Giáo án Ngữ văn 9 bài 32: Tổng kết phần tập làm văn

TỔNG KẾT PHẦN TẬP LÀM VĂN (Tiết 1)
A)Mục tiêu cần đạt:
-H/S ôn lại để nắm vững các kiểu văn bản đã học từ lớp 6 đến lớp 9, phân biệt và nhận biết
sự kết hợp của các kiểu VB khi viết văn.
-H/S phân biệt kiểu VB và thể loại VH.
-Rèn kỹ năng đọc, cảm thụ các kiểu VB.
B)Chuẩn bị:
-G/V: Bài soạn; các kiểu VB, các phương thức biểu đạt ở lớp 6; ngữ liệu minh hoạ.
-H/S: Các yêu cầu chuẩn bị cho tiết tổng kết TLV đã nêu.
C) Tiến trình bài dạy:
*HOẠT ĐỘNG 1. KHỞI ĐỘNG.
1)Tổ chức:
2)Kiểm tra:
-Các kiểu VB đã học trong chương trình THCS? ứng với các phương thức biểu đạt ntn?
-Nêu một số VD để minh hoạ?
3)Giới thiệu bài:
→Sự cần thiết phải hiểu rõ các kiểu VB, các phương thức biểu đạt và sự kết hợp các phương
thức đó trong 1 văn bản ntn? đó là những yêu cầu chính của tiết tổng kết TLV.
*G/V: Giới thiệu sự cần thiết phải hiểu rõ các kiểu VB và sự kết hợp các P/T biểu đạt.
*HOẠT ĐỘNG 2. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
-H/S đọc bảng tổng kết trang 169
?Sự khác nhau của các kiểu VB trên?

I)Các kiểu văn bản đã học trong
chương trình Ngữ văn THCS
*Đọc bảng tổng kết và trả lời các câu

TaiLieu.VN

Page 1

?Hãy nêu rõ phương thức biểu đạt của
mỗi kiểu văn bản trên?

hỏi.
1)Sự khác nhau của các kiểu văn bản:

+Mục đích của VB TS là gì?

-Khác nhau về phương thức biểu đạt
bao gồm: Mục đích, các yếu tố, các
phương pháp, cách thức, ngôn từ.

+Mục đích của VB nghị luận là gì?

-Ví dụ: Kiểu văn bản tự sự

+Mục đích của VB miêu tả là gì?

Là trình bày diễn biến sự việc (sự kiện)
biểu lộ ý nghĩa.

?Ví dụ:

Khác với kiểu văn bản miêu tả là tái
hiện lại sự vật, sự việc, hiện tượng làm
rõ tính chất, thuộc tính...
2)Các kiểu văn bản có thể thay thế
cho nhau được hay không? vì sao?

?Các kiểu văn bản trên có thể thay thế
cho nhay được không? vì sao?

Các kiểu văn bản không thể thay thế
cho nhau được – vì mỗi kiểu văn bản
sử dụng một phương thức biểu đạt
chính với mục đích khác nhau.
3)Các phương thức biểu đạt trên có
thể phối hợp được với nhau trong một
văn bản cụ thể hay không?vì sao?
Nêu một ví dụ minh hoạ.

?Các phương thức biểu đạt có thể phối
hợp thực hiện trong một văn bản được
không?Vì sao?

-Các phương thức biểu đạt có thể kết
hợp với nhau trong một văn bản vì
không có một văn bản nào sử dụng đơn
độc một phương thức biểu đạt; có kết
hợp mới tăng được hiệu quả diễn đạt.

?Ví dụ minh hoạ?

Ví dụ: Truyện ngắn “Bến Quê”

(Ví dụ: Truyện ngắn
Bến Quê - Nguyễn Minh Châu)

(Nguyễn Minh Châu)

-Phương thức biểu đạt chính: Tự sự,
kiểu văn bản tự sự nhưng tác giả đã kết
hợp nhiều phương thức biểu đạt khác
như: Miêu tả, biểu cảm để làm rõ tình
cảm , cảm xúc của nhân vật Nhĩ trong
truyện.
4)Kiểu văn bản và hình thức thể hiện,
thể loại tác phẩm VH có gì giống

TaiLieu.VN

Page 2


(Đèn chiếu VD về truyện ngắn “Bến
nhau và khác nhau.
Quê” → việc kết hợp miêu tả, biểu cảm -Kiểu văn bản: Có 6 kiểu văn bản ứng
qua các câu văn)
với 6 phương thức biểu đạt .
-Thể loại VH: Truyện (Tự sự);
Thơ (Trữ tình); Kí, Kịch...
?Kiểu VB và thể loại tác phẩm VH có
gì giống và khác nhau?

+Giống nhau: Trong kiểu văn bản đã
thể hiện được thể loại.

(Gợi ý: Có mấy kiểu VB?)

+Khác nhau: Thể loại VH là xét đến

những dạng thể cụ thể của một tác
phẩm VH, với phạm vi hẹp hơn.

(Có mấy thể loại văn học?)
?Cho VD cụ thể?
(Đèn chiếu các ngữ liệu minh hoạ
VD:)

5)Sự khác nhau:
-Văn bản tự sự: Được thể hiện trong
VH là truyện; Được thể hiện trong bản
tin (Tường thuật)...
-Thể loại văn học tự sự chỉ có thể là
truyện (Truyện ngắn, truyện dài)
6)Giống nhau và khác nhau
+Giống nhau: Đều được thể hiện rõ
yếu tố biểu cảm.

?Kiểu VBTS và thể loại VH tự sự khác +Khác nhau:
nhau ntn?
Kiểu văn bản biểu cảm nói rõ về
(Gợi ý: VBTS được thể hiện trong VH, phương thức biểu đạt, mục đích.
trong loại hình nào khác nữa?)
Thể loại văn học trữ tình: Nói rõ về
loại thê VH như thơ trữ tình, văn xuôi
(Thể loại VH tự sự chỉ thể hiện trong
trữ tình (tuỳ bút)
tac phẩm VH nào?)
Ví dụ: Tuỳ bút: Mùa xuân của tôi
Vũ Bằng

Ví dụ: Các bài thơ hiện đại.
?Kiểu VB biểu cảm và thể loại VH trữ
tình giống và khác nhau ntn?

7)Tác phẩm nghị luận có cần yếu tố
thuyết minh, miêu tả, tự sự

?Nêu đặc điểm của thể loại VH trữ
tình?

Cần ở mức độ vừa đủ để làm rõ yêu
cầu nghị luận; Phương thức chính vẫn
là nghị luận.

?Cho VD minh hoạ?
TaiLieu.VN

Page 3


(Gợi ý văn xuôi biểu cảm (tuỳ bút) có
là VH trữ tình không?)

?Sự kết hợp đó cần ở mức độ nào?
?Tại sao lại như vậy?
?Cho ví dụ minh hoạ?

*HOẠT ĐỘNG 3. LUYỆN TẬP
*Yêu cầu luyện tập ở tiết 1
(3 yêu cầu)

-Các kiểu văn bản và phương thức biểu
đạt?

+Chú ý: Việc lấy VD minh hoạ ở các
VB đã học thể hiện rõ việc tích hợp.

-Tại sao phải có sự kết hợp các phương
thức biểu đạt trong một VB?
-Lấy ví dụ: Một văn bản tự sự, nghị
luận có sự kết hợp nhiều phương thức
biểu đạt?

*HOẠT ĐỘNG 4. CỦNG CỐ – DẶN DÒ

*Yêu cầu về nhà:
+Chuẩn bị cho tiết 2
→Chú trong các kiểu VB trọng tâm.

TaiLieu.VN

-Kiểm tra các nội dung của tiết tổng
kết và phần luyện tập.
-Về nhà: Tìm hiểu tiếp phần II, III cho
tiết 2, chú ý các kiểu VB trọng tâm.

Page 4


TỔNG KẾT PHẦN TẬP LÀM VĂN Tiết 2)

A)Mục tiêu cần đạt:
-H/S ôn lại để nắm vững các kiểu văn bản đã học từ lớp 6 đến lớp 9, sự kết hợp trong làm
bài.
-Tiếp tục tìm hiểu phần còn lại về yêu cầu tổng kết trong SGK.
-Thể hiện rõ việc tích hợp, nâng cao năng lực Đọc, cảm thụ, viết các kiểu VB
B)Chuẩn bị:
-G/V: Bài soạn; các ngữ liệu minh hoạ, đèn chiếu.
-H/S: Học bài ở tiết 1, chuẩn bị cho tiết 2 như đã yêu cầu.
C) Tiến trình bài dạy:
*HOẠT ĐỘNG 1. KHỞI ĐỘNG.
1)Tổ chức:
2)Kiểm tra:
-Các nội dung đã TK ở tiết 1
(7 nội dung + ví dụ minh hoạ)
3)Giới thiệu bài:
Các nội dung còn lại ở tiết 2 để hoàn thành việc TK TLV ở lớp 9.
*HOẠT ĐỘNG 2. BÀI MỚI
TaiLieu.VN

Page 5


?Phần văn và TLV có mối quan hệ với
nhau ntn?
?Hãy nêu VD cho thấy mối quan hệ đó
trong chương trình đã học?

I)Phần TLV trong chương trình Ngữ
văn THCS:
1)Phần văn và TLV có mối quan hệ rất

chặt chẽ luôn bổ sung cho nhau:
Giúp việc học văn đạt hiệu quả. Văn
bản là ngữ liệu để minh hoạ cho các
kiểu văn bản, làm rõ phương pháp kết
cấu, cách thức diễn đạt.
→Giúp cho học sinh học tập được cách
viết TLV.

-Ví dụ: Văn bản : “ý nghĩa văn
chương” của tác giả Hoài Thanh giúp
cho việc viết TLV nghị luận rất có hiệu
(Ví dụ: Văn bản: ý nghĩa văn chương – quả.
Hoài Thanh)
2)Phần Tiếng Việt có quan hệ như
thế nào với phần Văn và TLV? Nêu
VD chứng minh:
?Phần TV có qh ntn? với phần và
TLV?

-Có quan hệ rất chặt chẽ bổ sung kiến
thức và kĩ năng giữa các phần.

?Việc bổ sung và qh chặt chẽ ntn?

-Ví dụ: Các kiến thức về câu, về từ
loại, về thành phần câu, các kiến thức
về từ, khả năng của từ Tiếng việt ...
giúp cho biểu đạt và biểu cảm văn bản,
giúp cho việc sử dụng khi viết TLV.

?Cho VD cụ thể?
(Ví dụ: Truyện ngắn; ví dụ một văn
bản nghị luân, một văn bản thuyết
minh...).

-Ví dụ cụ thể: Truyện ngắn:”Những
ngôi sao xa xôi” (Lê Minh Khuê)
III)Các kiểu văn bản trọng tâm:

*G/V: Chú ý: Đây là yêu cầu tích hợp
ngang trong môn Ngữ văn.

1)Văn bản thuyết minh:
-Đích biểu đạt
-Yêu cầu chuẩn bị để làm được VB
thuyết minh.

*Yêu cầu của mục III: Phát vấn, đàm
thoại để làm rõ các mục 1,2,3.

-Các phương pháp thường dùng trong
VB thuyết minh.

?Đích biểu đạt của 3 kiểu VB đó là gì?

-Ngôn ngữ trong VB thuyết minh.

TaiLieu.VN

Page 6

?Các phương pháp thường dùng trong
VB thuyết minh?

2)Văn bản tự sự:

(So sánh, nêu số liệu, nêu khái niệm,
phân tích, tổng hợp...).

-Các yếu tố tạo thành văn bản tự sự.

?Văn bản TS thường kết hợp các yếu
tố nghị luận, miêu tả, biểu cảm? Vì
sao?
?Ngôn ngữ, lời văn trong mỗi kiểu VB
trên ntn?

-Đích biểu đạt
-Thường kết hợp với các yếu tố miêu
tả, nghị luận, biểu cảm.
→Tác dụng: Sinh động, chặt chẽ, có
sức truyền cảm.
-Ngôn ngữ trong văn bản tự sự
3)Văn bản nghị luận:

?Yêu cầu đối với luận điểm; luận cứ,
lập luận trong văn nghị luận?

-Đích biểu đạt.

+Mạnh lạc, rõ ràng

-Yêu cầu đối với luận điểm, luận cứ và
lập luận.

+Chặt chẽ

-Các yếu tố tạo thành VB nghị luận

-Nêu dàn bài chung cho 4 dạng nghị
luận đã học ở kỳ II lớp 9.

+Sát thực.

*HOẠT ĐỘNG 3. LUYỆN TẬP
*Luyện tập ở tiết 2

-Việc tích hợp khi học môn ngữ văn ở
lớp 9.

?Việc tích hợp ở các phần văn, Tiếng
Việt, TLV trong môn N.V ntn? cho VD -Các kiểu VB trọng tâm.
minh hoạ.
-Làm dàn bài cho văn nghị luận, vấn
?Các kiểu VB trọng tâm?
đề xã hội, vấn đề VH.

*HOẠT ĐỘNG 4. CỦNG CỐ – DẶN DÒ (Kiểm tra phần luyện tập)
*Về nhà:

TaiLieu.VN

Page 7


?Làm dàn bài chung cho 4 dạng nghị
luận đã học ở lớp 9
(Đèn chiếu nội dung này sau khi cho
H/S luyện tập)
*G/V nêu: Y/C về nhà (3 yêu cầu)

TaiLieu.VN

-Học bài theo yêu cầu tổng kết ở 2 tiết
-Làm dàn bài cho 4 bài văn cụ thể cho
4 dạng bài NL đã học ở lớp 9.
-Đọc các bài văn tham khảo về thuyết
minh, tự sự, nghị luận

Page 8