Giáo án Ngữ văn 7 bài 9: Xa ngắm thác núi Lư (Vọng Lư sơn bộc bố)

Bài 9

Tiết 1

Văn bản:
XA NGẮM THÁC NÚI LƯ (Vọng lư sơn bộc bố)
ĐÊM ĐỖ THUYỀN Ở PHONG KIỀU (Phong kiều dạ bạc)

A-Mục tiêu bài học:
Giúp hs thấy được
- Vẻ đẹp tráng lệ, huyền ảo của thác núi Lư trong con mắt tác giả.
- Tình yêu thiên nhiên say đắm, tâm hồn hào phóng, trí tưởng tượng mãnh liệt
của nhà thơ Lí Bạch.
- Bước đầu có ý thức và biết sử dụng phần dịch nghĩa (kể cả phần dịch nghĩa
từng chữ) trong việc phân tích tác phẩm và phần nào trong việc tích luỹ vốn từ
Hán Việt.
B- Chuẩn bị:
- Đồ dùng: Bảng phụ chép bản phiên âm.
- Những điều cần lưu ý:
Khi dạy gv cần phải giới thiệu cho hs cảnh thác nước ở sgk hoặc tranh vẽ.
C- Tiến trình tổ chức dạy-học:
I- Ổn định tổ chức:
Lớp 7A2: Sĩ số:

Vắng:

Lớp 7A3: Sĩ số:

Vắng:

II- Kiểm tra:

Đọc thuộc lòng bài thơ Bạn đến chơi nhà và nêu những nét đặc sắc về ND và
NT của bài thơ ? (dựa vào ghi nhớ ).
III- Bài mới:
Thơ Đường là một thành tựu rực rỡ nhất của văn học đời Đường (TK VII- TK
X), là 1 trong những thành tựu tiêu biểu nhất của văn học TQ, đồng thời cũng là
thành tựu của thơ ca nhân loại. Nói đến thơ Đường TQ, người ta không thể
không nghĩ đến Lí Bạch, ông là một trong số những nhà thơ nổi tiếng của TQ về
thể thơ Đường luật. Người đời gọi ông là Tiên thơ, thơ của ông thể hiện tâm hồn
lãng mạn, phóng khoáng. Bài thơ Xa ngắm thác núi Lư là 1 trong những bài tiêu
biểu cho phong cách sáng tác của ông.

Hoạt động của thầy-trò

Nội dung kiến thức
A. Xa ngắm thác núi Lư (Vọng Lư
sơn bộc bố) - Lý Bạch
I- Giới thiệu chung:

- Dựa vào chú thích*, em hãy nêu 1
vài nét về tác giả bài thơ Xa ngắm thác 1- Tác giả: Lí Bạch (701-762 ).
núi Lư?
- Là nhà thơ nổi tiếng của TQ đời
- Vì sao người ta lại gọi ông là “Tiên Đường.
thi” ?
- Được mệnh danh là “Tiên thi”(ông
tiên làm thơ).
- Thơ ông biểu hiện 1 tâm hồn tự do,
phóng khoáng.

- Ông thường viết về đề tài: chiến
tranh, thiên nhiên, tình yêu, tình bạn.
2- Tác phẩm: Xa ngắm thác núi Lư là
bài thơ tiêu biểu viết về thiên nhiên.
- Bài thơ Xa ngắm thác núi Lư thuộc
đề tài nào?
- Bài thơ do Tương Như dịch, in trong


- Em hãy nêu xuất xứ của bài thơ?

Thơ Đường – Tập II (1987).
II- Đọc - Hiểu văn bản:

- Hd đọc:
+ Đọc nguyên bản phiên âm: yêu cầu
chính xác từng chữ, giọng phấn chấn,
hùng tráng, ngợi ca. Nhịp 4/3 - 2/2/3.
Nhấn mạnh các từ: vọng, sinh, quải,
nghi, lạc.
+ Đọc bản dịch nghĩa và bản dịch thơ:
chậm rãi, rõ ràng, nhịp 4/3.
- Giải nghĩa từ : vọng, lư sơn, bộc bố.
- Bài thơ được viết theo thể thơ nào ?
- Căn cứ vào nhan đề bài thơ và câu
thứ 2 (chú ý nghĩa của 2 chữ vọng và
dao), xác định vị trí đứng ngắm thác
nước của tác giả? Vị trí đó có lợi thế
như thế nào trong việc phát hiện những
đặc điểm của thác nước? (vọng: trông

từ xa ; dao: xa ).

- Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt.

- Bài thơ miêu tả cảnh gì ?

1- Cảnh thác núi Lư:

- Vị trí đứng ngắm thác của nhà thơ:
Đây là cảnh vật được nhìn ngắm từ xa.
Điểm nhìn đó không cho phép khắc
hoạ cảnh vật 1 cách chi tiết, tỉ mỉ
nhưng lại có lợi thế là dễ phát hiện
được vẻ đẹp của toàn cảnh. Để làm nổi
bật được sắc thái hùng vĩ của thác
nước núi Lư, cách chọn điểm nhìn đó
là tối ưu.

- Khung cảnh làm nền cho sự xuất hiện - Nhật chiếu Hương Lô sinh tử yên,
của thác núi Lư được miêu tả trong lời
thơ nào (ở cả 3 bản: phiên âm, dịch - Mặt trời chiếu núi Hương Lô, sinh
làn khói tía
nghĩa, dịch thơ)?
- Vì sao dân gian gọi ngọn núi cao của - Nắng rọi Hương Lô khói tía bay,
dãy Lư Sơn là Hương Lô? (vì núi cao


có mây mù che phủ, trông xa như
chiếc lò hồng nên gọi là Hương Lô)
- Câu thơ thứ nhất miêu tả cái gì? (Câu

thứ nhất phác ra cái phông nền của bức
tranh toàn cảnh thác núi Lư.
- Ngọn núi Hương Lô được miêu tả
như thế nào? (Nhà thơ miêu tả thác
nước vào lúc mặt trời chiếu rọi ánh
sáng. Thác nước đổ mạnh, tung bọt, -> Miêu tả khái quát hình ảnh ngọn núi
toả hơi nước như sương khói phản Hương Lô.
quang dưới ánh nắng toả ra, hắt ra 1
màu tím rực rỡ, kì ảo)
- Trong thơ Lí Bạch, Hương Lô được
khám phá ở sự tác động qua lại của các
tác giả vũ trụ. Điều đó được thực hiện
bằng các chi tiết miêu tả hđ tương tác
của mặt trời và núi. Đó là chi tiết ngôn
từ nào? Các chi tiết đó gợi tả 1 cảnh
tượng như thế nào?
- Trên nền cảnh núi rực rỡ hùng vĩ đó,
1 thác nước hiện ra khác nào 1 dòng
sông treo trước mặt. Lời thơ nào (ở
trong 3 bản) đã tạo nên hình ảnh này?
- Bản dịch thơ không dịch được chữ -> ĐT chiếu (chiếu sáng, soi sáng),
nào của nguyên tác? (quải)
sinh (làm nảy sinh, sinh ra) - Gợi 1
cảnh tượng hùng vĩ, rực rỡ, lộng lẫy,
- Dựa vào nghĩa của các từ quải và tiền huyền ảo như thần thoại.
xuyên, hãy cho biết câu 2 tả cảnh thác
nước từ vị trí nào? Cảnh thác từ trên
đỉnh cao được miêu tả như thế nào?
(Tả cảnh thác nước từ trên đỉnh cao
tuôn trào, đổ ầm ầm xuống núi biến

thành dải lụa trắng rủ xuống yên lặng - Dao khan bộc bố quải tiền xuyên.
và bất động được treo giữa khoảng
- Xa nhìn dòng thác treo trên dòng
vách núi và dòng sông)
sông phía trước.
- Nghĩa của câu thơ này là gì?


- Trong các bản phiên âm, dịch nghĩa, - Xa trông dòng thác trước sông này.
dịch thơ, lời nào diễn tả sức mãnh liệt
của thác núi Lư?

-> Quải (treo): nói quá - biến động
thành tĩnh, tiền xuyên (dòng sông phía
- Chữ nào trong lời thơ này được viết trước) – HìNH ảNH dùng để so sánh
với sự táo bạo của trí tưởng tượng? với dòng thác nhìn từ xa.
Câu thơ tả thác nứơc ở phương diện
nào? Nó gợi cho ta điều gì?
- Con số ba nghìn thước có phải là con
số chính xác không? Cách nói đó có
tác dụng gì?
(chỉ là con số ước phỏng hàm ý rất
cao-làm tăng thêm độ nhanh, sức
=> Đứng xa trông dòng thác giống như
mạnh, thế đổ của dòng thác).
1 dòng sông treo trước mặt.
- “Nước bay thẳng xuống ba nghìn
thước” là 1 cảnh tượng như thế nào? - Phi lưu trực há tam thiên xích,
(cảnh tượng mãnh liệt kì ảo của thiên
- Thác chảy như bay đổ thẳng xuống

nhiên)
ba nghìn thước
- Cảnh tượng mãnh liệt kì ảo kích thích
trí tưởng tượng của nhà thơ, để ông - Nước bay thẳng xuống ba nghìn
viết tiếp lời thơ hết sức ấn tượng. Đó là thước,
lời thơ nào?
-> Phi (bay) - nói quá, trực (thẳng).
Miêu tả từ thế tĩnh chuyển sang thế
động.
Gợi tả sức sống mãnh liệt của thác
nước.
- Hai ĐT nghi, lạc gợi cho người đọc
ảo giác gì ?


- Lời thơ gợi cảnh tượng như thế nào?
(con thác treo đứng trước mặt khác
nào như con sông Ngân Hà từ trên trời
rơi xuống. Đây cũng là một... )

- Gv: NT so sánh, phóng đại ở đây
cũng như phép cường điệu, phóng đại
ở 2 câu trên có vẻ như vô lí. Song đặt
trong văn cảnh, người đọc vẫn cảm
thấy chân thật, tự nhiên. Vì ngọn núi
HL có mây mù bao phủ nên nhìn từ xa
có cảm giác dòng nước như 1 dải lụa
treo lơ lửng vắt từ trong mây, từ trên
đỉnh trời mà trải xuống, chảy xuống.
Do đó thi sĩ LB mới ngỡ rằng sông

Ngân Hà - một dòng sông đầy sao
sáng trong huyền thoại cổ xưa đang
tuột khỏi mây, chảy xuống trần gian.
Nhiều người coi câu cuối bài thơ này
là câu danh cú (câu thơ, câu văn nổi
tiếng) bởi nó đã huyền thoại hoá 1
hình ảnh tạo vật ở trần gian và ngược
lại nó trần gian hoá 1 hình ảnh của
huyền thoại)

- Đây là bài thơ tả cảnh ngụ tình.
- Qua đặc điểm cảnh vật được miêu tả,
ta có thể thấy những nét gì trong tâm
hồn và tính cách nhà thơ?

- Nghi thị Ngân Hà lạc cửu thiên.
- Ngỡ là sông Ngân rơi tự chín tầng
mây.
- Tưởng dải Ngân Hà tuột khỏi mây.
-> Nghi (ngờ), lạc (rơi xuống) – so
sánh, phóng đại, từ ngữ gợi hình, gợi
cảm, gợi sự huyền ảo của vẻ đẹp thác
nước.

-> Đây là 1 cảnh tượng mãnh liệt kì ảo
của TN.


- Bài thơ được viết theo phương thức
biểu đạt nào?

- Bài thơ tả cảnh hay tả tình? Đó là
cảnh gì, tình gì?
- Hs đọc ghi nhớ.

GV cho HS đọc phần phiên âm, dịch
nghĩa, dịch thơ
- Bài thơ được viết theo thể thơ nào?
(thất ngôn tứ tuyệt Đường luật)
- Nêu những nét khái quát về thể thơ
này?
(số câu, số tiếng, vần, đối,…)
- Nội dung chính của bài thơ?
(Bài thơ thể hiện một cách sinh động
cảm nhận qua những điều nghe thấy,
nhìn thấy của một khách xa quê đang
thao thức không ngủ trong đêm đỗ
thuyền ở bến Phong Kiều)
- Hai câu thơ đầu

2- Tình cảm của nhà thơ trước thác
núi Lư:
- Tâm hồn và tính cách của nhà thơ
biểu hiện 1 chất lãng mạn trí tuệ, tính
cách phóng khoáng, trí tưởng tượng
phong phú.
- Thể hiện tình yêu TN say đắm, nồng
nàn.
- Đối tượng tác giả miêu tả là thắng

cảnh của quê hương được tác giả trân
trọng, tôn vinh.
(một người khách xa quê đang mang
tâm trạng buồn nhớ quê hương thao * Ghi nhớ: sgk (112 ).
thức không ngủ được trên một chiếc
thuyền ở ngoài thành Cô Tô…)
B. Hướng dẫn đọc thêm: Đêm đỗ
thuyền ở Phong Kiều (Phong Kiều
dạ bạc).

- Tìm một câu thơ có kết cấu tương tự
trong văn thơ Việt Nam?
(Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền)
Hình ảnh con thuyền - bến nước là
hình ảnh khá quen thuộc trong thơ ca.
Học sinh đọc phần gợi ý trong sgk

Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên,
Giang phong ngư hoả đối sầu miên.
(Trăng xế, quạ kêu, sương đầy trời,
Khách nằm ngủ trước cảnh buồn của


đèn chài và lùm cây phong bên sông.)

Cô Tô thành ngoại Hàn Sơn tự
Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền.
(Chùa Hàn Sơn ở ngoài thành Cô Tô
Nửa đêm tiếng chuông văng vẳng vọng
đến thuyền khách.)

IV- Hướng dẫn học bài:
- Học thuộc lòng 2 bài thơ (3 bản ), học thuộc ghi nhớ.
- Soạn bài: Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh.
D- Rút kinh nghiệm: