan trắc chất lượng nước
TT
Mức độ ƣu
tiên
Các điểm tham
chiếu
Các điểm kiểm soát ô nhiễm
Các điểm kiểm soát
việc sử dụng nƣớc
1
 
nht

a

   
 c hoc
mc
   
   a
   
khu vc trm
(4) Ranh gii tnh
c tr
    
trng x cht th   
 n chng
c
(2) Khu vc tr
 cht thi n cao
  n ch ng
c
     c
ki
lunh
- TTg
  m ly
c u  c
sinh hot
  m ly

2
  

hai
   
m h  a
  
   c
trm
c tr
    
tr     vc

  m ly
c th 
nghip
3.2.3 Phân tích dữ liệu và lập báo cáo
 ng mc ch li
n thc him: kim tra s liu, x ng kt
qu t qu quan tr ng d li
 d thut ly t 
 liu EPA QAG  u cp nhm theo. [Guidance for Data
Quality Assessment EPA QA/G-9 (QA97 Version). Unated States Environmental Protection
Agency, 1998]
- Kiểm tra số liệu:
Vic kim tra s li cc hn (cao nht/thp nh
  khong ti ng mnh thp.
 u EPA QA/G-  thu   ki  ng
 cc hn (Kic s dng nhiu nht.
- Xử lý thống kê:
 s dng s liu quan trc chc nhc trng
ch c x 
 kt qu  pH, nhi dn, kim loi n

ch 
 kt qu   c, cht rng, NH
4
+
, NO
3
-
,
NO
2
-
, PO
4
3-
, BOD, COD, tng coliform, du m, phenol, cht hong b mt s d
tr 75% .
 kt qu   ln nht.
- Bình luận về số liệu:
M chc nm trong
c chc B1 ca QCVN 08:2008/BTNMT.
S dng b  p cu chun chng
c s dc.
- Báo cáo kết quả
Sau khi kt qu quan trc phc li
m quynh.


KẾT LUẬN

1. Theo  


 m 2007. 
-  
    

2. “Nghiên cứu đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả
quan trắc môi trường nước sông Hồng - Đoạn chảy qua địa phận Hà Nội 
  ch

ch

  
-  
;
- 

-  

- 
3.  u qu c ng nng on
chy qua a phi c lun  xut:
- Thit k chc
- Thc hin chc
-  li
4. Nhng ni dung chnh sa chc cht lng nng n
cha phi c lun gm:
- Thay i la ch c: 21 v ;
- Thay i tn sut quan trc: 4 ln/nm;
- La ch c p vi ngua c
quan thc hin;

-  ling d thut ca u
 liu EPA QAG  .
5. Nhng  xut thay i trong ch c cht lng nng
n cha phi p vng dn ca  s 29/2011/TT-
BTNm 2011 ca B i ling
dn thit k h thng quan trc ch 2013).

KIẾN NGHỊ
Kin ngh S i m nh thit k k thut
ca chquan trc cht lng nn cha phi theo
 xut  sm a ra quynh thng thit k i




References

Tài liệu tiếng Việt
1. B  10/2007/TT-
a B TN & MT v ving dm bo chng
trong quan trngi.
2. B  s 29/2011/TT-
08 nm 2011 ca B TN & MT v vic Quy  thut quan trng
nc mt lc a.
3. Chi cc Bo v t qu quan trc cht l
trng TP. H m 2010.
4. C quan hc t Nht bn, B ng, 2009. Hng dn
thit k h thng quan trc cht lng nc lu v i.
5. C quan hc t Nht bn, B u mu
   c ch ng          


6. n Chng sinh hc khu v
i. S i.
7. i v t bn Khoa h
thut.
8. Phm Ng ng b 
N bo v i tho d ch
i. S i.
9. Nguyn    n Hiu, 2007. Tip cn h th    
trt bn i hc Qui.
10. Trng. Vin Quy
hoch thu li.
11. t b quan trc. Vin
Khoa h Vii.
12.  t bi.
13. Nguyn Hng n
thc ting  Vit Nam. NXB Khoa h thui.
14.  N2011, 2012. Tng cc Th i.
15. Quynh s -a Th 
v vit "Quy hoch tng th mi quan trng quc

16. Shepherd, Gill. 2004. Tip cn h  thc hin. IUCN, Gland,
Switzerland and Cambridge, UK.
17. S ng Tnh Th
tr c mt, nc ngm
tnh Th 
18. S ng Ta  t qu quan
trc cht lng Tm 2009.
19.  u kin t ng trong
 t bi.

20. Tng cng, 2011. Quy-
ca Tng cng v vi ng d s chng
c.
21.  1997. Quan tr     ng nt bn
Khoa h thut.
22. ng H
 
23. ng  Tng cng kt hot
 ki
24. ng  Tng c ng, 2012. Tng quan v h
thng quan trc t nc  Vit Nam: Thc trng
ng v c
25. ng, 2011. 
chn cha ph i.
26. Vin Quy hoch Thu lhoch thu lng b
Hng vi bin u. i.
27. Vin Khoa h , 2011. 
ng. t bi n

Tài liệu Tiếng Anh
28. Brian Oram, PG. The Water Quality Index: Monitoring the Quality of Surfacewaters.
B.F. Environmental Consultants Inc. (n.d.)
29. Buzzelli. C. P, Ramus. J and Paerl. H. W, 2003. Ferry-based monitoring of surface
water quality in North Carolina estuaries. Duke University.
30. Cansu Filik Iscen, , Semra Ilhan, Naime Arslan, Veysel Yilmaz and
Seyhan Ahiska, 2007. Application of multivariate statistical techniques in the assessment of
surface water quality in Uluabat Lake, Turkey.
31. JICA. 2010. The Study for Water Environment Management on River Basins in
Vietnam.
32. Loukas A, 2010. Surface water quantity and quality assessment in Pinios River,

Thessaly, Greece, Desalination 250, p.266  273.
33. Murray  Darling Basin Commission, 2007. River Murray Water Quality Monitoring
Program.
34. Mimoza Milovanovic, 2007. Water quality assessment and determination of
pollution sources along the Axios-Vardar River, Southeastern Europe. Desalination 213,
p.159  173.
35. S. Shrestha, F. Kazama, 2006. Assessment of surface water quality using multivariate
statistical techniques: A case study of the Fujiriver basin, Japan. Department of Ecosocial
System Engineering, Interdisciplinary Graduate School of Medicine and Engineering,
University of Yamanashi, Japan.
36. Unated States Environmental Protection Agency, 1998. Guidance for Data Quality
Assessment EPA QA/G-9 (QA97 Version).
37. United Nation, 2011. World Meteorological Organisation (UN).