Giáo án Ngữ văn 11 tuần 7: Đọc thêm: Xin lập khoa luật (Trích Tế cấp bát điều)

Giáo án Ngữ văn 11

 XIN LẬP KHOA LUẬT 
(Trích Tế cấp bát điều- Nguyễn Trường Tộ)
A. MỤC TIÊU
1. Kiến thức: Giúp học sinh hiểu:
- Tầm nhìn xa rộng và tiến bộ về vai trò của luật pháp đối với việc đảm bảo và phát
triển của nhà nước pháp quyền
- Nghệ thuật lập luận chặt chẽ, thuyết phục và tấm lòng của tác giả với dân với
nước.
2.Về kĩ năng: Đọc hiểu thể loại điều trần.
3. Về thái độ: Thấy được tư tưởng tiến bộ của tác giả trong việc thực hiện luật
pháp.
B. PHƯƠNG PHÁP: Đọc sáng tạo, trao đổi, thảo luận kết hợp với gợi tìm gợi
mở, tích hợp, diễn giảng
C. CHUẨN BỊ GIÁO CỤ
1. GV: Đọc tài liệu(sgk, sgv, Giáo trình VHTĐ VN, Những vấn đề về đổi mới GD
THPT môn Ngữ Văn...), thiết kế giáo án
2. HS: Đọc, soạn bài
D. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1. Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số
2. Kiểm tra bài cũ: Phân tích hệ thống luận điểm trong “Chiếu cầu hiền”, từ đó
khái quát tầm nhìn và tư tưởng của vua Quang Trung?
3. Bài mới:
a. Đặt vấn đề: Nguyễn Trường Tộ là người sớm có tư tưởng đổi mới đất nước.
Điều này được thể hiện rõ trong tác phẩm chính luận - bản điều trần “Tế cấp bát
điều”gửi lên vua Tự Đức. “Xin lập khoa luật”là bản thứ 26/60 bàn về sự cần thiết
1


Giáo án Ngữ văn 11

của luật pháp đối với xã hội, nhà nước pháp quyền, nhằm thuyết phục triều đình
mở khoa luật
b. Triển khai bài:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ
TRÒ
Hoạt động 1: Tìm hiểu chung

NỘI DUNG KIẾN THỨC
I. TÌM HIỂU CHUNG

GV cho học sinh đọc phần tiểu dẫn
1. Nguyễn Trường Tộ(1830-1871)
và trình bày những nét chính về
- Là trí thức yêu nước và theo đạo Thiên
Nguyễn Trường Tộ.
Chúa.
- Sớm tiếp xúc với tư tưởng phương Tây nên
ông có nhiều tư tưởng tiến bộ. Ông đã dâng
lên vua Tự Đức nhiều bản điều trần có giá trị
tập trung ở “Tứ cấp bát điều” nhưng tiếc là
không được chấp nhận.
2. Thể loại

Gv giới thuyết về thể loại...

Điều trần dưới thời phong kiến là loại văn
bản do bề tôi viết ra để dâng lên vua, trong
đó trình bày kế sách trị nước.

II. HƯỚNG DẪN ĐỌC- HIỂU
1. Đọc
2. Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết

Hoạt động 2: H/d hs đọc

a. Gía trị nội dung:

GV nêu cách đọc: chậm, ngắt nghỉ *Đoạn 1: Các nội dung của luật.
rành mạch thể hiện rõ nội dung điều
- Bao gồm: “kỉ cương, uy quyền, chính lệnh
trần.
của quốc gia, trong đó tam cương ngũ
Gọi 2 hs đọc và nêu đại ý văn bản
thường cho đến việc hành chính ...”
2


Giáo án Ngữ văn 11

GV nhận xét, đọc mẫu.
Hoạt động 3: H/d hs tìm hiểu chi
tiết
GV chia lớp thành 4 nhóm cho học
sinh thảo luận 4 câu hỏi sau:
- Gía trị nội dung ở đoạn 1: Tác giả
nêu nội dung của luật, tác dụng của
luật, cách thức cụ thể để làm luật
nghiêm minh ntn?
- Gía trị nội dung ở đoạn 2: Theo

Nguyễn Trường Tộ, Nho học có
truyền thống có tôn trọng luật pháp
không? Vai trò của luật?
- Gía trị nội dung ở đoạn 3: tác giả
lý giải vai trò của luật ntn? Mối
quan hệ giữa luật pháp và đạo đức?

- Tác dụng: “quan dùng luật để trị, dân theo
luật để mà giữ gìn”
- Nhấn mạnh vai trò của luật đối với việc trị
dân của vua, đến vấn đề dân chủ trong thi
hành luật pháp.
- Cách thức cụ thể để làm cho luật được
nghiêm minh
->tư tưởng tiến bộ.
*Đoạn 2: Khẳng định vai trò của luật
Lí thuyết của sách Nho “chỉ là nói suông
trên giấy”, đó là những lẽ phải nhưng tự nó
không có khả năng làm cho mọi người thay
đổi tâm tính, tự giác sửa mình
->khẳng định luật cần thiết đối với sự ổn
định xã hội.

Các nhóm lần lượt trình bày.

*Đoạn 3: lý giải thấu đáo vai trò của luật,
đồng thời giải quyết triệt để những nghi ngờ
về khả năng của luật. Luật pháp và đạo đức
có mối quan hệ với nhau “trái luật là tội, giữ
đúng luật là đức” công bằng luật pháp là đạo

đức. Đạo đức là chí công vô tưkhẳng định
lập khoa luật để dạy dân là việc làm cấp
thiết.

GV nhận xét, tham gia bình...

b. Gía trị nghệ thuật

- Gía trị nghệ thuật: Ngôn ngữ, cách
biện pháp tu từ...Việc nhắc đến
Khổng Tử và các khái niệm đạo
đức văn chương có tác dụng gì đối
với nghệ thuật biện luận trong đoạn
trích?

- Lối viết sắc sảo, xây dựng yếu tố có tính
tương phản, đối lập để từ đó làm nổi bật tính
ưu việt của việc trị nước bằng luật.
- Ngôn ngữ linh hoạt khi chuyển ý, chuyển
3


Giáo án Ngữ văn 11

câu.
- Các dẫn chứng đều xác thực, so sánh đáng
tin cậy.
Hoạt động 4: H/d hs tổng kết
Gía trị, tư tưởng tác phẩm?

- Câu hỏi tu từ, các câu hỏi tu từ như lặp cú
pháp đã thể hiện đắc lực cho việc thể hiện
mục đích của bản điều trần.

GV chốt...
3. Tổng kết
Tác phẩm đã làm sáng tỏ vai
trò của luật pháp đối với việc xây
dựng và bảo vệ sự ổn định của đất
nước->quan điểm trị nước tiến bộ,
đó là sự dân chủ, công bằng và
nghiêm minh.
4. Củng cố:
- Tư tưởng mới mẻ tiến bộ của tác giả.
- Tìm hiểu và nhận xét về tình hình thực hiện luật pháp ở nước ta hiện nay trên
một lĩnh vực mà em biết.
5. Dặn dò: Chuẩn bị “Thực hành nghĩa của từ trong sử dụng”
- Xem lại và hệ thống hoá những kiến thức về sự chuyển nghĩa, về từ nhiều nghĩa,
đồng nghĩa đã học ở lớp 7.
- Làm các bài tập ở sgk.
- Tìm 3 ví dụ trong thơ văn có sử dụng nghĩa chuyển; 3 ví dụ về từ đồng nghĩa và
đặt câu.

4


Giáo án Ngữ văn 11

E. RÚT KINH NGHIỆM:
...............................................................................................................................

...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................

5