Giáo án Ngữ văn 6 bài 19: Sông nước Cà Mau

Giáo án Ngữ văn lớp 6

SÔNG NƯỚC CÀ MAU
I. Tác giả, tác phẩm
1.

Tác giả
Đoàn Giỏi sinh năm (1925 – 1989), quê ở tỉnh Tiền Giang, ông viết
văn từ thời kỳ kháng chiền chống thực dân Pháp (1946 – 1954). Tác phẩm

2.

của ông đều viết về cuộc sống thiên nhiên va con người ở Nam Bộ.
Tác phẩm
Bài văn Sông nước Cà Mau được trích từ chương XVIII trong tác
phẩm “Đất rừng Phương Nam” của nhà văn Đoàn Giỏi. Tến bài do người
biên soạn đặt.

II. Đọc – hiểu văn bản
1.

Tìm hiểu chung
Đất rừng phương Nam là tác phẩm nổi tiếng nhất của Đoàn Giỏi viết
cho thiếu nhi kể về quãng đời lưu lạc của chú bé An - nhân vật chính tại
vùng đất rừng U Minh, miền Tây Nam Bộ trong những năm đầu của cuộc
kháng chiến chống Pháp. Qua câu chuyện tác giả đưa người đọc đến vùng
thiên nhiên hoang dã mà rất phong phú độc đáo.
Ngay từ khi mới ra đời truyện đã có sức hấp dẫn với nhiều thế hệ bạn
đọc. Đặc biệt là bạn đọc nhỏ tuổi. Tác phẩm đã được tái bản nhiều lần, in ra
nhiều thứ tiếng và gần đây nhất đã được dựng thành phim - bộ phim Đất
rừng phương Nam mà các em đã có dịp được xem trên sóng truyền hình.

2.

Ấn tượng chung về cảnh quan thiên nhiên Cà Mau
Càng đổ dần về hướng mũi Cà Mau thì sông ngòi, kênh rạch càng bủa
giăng chi chít như
mạng nhện. Trên thì trời xanh, dưới thì nước xanh, chung quanh mình cũng
chỉ một toàn một sắc xanh cây lá. Tiếng rì rào bất tận của những khu rừng
1


Giáo án Ngữ văn lớp 6
xanh bốn mùa, cùng tiếng sóng rì rào từ
biển Đông và vịnh Thái Lan ngày đêm không ngớt vọng về trong hơi gió
muối – thứ âm thanh đơn điệu triền miên ấy ru ngủ thính giác, càng làm mòn
mỏi và đuối dần đi tác dụng phân biệt của thị giác con người trước cái quang
cảnh chỉ lặng lẽ một màu xanh đơn điệu.
♣Địa hình: Sông ngòi, kênh rạch chi chít
♣Quang cảnh: Toàn một sắc xanh
♣Âm thanh:Tiếng rì rào của rừng, sóng, gió
♣Âm thanh:Tiếng rì rào của rừng, sóng, gió
◊ Không gian rộng lớn mênh mông với sông ngòi, kênh rạch bủa giăng.
3.

Kênh, rạch và sông Năm Căn
…Ở đây, người ta gọi tên đất, tên sông không phải bằng những danh
từ mĩ lệ, mà cứ theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên. Chẳng hạn
như gọi rạch Mái Giầm, vì hai bên bờ rạch mọc toàn những cây mái giầm
cọng tròn xốp nhẹ, trên chỉ xòa ra độc một cái lá xanh hình chiếc bơi chèo
nhỏ; gọi kênh Bọ Mắt vì ở đây tụ tập không biết cơ man nào là bọ mắt, đen

như hạt vừng, chúng cứ bay theo thuyền từng bầy như những đám mây nhỏ,
ta bị nó đốt vào da thịt chỗ nào là chỗ đó ngứa ngáy nổi mẩn đỏ tấy lên; gọi
kênh Ba Khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng
bám đặc sệt quanh các gốc cây (Ba Khía là một loại còng biển lai cua,
càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon). Còn như xã Năm
Căn thì nghe nói ngày xưa trên bờ sông chỉ độc có một cái lán năm gian của
những người tới đốn củi hầm than dựng nên, cũng như Cà Mau là nói trại đi
theo chữ tức khơ mâu, tiếng Miên nghĩa là “nước đen”.
Ở vùng Cà Mau, người ta gọi tên đất, tên sông, kênh rạch theo cách nào?
A. Theo những danh từ mĩ lệ;
2


Giáo án Ngữ văn lớp 6
B. Theo những thói quen trong đời sống;
C. Theo cách của cha ông để lại;
D. Theo đặc điểm riêng biệt của nó mà gọi thành tên.
◊ ωThiên nhiên còn rất tự nhiên, hoang dã, phong phú.
ωCon người giản dị, chất phác.
Đặc tả dòng sông Năm Căn:
Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm
như thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống như người
bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng
hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy
trường thành vô tận. Cây đước mọc dài theo bãi, theo từng lứa trái rụng,
ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng
bậc màu xanh lá mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ,… lòa nhòa ẩn hiện
trong sương mù và khói sóng ban mai.Thuyền chúng tôi chèo thoát qua kênh
Bọ Mắt, đổ ra con sông Cửa Lớn, xuôi về Năm Căn.
III. Tổng kết

1.

Nghệ thuật
Miêu tả từ khái quát cụ thể, xa gần. Kết hợp sử dụng một bài văn miêu
tả khá hoàn chỉnh về cảnh quan sông nước vùng Cà Mau. Tác giả đi từ ấn
tượng chung sau đó đi vào miêu tả, thuyết minh về kênh rạch sông ngòi và
cảnh vật hai bên bờ. Cuối cùng là cảnh chợ Năm Căn họp ngay trên sông
nhưng rất trù phú và đông vui, tấp nập. Nhiều biện pháp nghệ thuật : Tả,
kể, thuyết minh, so sánh, nhân hoá, điệp từ, liệt kê

3


Giáo án Ngữ văn lớp 6

2.

Nội dung:
Cảnh quan sông nước Cà Mau với vẻ đẹp rộng lớn, hùng vĩ, hoang dã đầy
sức sống. Chợ Năm Căn một nét sinh hoạt độc đáo của vùng Cà Mau. Qua
văn bản này em có cảm nhận gì về vùng Cà mau. Cực Nam của Tổ Quốc.

IV. Luyện tập
Câu 1: Nhận xét nào sau đây đúng với đoạn trích “ Sông nước Cà
Mau”?
A. Văn bản miêu tả cảnh quan ở vùng đồng bằng Trung Bộ.
B. Văn bản miêu tả cảnh quan ở vùng đồng bằng Nam Bộ.
C. Văn bản miêu tả cảnh quan ở vùng rừng miền Tây Nam Bộ.
D. Văn bản miêu tả cảnh quan ở vùng cực nam Nam Bộ.
Câu 2: Vị trí của người miêu tả trong đoạn trích “ Sông nước Cà Mau”?

A. Trên con thuyền xuôi theo các kênh rạch.
B. Trên đường bộ bám theo các kênh rạch.
C. Từ trên cao nhìn bao quát toàn cảnh.
D. Ngồi một nơi và tưởng tượng ra.

4