Giáo án Ngữ văn 9 bài 14: Lặng lẽ Sa Pa (trích)

LẶNG LẼ SAPA
Nguyễn Thành Long.
I -Mục tiêu bài học.
1-Kiến thức:
-Giúp hs thấy được đỉnh núi Sapa có biết bao con người (đặc biệt là nhân vật anh thanh niên)
âm thầm, lặng lẽ, bình dị,sống và cống hiến trí tuệ của mình cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc.
2-Kĩ năng:
-Rèn kĩ năng đọc, tóm tắt, phân tích truyện ngắn .
3-Thái độ.
-Giáo dục tinh thần vượt qua khó khăn gian khổ và luôn thấy ý nghĩa trong công việc của
mình.
II -Phương tiện thực hiện.
-Thầy:giáo án, sgk, bảng phụ.
-Trò:vở soạn,vở ghi,sgk
III -Cách thức tiến hành.
-Nêu vấn đề, thảo luận.
-Phân tích, bình giảng.
IV -Tiến trình bài giảng.
A -Tổ chức:
B -Kiểm tra 15 phút:
1-Đề bài:
?Trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ sau:
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
(Đoàn thuyền đánh cá-Huy Cận)
2-Đáp án:
*Yêu cầu: viết thành bài văn ngắn trình bày cảm nhận của em về nội dung và nghệ thuật của khổ
thơ.

TaiLieu.VN

Page 1


-Mở bài:giới thiệu vị trí và nội dung khổ thơ, trích dẫn khổ thơ.
+Đây là đoạn mở đầu của bài thơ.
+Nội dung:cảnh đoàn thuyền ra khơi trong một khung cảnh thiên nhiên tráng lệ kì vĩ và khí thế
con người hào hứng phấn khởi
“Mặt trời.....
.....................gió khơi”
-Thân bài:
+Nghệ thuật:so sánh “mặt trời xuống biển như hòn lửa” diễn tả khoảnh khắc hoàng hôn buông
xuống làm cho thiên nhiên kì vĩ tráng lệ.
+Ẩn dụ “Sóng cài then,đêm sập cửa” màn đêm buông xuống những con sóng cuộn lên như những
chiếc then cài...vũ trụ nghỉ ngơi.Thiên nhiên như ngôi nhà khổng lồ.
+Từ “lại” diễn tả công việc của ngư dân đã trở thành nếp quen thuộc, thường xuyên.
+đối lập:vũ trụ nghỉ ngơi còn con người làm việc...khí thế ra khơi đánh cá hào hứng say mê.
+Câu hát căng buồm cùng gió khơi...ba hình ảnh này kết hợp với nhau tạo nhịp điệu thơ sảng
khoái.
=>Tác giả dùng đa dạng nghệ thuật để khắc hoạ thiên nhiên mang vẻ đẹp thần tiên và con người tự
do ra khơi lao động,họ mang khí thế hào hứng,vui tươi.Thiên nhiên và con người hoà vào làm một
trong bức tranh lao động.
-Kết bài:khẳng định giá trị khổ thơ.
C -Bài mới:
1

2
I-Đọc-tìm hiểu chú thích.

-GV hướng dẫn đọc: giọng chậm cảm xúc sâu 1-Đọc.
lắng kết hợp tóm tắt.
2-Chú thích.
?Nêu vài nét về tác giả?

*Tác giả:

-Sở trường viết truyện ngắn,kí...

-Nguyễn Thành Long (1925-1991)
-Quê:Quảng Nam.
-Là cây bút chuyên viết về truyện ngắn và
kí.

?Truyện được viết trong hoàn cảnh nào?

*Tác phẩm

-1970.

-Sáng tác 1970 là kết quả của một chuyến

TaiLieu.VN

Page 2


đi công tác tại Lào cai của tác giả.
*Từ khó:sgk
?Sapa thuộc tỉnh nào?

-Một huyện thuộc Lào Cai nằm trong khu vực
dãy núi Hoàng Liên Sơn có thị trấn nghỉ mát
Sapa nổi tiếng.Dãy Hoàng Liên Sơn có đỉnh
núi Pan-xi-păng cao nhất nước ta(3142 m).
?Em hiểu gì về vị trí địa cầu?
-Khoa học nghiên cứu những tính chất vật lí
xảy ra trong trái đất và khí quyển.
II-Tìm hiểu văn bản.
?Xác định kiểu văn bản và PTBĐ?

1-Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt.

-Truyện ngắn.

-Truyện ngắn, tự sự.

?Truyện được kể ngôi thứ mấy?

-Kể ngôi thứ 3(ông họa sĩ)

-Ngôi 3 nhưng lại đặt điểm nhìn trần thuật vào
ông hoạ sĩ già nhưng vẫn mang vẻ đẹp khách
quan.
?Truyện chia làm mấy đoạn?
-3 đoạn.

2-Bố cục.
-3 đoạn.

+Từ đầu đến anh ta kia.Bác lái xe giới thiệu

về anh thanh niên.
+Tiếp đến như thế:cuộc gặp gỡ giữa bốn
người.
+Còn lại:họ chia tay nhau.
?Truyện có những nhân vật nào?Nhân vật 3-Phân tích.
trung tâm là ai?
-Có 4 nhân vật:bác lái xe,hoạ sĩ, cô kĩ sư,anh
thanh niên.
-Anh thanh niên là nhân vật chính.
-Nhân vật phụ:bác lái xe,hoạ sĩ,cô kĩ sư.
?Bác lái xe kể về anh thanh niên như thế nào?
TaiLieu.VN

a-Nhân vật anh thanh niên.
Page 3


-Giới thiệu...

*Giới thiệu:
-27 tuổi.
-Làm nghề khí tượng.
-Sống 4 năm trên đỉnh Yên Sơn cao
2600m, bốn bề chỉ cây cỏ.
-Cô độc nhất thế gian,lăn cây chắn đường
để được nói chuyện với người dưới xuôi
lên.

?Theo em cách giới thiệu này nhằm mục đích =>Lời giới thiệu làm cho mọi người đều
gì?

có ấn tượng mạnh mẽ về nhân vật chính để
đều muốn gặp gỡ anh thanh niên.
-Ông hoạ sĩ xúc động.
-Cô kĩ sư tò mò.

*Cuộc gặp gỡ với mọi người.
-Biếu tam thất cho bác lái xe.

?Trong cuộc gặp gỡ giữa anh thanh niên với -Nhận gói sách từ bác lái xe.
bác lái xe, anh thanh niên có hành động gì?
-Quan tâm đến gia đình bác lái xe.
?Hành động đó cho ta thấy anh là người như
thế nào?
-Chu đáo, yêu khoa học.

=>là người chu đáo,yêu khoa học.

-Khi được giới thiệu:
?Khi được giới thiệu với người hoạ sĩ, cô kĩ
+đỏ mặt.
sư, thái độ của anh thanh niên như thế nào?
+Chạy về trước.
-Đỏ mặt.
?Thái độ của anh làm cho mọi người có suy
nghĩ gì?
-Nhà cửa, chăn màn chưa gọn gàng.
?Vậy, điều đó có đúng không?
-Không, hái hoa tặng cô gái Hà Nội lần đầu -Hái hoa tặng cô gái “tôi cắt thêm....năm
tiên đến chơi nhà anh sau 4 năm ở Yên sơn.
nay”

?Việc làm đó của anh làm cho thái độ của mọi
người như thế nào?
=>Làm cho mọi người ngạc nhiên cảm
-Ông hoạ sĩ ngạc nhiên, thú vị.
động và cuốn hút ngay.
-Cô gái ồ lên một tiếng quên cả e lệ,
(Họ ngạc nhiên cuốn hút bởi anh đã nói to
TaiLieu.VN

Page 4


những điều đáng lẽ người ta chỉ nghĩ=>họ
cảm thấy gần gũi như những người cũ lâu
ngày gặp lại).

D -Củng cố:
?Anh thanh niên được giới thiệu như thế nào?
-Cô độc nhất thế gian.
-Quan tâm chu đáo tới mọi người .
E -Hướng dẫn học bài.
-Tóm tắt truyện ngắn.
-Giờ sau phân tích tiếp.

LẶNG LẼ SAPA
Nguyễn Thành Long
I -Mục tiêu bài học.(như tiết 66)
II -Phương tiện thực hiện.
III -Cách thức tiến hành.
IV -Tiến trình bài dạy.

A -Tổ chức.
B -Kiểm tra: ?Giới thiệu vài nét về anh thanh niên?
C -Bài mới.
1

2
3-Phân tích(tiếp)
a-Anh thanh niên (tiếp)

?Qua lời kể của anh thanh niên,ta biết được *Công việc:
anh làm việc trong hoàn cảnh nào?
-Làm việc trên đỉnh núi cao.
-Anh ta làm công tác khí tượng....
-Công việc hàng ngày là công tác kiêm
-Công việc của cháu...không thể nào ngủ lại vật lí địa cầu ngày đêm 4 lần(một giờ,
được...
4giờ, 11 giờ ,19 giờ) đều đặn và chính
xác dù mưa,nắng gió bão đến đều phải
TaiLieu.VN

Page 5


đi ốp.
-Đo nắng, đo gió....công việc không nặng +Đo nắng, đo gió, đo mưa,tính mây, đo
nhọc nhưng đòi hỏi phải chính xác, đều đặn, tỉ chấn động mặt đất, dùng bộ đàm...
mỉ,và có tinh thần trách nhiệm cao. Không
được một ngày chậm đo hoặc đo sớm, tệ hơn
nữa là bỏ phiên. Vì như thế sẽ đem lại tai hoạ
khôn lường bởi dự báo không chính xác.

?Theo em, cái gian khổ nhất trong công việc
của anh thanh niên là gì? Vì sao?
-Cô độc nhất thế gian.

-Gian khổ nhất là cô độc nhất thế gian
trên đỉnh núi cao hàng tháng hàng năm
khiến anh trở thành người cô độc nhất
thế gian và thèm người đến nỗi phải lăn
cây chặn đường dừng xe khách qua núi
để gặp người trò chuyện.
-Anh xác định nhiệm vụ “công việc...là
hai...Mình sinh ra....làm việc”

?Vì sao anh có thể hoàn thành tốt nhiệm vụ =>Ý thức được công việc rất cao, lao
động vì mọi người, vì đất nước
và vẫn sống vui, khoẻ trong hoàn cảnh ấy?
-Công việc cần thiết cho đất nước phục vụ -Yêu khoa học, chăm sóc hoa nuôi gà.
cho cuộc sống, cuộc kháng chiến góp phần
cùng bộ đội bắn rơi nhiều máy bay Mĩ.
?Khi biết ông hoạ sĩ có ý định vẽ mình thì anh -Khiêm tốn, tôn trọng người khác.
có thái độ như thế nào?
-Anh từ chối..
-Kể về người bạn hơn mình.
?Trong cuộc trò chuyện với người hoạ sĩ thi
thoảng anh thanh niên lại thốt lên “còn 5 phút,
còn 20 phút” cho thấy cách làm việc của anh
như thế nào?
-Làm việc khoa học.

-Anh sắp xếp công việc một cách khoa

học, làm việc có kế hoạch

-Quý từng phút trò chuyện với người
?Qua cách tổ chức,sắp xếp cuộc sống riêng khác.
của mình: một chiếc giường con, một bàn
học, một giá sách...bộc lộ phẩm chất gì của
anh thanh niên?
TaiLieu.VN

Page 6


-Giản dị.
?Khi chia tay ông hoạ sĩ, anh thanh niên có -Cuộc sống riêng thật giản dị, chịu khó
thái độ và hành động gì?
học hỏi.
-Tiếc nuối...

-Khi chia tay:
+Tiếc nuối

?Qua việc đó cho ta thấy anh là người như thế +Tặng làn trứng làm bữa ăn trưa cho 3
nào?
người.
?Chi tiết anh thanh niên trả lại cô gái chiếc
khăn tay, ta thấy anh là người như thế nào? -> Chu đáo với mọi người.
(thảo luận)
?Tóm lại, trong cuộc trò chuyện này ta thấy
anh thanh niên là người như thế nào?
-Anh chàng hồ hởi dễ mến.

=>Anh là người hồ hởi, dễ mến, sống có
lí tưởng, có ước mơ hoài bão, say mê
?Ngoài nhân vật anh thanh niên, còn có những công việc.
nhân vật nào khác được nhắc tới?
b-Những nhân vật khác.
-Ông bố tuyệt lắm..
-Ông kĩ sư vườn rau rình xem ong thụ phấn...
-Người cán bộ nghiên cứu sét: mười năm
chưa một ngày xa cơ quan...=> đó là những
con người thầm lặng hi sinh quyền lợi riêng
của mình vì công việc chung trên Sapa.
?Ngoài những nhân vật trên, còn có những
nhân vật nào nữa?
-Hoạ sĩ, bác lái xe, cô kĩ sư
?Ông hoạ sĩ có vai trò gì trong câu chuyện?
-Tác giả hầu như nhập vào cái nhìn và tâm
trạng của ông hoạ sĩ, chân dung nhân vật
chính được thể hiện rõ nét hơn, khơi gợi
những suy nghĩ về cuộc đời, con người, nghệ
thuật.
?Ông hoạ sĩ là người như thế nào?
-Yêu đời.
TaiLieu.VN

Page 7


?Cô kĩ sư là người như thế nào?
-Yêu nghề.

*Ông hoạ sĩ
-Yêu đời

-Say mê sáng tạo, luôn trăn trở với nghệ
?Em có nhận xét gì về tên các nhân vật trong thuật
chuyện?
*Cô kĩ sư:
-Vô danh.

-Là người háo hức trước cuộc sống mới.
-Yêu nghề, hiểu và tin vào con đường
mình đã lựa chọn.

?Sau khi học xong bài này em rút ra kết luận?
-Kết luận.

=> Các tên đều không có tên kể cả nhân
vật chính.Họ được gọi tên theo nghề
nghiệp của mình... tác giả muốn nhắc
đến và ngợi ca những con người thầm
lặng cống hiến cuộc đời mình cho khoa
học.

?Khái quát về nghệ thuật và nội dung của
*Ghi nhớ sgk
truyện ngắn?
4-Tổng kết.

a-Nghệ thuật:
-Không có cốt truyện.

-Tình tiết đơn giản
-Các nhân vật đều là những người vô
danh (gắn với nghề nghiệp)
-Nhân vật chính được giới thiệu qua
nhân vật phụ nhằm gây ấn tượng cho
người đọc.
b-Nội dung:ghi nhớ sgk.

D -Củng cố:
-HS đọc ghi nhớ.
-Em có suy nghĩ về những con người lao động trên mảnh đất Sapa?
TaiLieu.VN

Page 8


+Đó là những con người yêu nghề say mê khoa học, sẵn sàng cống hiến cho đất nước.
E -Hướng dẫn học bài.
-Đọc, tóm tắt tác phẩm
-Phân tích nhân vật anh thanh niên.
-Soạn “Chiếc lược ngà”
+Tìm bố cục.+Tìm chủ đề tác phẩm.

TaiLieu.VN

Page 9