Giáo án Ngữ văn 11 tuần 11: Chữ người tử tù

Giáo án Ngữ văn 11

CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
Nguyễn Tuân

A. Mục tiêu bài học : Giúp hs:
- Cảm nhận được vẻ đẹp hình tượng nhân vật Huấn Cao, hiểu được quan điểm
thẩm mĩ của NT qua nhân vật này
- Hiểu và phân tích được nghệ thuật của truyện: tình huống, ngôn ngữ tạo hình,
thủ pháp đối lập…
B. Phương pháp: Thảo luận, đọc hiểu, quy nạp.
C. Các bước tiến hành :
1 Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ: Tâm trạng Liên khi đợi tàu và cảm nhận của em về nhân vật
này?
3. Nội dung bài mới

Tiết 1

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt
I. Tìm hiểu khái quát

Chữ Người Tử Tù

Page 1


Giáo án Ngữ văn 11
Hoạt động 1:

Xem tranh ảnh về Nguyễn
Tuân.

1. Tác giả Nguyễn Tuân ( 1910- 1987)
- Quê HN, là nhà văn lớn thế kỉ XX.
- Có bản lĩnh, phong cách tài hoa độc đáo, ý
thức sâu sắc về cái tôi cá nhân, suốt đời đi tìm
cái đẹp. Ông là nhà tuỳ bút số 1 của VN.

- Hs đọc tiểu dẫn và tóm lược

- Những tp chính: vang bóng một thời, một

những nét cơ bản về tác giả, chuyến đi, tuỳ bút Sông Đà, …
tác phẩm.

2. Tác phẩm
- Trích từ " Vang bóng một thời" (1940) :
+ phản ánh những chuyện xưa chỉ còn vang
bóng
+ Nv thường là những người tài hoa bất đắc
chí sống trong thời Hán học suy vi, Tây Tàu nhố
nhăng nhằm đề cao lối sống thanh nhã…
- Tp này sáng tác dựa trên câu chuyện nhà văn
được cha (cụ Tú Nguyễn An Lan) kể về nhà nho
tài hoa anh hùng Cao Bá Quát.
- Tên lúc đàu là “Dòng chữ cuối cùng”

- Đọc : Chậm trang trọng, cổ 3. Đọc, tóm tắt và chia bố cục.
kính, chú ý lời thoại của từng

nhân vật
-+ Nhận xét cách đọc
+ Tóm tắt và chia bố cục
Chữ Người Tử Tù

Page 2


Giáo án Ngữ văn 11
- Em hiểu gì về nghệ thuật

4. Nghệ thuật thư pháp.

thư pháp ?

- viết chữ nho bằng bút lông mực tàu trên giấy
hồng hoặc giấy dó, gỗ, hoành phi…để thờ, trang
trí, ngắm
-Là thú chơi tao nhã, truyền thống lâu đời ở
phương Đông
- Phát triển trong xh pk, bị suy tàn ở thế kỉ XX
và được khôi phục phát triển ở thế kỉ XXi

- Tình huống truyện ngắn
này là gì?

5. Tình huống truyện.
- HC tử tù nguy hiểm đang chờ giải về kinh tử
hình và thầy trò Viên quản ngục gặp nhau, hiểu

Hoạt động 2:Thảo luận (7- lầm nhau và cuối cùng trở thành người tri kỉ
>10 p)
trong hoàn cảnh đặc biệt.
- Hình tượng HC được xd II/ Tìm hiểu cụ thể
bằng bút pháp nào là chủ
1. Nhân vật HC
yếu?
-Miêu tả bằng bút pháp lãng mạn, lí tưởng hoá
- Vẻ đẹp của HC thể hiện qua
và tương phản đối lập
những phương diện nào?
- Vẻ đẹp của HC được thể hiện trên 3 bình
diện phẩm chất:
a. Tài hoa.
* nhóm 1: Phẩm chất tài hoa
nghệ sĩ HC?
-Thể hiện qua nhận xét của
những ai?
Chữ Người Tử Tù

- Được thể hiện gián tiếp qua lời nói thái độ
của QN và thầy thơ lại:
+ Ông nổi tiếng khắp vùng Tỉnh Sơn về tài
Page 3


Giáo án Ngữ văn 11
- Ca ngợi tài hoa của HC, tác viết chữ nhanh và đẹp.
giả muốn bộc lộ thái độ gì?

+ có được chữ ông Huấn mà treo trong nhà
như có vật báu trên đời
+Văn võ toàn tài, tài bẻ khoá vượt ngục…
+Chữ ông H đẹp lắm vuông lắm …
+ Nét chữ thể hiện khát vọng tự do và hoài
bão tung hoành của cả đời người.
- Được thể hiện trực tiếp qua lời nói của HC
“chữ ta thì đẹp thật quý thật …”
=> ca ngợi tài hoa của HC, t/g muốn thể hiện thái
độ: kính trọng, ngưỡng mộ những bậc tài hoa,

* nhóm 2: Khí phách hiên trân trọng nghệ thuật thư pháp cổ truyền của cha
ngang bất khuất
ông.
- Nhận xét hđ dỗ gông
- có phải ô vì tiền mà viết
chữ?

b. Khí phách hiên ngang bất khuất:
- Hành động dỗ gông đánh thuỳnh một cái
- Thái độ làm ngơ trước lời doạ nạt của lính

-Phân tích những suy nghĩ và canh…
lời nói của HC khi quản
-> coi thường cái chết, khinh bỉ bọn tiểu nhân
ngục tìm mọi cách biệt đãi ?
đắc chí, ông bình tĩnh ung dung sống nốt mấy
ngày còn lại của c/đời oanh liệt. Thể hiện khí tiết
anh hùng, thất bại nhưng hiên ngang.
- Là tử tù nhưng Huấn Cao coi nhà tù như nơi

không người. “Nghĩ đến cảnh chết chém ta còn
Chữ Người Tử Tù

Page 4


Giáo án Ngữ văn 11
không sợ nữa là cái trò tiểu nhân thị oai này”.
* nhóm 3: Thiên lương trong

- Không vì quyền lực hay vàng ngọc mà ép

sáng, nhân cách cao cả

mình cho chữ ( cả đời chỉ viết tặng 3 người bạn

- giải thích rõ "thiên lương"

thân)

- tìm và pt lời nói , thái độ - Thản nhiên, ung dung nhận rượu thịt như hứng
của HC trước và sau khi sinh bình mà vẫn mắng đuổi Quản ngục.
nhận ra tấm lòng quản ngục

- Bình tĩnh khi nghe tin mình bị giải về kinh để

- Câu nói "Ngươi hỏi ta chém trong khi thầy Thơ lại và Quản ngục tái
nhợt người…
muốn gì?.....":
-> đó là khí phách của nhà nho “uy vũ bất năng

Hs thảo luận trong 5' sau đó cử
đại diện trình bày kết quả.

khuất”.
c. Thiên lương trong sáng, nhân cách cao cả .
Huấn Cao rất coi trọng cái đẹp, có ý thức với
người xin chữ.. “ Tính ông vốn khoảnh trừ chỗ
tri kỉ ông mới cho chữ…”
- Trước khi nhận ra tấm lòng QN : HC coi y là
loại cặn bã, tiểu nhân đắc chí ,tiểu lại giữ tù nên
có thái độ cao ngạo và coi thường.
- Khi hiểu rõ tấm lòng QN: HC ngạc nhiên, băn
khoăn nghĩ ngợi, ân hận và cuối cùng quyết định
cho chữ QN, ô coi Qn như bạn tri âm tri kỉ.
- Lời khuyên QN : khẳng định rõ con người
trọng nhân cách và yêu cái đẹp.

Chữ Người Tử Tù

Page 5


Giáo án Ngữ văn 11
=> HC vừa là anh hùng- nghệ sĩ vừa có tấm lòng
biệt nhỡn liên tài, thiên lương trong sáng. Đó là
hình tượng lí tưởng hoá thể hiện nỗi buồn và ước
mơ của Nguyễn Tuân.
2. Hình tượng nhân vật viên quản ngục
Tiết 2.

+ Trên bình diện xã hội: Đối đầu với HC.( Quản
ngục đại diện cho triều đình phong kiến).

Hoạt động 3 : Thảo luận +Trên bình diện cái đẹp: là tri âm tri kỉ của HC.
chung:
Quản ngục yêu cái đẹp, trọng người tài.
- Qn có phải là kẻ xấu ác ko?
+ Nếu không xin được chữ HC thì ông ân hận
Vì sao ?
suốt đời.
+ Hình dáng : Đầu điểm hoa dâm, râu ngả màu ,
mặt tư lự băn khoăn bóp thái dương, như mặt
nước ao xuân, bằng lặng kín đáo và êm nhẹ
-> trầm tư, đứng tuổi, nhân hậu.
+ Không phải là kẻ xấu, ác: Đó là "thanh âm
trong trẻo chen giữa một bản đàn mà nhạc luật
đều hỗn loạn xô bồ "
+ Ông suy nghĩ " mình chọn nhầm nghề mất rồi"
-> hình ảnh Quản ngục khác hẳn quan coi ngục
thường gặp, tương phản với thế giới nhà tù
-Vì sao Quản ngục lại biệt đãi
HC? - Có phải để xin chữ?

Chữ Người Tử Tù

- Biệt đãi HC : kính trọng tài hoa, nhân cách,
khí phách của HC
Page 6

Giáo án Ngữ văn 11
+ Mặc cho HC cao ngạo, khinh rẻ, ông vẫn
nhẫn nhục chịu đựng, cơm rượu ngày càng hậu
hĩnh hơn.
+ Bất chấp kỉ cương luật pháp để tôn thờ cái
đẹp.
-> hành động dũng cảm bất chấp mọi sự trừng
phạt . Khi có HC trong tay ông vừa mừng vừa lo:
- Nhận xét về nhân vật Quản Mừng vì có cơ hội xin chữ. Lo vì không biết thày
ngục và câu nói của Quản thơ lại có giúp mình không, HC có cho chữ mình
Ngục : "kẻ mê muội này xin không?
bái lĩnh"?

Theo NT “ Ông trời nhiều khi chơi ác, đem đày
ải cái thuần khiết vào giữa đống cặn bã của xã
hội, người tốt phải ăn đời ở kiếp với lũ quay
quắt…”

- Câu nói cuối cùng của QN : Kẻ mê muội này
xin bái lĩnh"
+ Kđ nhân cách Qn , ô xứng đáng là tri kỉ
của HC
=> Qn càng tôn thêm vẻ đẹp lung linh, huyền
thoại của cái đẹp của hình tượng HC.
3. Cảnh cho chữ :
Hoạt động 4 : Thảo luận + Bình thường diễn ra trong thư phòng nơi sạch
nhóm
Chữ Người Tử Tù

Page 7

Giáo án Ngữ văn 11
( 7->10p)

sẽ sáng sủa, trang trọng…

- Vì sao t/g nói cảnh cho chữ + Ở đây diễn ra trong lao tù.
là cảnh tượng xưa nay chưa
từng có ?

- Thời gian: đêm tối
- Không gian: buồng tối chật hẹp của nhà tù,

- ý nghĩa tư tưởng , nghệ ẩm ướt, màng nhện, phân chuột, phân gián…
thuật của cảnh cho chữ?
1 thoi mực thơm, 1 phiến lụa trắng còn nguyên
vẹn lần hồ.
Người cho chữ là tử tù cổ đeo gông chân vướng
xiềng bình tĩnh giậm tô nét chữ, người nghệ sĩ
anh hùng, tài hoa sáng tạo cái đẹp với vẻ đẹp bi
tráng uy nghi lẫm liệt. Người xin chữ là cai ngục
lại khúm núm, run run vái lạy tù nhân.Tù nhân
răn dạy cai tù
+ Cuộc thay đổi ngôi vị đã diễn ra, ranh giới cai
ngục và tử tù bị xoá bỏ. Giữa họ chỉ còn là
những người tri kỉ.
-> cảnh tượng xưa nay chưa từng có:
+ Cái đẹp được sáng tạo nơi ngục tù nhơ bẩn,
thiên lương cao cả lại toả sáng nơi bóng tối nơi

cái ác đang ngự trị
+ HC không chỉ cho chữ mà còn cho Qn bài
học về lẽ sống lẽ đời.
+ Cái đẹp và cái thiện đã chiến thắng cho dù thực
Chữ Người Tử Tù

Page 8


Giáo án Ngữ văn 11
tại có tăm tối đến đâu cũng không tiêu diệt được.
- Nghệ thuật: Tác giả dùng nghệ thuật tương
phản và ngôn ngữ tạo hình để chạm khắc tượng
đài thiên lương sừng sững.
- Tư tưởng: Bài ca tôn vinh cái đẹp, cái thiện
thiên lương của con người . Cái đẹp có thể sinh
ra từ đất chết nhưng ko thể chung sống cùng cái
ác.
Hoạt động 5
Hs đọc ghi nhớ

III. Tổng kết
Ghi nhớ SGK

IV. Hướng dẫn học bài:
- Pt hình tượng nv HC & QN, cảnh cho chữ
- Pt bút pháp lm lí tưởng hoá và tư tưởng nghệ
thuật của Nguyễn Tuân.
- Có ý kiến cho rằng Nguyễn Tuân là nhà văn
duy mĩ (chỉ quan tâm duy nhất đến cái đẹp) Em

đánh giá thế nào, hãy viết 1 đoạn văn.

Chữ Người Tử Tù

Page 9