Giáo án Ngữ văn 7 bài 9: Cách lập ý của bài văn biểu cảm

TẬP LÀM VĂN:
CÁCH LẬP DÀN Ý CỦA BÀI VĂN BIỂU CẢM
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
- Hiểu được cách lập ý đa dạng của bài văn biểu cảm để có thể mở rộng phạm vi, kĩ
năng làm bài
văn biểu cảm.
- Nhận ra cách viết của một đoạn văn.
B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
1. Kiến thức:
- Ý và cách lập ý trong bài văn biểu cảm.
- Những cách lập ý thường gặp của bài văn biểu cảm.
2. Kĩ năng:
- Biết vận dụng các cách lập ý hợp lí đối với các đề văn cụ thể.
3. Thái độ:
- Tự giác học tập.
C. PHƯƠNG PHÁP:
- Vấn đáp kết hợp thực hành, thảo luận nhóm.
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định :
2. Kiểm tra bài cũ :
- Kiểm tra việc soạn bài của học sinh.
3. Bài mới : GV giới thiệu bài


- Trong lớp chúng ta em nào thường xuyên ghi nhật kí ? Khi em tái hiện các cảm xúc
của minh trên dòng dòng, trang nhật kí nối dài trong đêm thì chính là lúc em đang viết
văn biểu cảm đấy. Viết để làm sống lại những cảm xúc, những ấn tượng không thể nào
quên trong ngày hoặc một vài ngày trước đó. Vậy viết văn biểu cảm ở đâu có gì thật xa
lạ , khó khăn ? Có điều khi viết loại văn bản này , ( So với viết nhật kí ) thì vẫn cần suy
nghĩ, sắp xếp bố cục , trao chuốt lời văn nhiều hơn mà thôi.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV HS

TG

NỘI DUNG BÀI DẠY

*HOẠT ĐỘNG 1:Tìm hiểu 15P I. TÌM HIỂU CHUNG:
những cách lập ý
1. Những cách lập ý thường gặp
GV : Gọi hs đọc đoạn văn 1trong bài văn biểu cảm :
sgk.
a. Liên hệ hiện tại với tương lai
? Đoạn văn nói về chủ đề gì?Công dụng của cây tre - Đời
sống con người, dân tộc Việt
Nam.
? Câu văn đầu tiên tác giả
trình bày ý gì?
Hs : Bộc lộ, GV nhận xét, ghi
bảng
? Các câu văn tiếp theo tác giả
trình bày ý gì? Bằng hình thức
nào?
Hs : Lần lượt trả lời,
- Dựa vào đặc điểm nào của
cây tre mà người viết đã liên
tưởng, tưởng tượng như thế?

- Đoạn 1: Sgk
- Hiện tại : Từ ý : “quen dần với
sắt , thép …”
- Tương lai : “Tre còn mãi ,toả bóng

mát .”
- Liên tưởng đến con người ngay
thẳng ,thuỷ
chung ,can đảm .


Hs: Gạch trong sgk từ câu
“Tre xanh vẫn là…”.

 lập ý bằng cách liên hệ hiện tại
với tương lai .

- Như vậy em thấy ở đoạn văn
này tác giả đã lập ý bằng cách
nào? –Rút ra ý 1.

b.Hồi tưởng quá khứ để suy nghĩ về
hiện tại.

Gv : Gọi hs đọc đoạn văn 2 –
sgk

- Lòng say mê con gà đất (quá khứ).

? Ở đoạn văn đầu tác giả giới
thiệu với chúng ta điều gì?
Dựa vào ý nào mà em biết
được điều đó?

=>.Hồi tưởng quá khứ để suy nghĩ

về hiện tại.

Hs: Tự bộc lộ –Như sgk
? Ở câu chuyển “Đến bây giờ
tôi hiểu ra…” cho ta biết thêm
điều gì, về ý tác giả đã trình
bày ở trên.
? Vậy đoạn văn 2 tác giả đã
lập ý bằng cách nào?
Hs : Thảo luận , trình bày.
Hs đọc đoạn văn 3a
? Đoạn văn này tác giả thể
hiện tình cảm ->Cô giáo như
thế nào?
+ Dùng những từ ngữ biểu
cảm: Ôi cô giáo rất tốt… em
nhớ đến cô… như một người
mẹ.

- Đoạn 2:
- Đến bây giờ…(hiện tại).

c. Tưởng tượng tình huống,hứa hẹn ,
mong ước.
- Đoạn 3 . 3a
- Kỷ niệm về cô giáo  tình cảm
không bao giờ quên cô,nhớ mãi .

 tưởng tượng tình huống về cô
giáo .

- Đoạn 3 . 3b
- Từ cực Bắc về cực Nam ở trên núi
nhớ về vùng biển .

 Niềm mong ước


? Xuất phát từ tình cảm thân
yêu đối với cô giáo, tác giả đã
tưởng tượng những gì?
HS :Trả lời.
? Việc nhớ lại kỷ niệm có tác
dụng gì với bài văn biểu cảm?

d. Quan sát, suy ngẫm
- Đoạn văn 4:
- Hình dáng người U già .

Gv : Yêu cầu -Hs đọc đoạn
văn 4-sgk
? Đối tượng của nhà văn là ai?
Hình ảnh người U hiện lên
qua từ ngữ, chi tiết nào?
- Hs: Gạch sgk/120.
- Tác giả sử dụng nghệ thuật
gì để diễn đạt ý “U già”? Miêu
tả bằng cách quan sát kỹ.
? Từ đó tác giả bộc lộ cảm
xúc gì?
+ Lòng thương cảm, hối hận

vì mình đã thờ ơ vô tình.
? Tóm lại có những dạng lập ý
nào cho bài văn biểu cảm?
Hs : Dựa vào ghi nhớ trả lời.
(Hs đọc ghi nhớ: sgk/121)
*HOẠT ĐỘNG 2:Hướng dẫn
luyện tập.
- Hs đọc đề luyện tập-sgk

2. Kết luận : Ghi nhớ: sgk

II. LUYỆN TẬP:25P
Đề : Cảm xúc về con mèo.
Lập ý :
1. Hoàn cảnh nuôi mèo: Do nhà quá
nhiều chuột, do thích mèo đẹp, do có
ngưòi bạn cho mèo.........
2. Quá trình nuôi dưỡng quan sát
hoạt động của con mèo: Thái độ, cử
chỉ, của người nuôi và của con
mèo.Mèo tập dượt bắt chuột và kết
quả. Nhận xét : Ngoan( hư), không


- Em hãy thao tác các ý:
- Tìm hiểu đề-Tìm ý cho bài
văn.

ăn vụng ( ăn vụng ) Bắt chuột giỏ
( lười)

3. Quá trình hình thành tình cảm của
ngưòi với con mèo : Ban đầu thích
vì mèo đẹp, ( Màu lông, mắt, tiếng
kêu, hình dáng ). Sau đó thấy quý
mến vì ngoan ngoãn, bắt chuột giỏi,
thấy quấn quýt như người bạn nhỏ.
4. Cảm nghĩ: Con mèo cũng có một
đời sống tình cảm. Biết cư sử tốt với
người tốt, xả thân vì người tốt. diệt
chuột làm sạch môi trường. Căm
giận bọn bất lương chuyện đi bắt
chộm mèo để bán.

E. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:
- Nhắc lại các cách lập ý của bài văn biểu cảm
- Về nhà xem lại bài học , ghi nhớ ,làm các đề còn lại .
- Tìm ví dụ chứng tỏ cách lập ý đa dạng trong các bài văn biểu cảm.
- Soạn bài “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh " và" Ngẫu nhân viết nhân buổi mới về
quê”.
F. RÚT KINH NGHIỆM:
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………….
……………………………………………………………………………………………
………


******************************************************