Giáo án Ngữ văn 9 bài 5: Sự phát triển của từ vựng (tiếp theo)

SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG (tiếp)
I -Mục tiêu bài dạy
1-Kiến thức:
-Cung cấp kiến thức về một cách mở rộng vốn từ và chính xác hoá vốn từ.
2- Kỹ năng:
-Rèn kỹ năng mở rộng vốn từ và giải thích ý nghĩa của từ ngữ mới.
3-Thái độ:
-Giáo dục ý thức giữ gìn sự trong sáng của tiếng việt.
II -Phương tiện thực hiện
-GV:giáo án,SGK,bảng phụ
-HS:vở bài tập,SGK
III -Cách thức tiến hành
-Nêu vấn đề,thảo luận
-Phân tích ,gợi mở
IV -Tiến trình bài dạy
A -Tổ chức:
B -Kiểm tra:
?Trình bày sự hiểu biết của em về sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ?cho ví dụ?
?Chữa bài tập 5 (SGK-57)
C -Bài mới

1

2
I-Tạo từ ngữ mới
1-Bài tập

-Học sinh đọc bài tập một và làm theo nhóm.

a-)Bài 1:

?Tìm từ ngữ mới theo mô hình đã cho?giải
*Từ ngữ mới:
thích?
+điện thoại di động:điện thoại vô tuyến
+Điện thoại di động(điện thoại cầm tay có có kích thước nhỏ.
kích thước nhỏ có thể mang theo bên
người,được sử dụng trong vùng phủ sóng của
cơ sở cho thuê bao)
+Sở hữu trí tuệ:quyền sở hữu đối với sản
TaiLieu.VN

Page 1


phẩm do hoạt động trí tuệ mang lại được pháp
luật bảo hộ như:quyền tác giả,phát minh,sáng +Sở hữu trí tuệ:quyền tác giả phát
chế.
minh,sáng chế.
+Kinh tế tri thức:nền kinh tế chủ yếu dụa vào
việc sản xuất,lưu thông,phân phối các sản
+Kinh tế tri thức:những sản phẩm do trí
phẩm có hàm lượng trí thức cao.
thức.
+Đặc khu kinh tế:khu vực dành riêng để thu
hút vốn và công nghệ nước ngoài với chính
sách ưu đãi
+Đặc khu kinh tế:khu vực kinh tế thu
hút nước ngoài có ưu đãi.
?Tìm từ được cấu tạo theo mô hình x+tặc?giải
nghĩa?

2- Bài 2:(Bảng phụ)
+không tặc
+hải tặc
+lâm tặc

+Không tặc:kẻ cướp máy bay

+tin tặc

+Hải tặc:cướp biển

+gian tặc

+Lâm tặc:cướp rừng

+nghịch tặc

+Tin tặc:kẻ cướp dữ liệu máy vi tính

+gia tặc

+Gian tặc:kẻ cắp kẻ bất lương

?Theo em những từ ngữ mới được tạo ra có +Nghịch tặc:kẻ phản bội làm giặc
tác dụng gì?
+Gia tặc:kẻ cắp trong nhà
+Vốn từ tăng lên,phát triển từ vựng của tiếng
=>Làm tăng vốn từ
việt.
-Học sinh đọc ghi nhớ SGK.

3-Kết luận:
Ghi nhớ:SGK-73

-Hs đọc bài 1
?Tìm từ Hán Việt trong đoạn trích?
-Phần a: thanh minh,....

II-Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài.
1-Bài tập
a,Bài 1:
a.1:Từ Hán Việt
thanh minh,tiết,tảo mộ, hội đạp thanh,

TaiLieu.VN

Page 2


-Phần b:bạc mệnh,....

yến, anh, bộ hành,xuân, tài tử,giai nhân.
a.2-Từ Hán Việt:

bạc mệnh, duyên phận,thần linh, thiếp,
?Tiếng Việt dùng từ nào để chỉ những khái tiết, trinh bạch, ngọc .
niệm sau:
b,Bài 2:
a-Mất khả năng miễn dịch....

a-mất khả năng miễn dịch,gây tử vong,
AIDS

? Những từ này mượn nước nào?

b-Nghiên cứu một cách có hệ thống
những điều kiện tiêu thụ hàng hoá:maket-tinh

-Anh

=>Mượn tiếng Anh

?Mục đích mượn từ nước ngoài để làm gì?vốn
từ nước nào được nhiều nhất?
-Hs đọc ghi nhớ
?Tìm ra mô hình tạo từ mới?
- Mẫu: x +trường = thị trường...

2-Ghi nhớ sgk/74
III-Luyện tập
1-Bài 1
- x+ trường= thị trường
- x +tập= học tập , kiến tập,thực tập....

- x + hoá = ô xy hoá,lão hoá..
(thảo luận nhóm: mỗi nhóm tìm 5 từ mới
2-Bài 2:Tìm 5 từ ngữ mới được dùng
được dùng phổ biến gần đây và giải nghĩa?
phổ biến gần đây và giải nghĩa
- Bàn tay vàng đường vành đai....

+ Bàn tay vàng: bàn tay giỏi, khéo léo
+ Đường vành đai: đường bao quanh đô
thị lớn, nơi các phương tiện có thể vận
hành bình thường mà không phải qua
nội thành
+Đường cao tốc: đường xây dựng theo
tiêu chuẩn cao, xe cơ giới chạy với tốc
độ 100km/ h
+Cầu truyền hình: hình thức truyền hình
tại chỗ các lễ hội giao lưu trực tiếp qua
hệ thống ca-mê-ra giữa các địa điểm
cách xa nhau về địa lí
TaiLieu.VN

Page 3


+Đa dạng sinh học:sự đa dạng về nguồn
gen, về giống loài sinh vật trong tự
nhiên.
3-Bài 3: Từ mượn
a-Tiếng Hán:
?Qua các bài đã học “Từ mượn”ở lớp 6,7 em
chỉ rõ những từ nào mượn tiếng Hán? Từ nào - mãng xà, biên phòng tham ô, tô thuế,
phê bình, phê phán, nô lệ, ca sĩ
mượn tiếng châu Âu?
b-Châu Âu:xà phòng, ô tô, radio,cà phê,
-Hán: mãng xà
ca nô
-Âu:xà phòng, xích líp

4- Bài 4:
4.1-Cách thức phát triển từ vựng
-Thảo luận nhóm:các cách phát triển từ vựng:
+Bổ sung nghĩa cho từ đã có

a-Bổ sung nghĩa cho từ đã có
VD:từ “lành”
+nghĩa ban đầu: nguyên vẹn
+bổ sung nghĩa mới:
-thuộc tính của con người
-thực phẩm không gây độc hại:nấm lành

+Tăng về số lượng

b-Tăng số lượng từ ngữ:
-Tạo từ ngữ mới:xe bình bịch(tên
cũ)=>xe cút kít,xe công nông, xe hợp
đồng
-Mượn từ nước ngoài.

+Hán:quốc gia, ngân sách,thủ tướng,bộ
trưởng,chủ tịch,hiệu trưởng, giám đốc,thương
mại
+Âu:mít tinh, ma-ket-tinh, sa lông, phô tơi.
?Tại sao từ vựng phát triển không ngừng?
-Xã hội phát triển

4.2:Xã hội phát triển, nhận thức phát
triển nên ngôn ngữ cũng phải phát triển
để đáp ứng nhu cầu thông tin khoa học

và trao đổi tư tưởng tình cảm con người.
-Trong sự phát triển ngôn ngữ nói chung
thì bao giờ ngôn ngữ cũng phát triển
mạnh nhất.Vì:
+Nhận thức phát triển, con người phát
hiện ra những thuộc tính mới của sự

TaiLieu.VN

Page 4


-Nhận thức phát triển.

vật.Vậy phải có từ tương ứng để biểu
thị.
+Đối với con người,mọi vật xung quanh
chỉ có cái chưa biết chứ không biết.
+Sự phát triển từ vựng là nhu cầu tất
yếu khách quan của các ngôn ngữ trên.

D -Củng cố:
-Gọi hs đọc ghi nhớ
-Tại sao từ vựng phát triển không ngừng?
+xã hội phát triển, nhận thức phát triển,từ vựng phát triển
-Tìm vài từ mới thường gặp trong giao tiếp
E- Hướng dẫn học bài:
-Hoàn thiện các bài tập vào vở
-Tìm 5 từ ngữ mới mà ta gặp trong giao tiếp
-Đọc trước bài “Thuật ngữ”

TaiLieu.VN

Page 5