Giáo án Ngữ văn 9 bài 13: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

ĐỐI THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂM
TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
A-MỤC TIÊU BÀI DẠY.
Giúp HS: - Hiểu thế nào là đối thoại, thế nào là độc thoại và độc thoại nội tâm, đồng thời thấy
được tác dụng của chúng trong văn bản tự sự.
- Rèn luyện kỹ năng nhận diện và tập kết hợp các yếu tố này trong khi đọc cũng như
trong viết văn tự sự.
B-CHUẨN BỊ.
- GV: Bảng phụ hoặc đèn chiếu.
- HS : Soạn bài theo câu hỏi trong SGK.
C-TIẾN TRÌNH BÀI DẠY.
*Hoạt động 1: Khởi động.
1-Tổ chức:
2-Kiểm tra: Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh.
3-Bài mới: Giới thiệu bài:
Trong văn bản tự sự ta thường gặp người đối thoại có khi là độc thoại hay độc thoại nội tâm. Vậy
yếu tố này có vai trò gì và khi sử dụng cần lưu ý những điểm nào? Giờ học hôm nay sẽ giúp chúng
ta hiểu được những vấn đề trên.
*Hoạt động 2:

Bài học

1-Ngữ liệu và phân tích ngữ liệu.

2- Kết luận:

* Đoạn trích (SGK 167).

- Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc
thoại và độc thoại nội tâm trong
văn bản tự sự.

- 1HS đọc.
? Trong 3 câu đầu đoạn trích , ai nói với ai. Tham gia
câu chuyện có ít nhất mấy người.
Hai người tản cư đang nói chuyện với nhau.
(ít nhất là hai người)
? Dấu hiệu nào cho ta biết đó là một cuộc trò chuyện
trao đổi.
Dấu hiệu: + Có 2 lượt người qua lại; nội dung
nói của mỗi người đều hướng tới người tiếp chuyện
(về mặt nội dung).
TaiLieu.VN

Page 1


+ Về mặt hình thức: 2 gạch đầu
dòng(2 lượt lời).
? Hình thức diễn đạt trên có tác dụng như thế nào
trong việc thể hiện diễn biến của câu chuyện
và thái độ của những người tản cư.
Tạo cho câu chuyện như cuộc sống thực, dẫn dắt các
tình tiết trong truyện (sự việc phát triển), thể
hiện thái độ căm giận của những người tản cư
đối với dân làng chợ Dầu.
? Câu “Nắng gớm, về nào …” Ông Hai nói với ai,
đây có phải là 1 câu đối thoại không? Vì sao?
Không hướng tới 1 người tiếp chuyện cụ thể
nào cả, cũng không liên quan gì đến chủ đề mà 2
người đàn bà tản cư đang trao đổi. Sau câu nói của

ông lão chẳng có ai đáp lại.
Đây không phải là đối thoại, ông lão đang nói
với chính mình 1 câu bâng quơ, đánh trống lảng để
tìm cách thoái lui . Đó là một độc thoại .
? Đoạn trích còn có những câu kiểu này không. VD:
“Ông lão …. rít lên”
- Chúng bay … thế này”

- Đối thoại, độc thoại, độc thoại
nội tâm là những hình thức quan
Khắc hoạ sâu sắc tâm trạng dằn vặt , đau đớn trọng để thể hiện nhân vật trong
xấu hổ , nhục nhã khi nghe tin làng chợ Dầu theo văn bản tự sự .
giặc, câu chuyện sinh động hơn .
- Đối thoại hình thức đối đáp , trò
? Cách diễn đạt như trên có tác dụng gì.

? Những câu “Chúng nó … Việt gian đấy ư?” là chuyện giữa 2 hoặc nhiều người.
những câu hỏi ai ? NX gì về hình thức của các câu Mỗi lượt lời là 1 lần gạch đầu
dòng.
hỏi này?
Ông Hai hỏi chính mình , diễn ra trong suy - Độc thoại: Lời của 1 người nào
nghĩ và tình cảm của ông Hai. Tâm trạng dằn vặt , đó nói với chính mình hoặc nói
với ai đó trong tưởng tượng, nói
đau đớn khi nghe tin làng mình theo giặc.
- Hình thức : Không có gạch đầu dòng vì không thốt thành lời thì phía trước có gạch
đầu dòng.
ra thành lời
độc thoại nội tâm.
? Qua việc phân tích các ngữ liệu trên đây, cho biết - Độc thoại nội tâm : Lời của một
để thể hiện nhân vật trong văn bản tự sự ta có những người nào đó nói với chính mình

hoặc là nói với một ai đó trong
hình thức nào.
tưởng tượng song không nói thành
TaiLieu.VN

Page 2


? Thế nào là đối thoại, độc thoại , độc thoại nội tâm.

lời, không có gạch đầu dòng.

-1 HS đọc ghi nhớ.
* Ghi nhớ ( SGK 178)
II-Luyện tập:
1 HS đọc yêu cầu bài tập.

1-Bài tập 1 SGK 178

? Đoạn văn có mấy lời chào, - 3 lời chào (vợ ông lão)
mấy lời đáp.
- 2 lời đáp (ông lão)
? NX gì về lời đáp của ông Hai. Sau lời chào 1 Không đáp mà nằm rũ …nói gì
-Tác dụng của hình thức đối thoại.
-

2

“Khẽ nhúc nhích”

3

“Biết rồi”.

“gì”.

Tâm trạng chán chường , buồn bã , đau khổ và
thất vọng của ông Hai.
HD hs làm bài tập.

2-Bài tập 2 SGK 179.
*Hoạt động 3: Bài tập.

HD hs làm bài tập bổ sung.

Bài tập bổ sung:
Cho nhân vật là 2 người bạn, tình huống là một sự
hiểu nhầm đáng tiếc. Viết 1 đoạn văn tự sự sử dụng
hình thức đối thoại và độc thoại.

*Hoạt động 4: Củng cố, dặn dò.
- Hệ thống bài.

- Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm.

- HD về nhà.

- Học bài + hoàn thành các bài tập.
- Soạn “Luyện nói…”

TaiLieu.VN

Page 3