Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường trung học phổ thông tỉnh hoà bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

NGUYỄN VĂN THƯƠNG

QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TỈNH HOÀ BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI, 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG
ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2

NGUYỄN VĂN THƯƠNG

QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TỈNH HOÀ BÌNH
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS NGUYỄN THỊ TÍNH

HÀ NỘI, 2018

LỜI CẢM ƠN
Bằng tình cảm chân thành, tác giả xin trân trọng cảm ơn các cấp lãnh đạo,
các thầy cô giáo trường Đại học đã tham gia quản lí, giảng dạy và tạo mọi điều
kiện tốt nhất cho tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện luận
văn của mình.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến Phó
giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Thị Tính đã tận tình chỉ dẫn, giúp đỡ tác giả trong quá
trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả chân thành cảm ơn sự phối hợp giúp đỡ của đồng nghiệp các
trường THPT tỉnh Hòa Bình đã hỗ trợ, tạo điều kiện, động viên tác giả trong quá
trình thực hiện luận văn.
Hà Nội tháng 6 năm 2018
Học viên

Nguyễn Văn Thương


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng bản thân tôi. Các
số liệu trong luận văn là trung thực.
Kết quả của luận văn chưa từng được công bố trong bất kì công trình nào.
Hà Nội tháng 6 năm 2018
Học viên

Nguyễn Văn Thương


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................... 2
4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................ 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu.......................................................................................... 3
6. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 3
7. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 4
8. Cấu trúc luận văn ................................................................................................ 4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG .................................................................................................... 5
1.1. Tổng quan đề tài nghiên cứu............................................................................ 5
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài ......................................................................... 5
1.1.2. Nghiên cứu trong nước ............................................................................. 6
1.2. Các khái niệm công cụ ..................................................................................... 7
1.2.1. Kiểm tra, đánh giá .................................................................................... 7
1.2.2. Kết quả học tập ......................................................................................... 9
1.2.3. Tiếp cận năng lực ................................................................................... 11
1.2.4. Đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ............... 11
1.2.5. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp
cận năng lực ...................................................................................................... 13
1.3. Những vấn đề cơ bản về đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp
cận năng lực ở trường Trung học phổ thông ........................................................ 14
1.3.1. Mục đích, ý nghĩa, nguyên tắc của đánh giá kết quả học tập của
học sinh ............................................................................................................. 14
1.3.2. Hình thức và phương pháp, công cụ đánh giá ........................................ 20
1.3.3. Phương pháp kiểm tra, đánh giá ............................................................. 22
1.3.4. Các công cụ đánh giá.............................................................................. 24
1.3.5. Quy trình đánh giá kết quả học tập của học sinh.................................... 27

1.4. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận
năng lực ở các trường Trung học phổ thông ...................................................... 28


1.4.1. Lập kế hoạch đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận
năng lực ở các trường Trung học phổ thông .................................................... 28
1.4.2 Tổ chức hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp
cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông .............................................. 30
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp
cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông .............................................. 31
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh
theo tiếp cận năng lực của giáo viên ở các trường Trung học phổ thông......... 33
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đánh giá kết quả học tập của học
sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông ........................ 33
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG TỈNH HÒA BÌNH ...................................................................................... 36
2.1. Vài nét về các trường Trung học phổ thông tỉnh Hòa Bình .......................... 36
2.1.1. Qui mô phát triển trường lớp cấp THPT ................................................ 36
2.1.2. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên .................................... 36
2.2. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát .................................... 38
2.2.1. Mục tiêu khảo sát.................................................................................... 38
2.2.2. Đối tượng và địa bàn khảo sát ................................................................ 38
2.2.3. Nội dung khảo sát ................................................................................... 39
2.2.4. Phương pháp khảo sát............................................................................. 39
2.3. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh
theo tiếp cận năng lực ........................................................................................... 40
2.3.1. Thực trạng nhận thức về vị trí, vai trò của kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ..................................................... 40
2.3.2. Thực trạng nội dung kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh

theo tiếp cận năng lực ....................................................................................... 42
2.3.3. Thực trạng về phương pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT tỉnh
Hòa Bình ........................................................................................................... 44
2.3.4. Thực trạng về quy trình đánh giá kết quả học tập của học sinh theo
tiếp cận năng lực ............................................................................................... 47
2.3.5. Những khó khăn của giáo viên trong thực hiện đánh giá kết quả học
tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ............................................................ 49


2.4. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh theo
tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Hòa Bình ................... 51
2.4.1 Thực trạng lập kế hoạch đánh giá kết quả học tập của học sinh theo
tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Hòa Bình ............... 51
2.4.2 Tổ chức thực hiện kế hoạch đánh giá kết quả học tập của học sinh
theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Hòa Bình ....... 54
2.4.3 Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch đánh giá kết quả học tập của
học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh
Hòa Bình ........................................................................................................... 56
2.4.4 Thực trạng đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch đánh giá kết quả học
tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông
tỉnh Hòa Bình.................................................................................................... 58
2.4.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý đánh giá kết quả học tập của học
sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh
Hòa Bình ........................................................................................................... 60
2.5. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học
tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông
tỉnh Hòa Bình ........................................................................................................ 62
2.5.1. Ưu điểm .................................................................................................. 62
2.5.2. Hạn chế ................................................................................................... 63

Kết luận chương 2 ................................................................................................. 65
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA
HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG TỈNH HÒA BÌNH ............................................................................. 66
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ................................................................. 66
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ......................................................... 66
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học, hệ thống ........................................ 66
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ .......................................................... 67
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ........................................................... 67
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................ 67
3.2. Các biện pháp quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh
theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Hòa Bình. .......... 68
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý về đánh
giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực .................................. 68


3.2.2. Bồi dưỡng năng lực giáo viên về đánh giá kết quả học tập của học
sinh theo tiếp cận năng lực ............................................................................... 71
3.2.3. Tổ chức xác định chuẩn tiêu chí, xây dựng ma trận năng lực đánh
giá kết quả học tập của học sinh ....................................................................... 75
3.2.4. Chỉ đạo tổ chuyên môn, hướng dẫn giáo viên đa dạng hóa các hình
thức, phương pháp kiểm tra đánh giá ............................................................... 78
3.2.5. Chỉ đạo tổ, nhóm chuyên môn, hướng dẫn giáo viên xây dựng bộ
công cụ đánh giá theo chuẩn và hình thức tổ chức đánh giá đã lựa chọn ........
81
3.2.6. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động đánh giá kết quả học tập
của học sinh theo tiếp cận năng lực .................................................................. 89
3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................. 91
3.4. Khảo nghiệm các biện pháp đã đề xuất ......................................................... 92
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ........................................................................... 92

3.4.2. Nội dung khảo nghiệm ........................................................................... 92
3.4.3. Đối tượng khảo nghiệm .......................................................................... 92
3.4.4. Phương pháp khảo nghiệm ..................................................................... 92
3.4.5. Kết quả khảo nghiệm .............................................................................. 93
Kết luận chương 3 ................................................................................................. 97
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ................................................................................... 98
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................101
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CH

VIẾT TẮT

Nghĩa đầy đủ

Chữ viết tắt

Ban Giám hiệu

BGH

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa

CHXHCN

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNH, HĐH

Công nghệ thông tin

CNTT

Cở sở vật chất

CSVC

Đội ngũ giáo viên

ĐNGV

Điểm trung bình

ĐTB

Giáo dục

GD

Học sinh THPT

HSTH

Nghiên cứu khoa học

NCKH

Kết quả học tập

KQHT

Kiểm tra

KT

Kiểm tra đánh giá

KTĐG

Phụ huynh học sinh

PHHS

Phương pháp dạy học

PPDH

Quản lý

QL

Quản lý giáo dục

QLGD

Tổ trưởng chuyên môn

TTCM

Thứ bậc

TB

Tiểu học

TH

Trắc nghiệm khách quan

TNKQ


DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Đội ngũ cán bộ quản lí và tổ trưởng của các trường THPT .......................36
Bảng 2.2. Đội ngũ giáo viên của các trường THPT ....................................................37
Bảng 2.3: Thực trạng nội dung kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh
theo tiếp cận năng lực ................................................................................42
Bảng 2.4: Thực trạng về phương pháp, hình thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
của học sinh theo tiếp cận năng lực tại các trường THPT tỉnh Hòa
Bình......44
Bảng 2.5: Thực trạng về quy trình đánh giá kết quả học tập của học sinh theo
tiếp cận năng lực ........................................................................................47
Bảng 2.6: Những khó khăn của giáo viên trong thực hiện đánh giá kết quả học
tập của học sinh theo tiếp cận năng lực .....................................................49
Bảng 2.7: Thực trạng lập kế hoạch đánh giá kết quả học tập của học sinh theo
tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Hòa Bình ........51
Bảng 2.8: Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch đánh giá kết quả học tập của
học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông
tỉnh Hòa Bình.............................................................................................54

Bảng 2.9: Thực trạng chỉ đạo đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp
cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Hòa Bình ...............57
Bảng 2.10: Thực trạng đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch đánh giá kết quả
học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học
phổ thông tỉnh Hòa Bình............................................................................59
Bảng 2.11: Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý đánh giá kết quả học tập của học
sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh
Hòa Bình ............................................................................................................61
Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp quản lý .................93
Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp .................................94


DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Thực trạng nhận thức về vị trí, vai trò của kiểm tra, đánh giá
kết quả ...................................................................................................41
Biểu đồ 3.1. Tính cần thiết của các biện pháp ............................................................94
Biểu đồ 3.2. Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp..........................................95


1


2

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường
trung học phổ thông là hoạt động nhằm thu thập thông tin, dữ liệu về năng lực của
người học sau một quá trình học tập, đối chiếu với mục tiêu chuẩn năng lực đề ra,
trên cơ sở đó có những quyết định đổi mới, cải tiến quá trình dạy học nhằm phát

triển năng lực học sinh theo hướng đạt chuẩn và vượt chuẩn năng lực.
Để đánh giá kết quả học tập của học sinh THPT theo tiếp cận năng lực, đòi
hỏi giáo viên, nhà trường cần xây dựng được ma trận năng lực cần đạt được ở học
sinh sau mỗi môn học, thiết kế được công cụ đánh giá, tổ chức quá trình đánh giá
sát thực và sử dụng đánh giá điều chỉnh quá trình dạy và học. Đánh giá kết quả dạy
học theo tiếp cận năng lực người học là một giải pháp quan trọng nhằm khắc phục
những hạn chế trong đánh giá theo phương pháp truyền thống, góp phần nâng cao
chất lượng giáo dục đào tạo đáp ứng yêu cầu thực tiễn hiện nay. Chính vì vậy mà
Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khoá XI về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục
và Đào tạo đã nêu rõ “Đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và
đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo, bảo đảm trung thực, khách quan. Việc thi, kiểm
tra và đánh giá kết quả giáo dục, đào tạo cần từng bước theo các tiêu chí tiên tiến
được xã hội và cộng đồng giáo dục thế giới tin cậy và công nhận. Phối hợp sử dụng
kết quả đánh giá trong quá trình học với đánh giá cuối kỳ, cuối năm học; đánh giá
của người dạy với tự đánh giá của người học; đánh giá của nhà trường với đánh
giá của gia đình và của xã hội” [22. Nghị quyết 29/TW, ngày 4/11/2013].
Thực hiện các Nghị quyết của Đảng và Quốc hội, chương trình giáo dục phổ
thông mới được xây dựng theo định hướng phát triển chất lượng và năng lực, tạo
môi trường học tập, đào tạo để giúp người học tích lũy kiến thức vững chắc, áp
dụng kiến thức hiệu quả vào cuộc sống và tự học suốt đời, định hướng nghề nghiệp
phù hợp, xây dựng và phát triển mối quan hệ xã hội và cuộc sống hài hòa, nhờ đó,
chúng ta có một cuộc sống có ý nghĩa và đóng góp tích cực cho sự phát triển của đất
nước và nhân loại. Các trường phổ thông đã từng bước đổi mới thi, kiểm tra, đánh


giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực học sinh. Thực tiễn quá trình
giáo dục ở các trường trung học phổ thông hiện nay cho thấy, cách đánh giá mới
chủ yếu tập trung vào mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng so với các chuẩn kiến
thức, kỹ năng cần đạt được trong chương trình đào tạo, nó được thể hiện bằng điểm
số, bằng việc so sánh kết quả đạt được giữa các kỳ học, các năm học và giữa người

học với nhau.Trong quá trình triển khai thực hiện còn bộc lộ nhiều điểm bất cập về
công tác tổ chức xây dựng chuẩn, công cụ đánh giá và triển khai đánh giá, xử dụng
kết quả đánh giá để đổi mới quá trình dạy học.
Từ những lí do nêu trên tôi chọn đề tài “Quản lý đánh giá kết quả học tập
của học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường trung học phổ thông tỉnh Hoà
Bình” làm đề tài nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý đánh giá kết quả học tập
của học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường trung học phổ thông, từ đó đề xuất
một số biện pháp quản lý của hiệu trưởng đối với hoạt động đánh giá kết quả học
tập của học sinh theo tiếp cận năng lực nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở các
trường THPT tỉnh Hòa Bình.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh tại
các trường Trung học phổ thông.
- Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với hoạt
động đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở trường trung
học phổ thông trên địa bàn tỉnh Hòa Bình.
4. Giả thuyết khoa học
Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở các
trường Trung học phổ thông góp phần quan trọng vào việc thực hiện mục tiêu dạy
học, kết quả đánh giá phụ thuộc vào hoạt động quản lý của Hiệu trưởng. Tuy nhiên
công tác Quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng
lực tại các trường Trung học phổ thông đang còn nhiều bất cập. Nếu xác định, đánh


giá đúng thực trạng và đề xuất được các biện pháp Quản lý đánh giá kết quả học tập
của học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông một cách
khoa học sẽ góp phần nâng cao được hiệu quả của quản lý nâng cao chất lượng dạy
- học ở các trường Trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Hòa Bình nói riêng và

chất lượng giáo dục Trung học phổ thông nói chung.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của Quản lý đánh giá kết quả học tập của
học sinh theo tiếp cận năng lực ở trường Trung học phổ thông.
5.2. Khảo sát thực trạng Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh
theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Hòa Bình.
5.3. Đề xuất một số biện pháp Quản lý đánh giá kết quả học tập của học
sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Hòa Bình.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Các phương pháp nghiên cứu lí luận
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa tài liệu về đánh
giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực để xây dựng cơ sở lý luận
của đề tài.
6.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Tác giả luận văn sử dụng các bảng hỏi dành cho cán bộ quản lý, G để thu
thập thông tin về thực trạng đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng
lực.
Sử dụng phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động đánh giá KQHT của
học sinh theo tiếp cận năng lực của giáo viên và cán bộ quản lý các trường THPT
tỉnh Hòa Bình để thu thập thông tin liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
Nghiên cứu hồ sơ quản lý: Sổ điểm, sổ theo dõi kết quả học tập của học sinh,
bài làm kiểm tra, bài thi của học sinh, đề thi vv... để đánh giá về thực trạng quản lý
hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh ở các trường THPT tỉnh Hòa Bình.
Phỏng vấn trực tiếp, trao đổi qua mạng thông tin với các cán bộ quản lý, giáo
viên về công tác đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực để làm
rõ thực trạng khảo sát.


Sử dụng phương pháp chuyên gia để thu thập ý kiến đánh giá của cán bộ
quản lý, giáo viên về thực trạng và khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện

pháp đề tài đề xuất.
6.3. Phương pháp bổ trợ
Sử dụng thống kê toán học và các phần mềm tin học để xử lý kết quả nghiên
cứu.
7. Phạm vi nghiên cứu
- Do điều kiện về thời gian và tài chính, luận văn chỉ nghiên cứu công tác quản
lý đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở 05 trường Trung
học phổ thông trên địa bàn tỉnh Hòa Bình đối với các bài kiểm tra viết một tiết trở
lên, kiểm tra học kỳ và kiểm tra khảo sát chất lượng.
- Khảo sát và sử dụng số liệu từ năm học 2016 - 2017 trở lại đây.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục; luận
văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh theo
tiếp cận năng lực ở trường Trung học phổ thông
Chương 2: Thực trạng Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp
cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Hòa Bình.
Chương 3: Biện pháp Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận
năng lực ở các trường Trung học phổ thông tỉnh Hòa Bình.


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan đề tài nghiên cứu
1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài
Năm 1966, mô hình CIPP của L.D.Stufflebean được hình thành dựa trên sự
kết hợp của đánh giá bối cảnh, đánh giá đầu vào, đánh giá quá trình và đánh giá kết
quả học tập. Năm 1967, M.Scriven đưa ra mô hình đánh giá không theo mục tiêu;

tiếp theo là sự ra đời của mô hình ứng đáp câu hỏi do R.E.Stake khởi xướng,…
Những năm sau này, để đánh giá chất lượng giáo dục, người ta tập trung đánh giá
kết quả học tập của người học.
Từ sau những năm 1970 đến nay lý thuyết trắc nghiệm ra đời và phát triển
mạnh mẽ ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Theo B.S. Bloom cùng George F. Madaus và J.Thomas Hastings trong tác
phẩm “Evaluation to improve Learning” (Đánh giá thúc đẩy học tập) năm 1971 [15]
cẩm nang về kĩ thuật đánh giá kết quả học tập của học sinh cho giáo viên. Tác
phẩm này nhằm trang bị cho giáo viên những kĩ thuật cần thiết để hỗ trợ học sinh
cải thiện khả năng học tập. Mặt khác nội dung của cuốn sách này chính là việc hỗ
trợ cho học sinh tăng cường khả năng học tập. C uốn sách không chỉ nhằm giải
quyết các vấn đề liên quan đến việc chọn lựa và sử dụng các loại trí tuệ, năng lực
tiềm ẩn của các bài kiểm tra thành tích đã được chuẩn hóa – hình thức thường được
học sinh các trường tiến hành một đến hai lần một năm, mà hướng tới hoàn thiện
và sử dụng một c á c h hệ thống các câu hỏi, các bài kiểm tra đánh giá quá
trình học tập và các dạng bài kiểm tra khác do giáo viên tự làm được áp dụng cho
học sinh hàng năm. Thông qua liên kết các kĩ thuật đánh giá tốt nhất, nhằm hỗ trợ
nhà giáo dục sử dụng đánh giá như một công cụ nhằm cải tiến cả quy trình dạy và
học.
Nhiều tác giả ở Liên Xô cũ và các nước XHCN Đông Âu trước đây đã
nghiên cứu về kiểm tra đánh giá trong dạy và học, tuy nhiên các công trình


nghiên cứu chủ yếu mới bàn về việc thực hiện kiểm tra đánh giá kiến thức học sinh
thông qua các hình thức trắc nghiệm truyền thống như kiểm tra vấn đáp hoặc bài
viết (trắc nghiệm, tự luận), chưa quan tâm nhiều đến việc kiểm tra đánh giá bằng
hình thức trắc nghiệm khách quan.
Năm 2005, Jody Zall Kusek [15] đã có nghiên cứu và đưa ra 10 bước tiến tới
hệ thống giám sát và đánh giá dựa trên kết quả.
Đánh giá kết quả học tập của học sinh đã được các tác giả nghiên cứu ở nhiều

góc độ khác nhau nhưng tất cả đi đến nhấn mạnh ý nghĩa và tầm quan trọng của kiểm
đánh giá kết quả học tập, tạo động lực cho việc dạy và học phát triển hơn. Các công
trình nghiên cứu đề cập đến các bước để xây dựng hoàn thiện cơ sở lí luận và thực
tiễn cũng như quy trình cho đánh giá kết quả học tập của người học - những ND đòi
hỏi tích hợp kiến thức đồng môn, liên môn, sáng tạo, liên hệ thực tiễn.
1.1.2. Nghiên cứu trong nước
Tác giả Đặng Bá Lãm phân tích tầm quan trọng của đánh giá trong giáo dục
đại học, các hình thức và quy trình đánh giá kết quả dạy học ở đại học [20, Đặng Bá
Lãm 2013].
Những ND đòi hỏi tích hợp kiến thức đồng môn, liên môn, sáng tạo, liên
hệ thực tiễn, Nguyễn Đức Chính - Đinh Thị Kim Thoa 2005 đã nghiên cứu về
vấn đề chuẩn đánh giá, vai trò của việc xác định mục tiêu trong đánh giá kết quả
dạy học [9, ( 2005) ].
Nguyễn Đức Chính, nghiên cứu về nấc thang đo lường trong đánh giá kết
quả học tập của học sinh, tác giả phân tích tầm quan trọng của đánh giá và quy trình
thực hiện đánh giá, cách thức và hình thức, công cụ đo kết quả đánh giá [10,
Nguyễn Đức Chính 2008 ].
Theo Trần Bá Hoành 2008), tác giả nghiên cứu về đánh giá trong giáo dục,
các hình thức đánh giá trong giáo dục và nhấn mạnh vai trò của giáo viên trong
đánh giá giáo dục [17, Trần Bá Hoành 2008 ].
Tô Thị Hoa (2015) có nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập của học sinh
THPT theo tiếp cận năng lực, chỉ ra tầm quan trọng của đánh giá theo tiếp cận năng
lực, quy trình đánh giá và các hình thức đánh giá [15, Tô Thị Hoa LVThs (2015)].


Nguyễn Thị Tính, trong Hội thảo đào tạo giáo viên các trường sư phạm đề
xuất tiếp cận năng lực trong đánh giá kết quả học tập của sinh viên [25].
Các nghiên cứu đã đề cập đến nhiều góc độ khác nhau của đánh giá, song tất
cả đều có chung một mục đích đó là đánh giá sự tiến bộ của người học qua từng giai
đoạn, từng bước đi, đánh giá mức độ đạt chuẩn của người học và cuối cùng là đánh

giá chất lượng của cả quá trình giáo dục. Tuy nhiên các tài liệu trên mới chỉ dừng ở
mức độ cung cấp những khái niệm, tổng kết lí luận mà chưa đề cập đến kĩ thuật
đánh giá và phương thức quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh
THPT theo tiếp cận năng lực.
Chủ yếu các công trình nghiên cứu khẳng định KTĐG có một ý nghĩa và vai
trò rất quan trọng đối với nhà giáo dục mà trong đó vai trò của giáo viên, học sinh
và nhà quản lý là những nhân tố trọng yếu để nâng cao chất lượng dạy và học, đó là
yếu tố cơ bản để người học phát hiện và điều chỉnh hoạt động học tập góp phần phát
huy những sáng tạo để phát triển trí tuệ.
Cho đến nay, chưa có một nghiên cứu nào nghiên cứu một cách hệ thống,
toàn diện và sâu sắc về quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận
năng lực ở trường THPT. Vì vậy, tác giả luận văn chọn đề tài nghiên cứu với mong
muốn nâng cao hiệu quả quản lí hoạt động kiểm tra đánh giá quản lý hoạt động
đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học
phổ thông tỉnh Hòa Bình nói riêng và quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập
của học sinh theo tiếp cận năng lực ở các trường Trung học phổ thông trên địa bàn
tỉnh Hòa Bình.
1.2. Các khái niệm công cụ
1.2.1. Kiểm tra, đánh giá
1.2.1.1. Kiểm tra
Trong Từ điển Tiếng Việt (1998) có định nghĩa: “Kiểm tra là xem xét
tình hình thực tế để đánh giá, nhận xét” [29, Từ điển tiếng Việt 1998) tr.89].
Theo Đặng Bá Lãm (2003) “Kiểm tra là quá trình xác định mục đích, nội
dung, lựa chọn phương pháp, tập hợp số liệu, bằng chứng để xác định mức độ đạt
được của người học trong quá trình học tập, rèn luyện và phát triển. Kiểm tra bao


gồm việc xác định điều cần kiểm tra, công cụ kiểm tra và sử dụng kết quả kiểm tra,
tức đánh giá” [20, tr.56].
Theo Phạm Viết Vượng: “Kiểm tra là phương pháp xem xét thường

xuyên quá trình học tập của học sinh. Mục đích của kiểm tra là tích cực hóa hoạt
động của học sinh, tăng cường chất lượng học tập. Kiểm tra là khâu quan trọng
trong quá trình dạy học nhằm đánh giá kết quả học tập” [31,Phạm Viết Vượng
(2000) tr.99].
Theo Nguyễn Đức (2005): “Đo lường là quá trình thu thập thông tin một
cách có định hướng về các đại lượng đặc trưng như nhận thức, tư duy, k năng và
các phẩm chất nhân cách khác trong quá trình giáo dục” [9, Nguyễn Đức Chính
(2005) tr.45].
Từ những định nghĩa trên, có thể khái quát khái niệm kiểm tra như sau: Kiểm
tra là công việc mà nhà giáo dục nhằm đo hay xác định mức độ về kiến thức, kĩ
năng, thái độ mà người học đạt được sau một quá trình học tập.
1.2.1.2. Lượng giá
Lượng giá là một khái niệm trong kinh tế chính trị Marx-Lenin chỉ về một đại
lượng được đo bằng sức lao động tiêu hao để hình thành giá trị, lượng lao động tiêu
hao đó được tính bằng thời gian lao động xã hội cần thiết của một người công nhân
đối với một công việc nhất định để sản xuất hay tạo ra sản phẩm. Do đó nó quyết
định nên đại lượng của một giá trị.
Trong đánh giá kết quả học tập của học sinh, lượng giá là quá trình dựa trên
số đo, người đánh giá ước lượng trình độ đạt được của học sinh theo tiêu chí hay
tiêu chuẩn xác định.
1.2.2.3. Đánh giá
Theo Đại từ điển Tiếng Việt của Nguyễn Như Ý: “... đánh giá là nhận xét
bình phẩm về giá trị...” [32, Nguyễn Như Ý 1999) tr.68]. Theo Nguyễn Đức Chính
thì thuật ngữ đánh giá được hiểu: “Đánh giá là quá trình thu thập và xử lí thông
tin một cách có hệ thống nhằm xác định mục tiêu đã và đang đạt được ở mức độ
nào”. Hoặc “Đánh giá là quá trình thu thập thông tin và dữ liệu một cách hệ
thống về năng lực và phẩm chất của người học và sử dụng các thông tin đó


đưa ra quyết định về người dạy và người học trong tương lai” [11, tr.89].

Tác giả Đặng Bá Lãm (2003) lại quan niệm rằng “Đánh giá là một quá trình
có hệ thống bao gồm việc thu thập, phân tích, giải tích thông tin nhằm xác định
mức độ người học đạt được các mục tiêu dạy học” [20, tr.39].
Trong giáo dục đánh giá được nêu như sau: “Đánh giá là quá trình thu thập
thông tin và dữ liệu một cách có hệ thống nhằm mục đích giúp người học hoạch
định chính sách lựa chọn một phương pháp khả thi để tiến hành công việc giáo dục
của mình” [19, . H.Koontz, C.Odonnell, H.Weirich (1998) tr.69].
Như vậy có thể quan niệm về đánh giá đó là v i ệ c n h à g i á o d ụ c đưa
ra những nhận định, những phán xét về giá trị của người học trên cơ sở thu thập,
xử lí những thông tin đối chiếu với mục tiêu đề ra nhằm đưa ra những quyết định
về p h ư ơ n g h ư ớ n g c h o người học và việc tổ chức quá trình dạy học tốt nhất.
1.2.2. Kết quả học tập
Xét về bản chất học tập là hoạt động lĩnh hội tri thức của người học dưới sự
hướng dẫn, tổ chức của các nhà sư phạm để tiếp thu tri thức văn hoá của nhân loại,
từ đó chuyển chúng thành năng lực tri thức, năng lực tinh thần của mỗi cá nhân
người học.
Đối tượng của hoạt động học là hệ thống những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo...
được thể hiện ở nội dung môn học, bài học bằng hệ thống khái quát hóa, khái niệm
hóa môn học, bài học.
Thành quả hoặc thành tích học tập hay kết quả học tập đều thể hiện chất
lượng của quá trình dạy học, xuất hiện khi có những biến đổi tích cực trong nhận
thức, hành vi của người học, được hiểu theo khoa học và thực tế như:
+ Đó là mức độ mà người học đạt được so với các mục tiêu đã xác định từ
trước (theo tiêu chí).
+ Là mức độ mà người học đạt được vượt trội so với những người cùng học
khác theo chuẩn .
Theo lý luận phương pháp dạy học hiện đại, bản chất học tập là hoạt động
nhận thức của người học được thực hiện dưới sự tổ chức, điều khiển của nhà sư

phạm. Mục đích của hoạt động là tiếp thu nền văn hóa, văn minh nhân loại và
chuyển hóa chúng thành năng lực thể chất, năng lực tinh thần của mỗi cá nhân
người học. Đối tượng của hoạt động học là hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo tương
ứng được thể hiện ở nội dung của môn học, bài học bằng hệ thống khái niệm khoa
học và khái niệm môn học. Quá trình dạy học là khái niệm chỉ hoạt động chung của
người dạy và người học và hai hoạt động này tồn tại song song. KQHT thể hiện
chất lượng của quá trình dạy học.
Dù được hiểu theo nghĩa nào thì KQHT đều thể hiện ở mức độ đạt được của
các mục tiêu dạy học. Tác giả Nguyễn Đức Chính 2005 đánh giá: “KQHT là mức
độ đạt được về kiến thức, kỹ năng hay nhận thức của người học trong môn lĩnh vực
môn học nào đó [9. Nguyễn Đức Chính 2005 ].
Theo các tác giả Hoàng Đức Nhuận và Lê Đức Phúc thì: đánh giá kết quả
học tập là quá trình thu thập, xử lý thông tin về trình độ, khả năng mà người học
thực hiện các mục tiêu học tập đã xác định nhằm tạo cơ sở cho những quyết định sư
phạm của giáo viên, cho nhà trường và cho bản thân học sinh để giúp họ học tập
tiến bộ hơn.
Theo Từ điển giáo dục, 2001, Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa thì “đánh giá
kết quả học tập là xác định mức độ nắm được kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo của học
sinh so với yêu cầu của chương trình đề ra”[30. Từ điển giáo dục, 2001].
Như vậy, hiểu theo nghĩa nào thì kết quả học tập đều được thể hiện ở mức độ
đạt được các mục tiêu dạy học, trong đó bao gồm ba mục tiêu lớn là kiến thức, kỹ
năng và thái độ.
Do vậy KQHT là mức độ thành công trong học tập của người học được xem
xét trong mối quan hệ với mục tiêu đã xác định, chuẩn tối thiểu cần đạt và công sức,
thời gian bỏ ra. Nói cách khác, KQHT là mức thực hiện các tiêu chí và chuẩn mực
theo mục tiêu học tập đã xác định. KQHT mà người học đạt được là cơ sở quan
trọng nhất để đánh giá chất lượng giáo dục.
1.2.4. Đánh giá kết quả học tập của học sinh
Theo các chuyên gia giáo dục trên thế giới, khái niệm đánh giá KQHT của
học sinh hiện nay đã được thống nhất như sau:

Đánh giá KQHT của HS là một quá trình thu thập, phân tích, xử lý các thông


tin về kiến thức, kỹ năng thái độ của HS theo mục tiêu môn học (hoặc hoạt động)
nhằm đề xuất các giải pháp để thực hiện mục tiêu của môn học (hoạt động) đó.
Nói cách khác, đánh giá kết quả học tập của học sinh là những cách thức
giáo viên thu thập và sử dụng thông tin bao gồm các loại thông tin định tính hoặc
định lượng thu thập được trong quá trình giảng dạy nhằm đưa ra những phán xét,
nhận định, quyết định về kết quả đó.
1.2.3. Tiếp cận năng lực
Cho đến nay, đã có nhiều quan điểm về tiếp cận năng lực TCNL . Tuy chưa
hoàn toàn thống nhất song có thể hiểu tiếp cận năng lực là cách tiếp cận kết quả đầu
ra với mục tiêu dạy học là đảm bảo chất lượng đầu ra- hệ thống năng lực cần có ở
mỗi người học. Trọng tâm của cách tiếp cận này là chú trọng hình thành và phát
triển ở người học năng lực vận dụng tri thức trong những tình huống thực tiễn
nhằm chuẩn bị năng lực giải quyết các tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp,
trong đó nhấn mạnh vai trò của người học với tư cách là chủ thể của quá trình nhận
thức. Khác với cách tiếp cận nội dung với trọng tâm là trang bị cho người học hệ
thống tri thức khoa học khách quan về nhiều lĩnh vực khác nhau, chưa chú trọng
đến chủ thể là người học, khả năng người học ứng dụng tri thức khoa học thông qua
các kỹ năng, kỹ xảo xử lý tình huống thực tiễn đặt ra.
1.2.4. Đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận năng lực
Đánh giá KQHT của học sinh theo TCNL được hiểu là Đánh giá kiến thức,
kỹ năng và thái độ trong bối cảnh có ý ngh a (Leenpil, 2011)
Qua nghiên cứu, có thể thấy về bản chất cách đánh giá TCNL không có gì
mâu thuẫn và được coi là bước phát triển cao hơn so với đánh giá kiến thức kỹ
năng. Hiện nay để chuyển từ đánh giá KQHT của HS theo định hướng nội dung
sang định hướng TCNL cần chú ý những điểm sau:
- Chuyển từ tập trung đánh giá cuối môn học, khóa học (đánh giá tổng kết)
sang các hình thức đánh giá thường xuyên, đánh giá định kỳ sau từng chủ đề, từng

chương (đánh giá không chỉ dựa vào điểm số cuối kỳ mà cả quá trình).
- Chuyển từ đánh giá kiến thức, kỹ năng sang đánh giá năng lực vận dụng


vào giải quyết những vấn đề thực tiễn của người học, đặc biệt chú trọng đánh giá
các năng lực tư duy bậc cao và mang tính sáng tạo.
- Chuyển từ đánh giá một chiều sang đánh giá đa chiều, kết hợp đánh giá
của thầy và tự đánh giá của trò; học sinh đánh giá lẫn nhau và tự đánh giá.
- Chuyển đánh giá từ một hoạt động độc lập với QTDH ( đánh giá về quá
trình học tập) sang việc tích hợp đánh giá vào QTDH, xem ĐG là một phương pháp
dạy học (đánh giá vì quá trình học tập và đánh giá như một quá trình học tập)
- Tiêu chí đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực dựa vào năng lực
đầu ra của môn học/cấp học, có tính đến sự tiến bộ trong quá trình học tập, chú
trọng khả năng vận dụng trong các tình huống thực tiễn.
So sánh đánh giá theo tiếp cận nội dung với đánh giá theo tiếp cận năng lực
cho thấy những điểm khác biệt sau:
Tiêu chí so

Đánh giá theo tiếp cận nội

sánh

dung

1. Mục đích
chủ yếu

Đánh giá theo tiếp cận năng lực

- Xác định việc đạt kiến thức,

- Đánh giá khả năng HS vận dụng

kỹ năng theo mục tiêu của

các kiến thức, kỹ năng đã học vào

chương trình giáo dục.

giải quyết vấn đề thực tiễn của
cuộc sống.

2. Ngữ cảnh
đánh giá

- Đánh giá, xếp hạng giữa

- Vì sự tiến bộ của người học so

những người học với nhau.

với chính mình.

Gắn với nội dung học tập

Gắn với ngữ cảnh học tập và thực

những kiến thức, kỹ năng, thái tiễn cuộc sống của HS.
độ được học trong nhà trường.

3. Nội dung
đánh giá

- Những kiến thức, kỹ năng,

- Những kiến thức, kỹ năng, thái

thái độ ở một môn học.

độ ở nhiều môn học, nhiều hoạt
động giáo dục và những trải
nghiệm của bản thân HS trong
cuộc sống xã hội tập trung vào


năng lực thực hiện .
- Quy chuẩn theo việc người

- Quy chuẩn theo các mức độ phát

học có đạt được hay không một triển năng lực của người học.
nội dung đã được học.
4. Công

- Câu hỏi, bài tập, nhiệm vụ

- Nhiệm vụ, bài tập trong tình

cụ đánh giá

trong tình huống hàn lâm hoặc

huống, bối cảnh thực.

tình huống thực.
5. Thời điểm

- Thường diễn ra ở những thời

- Đánh giá mọi thời điểm của quá

đánh giá

điểm nhất định trong quá trình

trình dạy học, chú trọng đến đánh

dạy học, đặc biệt là trước và sau giá trong khi học.
khi dạy.
- Năng lực người học phụ thuộc - Năng lực người học phụ thuộc
vào số lượng câu hỏi, nhiệm vụ vào độ khó của nhiệm vụ hoặc bài

6. Kết quả
đánh giá

hay bài tập đã hoàn thành.

tập đã hoàn thành.

- Càng đạt được nhiều đơn vị

- Thực hiện được nhiệm vụ càng

kiến thức, kỹ năng thì càng

khó, càng phức tạp hơn sẽ được

được coi là có năng lực cao

coi là có năng lực cao hơn.

hơn.

1.2.5. Quản lý hoạt động đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp cận
năng lực
Quản lý là quá trình thực hiện đồng bộ các chức năng nhằm vận hành tổ chức
đi đến mục tiêu xác định. Quản lý đánh giá kết quả học tập của học sinh theo tiếp
cận năng lực đòi hỏi hiệu trưởng nhà trường THPT phải nắm vững chuẩn năng lực
cần hình thành ở học sinh, tổ chức, hướng dẫn chỉ đạo giáo viên thiết kế được công
cụ đánh giá và tổ chức quy trình đánh giá sát thực nhằm phản ánh đúng thực trạng
năng lực học tập đã được hình thành ở học sinh, trên cơ sở đó có những biện pháp
chỉ đạo điều khiển, điều chỉnh quá trình dạy học hiệu quả.