Giáo án Ngữ văn 12 tuần 1 bài: Khái quát Văn học Việt Nam từ Cách mạng tháng 8 1945 đến hết thế kỷ XX

KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945 ĐẾN
HẾT THẾ KỈ XX

A.Mục tiêu bài học
Giúp hs:
-Nắm được một số nét tổng quát về các chặng đường phát triển,những thành tựu chủ yếu và những
đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam từ CM tháng 8 na9m 1945 đến năm 1975 và những đổi mới
bước đầu của văn học Việt Nam giai đoạn từ năm 1975 nhất là từ năm 1986 đến hết thế kỉ xx
-Rèn luyện năng lực tổng hợp,khái quát,hệ thống hóa các kiến thức đã học về văn học Việt Nam từ
CM tháng 8 năm 1945 đến hết thế kỉ XX
B.Tiến trình lên lớp
1.Kiểm tra bài cũ
2.Bài mới

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY
VÀTRÒ
HĐ 1
HS: tự đọc sgk v2 trình bày
câu hỏi 1.
Nêu những nét chính về
tình hình lịch sử,xã hội,văn
hóa có ảnh hưởng tới sự
hình thành và phát triển của
văn học Việt Nam từ Cách
mạng tháng tám/1945-1975
GV:Chốt lại những điểm cần
lưu ý

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

I.Khái quát văn học Việt Nam từ cách mạng tháng 8/1945 đến

năm 1975
1.Vài nét về hoàn cảnh lịch sử,xã hội,văn hóa
-Đường lối văn nghệ của ĐCS,sự lãnh đạo của Đảng đã góp phần
tạo nên 1 nền văn học thống nhất trên đất nước ta.
-Hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống đế quốc Mĩ
kéo dài suốt 30 năm đã tác động sâu sắc,mạnh mẽ tới đời sống vật
chất và tinh thần của toàn dân tộc,trong đó có văn học nghệ thuật,tạo
nên ở văn học giai đoạn này những đặc điểm và tính chất riêng của 1
nền văn học hình thành và phát triển trong hoàn cảnh chiến tranh lâu
dài và vô cùng ác liệt.
-Nền kinh tế còn nghèo nàn và chậm phát triển.Về văn hóa,từ 1945
đến 1975,điều kiện giao lưu bị hạn chế,nước ta chủ yếu tiếp xúc và
chịu ảnh hưởng của văn hóa các nước XHCN
2.Qúa trình phát triển và những thành tựu chủ yếu
a.Từ 1945->1954:
Văn học tập trung phản ánh cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp.Văn học gắn bó sâu sắc với CM và kháng chiến;tập trung
khám phá sứcmạnh và những phẩm chất tốt đẹp của quần chúng
GV:Văn học VN từ 1945nhân dân,thể hiện niềm tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai tất
1975phát triển qua mấy
thắng của cuộc kháng chiến
chặng đường?Nêu những
-Truyện ngắn và kí:Mở đầu cho văn xuôi chặng đường kháng chiến
thành tựu chủ yếu của mỗi
chống thực dân Pháp.Tácphẩm tiêu biểu :
chặng?
+Một lần tới thủ đô(Trần Đăng)
HS:thảo luận nhóm .Cử 1
+Đôi mắt (NC)
đại diện lên phát biểu.

+Làng (KL)
+Vùng mỏ (VHT)
GV:Chốt lại những kiến thức +Đất nước đứng lên (NN)
cơ bản.
-Thơ ca:Đạt đuợc nhiều thành tựu xuất sắc.Tác phẩm tiêu biểu:
+Chùm thơ kháng chiến của HCM:Cảnh khuya,Cảnh rừng VB,Rằm
tháng giêng,lên núi…
+Bên kia sống Đuống (HC)


GV:Để làm cho giờ học bớt
khô khan,sau khi chốt lại
kiến thức cho hs,gv có thể
cho hs lấy dẫn chứng từ
những tác phẩm đã học
trong các lớp dưới .

Trong nền văn VN giai đoạn
1945-1975 còn có văn học
vùng địch tạm chiếm,hs hãy
trình bày những hiểu biết
của mình?

+Tây tiến (QD)
+Nhớ (NH)
+Đất nước (NĐT)
+Việt bắc (TH)
-Kịch :Một số vở xuất hiện gây sự chú ý :Bắc sơn(NHT),Chị
Hòa(Học Phi)
b.Từ năm 1955-1964

-Văn xuôi mở rộng đề tài :
+Đề tài kháng chiến chống Pháp:Sống mãi với thủ đô(NHT),Cao
điểm cuối cùng (HM),Trước giờ nổ súng( LK)
+Đề tài hiện thực đời sống trước CM T8/1945:Tranh tối tranh
sáng(NCH),Mười năm (TH),Vỡ bờ (NĐT),Cửa biển (NH)
+Đề tài công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội:Sông Đà(NT),Cái lò
gạch(ĐV),Mùa lạc (NK)
-Thơ ca:
phát triển mạnh mẽ.Các tập xuất sắc ở chặng này gồm có:Gío lộng
(TH),Ánh1 sáng và phù sa(CLV),Riêng chung(XD),Đất nở
hoa(HC),Tiếng sóng (Tế Hanh)
-Kịch :
cũng phát triển .Tiêu biểu là vở kịch :Một đảng viên(HP),Chị
Nhàn,Nổi gió (ĐHC)
c.Từ năm 1965-1975:
Cao trào sáng tác viết về cuộc kc chống đế quốc Mỹ.Chủ đề bao trùm
là đề cao tinh thần yêu nước,ngợi ca chủ nghĩa anh hùng cm
-Văn xuôi:
Tập trung phản ánh cuộc sống chiến đấu và lao động,đã khắc họa khá
thành công hình ảnh con người VN anh dũng,kiên cường bất khuất.
+Miền Nam:Người mẹ cầm súng(NT),Rừng xà nu(NTT),Chiếc lược
ngà(NQS),Hòn đất (AĐ),Mẫn và tôi(PT)…
+Miền Bắc;Truyện kí phát triển mạnh:Tiêu biểu :truyện
kí(NT),Truyện ngắn (Nguyễn Thành Long)…Dấu chânngười
lính(NMC),Bão biển(CV)
-Thơ:Đạt được nhiều thành tựu xuất sắc.Thơ ca giai đoạn này mở
rộng và đào sâu vào chất liệu hiện thực ,tăng cường chất khái
quát,suy tưởng,chính luận.
Tác phẩm tiêu biểu:Ra trận,Máu và hoa(TH),Hoa ngày thường –
chim báo bão (CLV).Mặt đường khát vọng (NKĐ),Gío lào cát trắng

(XQ), Góc sân và khoảng trời(TĐK)
-Kịch :có những thành tựu đáng ghi nhận .Các vở kịch gây được
tiếng vang:Quê hương Việt Nam (Xuân Trình),Đại đội trưởng của
tôi(Đào Hồng Cẩm) …
d.Văn học vùng địch tạm chiếm;
Nhiều xu hướng văn học tiêu cực,phản động như xu hướng chống
cộng ,xu hướng đồi trụy …Bên cạnh đó vẫn có xu hướng văn học tiến
bộ ,yêu nước và cách mạng..Có một số sáng tác mang nội dung lành
mạnh,có giá trị NT cao.Tiêu biểu:Hương rừng cà mau (Sơn
Nam),Thương nhớ mười hai (Vũ Bằng)


3.Những đặc điểm cơ bản của văn học VN từ 1945 đến năm 1975
-Nền văn học chủ yếu vận động theo hướng cách mạng hóa,gắn
bó sâu sắc với vận mệnh chung của đất nuớc.đây là 1 đặcđiểm nói
lên bản chất của văn học giai đoạn từ năm 1945-1975.
-Nền văn học hướng về đại chúng.
-Nền văn học chủ yếu mang khuynh hướng sử thi và cảm hứng
lãng mạn.
+Khuynh hướng sử thi chủ yếu đề cập đến phương diện sau:đề cập
đến vấn đề có ý nghĩa lịch sử và có tính toàn dân tộc.Nhân vật chính
thường là những con người đại diện cho tinh hoa và khí phách,phẩm
chất và ý chí của dân tộc,tiêu biểu là cho lí tưởng cộng đồng hơn là
cho lợi ích và khát vọng cá nhân.Con người chủyếu được khám phá ở
bổn phận,trách nhiệm,nghĩa vụ công dân,ở lẽ sống và tình cảm
HS:Trình bày những đặc
lớn.Lời văn sử thi mang giọng điệu ngợi ca,trang trọng và đẹp 1 cách
điểm cơ bản của văn học VN tráng lệ,hào hùng.
từ 1945-1975?
+Cảm hứng lãng mạn là cảm hứng khẳng định cái tôi đầy tình

cảm,cảm xúc và hướng tới lí tưởng.
+Khuynh hướng sử thi két hợp với cảm hướng lãng mạn làm cho văn
học giai đoạn này thấm nhuần tinh thần lạc quan,đồng thời đáp ứng
được yêu cầu phản ánh hiện thực đời sống trong quá trình vận động
và phát triển cách mạng.
II.Vài nét khát quát văn học Việt Nam từ năm 1975-> hết thế kỉ
XX.
1.Hoàn cảnh lịch sử,xã hội và văn hóa
-Với chiến thắng mùa xuân năm 1975,lịch sử dân tộc ta lạ mở ra 1
thời kì mới-thời kì độc lập,tự do và thống nhất đất nước.Tuy nhiên,từ
1975 đến 1985,đất nước ta gặp những khó khăn ,thử thách mới.
-Từ 1986,với công cuộc đổi mới do Đảng CS đề xướng và lảnh
đạo,kinh tế nước ta cũng từng bước chuyển sang nền kinh tế thị
trường,văn hóa nước ta có điều kiện tiếp xúc rộng rãi với nhiều nước
trên thế giới.Văn học dịch,báo chí và các phương tiện truyền thông
khác phát triển mạnh mẽ.Đất nước bước vào công cuộc đổi mới,thúc
GV:Căn cứ vào hoàn cảnh
đẩy nền văn học cũng phải đổi mới phù hợp với nguyện vọng của nhà
lịch sử,xã hội và văn
văn và người đọc cũng như qui luật phát triển khách quan của nền
hóa,hãy giải thích vì sao văn văn học .
học VN từ năm 1975 đến hết 2.Những chuyển biến và 1 số thành tựu ban đầu.
thế kỉ XX phải đổi mới?
a.Thơ:
Không tạo được sự lôi cuốn hấp dẫn như ở giai đoạn trước.Tuy
HS:thảo luận phát biểu ý
nhiên ,vẫn có những tác phẩm ít nhiều tạo được sự chú ý của người
kiến,gv chốt lại ý cơ bản
đọc:Di cảo thơ (CLV),Tự hát(XQ),Xúc xắc mùa thu (HMC),Nguời
-GV:Hãy nêu những thành

đàn bà ngồi đan(Ý Nhi)…
tựu ban đầu của VHVN từ
b.Văn xuôi
1975 đến hết thế kỉ XX?
-Một số cây bút đã bộc lộ ý thức muốn đổi mới cách viết về chiến
tranh,cach1 tiếp cận hiện thực đời sống như:Đứng trước
HS;phát biểu ý kiến về
biển(NMT),Mùa lá rụng trong vườn (MVK),Thời xa vắng (LL)
nhũng thành tựu qua các thể -Từ 1986,văn học chính thức bước vào chặng đường đổi mới.Văn học
loại thơ,văn xuôi,kịch Củng gắn bó hơn,cập nhật hơn những vấn đề của đời sống hàng


cố:HS;đọc phần ghi nhớ
GV:Kiểm tra đánh gía mức
độ tiếp nhận của hs theo các
câu hỏi:
1.Các chặng đường phát
triển của văn học VN từ
1945-1975(Thành tựu chủ
yếu qua các thể loại )?
2.Những đặc điểm cơ bản
của VHVN từ 1945 đến
1975
3.Một số thànhtựu ban đầu
của VHVN từ 1975 đến hết
thế kỉ XX

ngày.Phóng sự xuất hiện đề cập đến những vấn đề bức xúc của đời
sống .Văn xuôi thực sự khởi sắc với các tập truyện ngắn:Chiếc
thuyền ngoài xa (NMC),Tướng về hưu (NHT),Tiểu thuyết:Mảnh đất

lắm người nhiều ma (Nguyễn Khắc Tường),Nỗi buồn chiến tranh
(Bảo Ninh)…,bút kí:Ai đặt tên cho dòng sông?(HPNT)…
c.Kịch:Phát triển mạnh mẽ.Tác phẩm :Hồn Trương Ba,da hàng thịt
(LQV),Mùa hè ở biển(Xuân Trình)
=>Tóm lại :VHVN từ 1975 vận động theo hướng dân chủ hóa,mang
tính nhân bản và nhân văn sâu sắc.VH phát triển đa dạng hơn về đề
tài,chủ đề ,phong phú và mới mẻ hơn về thủ pháp nghệ thuật,cátính
sáng tạo của nhà văn được phát huy.VH khám phá con người trong
mối quan hệ đa dạng và phức tạp .
III.Ghi nhớ(sgk)

Luyện tập (gsk)

Dặn dò:học bài cũ,chuẩn bị bài mới