Giáo án Ngữ văn 6 bài 8: Cây bút thần

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 6
BÀI 8 - TIẾT 30: VĂN BẢN: CÂY BÚT THẦN
(Cổ tích Trung Quốc)
I. Mục tiêu:

Giúp HS.

1. Kiến thức: - Quan niệm của nhân dân về công lí xã hội, mục đích của tài năng nghệ thuật
và khả năng kì diệu của con người.
- Cốt truyện hấp dẫn có nhiều chi tiết thần kì.
- Sự lặp lại tăng tiến của các chi tiết, sự đối lập giữa các nhân vật.
2. Kĩ năng: - Đọc - hiểu văn bản truyện cổ tích thần kì về kiểu nhân vật thông minh, tài giỏi.
- Nhận ra và phân tích được các chi tiết nghệ thuật kì ảo trong truyện
- Kể lại câu chuyện.
3. Thái độ: - Có ý thức vươn lên trong học tập.
II. Chuẩn bị:
1. GV: - Đọc và nghiên cứu bài.
2.HS:

- Đọc và soạn bài theo câu hỏi SGK.

III. Tiến trình tổ chức dạy - học.
1. Kiểm tra bài cũ (5’)
Kiểm tra phần chuẩn bị của HS
2. Các hoạt động dạy - học (34’).
Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

HĐ 1: Hướng dẫn tìm hiểu văn bản

I. TÌM HIỂU VĂN BẢN:

- Giáo viên hướng dẫn đọc ->đọc mẫu.

1. Đọc - tìm hiểu chú thích. (5’)

- HS: 4 học sinh đọc nối tiếp nhau.
? Cho biết chú thích 3.8 được giải nghĩa bằng
cách nào?
- HS: Từ đồng nghĩa.

2. Tìm bố cục và tóm tắt truyện. (5’)
* Bố cục: 3 phần

? Xác định phần mở truyện, thân truyện, kết

Đ1: Mở truyện


truyện?

Từ đầu đến ... “đặc hình vẽ”.

- HS: Trả lời

Đ2: Thân truyện
Tiếp theo đến -> “sóng hung dữ”.
Đ3: Kết truyện: Còn lại

? Hãy nêu các sự việc chính của phần thân

truyện.

* Sự việc chính:
- Mã Lương dốc lòng học vẽ và được thần
thưởng cho bút vẽ.
- Mã Lương đem tài năng vẽ giúp nhân dân
lao động.
- Mã Lương đem tài năng chừng trị kẻ ác.
3. Phân tích: (25’)

? Ai là nhân vật chính?

a. Nhân vật Mã Lương:

? Mã Lương được giới thiệu ntn?

* Hoàn cảnh: - Sớm mồ côi cha mẹ.

- HS: Trả lời.

- Sống băng nghề kiếm củi.

? ML thuộc kiểu nhân vật nào?

- Rất thích học vẽ.

- HS: ML thuộc kiểu nhân vật có tài năng kì lạ.
? Nguyên nhân nào giúp ML vẽ giỏi?
GV giảng: nguyên nhân giúp ML vẽ giỏi gồm
có nguyên nhân thực tế đó là ai say mê cần cù,

chăm chỉ, sự thông minh có khiếu vẽ và
nguyên nhân thần kì là được thần ban cho bút
thần để vẽ được vật có khả năng như thật.
? Tại sao thần ban bút thần cho ML?
- HS: Thần trao bút cho ML vì
+ ML luôn mơ có một cây bút vẽ
+ Bút thần vào tay của ML mới phát huy hết
được tác dụng và công hiệu.
GV chốt: Bút thần là phần thưởng cho người
có tâm, cái tài, có chí khổ công luyện tập. Bút
là phần thưởng cũng là phương tiện để ML bộ
lộ tài năng tự nuôi mình và làm nhiều việc có

-> Được thần giúp đỡ trao bút thần.


ích.
? Tại sao thần không cho ML tiền của mà lại là
cây bút?
- HS: Bút thần có ý nghĩa hơn, tác dụng sâu
hơn , tiền của tuy nhiều mà không tự mình làm
ra rồi cũng hết, bút là một vật dụng lao động
tạo ra của cải thì sẽ lâu dài hơn.
? Câu tục ngữ nào phù hợp với câu nói trên?
- HS: Câu TN: - Có chí thì nên
- Có công mài sắt có ngày nên kim.
? Qua sự việc ML học vẽ thành tài ND muốn
thể hiện quan niệm gì?
- HS: Trả lời.
GV chốt: Qua việc ML học vẽ thành tài ND

muốn KĐ con người có thể vươn tới khả năng
thần kì bằng tài năng và công phu rèn luyện.
? ML dùng bút thần làm những việc gì?
+ Giúp người nghèo.
+ Trị kẻ ác...
- HS đọc chi tiết ML vẽ giúp người LĐ nghèo.
? Vì sao ML không vẽ cho họ của cải có sẵn
( thóc,gạo, vàng bạc...)?
GV mở rộng: ML là người lao động nên rất
coi trọng lao động. Có dụng cụ LĐ và chỉ có
LĐ thì cuộc sống mới có ý nghĩa dài lâu. LĐ
sẽ tạo ra mọi của cải vật chất. ML làm điều
này có ý nghĩa sâu sa và thiết thực.
? Tìm câu TN nói về LĐ chân chính?
- HS: Tay làm hàm nhai, tay quai miệng trễ.
GV chốt: Việc ML vẽ giúp người nghèo cho
thấy quan niệm của ND về tài năng và giá trị
của NT chỉ có ý nghĩa khi được đem ra phục
vụ NDLĐ.

- >ND muốn thể hiện quan niệm về khả năng
kì diệu của con người. Con người có thể
vươn tới khả năng thần kì bằng tài năng và
công phu rèn luyện.

* Dùng tài năng làm việc thiện, chống cái ác:
- ML vẽ giúp người LĐ nghèo: dụng cụ LĐ
=> muốn họ tự lực cánh sinh, phải sống
bằng chính sức LĐ của mình thì cuộc sống
mới có ý nghĩa lâu dài.

3. Củng cố (3’):
- Qua phần này em hiểu gì về ý nghĩa và giá trị của lao động?
- Nêu các sự việc chính của truyện?
- Bài tập trắc nghiệm . Khoanh tròn ý đúng
* Ước mơ nổi bật của người dân LĐ trong truyện Cây bút thần là.
A. Thay đổi hiện thực
B. Sống yên lành
C. Thoát khỏi áp bức bót lột
D. Về khả năng kì diệu của con người (*).
4. Hướng dẫn học ở nhà (2’)
- Đọc lại phần bài giảng đã học
- Tiếp tục nghiên cứu truyện này, giờ sau học tiếp.


BÀI 8 - TIẾT 31: VĂN BẢN: CÂY BÚT THẦN (Tiếp)
I. Mục tiêu:

Giúp HS.

1. Kiến thức: - Quan niệm của nhân dân về công lí xã hội, mục đích của tài năng nghệ thuật
và khả năng kì diệu của con người.
- Cốt truyện hấp dẫn có nhiều chi tiết thần kì.
- Sự lặp lại tăng tiến của các chi tiết, sự đối lập giữa các nhân vật.
2. Kĩ năng: - Đọc - hiểu văn bản truyện cổ tích thần kì về kiểu nhân vật thông minh, tài giỏi.
- Nhận ra và phân tích được các chi tiết nghệ thuật kì ảo trong truyện
- Kể lại câu chuyện.
3. Thái độ: - Có ý thức vươn lên trong học tập.
II. Chuẩn bị:

1. GV: - Đọc và nghiên cứu bài.
2.HS:

- Đọc và soạn bài theo câu hỏi SGK.

III. Tiến trình tổ chức dạy - học.
1. Kiểm tra bài cũ (5’)
- Trình bày sự việc chính của truyện Cây bút thần?
2. Các hoạt động dạy - học (35’).
Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

HĐ 1: Tiếp tục tìm hiểu nhân vật Mã Lương

3 .Phân tích ( tiếp) 27’

- HS đọc chi tiết ML dùng bút thần trừng trị
tên địa chủ và vua.

a .Nhân vật Mã Lương.
- Mã Lương trừng trị kẻ ác.

? Tài vẽ đã gây tai hoạ gì cho ML?
? Tại sao chúng muốn bắt ML?
- HS: Vì cây bút thần
? ML đã đấu tranh chống kẻ ác ntn?
- HS: Trả lời
? ML đã đối phó với tên địa chủ ntn?
- HS: + Mã Lương đối phó với tên địa chủ.

+ Dùng tài năng và giá trị của cây bút thần
lần lượt giết chết kẻ ác.


+ Mã Lương dùng bút vẽ bánh để ăn, vẽ lò để
sưởi, vẽ thang và vẽ ngựa để chạy trốn, vẽ
cung tên để giết chết tên địa chủ.
? Khi bị vua bắt ML đối phó ntn? Hãy so sánh
với việc ML đối phó với tên địa chủ?
- HS: Với tên vua tham ác vô độ Mã Lương
dùng mẹo khéo hơn, uyển chuyển hơn , vẽ
ngược lại ý vua, làm nhục vua.

->HĐ của Mã Lương thể hiện sự đấu tranh
không khoan nhượng . Với kẻ thù cần phải
tiêu diệt tận gốc rễ.

+ Dùng kế gậy ông đập lưng ông.
GV chốt: ML đã dùng bút thần để diệt trừ kẻ
ác. Với tên địa chủ ML thẳng tay tiệt diệt, với
vua độc ác ML khéo léo uyển chuyển hơn và
dùng kế gậy ông đập lưng ông để trừng trị. ML
là người dũng cảm không sợ quyền uy.
? Nhận xét về hành động của ML?
- HS: ML trừng trị kẻ thù từ chỗ bị động đến
chủ động, trị kẻ ác từ thấp đến cao.
? Theo em ND ,muốn thể hiện điều gì về tài
năng và NT trong việc ML trị kẻ ác?
GV giảng: Cây bút thần trở thành một vũ khí

lợi hại giúp ML chiến đấu và chiến thắng kẻ có
quyền lực và sự gian ác. ML đấu tranh kiên
quyết đến cùng, không đem tài năng phục vụ
tham vọng của giai cấp bóc lột, dùng chúng có
bắt bớ, giam cầm hay mua chuộc. NT chân
chính là phục vụ đời sống ND và diệt trừ cái
ác.
? Với cây bút thần ML đã thực hiện được ước
mơ gì của NDLĐ?
GV chốt: Với cây bút thần ML đã thực hiện
được ước mơ giải phóng, được tự do của ND
ta thời xưa. Đó là ước mơ của hàng trăm triệu
người dân TQ, con người có thể vươn tới
những khả năng thần kì, tài năng thuộc về
nhân dân, thuộc về chính nghĩa.

- Không đem tài năng, NT phục vụ tham
vọng của giai cấp thống trị. NT cũng là một
vũ khí chống cái ác.


? Theo em chi tiết nào li thú gợi cảm hơn cả?
Vì sao?
- HS tự chọn

? Em hãy hình dung nếu bút thần rơi vào tay
kẻ ác mà vẫn phát huy tác dụng thì sẽ ntn?

- Ước mơ được sống tự do, được giải phóng
của nhân dân.

- HS: Nếu bút thần rơi vào tay kẻ ác thì sẽ
không còn sự công bằng, người giàu, kẻ ác vẫn
cứ tồn tại, người lương thiện vẫn chịu thiệt
thòi, như vậy ý nghĩa truyện không còn.
HĐ 2: Ý nghĩa truyện
? Truyện thể hiện quan niệm ước mơ gì của
nhân dân ta?
? Truyện muốn KĐ gì?
GV chốt: Bút thần đã thực hiện công lí, thể
hiện ước mơ, niềm tin về khả năng diệu kì của
con người. KĐ NT chân chính thuộc về nhân
dân, thuộc về người có tâm, có tài, có chí.

* Chi tiết nghệ thuật lí thú gợi cảm:
- ML vô tình để giọt mực rơi vào mắt cò , cò
bay đi - chi tiết đặc sắc giàu NT là nhịp cầu
nối liền 2 cuộc đấu tranh đưa mạch truyện
phát triển hợp lí, tự nhiên. Nó chứng tỏ tài
năng siêu phàm của ML vẽ tranh thành thật.

HS đọc phân ghi nhớ
HĐ 3: Luyện tập
? So sánh hiện tượng NT cây bút thần với hiện
tượng NT cây đàn thần trong truyện Thạch
Sanh đặt tên cho truyện.

b. Ý nghĩa truyện.

- Truyện thể hiện quan niệm về công lí XH
người chăm chỉ, tốt bụng, thông minh, được
nhận phần thưởng xứng đáng kẻ ác bị trừng
trị.
- KĐ tài năng phải phục vụ nhân dân, phục
vụ chính nghĩa chống lại cái ác. KĐ NT chân
chính thuộc về nhân dân, thuộc về người có
tâm, tài, khổ công luyện tập.
4. Ghi nhớ ( SGK) 3’
II. LUYỆN TẬP 5’
- Đều là phương tiện trợ giúp nhân vật, là vũ
khí chống cái ác.
- Đều thể hiện ước mơ về công bằng, chính
nghĩa thắng phi nghĩa.
Tên truyện: VD: Chú bé hoạ sĩ.
3. Củng cố (3’)
- Mô tả lại việc ML dùng bút thần trị cái ác.
- Nhắc lại các chi tiết NT, lí thú và gợi cảm của truyện.
* Bài tập trắc nghiệm
So với những truyện cổ tích đã học Cây bút thần phản ánh cuộc đấu tranh giai cấp trong XH có
áp bức ntn?
A. Cũng giống các truyện cổ tích đã học.
B. Sinh động, rõ ràng hơn.
C. Trực tiếp, sinh động, chân thực hơn.( đáp án C).
D. Không cụ thể và thiếu tính hiện thực
4. Hướng dẫn học ở nhà (2’).
- Đọc kĩ truyện, kể diễn cảm câu chuyện theo đúng trình tự các sự việc.
- Đọc và nghiên cứu bài Ngôi kể và lời kể trong văn tự sự