Giáo án Ngữ văn 11 tuần 5: Đọc thêm: Bài ca phong cảnh Hương Sơn (Hương Sơn phong cảnh ca)

Giáo án Ngữ văn 11

BÀI CA PHONG CẢNH HƯƠNG SƠN.
Chu Mạnh Trinh.

A. Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
Bài 1.
- Cảm nhận được cảnh “ xẻ nghé tan đàn” ; những mất mát của nhân dân khi
giặc đến và thấy được thái độ tình cảm của tác giả.
- Hiểu được nghệ thuật tả thực kết hợp với khái quát sử dụng hình ảnh ngôn từ.
Bài 2.
- Cảm nhận được cảnh vật nên thơ nên họa của Hương Sơn. Thấy được tấm lòng
thành kính trang nghiêm với tình yêu quê hương đất nước tươi đẹp.
- Cách sử dụng từ tạo hình, kết hợp với giọng khoan thai nhẹ nhàng như ru, như
mời mọc.
2. Kĩ năng:
Đọc hiểu bài thơ theo đặc trưng thể loại.
Nắm được bố cục bài hát nói. Đọc hiểu bài thơ theo thể hát nói.
3. Thái độ:
Giáo dục hs về tình yêu quê hương đất nước qua cảnh đẹp của đất nước, căm
thù quân xâm lược.
B. Chuẩn bị bài học:
1. Giáo viên:
1.1 Dự kiến bp tổ chức hs hoạt động cảm thụ tác phẩm:
- Tổ chức hs đọc diễn cảm tác phẩm.


Giáo án Ngữ văn 11

- Định hướng hs phân tích cắt và khái quát bằng đàm thoại, gợi mở, nêu vấn

đề, thảo luận.
1.2. Phương tiện:
Sgk, giáo án, đọc tài liệu tham khảo.
2. Học sinh:
- Hs chủ tìm hiểu về tác giả, thể loại, đọc kĩ về tác phẩm để cảm nhận được
tình cảm yêu ghét phân minh của tác giả.
C. Hoạt động dạy và học:
1. Ổn định tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ:
3.Giới thiệu bài mới.
Hoạt động của GV và HS

* Hoạt động 1:
HS đọc tiểu dẫn . Nắm nội dung cơ
bản.

Yêu cầu cần đạt.

Bài I.

Chạy giặc (Nguyễn Đình Chiểu ).

I. Tiểu dẫn.
- SGK.

* Hoạt động 2.

II. Đọc hiểu văn bản.

GV hướng dẫn HS đọc văn bản.

Chú ý giọng đọc: chậm rãi, thể
hiện niềm đau xót, buồn chán.

HS thảo luận nhóm, tìm hiểu nội

1. Định hướng nội dung và nghệ thuật.

a. Nội dung:


Giáo án Ngữ văn 11

dung văn bản qua hệ thống câu hỏi
SGK.
Nhóm 1.

- Cảnh đau thương của đất nước được hiện
Cảnh đất nước và nhân dân khi giặc lên qua những hình ảnh:
Pháp đến xâm lược được miêu tả
+ Lũ trẻ lơ xơ chạy
như thế nào?
+ Đàn chim dáo dác bay.
+ Bến Ghé tan bọt nước.
+ Đồng Nai nhuốm màu mây.
 Hình ảnh chân thực dựng, lên khung
cảnh hoảng loạn của nhân dân, sự chết chóc,
tang thương của đất nước trong buổi đầu có
thực dân Pháp xâm lược.

Nhóm 2.

Tam trạng và tình cảm của tác giả
trong hoàn cảnh đất nước có giặc
ngoại xâm?

Nhóm 3.
Phân tích thái độ của nhà thơ trong
hai câu thơ kết?

- Tâm trạng của tác giả: Đau buồn, xót
thương trước cảnh nước mất nhà tan.

- Thái độ của tác giả: Căm thù giặc xâm
lược. Mong mỏi có người hiền tài đứng lên
đánh đuổi thực dân,
cứu đất nước thoát khỏi nạn này.
 Lòng yêu nước, lòng căm thù giặc của
Nguyễn Đình Chiểu.
b. Nghệ thuật:

Qua bài thơ, em hãy nêu đặc sắc
nghệ thuật của bài thơ?

- Tả thực kết hợp với khái quát, lựa chọn từ
ngữ, hình ảnh.


Giáo án Ngữ văn 11

- Biện pháp đối lập, câu hỏi tu từ.
2. Ý nghĩa văn bản:

Em hãy nêu ý nghĩa văn bản?

Bài thơ gợi lại một thời đau thương của dân
tộc, gợi lòng căm thù kẻ thù xâm lược.

Bài 2.

Bài ca phong cảnh Hương Sơn.
( Chu Mạnh
Trinh ).

I. Tiểu dẫn.
* Hoạt động 1:
HS đọc tiểu dẫn . GV hướng dẫn
HS tìm hiểu chung về tác giả, di
tích Chùa Hương và tác phẩm

1.Tác giả.
- Chu Mạnh Trinh (1862- 1905 )
- Quê quán: làng Phú Thị- Đông Yên phủ
Khoái Châu nay thuộc huyện Văn Giang
Hưng Yên.
- Không chỉ giỏi về thơ mà còn là một nhà
kiến trúc nổi tiếng.
2. Bài thơ.
- Đây là một trong ba bài thơ ông viết về
Hương Sơn vào dịp ông đứng trông coi
trùng tu, tôn tạo quần thể danh thắng nơi
đây.

* Hoạt động 2.

- Bài thơ làm theo thể hát nói, có biến thể.

- GV hướng dẫn HS đọc văn bản.

II. Đọc hiểu văn bản.

Chú ý giọng đọc khoan khoái, cảm 1. Đọc
giác lâng lâng, tự hào.


Giáo án Ngữ văn 11

Định hướng nội dung và nghệ thuật 2. Định hướng nội dung và nghệ thuật.
cần tìm hiểu qua tổ chức thảo luận
nhóm theo câu hỏi SGK

Nhóm 1.
Nội dung của 4 câu thơ đầu? Cảnh
Hương được giới thiệu thông qua
a. Cái thú ban đầu đến với Hương
những hình thức giá trị nghệ thuật Sơn.
nào?
- Câu hỏi tu từ: Vừa giới thiệu, vừa khẳng
định.
- Phép lặp: Giới thiệu khái quát cảnh chùa
Hương.
+ Thế giới cảnh bụt - cảnh tôn giáo.
+ Danh lam thắng cảnh số 1 của nước Nam.

- Cảnh vật cụ thể của Hương Sơn:
+ Phép nhân hoá: Chim thỏ thẻ; cá lững lờ.
+ Hình ảnh ẩn dụ, biện pháp tu từ đối: Tạo
sắc thái huyền diệu.
 Cảnh như có hồn, nhuốm màu Phật giáo.
phảng phất sự biến hóa thần tiên.
+ Điệp từ này; cách ngắt nhịp 4/3, nghệ
thuật so sánh, dùng từ láy, từ tượng hình gợi
cảm.
Sự hăm hở, niềm yêu thích và khả năng
tạo hình sinh động, biến hoá của tác giả.
Câu thơ giàu chất hội họa, cảm hứng thấm
mĩ, gây sự ngỡ ngàng, thể hiện lòng yêu


Giáo án Ngữ văn 11

Nhóm 2.

thiên nhiên và lòng tự hào về Nam thiên đệ
nhất động của tác giả.

Tâm trạng và cảm xúc của tác giả
khi đến với Hương Sơn như thế b. Nỗi lòng của du khách.
nào?
- Xúc động thành kính. Cảm hứng tôn giáo
đầy trang nghiêm đối với đạo Phật.
- Cảm hứng thiên nhiên chan hoà với cảm
hứng tôn giáo và lòng tín ngưỡng Phật giáo.

Càng xa càng lưu luyến mê say.

3. Nghệ thuật:

Nhóm 3.
Nêu đặc sắc nghệ thuật của bài thơ?

Sử dụng từ tạo hình, giọng thơ nhẹ nhàng,
sử dụng nhiều kiểu câu khác nhau, ngữ điệu
tự do, phù hợp với tư tưởng phóng khoáng.
- Bài ca là một sự phong phú về giá trị nhân
bản cao đẹp trong thế giới tâm hồn của thi
nhân. Tình yêu mến cảnh đẹp gắn với tình
yêu quê hương đất nước của tác giả.

Qua đọc hiểu bài thơ, em hãy rút ra
ý nghĩa của bài thơ ?

4. Củng cố.
- HS đọc lại bài thơ: Đọc diễn cảm. Học thuộc lòng.
5. Dặn dò:
- Học thuộc bài thơ, soạn bài theo hệ thống câu hỏi sgk.


Giáo án Ngữ văn 11