Giáo án Ngữ văn 10 tuần 14: Đọc Tiểu Thanh kí

TUẦN 14 – TIẾT 41: ĐỌC "TIỂU THANH KÍ"
(Độc Tiểu Thanh kí)
Nguyễn Du
I. Mục tiêu bài học
- Cảm nhận được tâm sự xót thương , day dứt của Nguyễn Du đối với nỗi oan của những
người tài hoa.
- Thấy được nghệ thuật bài thơ nhất là ngôn ngữ , hình ảnh hàm súc cùng với vận dụng
sáng tạo lối kết cấu thơ Đường .
II . Phương tiện thực hiện .
-SGK, SGV và thiết kế bài học .
III. Cách thức tiến hành:
Tổ chức tiết học theo hướng kết hợp các hình thức đọc sáng tạo và trao đổi, thảo luận.
IV . Tiến trình dạy học
1. Kiểm tra bài cũ
2. Giới thiệu bài mới .
3. Tiến hành bài dạy
Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt

GV: Gọi H/S đọc phần tiểu dẫn

1.Tiểu dẫn

GVH: Tiểu dẫn SGK giới thiệu
nội dung gì ?

- Giới thiệu sơ qua về Nguyễn Du và nàng Tiểu Thanh
+ Nguyễn Du (1765- 1820) là đại thi hào của dân tộc
Việt Nam , ngoài những tác phẩm viết bằng chữ Nôm,
Nguyễn Du có ba tập thơ chữ Hán. "Độc Tiểu Thanh kí"

là một trong những bài thơ chữ Hán nổi tiếng của ông.
Nguyễn Du rất quan tâm tới số phận bất hạnh của những
người phụ nữ có tài hoa nhan sắc .
+ Tiểu Thanh người Quảng Lăng, tỉnh Giang Tô, Trung
Quốc, nàng thông minh và nhiều tài nghệ. Năm 16 tuổi
nàng làm vợ lẽ một người ở Hàng Châu , tỉnh Chiết
Giang nàng họ Phùng và lấy chồng tên là Phùng. Vợ cả
ghen bắt ở riêng biệt trên một ngọn núi Cô Sơn thuộc địa
phận Hàng Châu. Tiểu Thanh buồn khổ làm nhiều thơ,


nàng chết lúc mười tám tuổi. Tập thơ, từ nàng để lại bị
người vợ cả đem đốt. Trước khi chết , nàng lấy hai tờ giấy
gói mấy vật trang sức gửi tặng một cô gái . Đó là bản thảo
thơ ,từ còn lại của nàng . Đây cũng là phần dư. Nguyên
Du đã đọc phần dư ấy để viết bài thơ này.
2.Đọc hiểu văn bản:
1. Hai câu đầu
GV: Gọi H/S đọc văn bản
- Giải nghĩa các từ khó
GVH: Hai câu thơ đầu thể hiện
nội dung gì ?
"Hồ Tây …giấy tàn".

GHV: Vì sao Nguyễn Du đồng
cảm với số phận Tiểu Thanh (câu
hỏi 1).

- Hai câu thơ đầu mang đến cho người đọc cảm giác hẫng
hụt , mất mát. Tây Hồ vẫn còn đó nhưng vườn hoa thì

không. Cảnh đẹp mất rồi chỉ còn lại sự hoang tàn. Kí của
Tiểu Thanh còn đó nhưng đâu có phải vẹn nguyên Nó chỉ
còn sót lại vài bài gọi là phần dư. Có chăng chỉ còn lại hai
tâm hồn ,một Tiểu Thanh , một Nguyễn Du. Tâm hồn
Tiểu Thanh chỉ còn ghi lại trên trang giấy dù chỉ ít ỏi.
Nguyễn Du khóc,viếng nàng "Thổn thức "bên cửa sổ.
- Bởi Nguyễn Du nhận ra Tiểu Thanh là con người có tài,
có sắc nhưng bị vùi dập, chết oan ức. Cái chết của nàng là
bằng chứng xót xa cho kiếp con người "Hồng nhan bạc
phận ".Nguyễn Du đã từng thương xót, chia sẽ nỗi lòng
mình với biết bao người con gái như vậy.Từ Đạm Tiên
đến nàng Kiều , từ người đàn bà gẩy đàn ở Long Thành
cho đến Tiểu Thanh đều là kiếp người ấy .
2. Bốn câu thơ tiếp theo
- Nguyễn Du cảm nhận về cuộc đời Tiểu Thanh:

GVH: Nguyễn Du đã cảm nhận
như thế nào về con ngừời tài
hoa ?
"Son phấn….
còn vương "

+ Son phấn là sắc đẹp ,văn chương là hồn. Nguyễn Du lại
chạm vào nỗi đau muôn thuở của cuộc đời. Nỗi đau ấy
,oan ức dường ấy không thể hỏi và trông cậy vào đâu.
Ngay đến cả lực lượng thần uy tối cao là ông trời cũng
không hỏi được
Nỗ ihờn kim cổ trời khôn hỏi
- Nỗi oán hận xưa nay đến trời cung không có câu trả lời.
Vì thế trời cũng không thể hỏi chỉ còn biết cam chịu mà

thôi, Nguyễn Du bất lực lại quay về với Tiểu Thanh với
chính mình:
Cái án phong lưu khách tự mang
- Phong lưu, phong vận, phong nhã đều chỉ người tài hoa,
nhan sắc.Nguyễn Du như muốn nói cùng Tiểu Thanh


nàng có tài, có nhan sắc như thế lại bị nỗi oan kỳ lạ ấy,
thế thì nàng giống ta rồi. Nhưng ai là người giải đáp vì
sao những người tài hoa nhan sắc lại phải chịu nỗi đau
oan ức kỳ lạ ở trên đời? Nguyễn Du cũng không tìm được
câu trả lời.”Đau đời có cứu được đời đâu”(Huy Cận).
3. Hai câu kết
Nguyễn Du như hỏi Tiểu Thanh. Hôm nay ta khóc nàng
vậy 300 năm sau ai là nguời khóc ta.
- Nguyễn Du hỏi Tiểu Thanh cũng như hỏi mình. Có cái
gì xót xa đến rưng rưng.

GVH: Hai câu kết, nhà thơ thể
hiện nội dung gì ?

Xuân Diệu cho đó là Tiếng chim cô lẻ giữa trời thu
khuya Hai câu cuối đã khép lại nhưng tấm lòng đồng
cảm với người phụ nữ có tài văn chương mà bất hạnh cứ
sống mãi trong trái tim bạn đọc.
Năm 1965, Việt Nam long trọng kỷ niệm hai trăm
năm ngày sinh của Nguyễn Du. Cũng những ngày này,
hội đồng hoà bình thế giới đã công nhận Nguyễn Du là
danh nhân văn hoá thế giới.
=> Bài thơ là tiếng khóc thương cho những kiếp tài

hoa bất hạnh
( Ghi nhớ : Sách giáo khoa )

GV: Hãy rút ra chủ đề bài thơ?
4. Củng cố, dặn dò: Soạn bài Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt
5. Rút kinh nghiệm bổ sung: