Giáo án Ngữ văn 6 bài 5: Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ

Tiết 19 :

Từ nhiều nghĩa và hiện tợng chuyển
nghĩa của từ
A - Mục tiêu cần đạt
1. Kiến thức
- Từ nhiều nghĩa
- Hiện tợng chuyển nghĩa của từ.
2. Kỹ năng
- Luyện kỹ năng: Nhận biết từ nhiều nghĩa.
- Bớc đầu biết sử dụng từ nhiều nghĩa trong hoạt động giao
tiếp.
3.Thái :
Giáo dc HS ý thc gi gìn s trong sáng ca ting Vit .
B. Chuẩn bị thầy và trò.
- GV: Bài soạn, SGV, sách chuẩn kiến thức, kỹ năng
- HS: sgk, vở soạn.
C - Tiến trình bài dạy
* ổn định lớp :
* Bài cũ :
của từ ?

- Nghĩa của từ là gì ? Có mấy cách giải nghĩa

- Giải nghĩa các từ : Học sinh, ăn.
TaiLieu.VN

Page 1


* Bài mới : Mt t có th có nhiu ngha hoc có nhiu ngha nh

vy t có nhiu ngha l nhng ngha no? ó l ni dung bi hc
hôm nay chúng ta cùng tìm hiu
Hoạt động của Gv và HS

Nội dung cần đạt

Cho 1 học sinh đọc bài thơ I. Từ nhiều nghĩa :
Những cái chân .

? Trong bài thơ có mấy sự + Có 4 sự vật có chân : Cái gậy,
vật có chân ?
com pa, kiềng và cái bàn
? Những cái chân ấy có + Đợc
thể nhìn thấy và sờ đợc
không ?
? Bài thơ có mấy sự vật + Có 1 sự vật không có chân : cái
không có chân ?
võng.
? Tại sao sự vật này đợc đa + Đa vào để ca ngợi các anh bộ đội
vào bài thơ ?
hành quân.
? Trong 4 sự vật có chân, + Giống : Chân chỉ nơi tiếp xúc với
nghĩa của từ chân có gì mặt nền, để đỡ lại các bộ phận
giống và khác nhau?
khác.
+ Khác :
- Chân của gậy là để đỡ bài.
- Chân của com pa,để làm cho
com pa quay

TaiLieu.VN

Page 2


- Chân của kiềng để đỡ chân
kiềng và xoong.
- Chân của bàn để đỡ thân và
mặt bàn.
? Hãy tìm một số nghĩa + Bộ phận dới cùng tiếp xúc với đất,
khác của từ chân
để đi lại của ngời hoặc động vật :
Ví dụ : Bớc chân, chân voi.
+ Bộ phận dới cùng gắn liền với đất
hoặc một sự vật khác.
VD : Chân tờng, chân răng, chân
núi.
+ Bộ phận dới cùng của một đồ vật,
có tác dụng đỡ cho các bộ phận khác.
Ví dụ : Chân giờng, chân đèn.
- Giáo viên : Nh vậy, từ
chân là một từ nhiều
nghĩa.
? Tìm một số từ nhiều + Mũi, chín, đờng.
nghĩa
? Tìm một số từ chỉ có 1 + Xe đạp, com pa, cà pháo, hoa
nghĩa ?
hồng.
? Sau khi tìm hiểu nghĩa + Từ có thể có 1 nghĩa hay nhiều
của các từ vừa rồi, em có nghĩa.

nhận xét gì về nghĩa của
TaiLieu.VN

Page 3


từ ?
- Cho 1 học sinh đọc .
- Giáo viên nhấn mạnh kiến * Ghi nhớ.
thức, dặn học sinh học
thuộc.
- Giáo viên dùng bảng phụ
ghi nghĩa của từ chân (3
II. Hiện tợng chuyển nghĩa của
nghĩa)
từ.

? Cho biết nghĩa đầu tiên + Bộ phận dới cùng, tiếp xúc với đất
của từ chân là nghĩa của ngời hay động vật dùng để đi
nào ?
đứng.
- Giáo viên : Nghĩa đầu
tiên gọi là nghĩa gốc
(nghĩa
đen,
nghĩa
chính). Nó là cơ sở để
hình thành nghĩa chuyển
của từ.
- Cho học sinh tìm các ví + Chân bồi bàn, chân th kí, chân

dụ về nghĩa chuyển của từ tủ, chân hơng.
chân
? Thử tìm mối liên hệ giữa + Nghĩa đầu tiên là cơ sở để suy
các nghĩa của từ chân
ra nghĩa sau, các nghĩa sau làm
phong phú cho nghĩa đầu tiên.
+ Chúng đều có 1 cơ sở chung : Bộ
phận dới cùng của ngời hay đồ vật.

TaiLieu.VN

Page 4


- Giáo viên nêu VD :

Mùa xuân là tết trồng cây
Làm cho đất nớc càng ngày càng
xuân

? Hai từ xuân trong câu + Xuân ở dòng lục : 1 nghĩa chỉ
lục bát có mấy nghĩa ? Đó mùa xuân.
là những nghĩa nào ?
+ Xuân ở dòng bát : Nhiều nghĩa
chỉ mùa xuân, sự tơi đẹp, đầy sức
sống.
? Nh vậy, trong câu từ th- + Trong câu từ đợc dùng với 1 hoặc
ờng đợc dùng với mấy nghĩa nhiều nghĩa.
?
* Ghi nhớ.

- Cho 1 học sinh đọc .
- GV nhấn mạnh nội dung,
kiến thức, yêu cầu HS học
thuộc.
III. Luyện tập.
+ Hớng dẫn học sinh làm bài tập 1, 2, 3, 4 tại lớp.
+ Cũng cố bài :
- Từ nhiều nghĩa và hiện tợng chuyển nghĩa của từ.
+ Hớng dẫn học ở nhà :
- Học sinh về làm bài tập 5 (SGK) và bài tập 5 (SBT)

TaiLieu.VN

Page 5