Giáo án Ngữ văn 9 bài 19: Các thành phần biệt lập

Giáo án môn Ngữ Văn
Tiết:

104

CÁC THÀNH PHẦN BIỆT LẬP

Ngày soạn:

8/2

Ngày dạy:

10/2

A. MỤC TIÊU:
1.Kiến thức:

Nắm được đặc điểm và công dụng của các thành phần biệt
lập gọi-đáp, phụ chú trong câu; biết đặt câu có thành phần
gọi-đáp, thành phần phụ chú.

2. Kỹ năng:

Rèn kĩ năng nhận diện, sử dụng các thành phần biệt lập.

3. Thái độ:

Giáo dục HS có ý thức sử dụng và đặt câu có sử dụng các
thành phần trên.

B.PHƯƠNGPHÁP: Đàm thoại, thảo luận, thực hành.
C. CHUẨN BỊ:
1. Giáoviên:

Soạn bài, ví dụ, bảng phụ.

2. Học sinh:

Đọc và trả lời câu hỏi SGK.

D. TIẾN TRÌNH:
I. Ổn định: 1’

Sĩ số:

II. Bài cũ:

? Thành phần biệt lập của câu là gì?

2’

Vắng:

? Xác định thành phần tình thái, cảm thán trong các câu
sau:
a) Phiền một nỗi, anh ấy lại quá thương con.
b) Chao, đường còn xa lắm!
III. Bài mới:
Giáo viên: Trịnh Thị Lan Anh

Trường THCS Lê Lợi


Giáo án môn Ngữ Văn
1.Đặt

1’

GV nhận xét bài cũ, chuyển ý giới thiệu bài mới.

vấnđề:
2.Triểnkhai:

Hoạt động của GV và HS

Nội dung kiến thức

Hoạt động 1: (10’) Hướng dẫn tìm hiểu thành phần gọi - đáp.
I. Thành phần gọi – đáp.
* GV dùng bảng phụ ghi 2 ví dụ trong

1. Ví dụ:

SGK, cho HS quan sát.
? Trong 2 từ in đậm, từ nào dùng để gọi, từ

- Này: dùng để gọi -> dùng để tạo

nào dùng để đáp?

lập cuộc thoại, mở đầu sự giao tiếp.

? Những từ dùng để gọi – đáp có tham gia

- Thưa ông: dùng để đáp -> dùng

diễn đạt ý nghĩa sự việc của câu hay

để duy trì cuộc thoại, thể hiện sự

không? (Không)

hợp tác đối thoại.

? Trong những từ ngữ gọi – đáp ấy, từ ngữ
nào được dùng để tạo lập cuộc thoại, từ
ngữ nào được dùng để duy trì cuộc thoại
đang diễn ra?
? Vậy công dụng của thành phần gọi – đáp
là gì?
* HS trả lời ghi nhớ 1.

2. Ghi nhớ 1: SGK

* GV nhận xét, bổ sung thêm:
- Phần gọi: dùng để thu hút sự chú ý của
người nhận lời...

Giáo viên: Trịnh Thị Lan Anh

Trường THCS Lê Lợi


Giáo án môn Ngữ Văn
- Phần đáp: hồi âm phần gọi, xác nhận đã
tiếp nhận lời.
Hoạt động 2: (10’) Hướng dẫn tìm hiểu thành phần phụ chú.
II. Thành phần phụ chú.
* GV dùng bảng phụ ghi 2 ví dụ trong

1. Ví dụ:

SGK, cho HS quan sát.
? Nếu lược bỏ các từ ngữ in đậm, nghĩa sự
việc của các câu trên có thay đổi không?
Vì sao?
(Không thay đổi vì các từ ngữ in đậm là
thành phần biệt lập được viết thêm vào, nó
nằm ngoài cấu tríc ngữ pháp của câu).
? Câu a), các từ in đậm được thêm vào để

a) – và cũng là đứa con duy nhất

chú thích cho cụm từ nào?

của anh- chú thích cho cụm từ “
đứa con gái đầu lòng”.

? Trong câu b), cụm chủ vị in đậm, chú

b) tôi nghĩ vậy – chú thích cho điều

thích cho điều gì?

suy nghĩ riêng của nhân vật “tôi”.

? Các từ in đậm được gọi là thành phần
phụ chú. Em có nhận xét gì về vị trí của
những từ này? (không bao giờ đứng đầu
câu).
? Từ bài tập trên, em rút ra bài học gì về
thành phần phụ chú?
* HS trả lời ghi nhớ 2.

Giáo viên: Trịnh Thị Lan Anh

2. Ghi nhớ 2: SGK

Trường THCS Lê Lợi


Giáo án môn Ngữ Văn
* GV nhận xét, bổ sung:
- Thành phần phụ chú còn gọi là phần chú
thích.
Hoạt động 3: (15’) Hướng dẫn luyện tập.
III. Luyện tập:
? Tìm thành phần gọi – đáp và cho biết từ

1 Bài tập 1:

nào dùng để gọi, đáp, quan hệ?

- Từ dùng để gọi: Này.

* HS: lên bảng làm.

- Từ dùng để đáp: Vâng.

* GV nhận xét, cho điểm.

- Quan hệ giữa người gọi và người
đáp: quan hệ trên dưới, thân mật.

? Tìm thành phần gọi – đáp và cho biết lời

2. Bài tập 2:

gọi – đáp hướng tới ai?

- Thành phần gọi đáp: Bầu ơi
- Đây là lời gọi hướng tới mọi
người nói chung.

? Tìm thành phần phụ chú và cho biết

3. Bài tập 3:

chúng bổ sung điều gì?

a) - kể cả anh- giải thích cho cum từ
“mọi người”.
b) – các thầy cô giáo...người mẹ giải thích cho cụm từ “những
người...cánh cửa này”.
c) - những người chủ...tới - giải
thích cho cụm từ “lớp trẻ”.
d) – có ai ngờ - thể hiện thái độ
ngạc nhiên của người nói – nhân vật

Giáo viên: Trịnh Thị Lan Anh

Trường THCS Lê Lợi


Giáo án môn Ngữ Văn
tôi.
- thương thương quá đi thôi - thể
hiện tình cảm mến thương của
người nói.
? Hãy cho biết thành phần phụ chú ở mỗi

4. Bài tập 4:

câu trong bài tập 3 liên quan đến những từ

- Các thành phần phụ chú liên quan

ngữ nào trước đó?

đến những từ ngữ mà nó có nhiệm

vụ giải thích hoặc cung cấp thông
tin phụ về thái độ, suy nghĩ, tình
cảm của các nhân vật đối với nhau.

IV. Củngcố: 2’

GV khái quát, hệ thống lại toàn bộ đặc điểm và công dụng
của các thành phần biệt lập đã học.

V. Dặn dò:

4’

- Học thuộc lòng ghi nhớ SGK.
- Hoàn thiện các bài tập, làm bài tập 5: viết đoạn văn có sử
dụng các thành phần biệt lập: phụ chú.
- Chuẩn bị bài: Viết bài Tập làm văn số 5 (Văn nghị
luậnvềvấnđềxãhội).
- Xem và tham khảo các đề trong SGK trang 33-34.

VI. Bổsung:

Giáo viên: Trịnh Thị Lan Anh

Trường THCS Lê Lợi