Giáo án Ngữ văn 11 tuần 16: Vĩnh biệt Cửu trùng đài (Trích Vũ Như Tô)

TUẦN 16 - TIẾT 58: ĐỌC VĂN: VĨNH BIỆT CỬU TRÙNG ĐÀI

(Trích “Vũ Như Tô”)
- Nguyễn Huy TưởngA. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:- Xung đột kịch, diễn biến tâm trạng, tính cách, bi kịch của hai nhân vật chính
- Thái độ ngưỡng mộ, trân trọng của tác giả đối với những nghệ sĩ có tâm huyết và tài năng
nhưng chịu số phận bi thảm.
2. Kỹ năng: - Đọc hiểu một đoạn trích kịch bản văn học theo đặc trưng thể loại.
3. Thái độ tư tưởng: Khơi gợi tình cảm nhân văn của con người.
B. Chuẩn bị của GV và HS
1. Giáo viên: Đọc SGK, SGV, TLTK, soạn giáo án, thiết kế bài học
2. Học sinh: Soạn bài
C. Tiến trình dạy - học:
1. Ổn định tổ chức:
1'
2. Kiểm tra bài cũ: 4'
Nêu mục đích, tầm quan trọng của phỏng vấn và trả lời phỏng vấn.
3. Các hoạt động dạy - học:
Hoạt động của GV và HS

Tg Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới,

1'

Giới thiệu, giờ này chúng ta cùng học
tác phẩm kịch Vĩnh biệt cửu trùng đài

5'

A.Tìm hiểu chung

+ PP giới thiệu: thuyết trình...
Hoạt động 2: Tìm hiểu chung:
• Mục tiêu: Hiêủ và phân tích được xung
đột kịch, tính cách, diễn biến tâm trạng và bi
kịch của Vũ Như Tô và Đan Thiềm trong
đoạn trích;

1.Tác giả (1912- 1960)

- nắm được những nét đặc sắc về nghệ thuật
của vở kịch.

- Hoàn cảnh xuất thân:trong một gia
đình nhà nho

- Quê quán: làng Dục Tú, huyện Từ Sơn,
Bắc Ninh, nay thuộc xã Dục Tú huyện
Đông Anh, Hà Nội


•

Phương pháp:

- Cuộc đời: ông sớm tham gia cách
mạng và hoạt động cách mạng, hoạt
động trong những tổ chức văn hoá văn
nghệ do Đảng lãnh đạo (năm 1943, tham

gia Hội văn hoá cứu quốc; tháng 8 năm
1945 , là đại biểu Văn hoá cứu quốc đi
dự Quốc dân Đại hội ở Tân Trào)

- Công việc của GV: phát vấn, nêu vài nét
về tác giả.
- Công việc của HS: Học sinh đọc bài, suy
nghĩ, trao đổi và trả lời các câu hỏi.

- Năm 1996 được nhà nước tặng giải
thưởng HCM về văn học nghệ thuật
2. Sáng tác
- Tác phẩm chính
- Có thiên hướng khai thác đề tài lịch sử
và có đóng góp nổi bật ở thể loại tiểu
thuyết và kịch
- Văn phong giản dị, trong sáng, đôn
hậu, thâm trầm, sâu sắc
- Vở kịch “ Vũ Như Tô”
Hoạt động 3: Đọc - hiểu văn bản:

30' B. Đọc - hiểu văn bản

Thao tác 1: Đọc văn bản:

I. Đọc - phân vai

- GV: Gọi 1-2 HS đọc văn bản. GV nhận xét
và đọc mẫu, giải thích từ khó.

- Giải thích từ khó

- HS: đọc văn bản, nhận xét bạn đọc văn bản
như thế nào
Hoạt động 4: Bài tập vận dụng:

2'

Bài tập 1:

- Công việc của GV: ra bài tập, hướng dẫn
học sinh làm bài.

em hãy nêu vài nét cơ bản về tác giả
Nguyễn Huy Tưởng

- Công việc của HS: suy nghĩ trao đổi làm
bài.

Gợi ý:
- Cuộc đời
- Sự nghiệp

4. Củng cố, dặn dò: 2'


* Chốt lại bài học: HS tự tóm tắt những nét chính về nội dung và nghệ thuật.
Gv chốt lại: kiến thức về.
* Dặn dò:

1. Bài tập về nhà: học kĩ kiến thức và làm bài tập?
2. Tiết học tiếp theo: Vĩnh biệt cửu trùng đài


TUẦN 16 - TIẾT 59-60: ĐỌC VĂN: VĨNH BIỆT CỬU TRÙNG
ĐÀI

(Trích “Vũ Như Tô”)
- Nguyễn Huy TưởngA. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức:- Xung đột kịch, diễn biến tâm trạng, tính cách, bi kịch của hai nhân vật chính
- Thái độ ngưỡng mộ, trân trọng của tác giả đối với những nghệ sĩ có tâm huyết và tài năng
nhưng chịu số phận bi thảm.
2. Kỹ năng: - Đọc hiểu một đoạn trích kịch bản văn học theo đặc trưng thể loại.
3. Thái độ tư tưởng: Khơi gợi tình cảm nhân văn của con người.
B. Chuẩn bị của GV và HS
1. Giáo viên: Đọc SGK, SGV, TLTK, soạn giáo án, thiết kế bài học
2. Học sinh: Soạn bài
C. Tiến trình dạy - học:
1. Ổn định tổ chức:
1'
2. Kiểm tra bài cũ: 4'
Nêu mục đích, tầm quan trọng của phỏng vấn và trả lời phỏng vấn.
3. Các hoạt động dạy - học:
Hoạt động của GV và HS

Tg Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới,

1'

Giới thiệu giờ trước chúng ta đã tìm hiểu
phần tác giả, giờ này chúng ta cùng tìm
hiểu nội dung, nghệ thuật của tác phẩm.

5'

- Những mâu thuẫn xung đột cơ bản của vở
kịch và đọan trích

+ PP giới thiệu: thuyết trình...
Hoạt động 2: Tìm hiểu chung:
• Mục tiêu: Hiểu được xung đột kịch,
tính cách, diễn biến tâm trạng và bi kịch
của Vũ Như Tô và Đan Thiềm trong đoạn
trích:

- Tính cách và diễn biến tâm trạng của Vũ
như Tô


- Nắm được những nét đặc sắc về nghệ
thuật của vở kịch.
•

- Nhân vật Đan Thiềm
- Nghệ thuật của tác phẩm

Phương pháp:
- Công việc của GV: phát vấn

- Công việc của HS: Học sinh đọc
bài, suy nghĩ, trao đổi và trả lời các câu
hỏi.
Hoạt động 3: Đọc - hiểu văn bản:
Thao tác 1: Tìm hiểu văn bản
- GV: Đặt câu hỏi
- HS: Suy ghĩ và trả lời.
Phân tích những mâu thuẫn xung đột cơ
bản của vở kịch cũng như đoạn trích
HS chia nhóm nhỏ ( Theo bàn) trao đổi
thảo luận trả lời câu hỏi, cử người trình
bày trước lớp

34' I.Tìm hiểu văn bản
1. Những mâu thuẫn xung đột cơ bản
của vở kịch và đọan trích
- Mâu thuẫn giữa nhân dân lao động khốn
khổ lầm than với bọn hôn quân bạo chúa
và phe cánh của chúng sống xa hoa truỵ
lạc. Mâu thuẫn này vốn có từ trước, đến khi
Lê Tương Dực bắt Vũ Như Tô xây Cửu
trùng đài thì nó biến thành xung đột căng
thẳng, gay gắt

*Thao tác 2

- Mâu thuẫn thứ hai: Mâu thuẫn giữa quan
niệm nghệ thuật cao siêu, thuần tuý của
muôn đời và lợi ích trực tiếp, thiết thực của

nhân dân

Nêu tính cách và diễn biến tâm trạng Vũ
Như Tô?

2. Tính cách và diễn biến tâm trạng của
Vũ như Tô

HS chia nhóm nhỏ, trao đổi thảo luận trả
lời câu hỏi cử người trình bày trước lớp

- Vũ Như Tô là một kiến trúc sư thiên tài, là
hiện thân cho niềm khát khao say mê sáng
tạo cái đẹp: Một thiên tài “ ngàn năm chưa
dễ có một” “ chỉ vẩy bút là chim hoa đã
hiện lên” có thể “ sai khiến gạch đá như
viên tướng cầm quân, có thể xây dựng lâu
đài cao cả, nóc vờn mây mà không hề tính
sai một viên gạch nhỏ”

GV chốt lại

GV chuẩn kiến thức

- Là một nghệ sĩ có nhân cách lớn, có hoài
bão lớn, có lí tưởng nghệ thuật cao cả. Mặc
dù bị Lê Tương Dực doạ giết Vũ như Tô
vẫn kiên quyết từ chối xây Cửu trùng đài.

Ông cũng không phải là người hám lợi (Khi
được vua ban thưởng lụa là, vàng bạc ông
đã đem chia hết cho thợ). Lí tưởng, ước mơ
xây một toà đài cao cả, nguy nga, tráng lệ..
thật đẹp đẽ và chân chính nhưng lại cao
siêu, thuần tuý hoàn toàn thoát li khỏi hoàn
cảnh lịch sử xã hội của đất nước, xa rời đời
sống nhân dân
- Tâm trạng bi kịch đầy căng thẳng của
ông: xây Cửu trùng đài là đúng hay sai? là
có công hay có tội?
=> Vũ Như Tô là một nhân vật bi kịch bởi
25' đã mang trong mình không chỉ những say
mê khát vọng lớn lao mà còn cả những làm
lạc trong suy nghĩ và hành động.Khi ông và
Đan Thiềm bị bắt, Cửu trùng đài bị đập
phá, thiêu huỷ thì ông mới bừng tỉnh xiết
bao đau đớn, kinh hoàng.
3. Nhân vật Đan Thiềm
- Là người đam mê cái tài, tài sáng tạo ra
cái đẹp
* Thao tác 3 Tiết 2
Gv hỏi Đan Thiềm là người như thế nào?
em hãy tìm chi tiết chứng minh
GV phát vấn HS trả lời

- “Bệnh Đan Thiềm” là mê đắm tài hoa siêu
việt của người sáng tạo nghệ thuật, sáng tạo
ra cái đẹp
- Vì đam mê tài năng mà nàng luôn khích lệ

VHT xây CTĐ, sẵn sàng quên mình để bảo
vệ cái tài ấy
- Là người luôn tỉnh táo trong mọi trường
hợp.Biết chắc đài lớn không thành, tâm trí
nàng giờ đây chỉ còn tập trung bảo vệ tính
mạng cho Vũ nàng khẩn khoản khuyên Vũ
trốn đi nhưng không được
=> kẻ tri âm, liên tài có thể chết, sẵn sàng
chết vì đài cao, tài lớn, vì người tri âm
4. Giải quyết mâu thuẫn
- Mâu thuẫn 1 được tác giả giải quyết dứt


khoát bằng cảnh quân nổi loạn phá đài ,
giết vua ..
- Mâu thuẫn 2 giữa quan niệm nghệ thuật
cao siêu và lợi cích thiết thực của nhân dân
chưa được giải quyết vì : đến cuối VNT đến
chết vẫn không thấy được sai lầm của mình
là người vô tội , Vũ căm ghét vua nhưng lại
mượn tay vua để thực hiện hoài bão của
mình gây ra nỗi khổ của nhân dân. Vũ có
tội hay công , vẫn chưa trả lời được , tác giả
mới chỉ nêu vấn đề, nêu chưa hợp lí vì chân
lí thuộc về Vũ một nửa và nhân dân 1 nửa.

Thao tác 4
GV Qua đoạn trích em thấy mâu thuẫn đã
được giải quyết chưa? tìm dẫn chứng
Hs trả lời

Gv nhấn mạnh

5. Nghệ thuật
- Miêu tả diễn biến tâm trạng nhân vật Vũ
Như Tô
- Dùng ngôn ngữ, hoạt động của nhân vật
để khắc hoạ tính cách nhân vật
- Ngôn ngữ điêu luyện
Ghi nhớ
Gv cho học sinh nêu những nét chính về
nghệ thuật

II. Tổng kết
Qua tấn bi kịch của Vũ Như Tô, tác giả đặt
ra những vấn đề sâu sắc, có ý nghĩa muôn
thuở về mối quan hệ giữa nghệ thuật với
cuộc sống , giữa lí tưởng cao siêu với lợi
ích của nhân dân.

Hs suy nghĩ trả lời

GV cho học sinh tổng kết về nội dung
Hs suy nghĩ trả lời

Hoạt động 4: Bài tập vận dụng:
- Công việc của GV: ra bài tập, hướng dẫn

3'

Bài tập 1: sgk trang 193

Gợi ý:


học sinh làm bài.
- Công việc của HS: suy nghĩ trao đổi làm
bài.

Đoạn trích trong lời tựa thể hiện nỗi băn
khoăn của NHT khi viết vở kịch này: mâu
thuẫn giữa người nông dân và người nghệ
sĩ trong bản thân tác giả cũng chưa giải
quyết được dứt khoát. Trong hoàn cảnh giai
cấp thống trị thối nát, nhân dân đói khổ,
người công nhân trong tác giả không muốn
xây Cửu trùng đài, nhưng người nghệ sĩ
trong ông vẫn muốn xây với ý nghĩ lợi
dụng kinh phí , quyền lực của gai cấp thống
trị để tạo cho dân tộc một công trình nghệ
thuật vĩ đại.

Kiểm tra 15 phút:
Viết Bản tin về những sự kiện xảy ra trong cuộc sống
4. Củng cố, dặn dò: 2'
* Chốt lại bài học: HS tự tóm tắt những nét chính về nội dung và nghệ thuật của bài
Gv chốt lại: Những mâu thuẫn xung đột cơ bản của vở kịch và đọan trích
Tính cách và diễn biến tâm trạng của Vũ như Tô
* Dặn dò:

1. Bài tập về nhà: học kiến thức của bài ?
2. Tiết học tiếp theo: Tình yêu và thù hận