CƠ sở lý LUẬN và THỰC TIỄN của VIỆC sử DỤNG PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG dạy học PHẦN PHÉP BIỆN CHỨNG DUY vật TRONG môn NHỮNG NGUYÊN lý cơ bản CHỦ NGHĨA mác LÊNIN ở TRƯỜNG đại học xây DỰNG MIỀN TRUNG

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC SỬ DỤNG
PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM TRONG DẠY HỌC
PHẦN PHÉP BIỆN CHỨNG DUY VẬT TRONG MÔN NHỮNG
NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CHỦ NGHĨA MÁC LÊNIN


Cơ sở lý luận của việc sử dụng phương pháp thảo
luận nhóm trong dạy học phần Phép biện chứng duy vật
trong môn những nguyên lý cơ bản chủ nghĩa Mác - Lênin
Lý luận về phương pháp thảo luận nhóm
Khái niệm phương pháp thảo luận nhóm
Để hiểu rõ hơn về phương pháp thảo luận nhóm. Chúng
ta cần phải xác định các khái niệm phương pháp dạy học, thảo
luận, nhóm để từ đó đưa ra khái niệm chính xác về phương
pháp thảo luận nhóm. Vậy phương pháp dạy học là gì?
Nhu cầu tự thân của loài người là sự liên kết chặt chẽ với
nhau trong mọi hoạt động để tồn tại và phát triển. Thực tế đã
chứng minh rằng, thành tựu đạt được của con người trên
nhiều lĩnh vực là kết quả của hoạt động tập thể. Do vậy, hợp
tác mang bản chất sinh học tự nhiên của mỗi con người trong
xã hội. Nhóm là một trong những hình thức hoạt động tập thể
của con người có mục đích nhằm thực hiện những nhiệm vụ
cụ thể [33].
Theo Từ điển Tiếng Việt: Nhóm là tập hợp một số ít
người hoặc sự vật được hình thành theo những nguyên tắc


nhất định, tụ tập với nhau để cùng làm một việc gì [28].
Nhóm (đội, ekip) còn được quan niệm là một tập thể nhỏ
được hình thành để thực hiện một nhiệm vụ trong một thời
gian nhất định [16]. Nhóm là hiện tượng của hai hay trên hai

người có sự tác động lẫn nhau [36], là một tập hợp người
được xác định bởi các mối liên hệ tương tác, đặc biệt là có
cùng mục đích và cùng chia sẻ mục tiêu chung [27]. Nhóm
còn được quan niệm là sự hợp tác giữa các cá nhân với nhau
trong công việc, giữa họ có sự tương tác và ảnh hưởng lẫn
nhau trong quá trình thực hiện hoạt động chung để đạt mục
tiêu [19], là hoạt động có ý thức của con người và mối quan
hệ hiện thực của nó thường diễn ra trong các nhóm xã hội như
là một điều tự nhiên, tất yếu [23]
Như vậy: Nhóm là tập hợp các cá nhân có sự tương tác
lẫn nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ chung.
Nhóm học tập là tập hợp từ 5 đến 6 người tự do lựa chọn
công việc muốn thực hiện dựa trên 3 nguyên tắc: hoạt động,
hợp tác và tự do [30]. Nhóm học tập là tập hợp HS cùng trình
độ có cùng một mục đích, thực hiện cùng một nhiệm vụ học
tập trong đó HS xác định được mục tiêu, các nhiệm vụ tổ
chức, phân công chuẩn bị các phương tiện, điều kiện cho hoạt


động học; hợp tác, phối hợp hoạt động, tự đọc, tự tìm kiếm
thông tin trên sách báo, trên mạng, trong cuộc sống, tiến hành
trao đổi, thảo luận, tranh luận để đi đến thống nhất đáp án giải
quyết vấn đề [10]
Như vậy: Nhóm học tập là tập hợp các thành viên với số
lượng nhất định hợp tác với nhau nhằm thực hiện những mục
tiêu và nhiệm vụ cụ thể trong quá trình học tập.
Phương pháp: là cách thức, con đường, là phương tiện
để đạt tới mục đích
Trong lí luận dạy học có khá nhiều định nghĩa về phương
pháp dạy học, có thể nêu một vài định nghĩa đã được các nhà

khoa học nghiên cứu như sau:
“PPDH là cách thức làm việc của giảng viên và sinh
viên để sinh viên lĩnh hội các tri thức, kỹ năng, kỹ xảo”
(Kazansky – Nazarova, Lí luận dạy học, sách dịch năm 1978)
[21]
“PPDH là cách thức hoạt động tương tác được điều
chỉnh của Giảng viên và sinh viên hướng vào việc giải quyết


các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển trong quá
trình dạy học”(Iu.K.Babansky, Giáo dục học, 1983)[20]
Phương pháp dạy học là một hệ thống những hành động
có mục đích của giảng viên nhằm tổ chức hoạt động nhận
thức và thực hành của sinh viên, đảm bảo sinh viên lĩnh hội
nội dung học vấn. Phương pháp dạy học thảo luận nhóm là
một trong những phương pháp dạy học tích cực.
“Phương pháp dạy học tích cực” là một thuật ngữ rút
gọn, được dùng để chỉ những phương pháp giáo dục dạy học
theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của
người học[15,8].
Như vậy, Phương pháp dạy học tích cực là phương pháp
dạy học có sự tương tác cao giữa giảng viên và sinh viên,
giảng viên là người đưa ra những vấn đề cần phải giải quyết
và sinh viên là người tìm hiểu, bàn luận, tìm ra cách giải
quyết vấn đề. Phương pháp này lấy sự chủ động học hỏi, nhận
thức, sáng tạo, tư duy của sinh viên làm nền tảng, giảng viên,
giảng viên chỉ là người định hướng, gợi mở, cùng giải quyết
vấn đề.

Có nhiều quan niệm về phương pháp thảo luận nhóm
đầu tiên có thể hiểu nhóm là một mô hình tổ chức tập hợp hai
hay nhiều người cùng hỗ trợ, giúp đỡ nhau nhằm đạt được
một mục đích chung.
Nói đến học tập nhóm phải nói tới Casinet – Roger, vào
năm 1949 đã đề xướng phương pháp làm việc tự do theo
nhóm: “Làm việc theo nhóm có nghĩa là sinh viên phải tìm
tòi, phải thực hiện cuộc khảo cứu hay quan sát, phải cố gắng
phân tích, tìm hiểu, diễn đạt, phải thành lập theo phiếu và sắp
xếp những phiếu này, phải đóng góp sự tìm tòi của mình cho
công việc của nhóm.”[5,134].
Tiếp đến là A. Jakiel, ông là nhà giáo dục Ba Lan lỗi lạc
với cuốn sách “Học tập theo nhóm ở trường học”, đã giới
thiệu một hình thức học đem lại hiệu quả cao trong hoạt động
dạy học đó là: “Học tập theo nhóm ở trường học” [1,52].
Năm 1995, Robert Vlavin trong tác phẩm “Dạy học theo
nhóm nhỏ: Lý thuyết nghiên cứu và thực hành” cũng đã đề
cập đến mô hình dạy học theo nhóm nhỏ. Rất nhiều môn học
có áp dụng hình thức dạy học theo nhóm nhỏ, tất cả đều có


chung ý tưởng là các học viên cùng nhau làm việc trong các
nhóm nhỏ để hoàn thành mục tiêu học tập chung” [30,23].
Theo tác giả Nguyễn Đình Chỉnh trong cuốn Tâm lý học
quản lý (Nxb Giáo dục, 1998) quan niệm: “Nhóm không đơn
giản chỉ là một tập hợp nhiều người làm việc cùng nhau hoặc
làm việc dưới sự chỉ đạo của một nhà quản lý. Nhóm là một
tập hợp những cá nhân có các kỹ năng bổ sung cho nhau và
cùng cam kết chịu trách nhiệm thực hiện một mục tiêu chung.
Các thành viên trong nhóm tương tác với nhau và với trưởng

nhóm để đạt được mục tiêu chung. Các thành viên trong
nhóm phụ thuộc vào thông tin của nhau để thực hiện phần
việc của mình” [7; 52].

“Thảo luận là sự bàn bạc, trao đổi ý kiến về một vấn đề
có phân tích lý lẽ”(Theo từ điển Tiếng Việt). Vậy có thể hiểu
thảo luận nhóm là sự trao đổi, bàn bạc, hay tranh luận của một
nhóm người để cùng làm sáng tỏ và đi đến thống nhất trong
nhận thức, đưa ra quyết định chung về vấn đề nào đó mà mục
tiêu đã đề ra.[28]


Theo tác giả Trần Bá Hoành: “Thảo luận là một dạng
tương tác nhóm trong đó các thành viên hợp sức giải quyết
một vấn đề cùng quan tâm, nhằm đạt tới một sự hiểu biết
chung về vấn đề đó”[15,157]
Tác giả Phan Trọng Ngọ viết: “Thảo luận nhóm là
phương pháp trong đó nhóm lớn(lớp học) được chia thành
những nhóm nhỏ để tất cả các thành viên trong lớp đều được
làm việc và thảo luận về một chủ đề cụ thể và đưa ra ý kiến
chung của nhóm mình về vấn đề đó” [25,223].
Theo tác giả Nguyễn Văn Cường “Dạy học nhóm là một
hình thức xã hội của dạy học, trong đó sinh viên của lớp học
được chia thành các nhóm nhỏ trong khoảng thời gian giới
hạn, mỗi nhóm tự lực hoàn thành các nhiệm vụ học tập trên
cơ sở phân công và hợp tác làm việc. Kết quả làm việc của
nhóm sau đó được trình bày và đánh giá trước toàn
lớp.”[9,98]. Thống nhất với quan điểm trên, Nguyễn Trọng
Sửu trong công trình “Dạy học nhóm – Phương pháp dạy học
tích cực” viết “Dạy học nhóm là một hình thức của xã hội

học tập, trong đó sinh viên của một lớp được chia thành các
nhóm nhỏ trong khoảng thời gian nhất định, mỗi nhóm tự lực
hoàn thành các nhiệm vụ học tập trên cơ sở phân công và


hợp tác làm việc, kết quả làm việc của nhóm sau đó được
trình bày và đánh giá trước lớp.” [31,21]
Trong cuốn “Học và dạy cách học” do GS. Nguyễn
Cảnh Toàn chủ biên, các tác giả quan niệm thảo luận là PPDH
theo nhóm nhỏ. Mặc dù không cắt nghĩa một cách cụ thể
nhưng các tác giả cho rằng dạy học thảo luận nhóm là một
phương pháp nhưng đồng thời là một hình thức dạy học được
mong đợi nhất trong các nhà trường hiện nay, “là phương
pháp mà chuyển một số việc kiểm tra sang cho SV đảm
nhiệm” [35; 238].
Trong cuốn “Giáo dục Đại học- phương pháp dạy và
học”, tác giả Lê Đức Ngọc cho rằng: “thảo luận nhóm là một
sự trao đổi ý tưởng, quan điểm, nhận thức giữa các học viên,
để làm rõ và làm giàu sự hiểu biết các nội dung phù hợp với
hoạt động đào tạo” [26; 43].
Trên cơ sở phân tích và tổng hợp nội dung các khái niệm
trên, tôi cho rằng: “Thảo luận nhóm là một phương pháp dạy
học tích cực mà người học được tổ chức thành các nhóm, chủ
động nghiên cứu bài học dưới sự hỗ trợ, hướng dẫn, định
hướng của giảng viên nhằm thực hiện mục tiêu học tập”.


Dạy học theo phương pháp thảo luận nhóm là hình thức
dạy học có sự kết hợp giữa tập thể và cá nhân, là bước chuyển
đổi từ dạy học tập thể sang cá thể hay từ độc thoại sang đối

thoại, từ việc truyền thụ, áp đặt tri thức sắp sẵn của giảng viên
sang hoạt động tự tìm kiếm, được khích lệ của mỗi cá nhân
trong các nhóm nhỏ.
Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học
phần Phép biện chứng duy vật trong môn Những nguyên lý cơ
bản của chủ nghĩa Mác – Lênin là việc tổ chức lớp học thành
các nhóm sinh viên sau đó đưa ra các nội dung kiến thức để
các nhóm tự thảo luận, nghiên cứu và đưa ra ý kiến chung,
người giảng viên có trách nhiệm định hướng, nhận xét, đánh
giá kết quả thảo luận và đưa ra kết luận cuối cùng. Như vậy,
thảo luận nhóm là một phương pháp dạy học tích cực, mà ở
đó mọi hoạt động dạy và học lấy sinh viên làm trung tâm, với
mục tiêu phát triển toàn diện nhận thức của sinh viên. Giảng
viên đóng vai trò là người hướng dẫn, định hướng và kết luận
vấn đề, còn sinh viên trong lớp sẽ được tổ chức, sắp xếp làm
việc cùng nhau theo các nhóm. Mỗi thành viên trong lớp đều
sẽ được tham gia đóng góp kiến thức, nội dung vào việc giải
quyết các vấn đề của bài học.


- Các hình thức thảo luận nhóm
Trước khi tiến hành thảo luận nhóm chúng ta phải thực
hiện việc chia nhóm trong lớp học:
Việc chia nhóm tùy thuộc vào số lượng SV trong lớp,
thường một nhóm có khoảng từ 4 đến 10 sinh viên. Tuy nhiên
số lượng này có thể tăng hoặc giảm tùy theo nhiệm vụ được
phân công của từng nhóm, cách sắp xếp chỗ ngồi của lớp, thời
gian làm việc của các nhóm. Căn cứ vào nội dung mục tiêu,
mức độ khó dễ của các nhiệm vụ học tập, trình độ của SV,
thời gian cho phép, cơ sở vật chất kĩ thuật, trang thiết bị của

nhà trường,….. có thể phân ra các hình thức chia nhóm khác
nhau như sau:
Chia nhóm bất kỳ: Đây là cách chia được các giảng viên
sử dụng phổ biến nhất, ở cách chia này sinh viên được chia
nhóm một cách ngẫu nhiên. Mọi sinh viên đều được giao
chung một nhiệm vụ phải hoạt động để giải quyết vấn đề,
cùng lĩnh hội tri thức. Nhiệm vụ được giao không khác nhau
nhiều về nội dung, ít có sự chênh lệch về độ khó và có cùng
chung một yêu cầu. Ở hình thức chia nhóm ngẫu nhiên này,


khi chia nhóm GV có thể chia theo vị trí chỗ ngồi, chia theo
số thứ tự trong danh sách, chia theo bàn...
Chia nhóm theo năng lực học tập: Cách chia này thường
được sử dụng khi nội dung hoạt động dạy học gồm nhiều phần
có độ khó, dễ khác nhau. Theo đó sau đó dưới sự phân công của
nhóm trưởng các thành viên trong nhóm tùy trình độ khác nhau
sẽ được phân cho những nội dung phù hợp.
Ngoài ra, bênh cạnh những cách chia nhóm trên. Tại các
trường Đại học, cao đẳng giảng viên là người quyết định các
cách làm việc nhóm. Thường thì có 3 cách làm việc theo
nhóm cụ thể như sau:
Cách làm việc theo nhóm thứ nhất: Theo hình thức
Ngang - theo cách này, người nhóm trưởng sẽ hệ thống, phân
chia các phần việc khác nhau theo vấn đề mà giảng viên giao
cho nhóm. Sau đó phân công cho từng thành viên trong nhóm
hoàn thành những phần khác nhau. Cuối cùng, cả nhóm sẽ lắp
ghép, tổng hợp lại tạo thành một bài hoàn chỉnh của nhóm.
Ưu điểm:

Mỗi thành viên hoàn thành phần bài làm của mình, cả
nhóm sẽ tiến hành thảo luận bổ sung vì vậy không mất công
tổng hợp, công sức bỏ ra ít hơn. Phát huy được khả năng của
từng thành viên trong nhóm. Mỗi thành viên trong nhóm đều
được luyện tập các khả năng như phương thức tổng hợp, thu
thập tài liệu, xử lý, phân loại tài liệu…
Nhược điểm:
Sự nắm bắt kiến thức giữa các thành viên trong nhóm sẽ
không được toàn diện. Vì mỗi thành viên chỉ xử lý một phần
khác nhau nên đôi khi xảy ra việc nhìn nhận vấn đề một cách
phiến diện vì thiếu thông tin…
Cách làm việc theo nhóm thứ hai: Theo hình thức
chiềuDọc – với cách này, trưởng nhóm sẽ phân công các
thành viên trong nhóm theo năng lực của mình. Mỗi thành
viên trong nhóm sẽ đảm nhiệm một vai trò khác nhau để hoàn
thành vấn đề giảng viên đưa ra như: Viết đề cương, tìm tài
liệu, xử lý tài liệu, phản biện, phân tích, tổng hợp…
Ưu điểm:


Mỗi người trong nhóm đều nắm rõ nội dung và chủ đề
thảo luận.
Phát huy được hết các ưu điểm và kỹ năng của mỗi thành
viên trong nhóm.
Được rèn luyện thêm một số kỹ năng mềm như: Xây
dựng kế hoạch, tổ chức hoạt động nhóm, phân công công
việc, kỹ năng vận động, điều hành của trưởng nhóm…
Nhược điểm:
Các thành viên phải có năng lực đồng đều.

Kết quả phụ thuộc phần lớn vào năng lực quản lý, phân
công của trưởng nhóm.
Cách làm việc theo nhóm thứ ba: Tất cả -theocách này
mỗi thành viên của nhóm đều phải tự tìm tài liệu, hoàn thành
toàn bộ vấn đề mà giảng viên giao cho nhóm. Sau đó các
thành viên sẽ họp lại, tổ chức thảo luận để thống nhất các nội
dung trình bày trước lớp.
Ưu điểm:


Trong quá trình nghiên cứu, tìm tòi, tổng hợp tất cả các
thành viên trong nhóm sẽ nắm được đầy đủ kiến thức.
Nhược điểm:
Dễ dẫn đến tình trạng ỷ lại của các thành viên trong
nhóm. Có những thành viên tích cực nhưng cũng có những
thành viên chờ để sao chép kết quả của người khác.
Không phát huy được sở trường của từng thành viên
trong nhóm
Việc bố trí chỗ ngồi cũng ảnh hưởng tới chất lượng cuộc
thảo luận. Nên bố trí để các thành viên trong nhóm ngồi quay
mặt vào nhau, vị trí ngồi đủ gần để có thể trao đổi, chia sẻ với
nhau một cách thuận lợi. Nên có khoảng cách giữa các nhóm để
sự trao đổi của các nhóm không bị ảnh hưởng tới nhau.
Tóm lại, có thể sử dụng nhiều hình thức chia nhóm khác
nhau, mỗi một hình thức đề có hạn chế và ưu điểm của nó. Để
đạt hiệu quả cao trong việc chia nhóm thảo luận, GV nên dựa
vào mục tiêu bài học, loại bài học, không gian học tập, trình
độ, sở trường của SV.

Trong công tác dạy và học hiện nay đã có nhiều hình
thức thảo luận nhóm được áp dụng, tùy vào nội dung và tính
chất của bài học. Giảng viên có thể lựa chọn các hình thức
thảo luận phù hợp. Tuy nhiên có một số hình thức thường
được sử dụng, cụ thể như sau:
Nhóm nhỏ thông thường: Để thảo luận về các vấn đề có
nội dụng ít, thời lượng ngắn.GV sẽ chia lớp học nhiều nhóm
nhỏ, mỗi nhóm có từ 3 đến 5 sinh viên sẽ thảo luận về vấn đề
và đưa ra kết luận về nội dung vấn đề đó. Hình thức này
thường được sử dụng kết hợp với các kĩ thuật dạy học khác
trong một bài học, tiết học. Nội dung thảo luận của nhóm
thông thường là các vấn đề ngắn, thời lượng ít (5 đến 10
phút).
Nhóm cực nhỏ: Khi giảng viên cần sinh viên giải quyết
một vấn đề, một ý kiến, một câu hỏi có nội dung ngắn gọn sẽ
lập ra các nhóm cực nhỏ từ 2-3 người để cùng nhau giải
quyết, thường là ngồi chung một bàn. Việc này giúp toàn bộ
thành viên trong lớp đều được đóng góp, thảo luận vào bài
học.


Nhóm kim tự tháp: Đây là hình thức thảo luận gồm 2
hoặc 3 nhóm cực nhỏ kết hợp với nhau để giải quyết một vấn
đề lớn hơn được tổng hợp từ các vấn đề đã được giải quyết
của nhóm cực nhỏ. Khiến cho buổi thảo luận được sôi nổi
hơn.
Nhóm đồng tâm: Hay còn được gọi là nhóm bể các.
Trong đó sẽ có một nhóm sẽ được giao nhiệm vụ thảo luận và
trình bày các vấn đề được giảng viên giao giống như các con
cá trong bể. Còn các nhóm khác đóng vai trò như người xem

sẻ quan sát, đánh giá, phản biện các nội dung mà nhóm làm
“cá” trình bày. Sau đó liên tục thay đổi vị trí giữa các nhóm
cho nhau. Cùng nhau hoàn thành tất cả nội dung của bài học.
Như vậy, có nhiều cách chia nhóm khác nhau để tiến
hành thảo luận nhóm. Tùy theo nội dung, vấn đề của bài học
cần được giải quyết mà người giảng viên sẽ lựa chọn cách chia
nhóm, phương pháp thảo luận sao cho phù hợp để đảm bảo sự
chủ động, tích cực của sinh viên khi tham gia vào bài học.
Thông qua các hình thức thảo luận nhóm, kiến thức môn
học của SV sẽ được củng cố, được đào sâu, mở rộng, bước đầu


biết phân tích, phê phán, phản biện để bảo vệ ý kiến cá nhân
của mình trước tập thể
Có nhiều hình thức thảo luận nhóm khác nhau vì vậy để
sử dụng phương pháp thảo luận nhóm đạt hiệu quả cao người
giảng viên cần phải sử dụng linh hoạt, lựa chọn phương pháp
sao cho hiệu quả nhất, phù hợp nhất.
- Bản chất và quy trình của phương pháp thảo luận
nhóm
- Bản chất của phương pháp thảo luận nhóm:
Từ việc phân tích khái niệm PPTLN có thể rút ra nét bản
chất của PPDH này đó là sự tiếp xúc trực diện, tự do trao đổi
ý tưởng và sự phụ thuộc tích cực.
Thảo luận nhóm đòi hỏi phải có sự tiếp xúc trực diện
giữa các bên tham gia quá trình thảo luận. Quá trình trao đổi
giữa các thành viên trong nhóm được diễn ra một cách trực
tiếp, mặt đối mặt. Nhờ vậy, các thành viên sẽ chú ý đến cử
chỉ, giọng nói và từ ngữ, qua đó tăng cường hứng thú học tập
của bản thân, hình thành kỹ năng lắng nghe, thấu hiểu sự khác

biệt và giải quyết xung đột, kỹ năng trình bày ý kiến, quan
điểm của bản thân.
Trong quá trình thảo luận nhóm, các bên tham gia tự do
trao đổi ý tưởng, thể hiện quan điểm của bản thân không có sự
gò bó, cưỡng ép mà được tôn trọng. Các ý kiến được đưa ra
trên tinh thần dân chủ có tác động lớn đến đối tượng tham gia
giúp các thành viên trong nhóm cởi mở, mạnh dạn bày tỏ,
chia sẻ hiểu biết, đề xuất các phương án giải quyết vấn đề.
Trên tinh thần tự do trao đổi, sự sáng tạo của các thành viên
sẽ được phát huy một cách tối đa.
Kết quả của thảo luận nhóm là đưa ra được ý kiến chung
nhất của cả nhóm. Để làm được điều này, tất cả các thành viên
trong nhóm phải nỗ lực, cố gắng để hoàn thành nhiệm vụ
chung, mỗi thành viên là một mắt xích quan trọng trong hoạt
động của nhóm, sức mạnh của nhóm chính là tổng hợp sức
mạnh của mỗi cá nhân. Làm việc theo nhóm là cách học cho
phép tất cả các thành viên trong nhóm giải quyết một công
việc được mô tả rõ ràng nhờ vào sự hợp tác chặt chẽ và sự
phân công công việc trong nhóm. Vì vậy, mỗi thành viên
trong nhóm tự ý thức được phải cố gắng hết mình không phải
chỉ vì thành tích cá nhân mà còn vì thành công chung. Sự phụ


thuộc này được thể hiện trên nhiều lĩnh vực như: mục đích,
nguồn lực, vai trò.
Để hiểu rõ hơn bản chất của phương pháp thảo luận
nhóm với tư cách là một phương pháp dạy học cần phân biệt
thảo luận trong dạy học với thảo luận nói chung. Tuy giữa

chúng có rất nhiều điểm tương đồng nhưng thảo luận để dạy
học có những điểm riêng mà người thày cần biết rõ để vận
dụng khi tổ chức dạy học. Đó là:
+ Chỉ có một người đưa ra chủ đề thảo luận đó là thày
+ Chỉ có một mục đích là thực hiện mục tiêu bài học (do
thày đề ra lúc ban đầu)
+ Chỉ có một người đưa ra kết luận đó là thày
+ Chỉ có một người điều khiển đó là thày
+ Vốn kiến thức để thảo luận : do thày cung cấp, do đọc
tài liệu dưới sự hướng dẫn của thày
+ Mọi thành viên đều phải phát biểu, thày có quyền chỉ
định, thực chất đó là giúp họ tự phát huy hiệu quả vốn kiến
thức họ đang có...


Do đó, điều khó khăn nhất với thày trong hướng dẫn
thảo luận là làm thế nào để mọi người có cảm giác như chính
họ giúp nhau đi tìm chân lý mặc dù sự thật thì thày chính là
người áp đặt chân lý cho họ. Như vậy điều nặng nề nhất với
thày là học viên không phát biểu trong buổi thảo luận khiến
thày phải thuyết giảng và nói toạc chân lý ra: nghĩa là thày đã
thất bại trong tổ chức hình thức dạy học này.
Thông qua các hoạt động thảo luận nhóm sẽ tạo được
cho lớp học một môi trường hợp tác giữa sinh viên và sinh
viên, giữa sinh viên với giảng viên góp phần “tạo điều kiện
cho sinh viên nghĩ nhiều hơn, làm nhiều hơn và thảo luận
nhiều hơn”. Phương pháp thảo luận nhóm là lấy người học
làm trung tâm trong quá trình hợp tác giải quyết vấn đề sinh
viên sẽ được tiếp cận kiến thức từ nhiều nguồn khác nhau,
được phát biểu chính kiến, phát huy được sở trường của từng

người, nâng cao được năng lực làm việc tập thể, làm việc
nhóm. Phát huy tối đa tính tích cực của người học, khơi dậy
niềm đam mê, khả năng của từng sinh viên thông qua các hoạt
động thảo luận trao đổi, để cùng nhau giải quyết các vấn đề
mà giảng viên đã đặc ra.
- Quy trình của phương pháp thảo luận nhóm


Thuật ngữ “quy trình” theo từ điển Tiếng Việt thông
dụng do Nguyễn Như Ý chủ biên đã định nghĩa “quy trình là
các bước, trình tự phải tuân theo khi tiến hành công việc nào
đó”[38,626].
Tác giả Nguyễn Thị Hồng cho rằng: "Quy trình ở đây
được hiểu là trình tự các bước được sắp xếp có tổ chức và có
mục đích liên tiếp nhau nhằm thực hiện hoàn chỉnh một hoạt
động cụ thể. Bước là đơn vị hoạt động ứng với một mục tiêu,
và là đơn vị nhỏ nhất cấu thành quytrình"[17,56].
Như vậy, quy trình sử dụng phương pháp thảo luận
nhóm là các bước, trình tự được sắp xếp một cách có hệ thống
theo một chu trình nhất định để đạt được mục đích trong tổ chức
hoạt động dạy học theo phương pháp thảo luận nhóm.
Trong quá trình nghiên cứu để viết luận văn và thực tế
giảng dạy. Chúng tôi đã thống nhất được quy trình sử dụng
phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học phần Phép biện
chứng duy vật trong môn những nguyên lý cơ bản của chủ
nghĩa Mac – Lênin bao gồm 3 giai đoạn và 10 bước được thể
hiện ở sơ đồ dưới đây:


Sơ đồ: tích hợp hoá qui trình dạy học

sử dụng phương pháp thảo luận nhóm

Bư
ớc
1
2

Giảng

Giai

Xác địnhviên
mục tiêu bài học

đoạn

viên vụ của bài học
Xác định nhiệm

Lập kế hoạch thảoluận
Thiết kế, xây dựng, nội dung thảo luận

Lựa
3 chọn phương pháp, hình thức thảo luận

4

Sinh

Nghiên cứu nội dung bài học

Lựa chọn phương pháp, phương tiện

Phân chia nhóm
Gia nhập nhóm nghiên cứu vấn đề

5Tiến hành giao nhiệm vụ cho từng nhóm
Thực hiện nội dung thảo luận
Nhận nhiệm vụ từ giảng viên
6

Tổ chức thảo luận mỗi nhóm
Thảo luận với thành viên trong nhóm

7

8

9

10

Tổ chức thảo luận giữa các nhóm

Đánh giá kiểm tra
Củng cố kiến thức kỹ năng

Giao nhiệm vụ cho bài học

Tham gia thảo luận trong lớp

Tự kiểm tra, đánh giá

Tóm tắt, rút ra kết luận, Kinh nghiệm
Tổng kết đánh giá
Tiếp nhận nhiệm vụ của bài học



Quy trình phản ánh đầy đủ trật tự các bước tổ chức, các
giai đoạn, thảo luận một bài học. Cụ thể các giai đoạn và các
bước thể hiện như sau:
Giai đoạn 1: Lập kế hoạch thảo luận
Đối với giảng viên:Trong giai đoạn này giảng viên sẽ
tiến hành lập kế hoạch thảo luận, phổ biến xác định mục tiêu
của bài học cho toàn bộ sinh viên trong lớp. Sau đó tiến hành
chọn lọc những vấn đề, thiết kế, xây dựng nội dung để tổ chức
thảo luận. Để đạt được hiệu quả cao nhất khi thảo luận giảng
viên phải áp dụng các phương pháp và phương tiện sao cho
phù hợp. Yêu cầu đặt ra là giảng viên phải xác định được mục
tiêu, nêu vấn đề một cách cụ thể, thiết kế nội dung thảo luận
một cách khoa học, logic.
Đối với sinh viên: Sau khi được giảng viên phổ biến,
truyền đạt về mục tiêu của bài học sinh viên sẽ phải tự xác
định về nhiệm vụ học tập, nghiên cứu nội dung cũng như lựa
chọn phương pháp học tập sao cho phù hợp.
Giai đoạn 2: Tổ chức thảo luận.