Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường THCS huyện đông anh, thành phố hà nội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.32 MB, 153 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
NGUYỄN THỊ PHƯƠNG
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN ĐÔNG ANH
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC
HÀ NỘI, NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
NGUYỄN THỊ PHƯƠNG
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN ĐÔNG ANH
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Tình
HÀ NỘI, NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Nguyễn Thị Phương học viên lớp cao học quản lý giáo dục khóa 20
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2.
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi,
xuất phát từ yêu cầu phát sinh trong công việc để hình thành hướng nghiên
cứu.
Các số liệu có nguồn gốc rõ ràng, tuân thủ đúng nguyên tắc và kết quả trình
bày trong luận văn thu thập được trong quá trình nghiên cứu là trung thực chưa
từng được ai công bố trước đây.
Tôi chịu trách nhiệm với lời cam đoan của mình.
Hà Nội, tháng 10 năm 2018
Tác giả
Nguyễn Thị Phương
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Thị Tình trường Đại
học Sư phạm Hà Nội đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo đã tham gia giảng dạy lớp Cao
học Quản lý giáo dục, những người thầy đã trang bị cho tôi tri thức và kinh nghiệm
trong lĩnh vực quản lý khoa học giáo dục.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô khoa Quản lý giáo dục, phòng Đào
tạo sau Đại học trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2; Sở Giáo dục và Đào tạo Hà
Nội; Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Đông Anh; Ban giám hiệu các trường
THCS trên địa bàn huyện Đông Anh thành phố Hà Nội; Các bạn bè đồng nghiệp
và gia đình đã động viên, nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn
thành luận văn này.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài, mặc dù đã có
nhiều cố gắng nhưng luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong
nhận được sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của các thầy giáo, cô giáo, các nhà quản lý
và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn chỉnh hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, tháng 10 năm 2018
Tác giả
Nguyễn Thị Phương
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH
HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ
SỞ ............................................................... 7
1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................. 7
1.1.1 Một số công trình nghiên cứu trên thế giới............................................. 7
1.1.2 Một số nghiên cứu ở trong nước ...............................................................
8
1.2 Hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
ở trường trung học cơ sở .................................................................... 10
1.2.1 Trường trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân ................... 10
1.2.2 Đặc điểm tâm lý của học sinh trung học cơ sở ...................................... 11
1.2.3 Phát triển năng lực ở học sinh trung học cơ sở .........................................
12
1.2.4 Hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh
trung học cơ sở ...................................................................................... 17
1.3 Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển nă ng lực học
sinh ở trường trung học cơ sở ............................................................... 22
1.3.1 Khái niệm: ......................................................................................... 22
1.3.2 Nội dung quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển
năng lực học sinh ở trường trung học cơ sở.......................................... 26
1.4 Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động dạy học theo định
hướng phát triển năng lực học sinh................................................... 43
1.4.1 Các yếu tố thuộc về chủ thể quản lý ...................................................... 43
1.4.2 Các yếu tố thuộc về đối tượng quản lý .................................................. 44
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH
HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG THCS
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG ANH
THÀNH PHỐ HÀ NỘI......................................................................... 47
2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu .......................................................... 47
2.1.1 Khái quát về đặc điểm tự nhiên, điều kiện kinh tế, chính trị xã hội huyện
Đông Anh .......................................................................................................47
2.1.2. Khái quát về tình hình thực tiễn dạy học và giáo dục ở các trường THCS
trên địa bàn huyện Đông Anh
........................................................................47
2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng.............................................................................
53
2.2.1. Mục tiêu khảo sát
............................................................................................53
2.2.2. Nội dung khảo
sát............................................................................................53
2.2.3. Tiêu chí đánh giá
.............................................................................................53
2.3. Thực trạng hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng
lực học sinh ở các trường THCS trên địa bàn huyện Đông Anh...... 55
2.3.1 Thực trạng việc thực hiện nội dung chương trình theo định hướng
phát triển năng lực HS. ......................................................................... 55
2.3.2 Thực trạng sử dụng phương pháp và hình thức tổ chức dạy học theo
định hướng phát triển năng lực học sinh ..................................................
57
2.3.3 Thực trạng việc sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học theo định
hướng phát triển năng lực HS ............................................................... 59
2.3.4 Thực trạng kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển năng lực
học sinh. ................................................................................................ 60
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển
năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn huyện
Đông Anh
......................................................................................................63
2.4.1 Thực trạng quản lý thực hiện mục tiêu, chương trình, nội dung dạy học
theo định hướng phát triển năng lực học sinh
................................................63
2.4.2 Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giáo viên theo định hướng
phát triển năng lực học sinh .................................................................. 64
2.4.3 Thực trạng quản lý hoạt động học của học sinh theo định hướng phát
triển năng lực..................................................................................................66
2.4.4 Thực trạng quản lý đổi mới hình thức tổ chức, phương pháp, kỹ
thuật dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ................
67
2.4.5 Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học
sinh theo định hướng phát triển năng lực. ............................................ 70
2.4.6 Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, sử dụng thiết bị dạy học và ứng
dụng công nghệ thông tin phục vụ cho hoạt động dạy học
theo
định hướng phát triển năng lực học sinh............................................... 71
2.4.7 Thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý hoạt
động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ................
73
2.5. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định
hướng phát triển năng lực học sinh ở các trường trung học cơ sở
trên địa bàn huyện Đông Anh. .............................................................. 75
2.5.1. Những ưu điểm...................................................................................... 75
2.5.2. Những hạn chế ...................................................................................... 76
2.5.3. Nguyên nhân của những ưu điểm và hạn chế .................................................77
Kết luận chương 2 ........................................................................................... 79
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG
PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌCCƠ SỞ
TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔNG ANH, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
................................................. 80
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ........................................................ 80
3.2. Các biện pháp ......................................................................................... 81
3.2.1. Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của tổ chức quản lý hoạt
động dạy học theo định hướng phát triển năng lực cho các cán bộ,
giáo viên, học sinh trong nhà trường. .................................................... 81
3.2.2. Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, tập trung bồi
dưỡng đổi mới PP, HTTC và KTDH theo định hướng phát triển
năng lực học sinh cho cán bộ và GV trong các trường THCS. ........... 84
3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng phương pháp học tập, tăng cường các hoạt
động trải nghiệm sáng tạo cho học sinh................................................ 88
3.2.4. Xây dựng các tiêu chí đánh giá, xếp loại giáo viên gắn với hoạt
động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ................
90
3.2.5. Chỉ đạo đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quá học tập của học sinh
theo định hướng phát triển năng lực. ....................................................
94
3.2.6. Đảm bảo các điều kiện hỗ trợ hoạt động giảng dạy, học tập theo
định hướng phát triển năng lực học sinh............................................... 96
3.3. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp
đề xuất. .................................................................................................. 98
3.3.1. Các bước tiến hành khảo nghiệm .......................................................... 98
3.3.2 . Kết quả khảo nghiệm mức độ cần thiết của các biện pháp ..................
99
3.3.3. Kết quả khảo nghiệm tnh khả thi của các biện pháp ......................... 101
Kết luận chương 3 ......................................................................................... 103
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 105
1. Kết luận ..................................................................................................... 105
2. Khuyến nghị .............................................................................................. 107
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 109
PHỤ LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Viết tắt
Viết đầy đủ
CBQL
Cán bộ quản lý
CNTT
Công nghệ thôngtin
CSVC
Cơ sở vật chất
GV
Giáo viên
HS
Học sinh
HTTC
Hình thức tổ chức
KTĐG
Kiểm tra đánh giá
KTDH
Kỹ thuật dạy học
PP
Phương pháp
PPDH
Phương pháp dạy học
PTNL
Phát triển năng lực
QLGD
Quản lý giáo dục
SGK
Sách giáo khoa
TBDH
Thiết bị dạy học
TB
Trung bình
THCS
Trung học cơ sở
TTCM
Tổ trưởng chuyên môn
DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Đội ngũ hiệu trưởng các trường THCS trên địa bàn huyện Đông
Anh thành phố Hà Nội năm học 2017 - 2018.......................................... 48
Bảng 2.2. Đội ngũ GV các trường THCS trên địa bàn huyện Đông Anh
thành phố Hà Nội năm học 2017 - 2018 ................................................. 49
Bảng 2.3. Kết quả 2 mặt giáo dục của các trường THCS trên địa bàn huyện
Đông Anh, năm học 2017 – 2018............................................................ 50
Bảng 2.4. CSVC, TBDH các trên địa bàn huyện Đông AnhThành phố Hà
Nội, năm học 2017 – 2018 ...................................................................... 52
Bảng 2.5. Đánh giá thực trạng mức độ thực hiện nội dung chương trình
dạy học theo định hướng phát triển năng lực của HS ............................. 56
Bảng 2.6. Đánh giá thực trạng mức độ thực hiện các phương pháp và
hình thức tổ chức dạy học theo định hướng phát triển năng
lực
học sinh ............................................................................................... 57
Bảng 2.7. Đánh giá thực trạng mức độ sử dụng các phương tiện, thiết bị dạy
học theo định hướng phát triển năng lực HS ...........................................
59
Bảng 2.8. Đánh giá thực trạng mức độ thực hiện các hình thức kiểm tra,
đánh giá theo định hướng phát triển năng lực HS ..................................
60
Bảng 2.11: Mức độ đánh giá thực trạng việc quản lý hoạt động dạy của
GV theo định hướng phát triển năng lực HS .......................................... 65
Bảng 2.12. Mức độ đánh giá thực trạng quản lý hoạt động học của HS theo
định hướng phát triển năng lực học sinh .................................................
66
Bảng 2.13 Mức độ đánh giá thực trạng quản lý đổi mới HTTC, PPDH
và KTDH theo định hướng PTNL HS ................................................ 67
Bảng 2.14. Mức độ đánh giá thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của HS theo định hướng phát triển năng lực. .............................
70
Bảng 2.15. Mức độ đánh giá thực trạng quản lý CSVC, sử dụng TBDH và ứng
dụng công nghệ thông tin phục vụ cho HĐDH theo định hướng PTNL HS.
................................................................................................ 72
Bảng 2.16. Đánh giá thực trạng mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản
lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS ...............
74
Bảng 3.1. Kết quả khảo sát tnh cần thiết của các biện pháp ...............................
99
Bảng 3.2. Kết quả khảo sát tnh khả thi của các biện pháp................................ 101
Bảng 3.3. Tương quan giữa tnh cần thiết và tnh khả thi của các biện pháp ........
102
1
2
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa hiện nay, nhiều quốc gia trên thế
giới đã tiến hành đổi mới giáo dục, đó là xu thế phát triển chung và Việt Nam
cũng không đứng ngoài xu thế đó. Đảng và Nhà nước ta đã xác định giáo dục và
đào tạo cùng với khoa học công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra
nguồn nhân lực có chất lượng cao, đáp ứng được sự nghiệp CNH - HĐH đất nước
và hội nhập quốc tế.
Đảng đã đề ra các nghị quyết quan trọng về đổi mới giáo dục, trong đó Nghị
quyết Trung ương 2 khóa VIII đã khẳng định “thực sự coi giáo dục và đào tạo là
quốc sách hàng đầu, là động lực phát triển kinh tế xã hội” [10], đánh dấu một bước
quan trọng trong sự phát triển giáo dục. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX Đảng
đã khẳng định “phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan
trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH-HĐH, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững”[11].
Đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, Đảng đã chỉ rõ yêu cầu cấp bách cũng như
lâu dài đó là “nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện; đổi mới cơ cấu tổ chức, cơ
chế quản lý, nội dung, PP dạy và học; thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa,
chấn hưng giáo dục Việt Nam” [12].
Thực hiện các nghị quyết của Đảng, nền giáo dục nước ta đã có sự phát
triển vượt bậc và đạt được một số thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, chất lượng,
hiệu quả giáo dục và đào tạo còn bộc lộ nhiều những hạn chế, đáp ứng chưa cao
được yêu cầu của sự phát triển kinh tế, xã hội. Nhận thấy rõ điều đó, tại Đại hội đại
biểu toàn quốc lần thứ XI, Đảng đã xác định “đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo
dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội
nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ GV và
CBQL là khâu then chốt, giáo dục và đào tạo có sứ mạng nâng cao dân trí, phát
triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng xây dựng đất nước,
xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam” [13]. Tiếp đó tại Hội nghị Trung
ương 8 khóa XI Đảng
đã ban hành Nghị quyết số 29, khẳng định “Phát triển giáo dục và đào tạo là nâng
cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Chuyển mạnh quá trình giáo
dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực phẩm chất
người học. Học đi đôi với hành; lý luận gắn với thực tiễn; giáo dục nhà trường kết
hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội” [14].
Đây là sự khác biệt lớn giữa cuộc đổi mới giáo dục lần này với những lần cải
cách, đổi mới trước đó. Mục tiêu giáo dục sẽ chuyển từ "định hướng nội dung"
sang "định hướng năng lực".
Huyện Đông Anh nằm ở phía Bắc của thủ đô Hà Nội. Toàn huyện có 26
trường THCS (trong đó có 1 trường dân lập). Là một huyện đang trên đà phát triển
mạnh mẽ về kinh tế, được quy hoạch là thủ đô vệ tinh trong tầm nhìn 2030.
Hiện nay trên địa bàn huyện có nhiều khu công nghiệp, nhiều dự án trọng điểm
của thủ đô và đất nước, vì vậy đã và đang thu hút nhiều lao động địa phương cũng
như các quận, huyện lân cận về làm việc với những yêu cầu về trình độ ngày
càng cao. Đứng trước yêu cầu đổi mới của toàn ngành cũng như yêu cầu phát triển
kinh tế của địa phương, các trường THCS trong huyện đã từng bước thực hiện
đổi mới nhiều mặt hoạt động theo sự chỉ đạo của cấp trên và vận dụng phù hợp
với điều kiện của đơn vị. Tuy nhiên, chất lượng dạy và học ở nhiều nhà trường
chưa cao, nguyên nhân chính vẫn là do việc quản lý hoạt động dạy học chưa hiệu
quả và chưa đi đúng hướng đổi mới.
Quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường là một công tác chủ đạo và quan
trọng nhất vì hoạt động dạy học chính là hoạt động cơ bản của trường phổ
thông. Công tác quản lý gồm nhiều khâu, nhiều yếu tố như quản lý chương trình,
mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ sở vật chất…các khâu, các yếu tố này đều
quan trọng nhưng quản lý hoạt động dạy của GV, hoạt động học của HS là trọng
tâm vì các hoạt động khác chủ yếu phục vụ cho hai hoạt động trên. Cùng với
những thay đổi căn bản và toàn diện giáo dục, đặc biệt trong quá trình dạy học
là chuyển từ việc dạy học chú trọng trang bị kiến thức sang dạy học theo hướng
phát triển năng lực HS cho nên công tác quản lý nói chung và quản lý hoạt
động dạy học nói riêng
trong đó có dạy học theo hướng phát triển năng lực là một công tác hết sức
quan trọng, cần thiết và phải làm ngay, cần đồng bộ với các hoạt động dạy và học,
hoạt động quản lý khác.
Xuất phát từ việc học tập, nghiên cứu lý luận về khoa học quản lý giáo dục.
Từ thực tiễn công tác và đứng trước thực trạng của các nhà trường cũng như
yêu cầu của nhiệm vụ đổi mới, với vai trò là chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào
tạo, với những trăn trở, suy nghĩ để tìm ra được các biện pháp quản lý hiệu quả
nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong các nhà trường, tác giả đã chọn đề tài
“Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh ở các
trường THCS huyện Đông Anh, Thành phố Hà Nội” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ lý luận và thực trạng về hoạt động dạy học và quản lý hoạt
động dạy học ở các trường THCS trên địa bàn huyện Đông Anh, đề xuất các biện
pháp nhằm nâng cao chất lượng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng PTNL
học sinh ở các trường THCS trên địa bàn huyện đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục
và đào tạo trong giai đoạn hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS
ở các trường THCS huyện Đông Anh.
4. Giả thuyết khoa học
Chất lượng dạy học ở các trường THCS trên địa bàn huyện Đông Anh hiện
nay phụ thuộc vào sự tác động tổng hợp của nhiều yếu tố, trong đó, quản lý HĐDH
theo định hướng PTNL HS giữ vai trò hết sức quan trọng. Nếu áp dụng một cách
khoa học và sáng tạo các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng
phát triển năng lực HS mà tác giả luận văn nghiên cứu, đề xuất, thì sẽ nâng cao
được chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu mục tiêu đào tạo của Ngành giáo dục
huyện
Đông Anh, theo tinh thần đổi mới giáo dục và đào tạo của Đảng và Nhà nước ta
trong giai đoạn hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1.Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học theo định hướng
phát triển năng lực HS ở trường THCS;
5.2.Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo
định hướng phát triển năng lực HS ở các trường THCS huyện Đông Anh, thành phố
Hà Nội;
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát
triển
năng lực HS ở các trường THCS huyện Đông Anh, Thành phố Hà Nội.
6. Phạm vi nghiên cứu đề tài
6.1. Phạm vi về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định
hướng phát triển năng lực HS đáp ứng chuẩn đầu ra HS THCS mà Bộ Giáo dục và
Đào tạo đang triển khai;
Nghiên cứu biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng các trường
THCS huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội.
6.2. Phạm vi về thời gian nghiên cứu
Nghiên cứu được tiến hành lấy số liệu từ năm 2013, năm thực hiện
chương trình đổi mới căn bản toàn diện giáo dục đến nay và tập trung nghiên cứu
số liệu chính trong năm học 2017- 2018.
6.3. Giới hạn về khách thể điều tra
Đề tài khảo sát các khách thể gồm: CBQL, GV, HS tại 04 trường THCS huyện
Đông Anh, Thành phố Hà Nội.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận
Thực hiện việc nghiên cứu các tài liệu về: Một số tác phẩm kinh điển của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; các văn kiện, nghị quyết của Đảng; các chỉ
thị, nghị định, nghị quyết của Chính phủ; các thông tư, hướng dẫn của Bộ Giáo dục và
đào tạo về
quản lý HĐDH theo định hướng PTNL; Luật Giáo dục, Chiến lược phát triển giáo dục;
các giáo trình, tài liệu về khoa học quản lý và QLGD; các công trình nghiên cứu, báo
cáo khoa học có liên quan đến đề tài đã được công bố và đăng tải trên các tạp chí,
hội thảo khoa học; hệ thống các văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, kế hoạch tổ
chức thực hiện, các báo cáo sơ kết, tổng kết, chương trình, quy trình, nội dung đào
tạo, kế hoạch quản lý của ngành giáo dục và đào tạo huyện Đông Anh. Từ đó tiến
hành thu thập các thông tin, phân tch, tổng hợp, hệ thống hoá, mô hình hoá, khái
quát hóa thành cơ sở lý luận của đề tài.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu
Điều tra bằng phiếu câu hỏi đối với CBQL, GV, HS để làm cơ sở đánh giá
thực trạng, tìm ra nguyên nhân và đề xuất các biện pháp hiệu quả trong quản lý
HĐDH theo định hướng PTNL ở các trường THCS.
7.2.2. Phương pháp quan sát sư phạm
Thu thập thông tin qua việc quan sát hoạt động giảng dạy của giáo viên; các
biểu hiện về thái độ và hành động của CBQL, GV trong quá trình dạy học và thực
hiện các hoạt động dạy học, qua đó đánh giá hiệu quả của hoạt động dạy học theo
định hướng PTNL và quản lý HĐDH theo định hướng PTNL học sinh ở trường THCS.
7.2.3. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Phân tch các văn bản hướng dẫn hoạt động dạy học theo định hướng phát
triển năng lực HS; tổng hợp các tài liệu, minh chứng, những thuận lợi, khó khăn về
quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát triển năng lực HS của hiệu trưởng.
Từ đó rút ra những kết luận làm cơ sở cho việc đề xuất các biện pháp nhằm cải tiến
công tác quản lý này.
7.2.4. Phương pháp chuyên gia
Tham khảo ý kiến của lãnh đạo, chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo, các
đồng chí hiệu trưởng, GV giảng dạy lâu năm, các nhà quản lý … để có thêm thông
tin tin cậy đảm bảo tnh khách quan cho các kết quả nghiên cứu.
7.2.5. Phương pháp khảo nghiệm
Tiến hành khảo nghiệm các biện pháp đã đề xuất để khẳng định tính khoa
học, cần thiết, khả thi của các biện pháp đó.
7.3. Phương pháp xử lý số liệu bằng toán thống kê
Thực hiện bằng một số thuật toán của toán học thống kê áp dụng trong
nghiên cứu giáo dục. PP này được sử dụng với mục đích xử lý các kết quả đều tra,
nghiên cứu, đồng thời đánh giá mức độ tin cậy của PP điều tra.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Khuyến nghị, luận văn có cấu trúc gồm 3
chương:
- Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học theo định hướng
phát triển năng lực học sinh ở trường THCS.
- Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát
triển
năng lực học sinh ở các trường THCS trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà
Nội.
- Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát
triển
năng HS ở các trường THCS trên địa bàn huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội.
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT
TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1 Một số công trình nghiên cứu trên thế giới
Trong lịch sử phát triển của loài người, việc truyền bá kinh nghiệm lịch sử của
thế hệ trước cho thế hệ sau luôn được diễn ra với muôn hình, muôn vẻ, bằng nhiều
hình thức và cách thức khác nhau. Nhu cầu học tập của con người không ngừng
tăng lên. Việc học tập diễn ra với nhiều hình thức phong phú, đa dạng. Học trong
nhà trường, học ngoài nhà trường, chính quy, không chính quy, học trên lớp, học ở
nhà, học thêm…Đi kèm theo đó là việc quản lý hoạt động dạy học. Xã hội ngày càng
đổi mới và phát triển, tất yếu dẫn đến nội dung và phương pháp giáo dục phải có
đổi mới để đáp ứng yêu cầu đổi mới của xã hội. Trên thế giới đã có nhiều công trình
khoa học nghiên cứu cải tổ nền giáo dục theo hướng phát huy tnh tích cực chủ
động, sáng tạo của người học. Học sinh được hướng dẫn, khuyến khích tự lập và
phát triển kế hoạch học tập của mình.
Ngay từ thời cổ đại, tư tưởng về dạy học và quản lý dạy học đã được thể hiện
trong những quan điểm của nhiều nhà triết học đồng thời là nhà giáo dục. Đức
Khổng Tử (551-479 TCN) đã giúp học trò phát triển bằng cách khuyến khích sở
trường, phê bình sở đoản, phương châm chính của dạy học là “khải phát” tức là gợi
mở.
Socrates (469-399 TCN) đã đề xuất thực hiện PP dạy học và được sử dụng cho
đến ngày nay. J.A.Komenxki (1592-1670) đã phân tích các hiện tượng trong tự
nhiên và hiện thực để đưa ra các biện pháp dạy học buộc người học phải tìm tòi, suy
nghĩ để nắm được bản chất của sự vật hiện tượng.
J.J.Rousseau (1717-1778) chủ trương giáo dục trẻ em một cách tự nhiên và
người học sẽ tự khám phá tích lũy kiến thức thông qua chính hoạt động của mình.
John Dewey (1859-1925), nhà sư phạm người Mỹ nổi tiếng đầu thế kỷ XX đã
đưa ra một phương hướng canh tân giáo dục, ông yêu cầu bổ sung vào vốn tri thức
của học sinh những tri thức ngoài sách giáo khoa và lời giảng của GV, đề cao hoạt
động đa dạng của học sinh, đặc biệt là hoạt động thực tiễn. Ông viết: “Học sinh là
mặt trời, xung quanh nó quy tụ mọi phương tiện giáo dục, nói không phải là
dạy, nói ít hơn, chú ý nhiều đến việc tổ chức hoạt động của học sinh”.
Vào thập niên 30 của thế kỷ XX, nhà giáo dục nổi tiếng người Nhật Bản
Tsunesaburo Makiguchi (1871 -1944) đã nhấn mạnh: “Giáo viên không bao giờ học
thay cho học viên mà học viên phải tự mình học lấy. Nói khác đi, dù giáo viên có
làm gì đi nữa thì mọi tri thức truyền thụ vẫn không có giá trị nếu họ không làm cho
học sinh tự mình kiểm nghiệm và thực nghiệm những tri thức đó”
Các tác giả Argüelles, Antonio & Gonczi, Andrew (2000) với cuốn “Competency
Based Education and Training: A World Perspective” giới thiệu về phát triển
chương trình đào tạo theo hướng PTNL.
Các tác giả Marion Anema & Jan McCoy (2009) với cuốn “Competency Based
Nursing Education: Guide To Achieving Outstanding Learner Outcomes” đã giới
thiệu về đào tạo điều dưỡng viên theo hướng PTNL.
1.1.2 Một số nghiên cứu ở trong nước
Ở Việt nam đã có nhiều công trình nghiên cứu về khoa học quản lý giáo dục,
quản lý nhà trường đã góp phần cải tiến, hoàn thiện hơn công tác quản lý giáo dục.
Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang khi nói về đối tượng, phương pháp nghiên cứu
khoa học quản lý giáo dục, khái niệm, các chức năng của quản lý giáo dục … Ông
cho rằng: “ Quản lý trường học chủ yếu là quản lý quá trình dạy học”. Tác giả Hà Sỹ
Hồ và Lê Tuấn cho rằng: “Trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo, việc quản lý
chuyên môn là trọng tâm của nhà trường”. Tác giả Nguyễn Văn Lê chú trọng đến
biện pháp giáo dục chính trị, tư tưởng cho GV và bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ
để xây dựng tiềm lực chuyên môn cho đội ngũ GV là một trong các biện pháp quản
lý của Hiệu trưởng.
Về vấn đề quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường được nghiên cứu có hệ
thống trong nhiều công trình của các tác giả như: Hồ Ngọc Đại, Nguyễn Cảnh Toàn,
Nguyễn Kỳ… các tác giả đã nghiên cứu một cách toàn diện vai trò của việc tổ chức
quá trình dạy học, việc đổi mới phương pháp dạy học, các yếu tố liên quan đến
quá
trình dạy học…Bên cạnh đó một số giáo trình của Học viện Quản lý giáo dục, Viện
khoa học giáo dục Việt Nam, Trường đại học giáo dục…cũng đã trình bày những vấn
đề cơ bản của quản lý hoạt động dạy học.
Các công trình nghiên cứu của các tác giả trên đã đề cao vai trò của công tác
quản lý trường học quyết định chất lượng giáo dục, uy tn của nhà trường. Bên cạnh
những công trình khoa học mang tnh hàn lâm, nhiều công trình đã chỉ rõ vai trò
chủ thể của người quản lý trường học. Công tác quản lý phải là người làm việc
có tổ chức, điều khiển công việc của người khác và chịu trách nhiệm trước kết quả
hoạt động của họ. Nhà quản lý là người lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm
soát con người, tài chính, vật chất và thông tin một cách có hiệu quả đề đạt được
mục tiêu.
Trong các chương trình đào tạo Thạc sỹ quản lý giáo dục cũng có nhiều luận
văn của một số tác giả nghiên cứu trực tiếp về công tác quản lý HĐDH trong nhà
trường như: “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng các trường
THCS huyện Tam Dương, Tỉnh Vĩnh Phúc” của tác giả Nguyễn thị Kim Dinh, Đại
học sư phạm Hà Nội năm 2009; “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu
trưởng các trường THCS huyện Tiên Lãng, Thành phố Hải Phòng” của tác giả Trần
Thanh Tra, Đại học sư phạm Hà Nội năm 2010; “Những biện pháp quản lý của Hiệu
trưởng nhằm đổi mới PPDH ở các trường THPT tại quận Bình thạch, Thành phố Hồ
Chí Minh” của tác giả Lê Thành Hiếu, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chi Minh
năm
2006; “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng các trường THPT
huyện Lâm Thao tỉnh Phú Thọ” của tác giả Trần Mạnh Hưởng, Đại học Sư phạm
Hà Nội năm 2012; “Quản lý hoạt động dạy học theo hướng điều chỉnh nội dung các
môn học ở trường Trung học phổ thông trên địa bàn thị xã Sơn Tây thành phố
Hà Nội” của tác giả Nguyễn Quang Bình, Đại học Sư phạm Hà Nội năm 2013;
“Quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trường THPT Phong Thổ huyện Phong Thổ
tỉnh Lai Châu” của tác giả Phạm Trung Dũng, Đại học Sư phạm Hà Nội năm 2013;
“Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của Hiệu trưởng các trường trung học phổ
thông huyện đặc biệt khó khăn Tân Sơn - Phú Thọ” của tác giả Nguyễn Tiến
Hưng, Đại học sư phạm Hà Nội năm 2013; “Những biện pháp đổi mới quản lý
hoạt động dạy
